PROVINCIALE ZEEUWSE CQURA
VRAAG NAAR MEER
KOLENCENTRALES
Onrust reorganisatie Philips
SPECIALE SYNODE IN
ROME IS ONGEWENST
Spoedig nota minister VanAardenne
Verzoenend gebaar
geding ambtenaren
Ziekteverzuim bij
bedrijf Breskens
boven 50 procent
GEZOCHT: HET POPTALENT VAN 1980
Paul McCartney in
Tokio gearresteerd
Brief rk-dekens slaat in als bom:
H„
Kampioenskater
pagina 9
223e jaargang no. 14
Donderdag 17 januari 1980
rVan ome redactie economiei
DEN HAAG-Het bouwen van een flink aantal elektriciteitscentrales die op steenkool werken, zal
in de komende tijd noodzakelijk zijn. Hoewel de in te voeren brandstof betrekkelijk goedkoop is,
zullen deze centrales zeer veel geld kosten vanwege extra, milieubeschermende. voorzieningen.
Deze kwestie zal worden uiteengezet in de, nu spoedig te verwachten, „kolennota" van minister
Van Aardenne (economische zaken).
Dit beleidsstuk, waarop met enige
spanning wordt gewacht, is zo goed als
gereed en in hetstadium van afwerking.
Naar de huidige stand van zaken komt
de nota in de eerste helft van februari
uit, vlak voor de behandeling van de
begroting van economische zaken in de
Tweede Kamer De ..kolennota". deel
twee van de Energienota. zal nog geen
onderwerp van bespreking uitmaken.
Wel zal de Kamer eind februari bij de
begroting de Energicnota deel twee
aanroeren, waarin het te voeren bespa
ringsbeleid wordt geschetst. Na de
meer steenkoolcentrales moeten ko
men. In feite zijn er slechts twee grote
eentrales, die op steenkool werken:
Nijmegen en Geertruidenberg. Om
minder afhankelijk te worden van olie.
moet Nederland veel meer steenkool
gaan invoeren. Op de wereldmarkt zijn
nu de prijzen nog betrekkelijk laag, zo
dat het zaak zal zijn contracten te slui
ten tegeu aantrekkelijke prijzen.
Omdat echter over de hele wereld veel
steenkoolcentrales in aanbouw zijn
(Nederland heeft daarbij zeker geen
voorsprong), wordt verwacht dat over
kolennota" is nog te verwachten deel enkele jaren de prijzen flink zullen st(j-
drie. handelend over de energievoor
ziening van de toekomst in het alge
meen, de toe te passen verscheiden
heid aan energiebronnen in het bi jzon-
derenhet aandeel dat volgens de rege
ring kernenergie daarin moet hebben.
Wellicht kan deel drie van de Energie-
nota tegen de zomer verschijnen, waar-
nadan in de herfst.de brede maatschap
pelijke dkscussie over (kernlenergie kan
beginnen, die inmiddels een jaar werd
uitgesteld Die discussie moet na twee
jaar haar eindpunt vinden in een be
sluit van het parlement, waarbij dan
het geheel van de energieproblemen
moet worden overzien
Wel staat nu al vast dat er aanzienlijk
gen. De oliesituatie en het afremmen
van de kernenergieprogramma's in vele
landen zijn factoren die hierbij een gro
te rol spelen. Hoewel de winbare kolen-
voorraden enorm groot zijn. is de vraag
of het aanbod straks tegen de vraag zal
opwegen.
Kolenwinnlng (door vergassing) in ei
gen land lijkt nog steeds niet nabij en
daarover zal de ..kolennota" dan ook
niet of nauwelijks spreken. Wel zullen
uitvoerig de extra voorzieningen wor
den behandeld, die nodig zijn om te
bouwen kolencentrales zoveel mogelijk
milieuveilig te maken. Om die reden is
halte souburg
Eizitschotin de voorbereidingen voor
«en voorstadhalte van de NS In Oost-
Souburg Tijdens een bespreking op
het hoofdkantoor van de NS bleek dat
aantal belemmeringen voor de
bouw zjn afgenomen.
PAGINA 3
voorspoedig
De Nederlandse Spoorwegen hebben
vorig jaar meer reizigers en goederen
vervoerd dan In 1978. De totale op
brengsten stegen met 107 miljoen,
kortom "79 was per saldo een goed jaar
voorde NS.
PAGINA 7
studiekansen
Als alles meezit. In 1981. maar ln ieder
geval binnen enkele Jaren wordt, er be
gonnen met de Open Universiteit ln
Zeeland De sludiekansen voor ieder
een stijgen dus binnenkort aanzien-
vier miljoen
Staatssecretaris Wallis de Vries (CRM>
maakte bekend dat de regering vier
miljoen extra per Jaar beschikbaar
stelt voor de opvang en begeleiding
van oorlogsslachtoffers
PAGINA 15
opnieuw
Het Nederlands voetbalelftal zal het
opnieuw op moeien nemen tegen Wes-
t-Du!island Voor de eindronden van
het EK is Nederlands ingedeeld bij
West-Dultsland, Tsjechoslowakije en
Griekenland.
Het Hoogovenschaaktoernooi kent
sensationele start. Op de tweede
a? verloren belde kanshebbers op de
«ndzege Timman en Kortsnot
Nieuws uit Zeeland: 2, 4, 5.
7 en 9.
Binnen- en buitenland: 3,
11 en 13.
Sport: 15 en 17.
Badio en televisie: 19.
Knanciën: 21.
minister Ginjaar imilieuhygienei dan
ook mede-ondertekenaar van de nota.
Het zijn die voorzieningen waardoor de
centrales zeer duur zullen worden. Ten
slotte moeten er oplossingen worden
gevonden voor de transportproblemen.
Er zullen meerdere kolenterminals
moeten worden gebouwd in enkele ha
vengebieden. zoals de Maasvlakte en de
Eemshaven
In de komende jaren moet worden be
slist over enkele te bouwen elektrici
teitscentrales op kolen. Dat is alleen al
nodig, omdat aan het eind van de jaren
'80 oude centrales moeten worden ver
vangen.
Verbruik
Deze beslissingen moeten worden ge
nomen onafhankelijk van het besluit
over eventuele uitbreiding van kern
energie. Zouden er een of meer kern
centrales worden bijgebouwd, dan
kunnen die zeker pas na 1990 in wer
king komen. Gezien de noodzaak vol
doende opwekkingscapaciteit te heb
ben. kan daarop dus niet worden ge
wacht. Er is nu nog overschot aan elek
trisch vermogen, maar de stroombe
drijven moeten ook met stijging van
het verbruik rekening houden.
Er zijn jaren geweest dat het elektrici
teitsverbruik (waarvoor 20 procent van
onze primaire energie nodig is) met 8
procent steeg. Als gevolg van de vertra
ging ln de economische groei en door
Slot zie pagina 11 kolom 1
TOKIO (RTR'AFPi- Ex-Beatle Paul McCartney is uxiensdag op de luchtha
ven van Tokio gearresteerd wegens het bezit van n mhuana Dit heeft de
douane op de luchthaven meegedeeld
Een woordvoerder zei dat. de douane bij controle 220 gram marihuana in
een van McCartney's koffers gevonden liad. ItycCartney zou deze maand
met zijn groep "Wings' een toernee door Japan maken.
'Van onze verslaggeveri
ROME - Een brief van de gezamenlijke dekens van Nederland, gericht aan de
Heilige Stoel, waarin de speciale synode van de Nederlandse bisschoppen onge
wenst genoemd wordt, is in het Vaticaan als een bom ingeslagen. Van de in totaal
125 dekens in Nederland hebben 83 de brief ondertekend.
Kort geding ambtenart
i ambtenarenbond).
Nijgh iraadsman) en Jan Dutman
PRESIDENT: NIEUW GESPREK
DEN HAAG - Verzoenend ingrijpen
van de Haagse rechtbankpresident mr.
J. H. Blaauw heeft woensdag voor een
verrassende wending gezorgd in het
kort geding van de vijf ambtenaren-
centrales tegen minister Wiegel (bin
nenlandse zaken). Na een vier uur du
rende zitting werd het kort geding aan
gehouden om beide partijen dc kans te
geven een datum vast te stellen voor
een gesprek. Binnen tien dagen moeten
ze de rechtbankpresident laten weten
of ze op korte termijn toch weer willen
praten over de doorwerking van de
bouw- en uitzend-cao's in de ambtena-
rentrend.
Minister Wiegel kondigde eind vorig
jaar aan dat de effecten van die twee
cao's niet in de ambtenarensalarissen
mogen worden doorberekend. Als reac
tie hierop spanden de ambtenarencen-
trales een kort geding aan.
De centrales vinden dat het besluit van
minister Wiegel aantasting betekent
van verkregen rechten. „Op de trendaf
spraak kan niet worden teruggekomen
en zeker niet voor een reeds achter ons
liggende periode. Behoorlijk bestuur
eist ook dat het overleg dat de minister
met de centrales moet plegen, een zin
vol en dus een open overleg moet zijn
waarvan de uitkomst niet bij voorbaat
vaststaat", aldus de advocaat van de
ambtenarencentrales. mr. Y. H M
Nijgh. Het overleg dat er geweest is. kan
volgens de raadsman geen aanspraak
maken op die kwalificatie.
Volgens landsadvocaat jhr. mr. F. van
der Does kent het overleg dat de wetge
ver voorschrijft aan de minister van
binnenlandse zaken een wezenlijke be
perking. „De overheid heeft nu een
maal niet altijd ruimte om de perso-
neelsvertegenwoordigers tegenmoet
te komen". Het recht op overleg dat de
bonden claimen, staat volgens de land
sadvocaat wel in de wet. maar omval
niet meer of ander overleg dan de cen
trales gehad hebben.
De centrales hebben, aldus mr. Van der
Does. geen recht om de Kroon te dwin
gen bij de vaststelling van de ambtena
rensalarissen geheel rekening te hou
den met de trend. Dit percentage waar
mee de lonen van overheidspersoneel
verhoogd worden, wordt vastgesteld
tSlot zie pagina 11 kolom li
De dekens spreken in hun brief aan de
Heilige Stoel van een nieuw elan in de
Nederlandse kerkprovincie na het
Tweede Vaticaanse Concilie. Zij stellen
dat het hele volk mede-uitvoerder is
van de pastorale arbeid Gewezen
wordt op het regelmatige bisschoppen-
overleg. het landelijk Pastoraal Beraad
en de diocesane pastorale raden.
Volgens de dekens is de situatie in Ne
derland niet wezenlijk anders dan in
andere landen van West-Europa. De
dekens vinden dat door de benoeming
van twee bisschoppen door de Heilige
Stoel (mgr. Simonis en mgr. Gijsen)
schade is toegebracht aan de collegia
liteit. Als deze schade wordt hersteld,
kunnen de zaken in Nederland wel
worden geklaard, aldus de 83 onderte
kenaars van de brief, gericht aan de
Heilige Stoel.
In het bisdom Utrecht ondertekenden
23 van de 24 dekens de brief; voor het
bisdom Haarlem tekenden 12 van de 17
dekens, voor het bisdom Breda vier van
de zeven; voor het bisdom Den Bosch 12
van de 28; voor het bisdom Groningen
10 van de 11; voor het bisdom Rotter
dam 10 van de 14 en voor het bisdom
Roermond 12 van de 24 dekens.
In het algemeen wordt de brief in Vati
caanse kringen beschowd als een klap
in het gezicht van kardinaal Wille-
brands. in wiens bisdom notabene de
dekens op een na de brief tekenden
Ook Groningen is in dit opzicht een uit
schieter te noemen
Geen verrassing
Voor kardinaal W'illebrands zelf is de
brief van de 83 Nederlandse dekens
geen verrassing geweest. Het concept
van de brief is op 3 januari in een ver
gadering van dekens van het aartsbis
dom besproken en daarbij was kardi
naal Willebrands aanwezig. Wat hem
echter - achteraf in Rome - wel moet
hebben verrast, is het grote aantal on
dertekenaars.
Het initiatief tot het schrijven en ver
zenden van de brief blijkt ook in het
aartsbisdom te liggen, en wel bij deken
Bruinlnckx van Harderwijk. Toen het
concept op 3 januari door de Utrechtse
dekens werd besproken, heeft de kardi
naal zich van het uitspreken van een
mening over de aard en de strekking
van de brief onthouden. Hij heeft wel
erkend dat het ieders goed recht was
zijn gedachten te formuleren.
Willebrands heeft voorts een aanmer
king gemaakt op een feitelijke onjuist
heid in de passage over de beuoeming
van de bisschoppen Gijsen en Simonis.
Oorspronkelijk stond daar: „Buiten de
voordracht van de diocesane kapittels
en zonder instemming van de toenma-
(Slot zie pag. 3 kol. 2\
BRESKENS - Het ziekteverzuim onder
de Turkse werkneemsters van het vis-
fileerbedrijf Diepvries Breskens is de
afgelopen maanden opgelopen van 43,7
tot ruim 50 procent. „Ik zie geen oplos
sing". erkent districtsbestuurder Eric
Merckx van de Industriebond FNV.
„De directie heeft een aantal voorstel
len van de arbeidsinspectie om de
werkomgeving te verbeteren opge
volgd. maar dat lijkt niets uit te ha
len".
Hij overhandigde de afdeling perso
neelszaken van Diepvries woensdag
middag een ontwerp voor een collectie
ve arbeidsovereenkomst. Of die er in
derdaad komt. is op dit moment echter
twijfelachtig. Merckx:,.Het is met de
Turkse werkneemsters uiterst moeilijk
communuceren. Dat speelt een hele
grote rol bij de problemen'" Hetzes jaar
oude visfileerbedrijf telt in totaal 170
GRONINGEN (ANP) - Bij de
twee Philips-vestigingen in
Oost-Groningen wordt de toe
stand onder het personeel
steeds onrustiger. Met grote
zorgen worden de mededelin
gen van de Philipsstop van
vandaag afgewacht in de fa
brieken te Winschoten en
Stadskanaal. Inmiddels doen
bij de vestiging in Winschoten
de geruchten de ronde, dat Phi
lips de produktie van speciaal
glas naar Winschoten zou wil
len overhevelen.
Die eventuele maatregel wordt door het
personeel min of meer opgevat als een
doekje voor het bloeden. Het zou overi
gens betekenen, dat bij de fabriek in
Winschoten wel degelijk arbeidsplaat
sen verloren gaan.
Het gemeentebestuur van Winschoten
en de streekraad Oost-Groningen heb
ben woensdag telegrammen verzonden
naar Philips en naar de ministers van
sociale en economische zaken, waarin
wordt aangedrongen op behoud van zo
veel mogelijk arbeidsplaatsen.
Te elfder ure heeft de Philips-leiding
ook de ondernemingsraden van twee
Eindhovense fabrieken (2300 werkne
mers) en de vestigingen in Sittard
(1800 werknemers) en Nijmegen (2100
werknemers) uitgenodigd voor het ge
sprek van vandaag.
Dat heeft Ger van Os. van de unie
BLHP woensdag meegedeeld Tijdens
het overleg van vandaag, waarvoor
aanvankelijk alleen vertegenwoordi
gers van de fabrieken in Stadskanaal,
Winschoten, Heerlen en Heer, met alles
bij elkaar 3è80 werknemers waren uit
genodigd zal Philips opening van zaken
Joegoslavië is
geen Afghanistan
\Jw\hf An tijden van toenemende
Ir^vfvl spanning in de wereld - en we
leven weer in zo n periode -
kunnen bepaalde, op zichzelf
JA staande gebeurtenissen, deel
gaan uitmaken van een keten
van voorvallen, waardoor er plotseling
een overtrokken betekenis aan wordt
toegekend. Een voorbeeld van een der
gelijke gang van zaken vormt de ziekte
van Tl to, de 87-jarige Joegoslavische
president, die twee weken geleden in
een ziekenhuis werd opgenomen en
wiens gezondheid ernstige zorgen
baart Geconfronteerd met de mogelij
ke dood van de oude maarschalk ls een
lichte paniek uitgebroken, niet alleen
in Joegoslavië, maar ook in de landen
van de vrije wereld. Twee volstrekt van
elkaar los staande gebeurtenissen wor
den zonder meer bij elkaar opgeteld de
ziekte van Tito én de inval van de Rus
sen ln Afghanistan. De koppeling van
beide gebeurtenissen heeft levensgroot
de vraag opgeworpen Zal Joegoslavië
het volgende slachtoffer worden van de
Sowjet-Russische agressie? De vraag
op zich is niet nieuw Sinds maarschalk
Tito in 1948 de banden met Moskou
heeft doorgesneden en zijn land op een
neutrale koers tussen Oost en West
heeft gebracht, vragen politieke waar
nemers in het westen zich af wat de toe
komst van Joegoslavië zal zijn na de
dood van Tito Met de Russische mili
taire Interventie in Afghanistan voor
ogen zijn de Joegoslaven daar weinig
gerust op. Het probleem heeft een extra
dimensie gekregen door de ernstige
ziekte van de hoogbejaarde Tito. De on
lustgevoelens van de Joegoslaven moe
ten worden verklaard tegen deze ach
tergrond. De twintig miljoen inwoners
van dit neutrale Balkanland vrezen de
Russische beer. Dat gevoel is - terecht
of ten onrechte - versterkt door het
Russische avontuur in Afghanistan
Is de angst voor de SowjetrUnie ge
rechtvaardigd? Wie slechts naar de ge
beurtenissen in Afghanistan kijkt, zal
weinig moeite hebben de vraag met een
volmonding 'ja' te beantwoorden. Im
mers. de Sowjet-Unie heeft zijn streven
naar wereldheerschappij niet opgege
ven. De Russen zijn nu eenmaal niet te
vertrouwen, dus waarom zal Joegosla
vië - na de dood van Tito, wel te ver
staan - niet het volgende slachtoffer
worden? Afghanistan betekent voor de
Russen een stap dichter bij de Perzi
sche Golf en de Indische Oceaan en Joe
goslavië is de sleutel op de toegangs
poort tot de Middellandse Zee. Als ver
volgens met enig gevoel voor drama
tiek het 'omsingelingssyndroom' van
de Russen wordt genoemd, is de cirkel
gesloten. Maar zó simpel ligt de zaak
natuurlijk niet. Joegoslavië neemt
dank zij de onvermoeibare pogingen
van de oude maarschalk gedurende
meer dan drie decennia een geheel an
dere positie in dan Afghanistan. Tito
heeft de Russen er bij wijze van spreken
eigenhandig uitgeknikkerd. Ze zijn niet
welkom in dit Balkanland. dat is zeker.
personeelsleden Zo'n 160 Turkse vrou
wen worden dagelijks per bus aan- en
afgevoerd uit de Zeeuws-Vlaamse en
Belgische Kanaalzone. Zij klaagden bij
ondermeer het wijkgezondheidscen
trum De Sleep in Gent over spataderen,
spierpijn, rheuma en blaasaandoenin-
gen. Het verzuimpercentage liep intus
sen op van 33 <in 1977) tot boven de 50
(het meest recente cijfer). Al in '77 kost
te dit ziekteverzuim de directie vele
honderdduizenden guldens
Diepvries, de arbeidsinspectie, de
stichting Buitenlandse Werknemers
en de Industriebond besloten vorig
jaar om gezamenlijk naar een oplos
sing te zoeken. De vrouwen konden in
een beter verwarmde omgeving
werken, de temperatuur van het spoel
water werd verhoogd en het bedrijf
(Slot zie pagina 6 kolom 2)
Loewel niet behorend tot de zogehe
ten 'vrije Westerse wereld' heeft Belgra
do nauwe banden met een groot aantal
Westeuropese landen. Deze betrekkin
gen kunnen in het algemeen als zeer
hartelijk worden omschreven De Navo-
landen bijvoorbeeld zullen iedere aan
slag door de Sowjet-Unie of een van de
andere leden van het Warschaupakt op
Joegoslavië onmiddellijk beschouwen
als een regelrechte aantasting van hun
belangen. Met zoveel woorden is dat
een paar maanden geleden gezegd op
het Navo-hoofdkwartier in Brussel De
vraag is hoeveel waarde de Sowjet-Unie
aan een dergelijke waarschuwing
hecht. Voor een goed begrip ten aan
zien van Afghanistan heeft het Westen
nooit vooraf een dergelijk geluid laten
horen. Afghanistan was min of meer
vergeten gebied, overgelaten aan de
overigens déAr niet formeel erkende in
vloedssfeer van de Russen, Met Joego
slavië ligt het allemaal heel anders. De
supermacht Sowjet-Unie is zich dat ter
dege bewust.
Ee,
geven over een aantal voorgenomen
regorganisaties.
Een woordvoerder van Philips wilde
geen Dader commentaar geven op deze
nieuwe ontwikkeling omdat hij niet
wilde vooruit lopen op het gesprek van
vandaag. Enige tijd geleden liet Phi
lips weten dc problematiek in Gronin
gen en Zuid-Limburg, die voorname
lijk is ontstaan door een stagnatie in dc
verkoop van televisietoestellen in een
onderlinge samenhang te willen oplos
sen.
jen factor, die in het voordeel werkt
van de Joegoslaven bij hun streven hun
onafhankelijkheid van Moskou te be
waren is de positie, die het land in
neemt binnen de neutrale landen. Tito
is zelfs één van de oprichters van de
beweging van niet-gebonden landen.
Het krediet, dat hij gedurende een
reeks van jaren voor zichzelf en zijn
land heeft opgebouwd, is niet mis. Joe
goslavië moge in naam communistisch
zyn. met Moskou heeft het geen enkele
binding. De onafhankelijke koers van
zowel Oost als West bestempelt Tito als
een staatsman van formaat Iedere aan
val op Joegoslavië zou Moskou ln de
ogen van de ongebonden-landen brand
merken als de dodelijke vijand van alles
en iedereen, die niet naar de pijpen van
de Sowjet-Unie wil dansen. Wat de Rus
sen aan de ene kant zouden winnen,
zouden zij aan de andere kant ln veel
voud verliezen. Afghanistan is geen
Joegoslavië. Het kan niet genoeg wor
den gezegd. De problemen voor Joego
slavië na Tito's dood zullen veel meer
van interne aard zijn. Weliswaar is Tito
al vele jaren bezig zijn opvolging in de
collectieve sfeer te regelen, maar dat is
geenszins een garantie voor een conti
nuering van de huidige politieke situa
tie. Slechts wanneer de verschillende
nationaliteiten binnen Joegoslavië de
hun opgelegde eenheid bewaren, kun
nen in de postrTlto-periode crisissitua
ties worden vermeden. Moeilijk zal de
weg in elk gevolg wel zijn, die de Joego
slaven na het heengaan van Tito moe
ten afleggen.
Dim
