lUG. iE MEIJER al honderd jaar de ruggegraat van Terneuzen Redactie en administratie: Terneuzen, Nieuwstraat 22, tel. 01150-94457. Hulst, Steenstraat 6, tel. 01140-4058. VRIJDAG 16 NOVEMBER 1979 Zeeuwsch-Vlaanderen Extra yjUmber 1979 bestond het Temeuzense haven- mrtbedrijf Aug. de Meijer bv honderd jaar in wordt - enigszins verlaat - op vrijdag 23 ;<:ierd met een receptie in het bedrijfsge- litTmdenweg. P. J. Baert duikt in de geschie- Uxhrijfl het ontstaan, de eerste jaren en de iDeAfeyer BV. itil het bedrijf uitgebreide transport- en >ii Dit jaar richtte De Meijer BV zich ni van houtproducten. Vooral de laatste 'ïtgon ruim zeven jaar geleden met invoer den uit Scandinavië) nam de import van legen 10 uur, als Livinus de Meijer op 24 februari 1816 lachend het kantoor van zijn ;emeester van Sas van Gent binnenstapt, en opgetogen zegt 'het is een flinke zoon', isop31 augustus 1771 te Assenede geboren en hij drijft, samen met zijn vrouw, Maria tPauw, die op 16 juli 1777 te Zelzate is geboren, een landbouwbedrijf te Sas van Gent. Ktsler weet al een hele tijd, dat het gezin De Meijer gezinsuitbreiding verwacht, dus hij maal niet verrast door de komst van Livinus naar het stadhuis. Na een stevige hand- fiird met de nodige felicitaties, wordt door de burgemeester, als ambtenaar van de (stand, de geboorteakte opgemaakt. producten als papier, triplex, hout en cellulose een grote vlucht. In de toekomst wil De Meijer die activeit nog verder uitbreiden. Daarbij wordt gedacht aan Canada, de grootste leverancier van houtproducten ter wereld. De Meijer zelf bestemd de producten voor klanten in Frankrijk, Zuid-Duitsland. België, Zwitserland en Ne derland. Dit jaar ook begon het scheepvaartbedrijf met autovti - voer. Voorheen gingen autoschepen leeg terug, omdat dat aanvankelijk voordeliger en sneller bleek te zijn. De Meijer nam daarop ook het vervoer van Volvo's naar Scandinavië ter hand. Tot nu toe werden enkele duizen den auto's vervoerd IM It Rlnog in de Franse taal. i Is nog niet zo heel lang Franse invloed is overal lanwezig na de 20 jaar die geboorteakte Ülfbruan 1816 te 21 ikIscus Bernardus de I vierde kind is van ge- tón De Meijer-De Pauw. indien er nog vier kinde- ipaar het levenslicht zodat er dan acht De Sen groot gezin..zeggen wdletyd was zo'n aan- iil Men leefde toen zon en andere ontspan- icde meest gebruikte waren de klompen, rtd algemeen niet te ttroleumlampje zitten. de bedstee indook, dsn nog zo vroeg is dan K :o gauw. Hilar over en zien dat Itnel 1832 naar Terneu ier de oorzaak van is. nlj jonge leeftijd het verlaat, kunnen wij fe De Meijers leefden oc| ««rustige tijd in ver- 26 Belgische omwenteling. -.1 Wschenen er geregeld /ft «le Belgen in de grens- mj|| to dit gebied onveilig «JI [Kegeld gevechten voor. or I» waren beiden, zoals 03 Belglft geboren en hun l»ker in de buurt van WJkheid bestaat dus, He druk op dit gezin I. *nd om hen aan hun Het ls dus niet uitgeslo ten hun zoon voor zijn evacueren, temeer daar m 1831 ook al naar vertrokken. a«r aannemelijke, re- MJn. dat Franciscus en scheepvaart aan- Door de aanleg van U827 was daartoe in Klop gelegenheid ont- Beigische opstand, die to het kanaal echter lemeuzen toen de eni- 2 'b om zich op dat ge- 31 J*eer van hem horen, tin in Terneuzen als 3 jestlgd. Hij huwt met Assens, die op 28 fe- J')ke is geboren, en ien 5 kinderen ge- Mie op li oktober J® is Augustinus Be- jvde stichter zou wor- tyfdat thans zijn hon- "5 viert. IÉ i•niel ,le* S^zin De i!t h|n 1858donkere wol- 'ji boven Terneuzen. '858 wordt door de i'toljk een overzicht tostoestand der be- «n. Hieruit blijkt dat to ls ontstaan en er 1,1 "10 personen aan Ksdljke torden deze ziekte lijden, waarvan er reeds 1 is overleden. De epidemie, die wij nu als pokken kennen, zal tot mei 1859 voortduren. In totaal zijn er dan 154 mensen ziek geworden, waarvan er 14 overleden. Franciscus wordt ook mét deze ziekte besmet tengevolge waar van hij op 24 december 1858 overlijdt. In de opgave waarbij van zijn overlij den melding wordt gemaakt, staat aangetekend, dat hij de 40e zieke is en dat het niet bekend is op welke wijze de ziekte in Terneuzen is gebracht. In eerdere publicaties over dit geval wordt gezegd, dat hij en zijn water klerk op een van de schepen die hij be handelde. werden besmet door het pokkenvirus. Dit is uiteraard moge lijk, doch ik heb hierover geen aante kening gevonden. Dit zou het einde van het verhaal kun nen zijn, maar dat ls het zeker niet. Mis schien kunnen wij het beter het einde noemen van het eerste hoofdstuk van de 'De Meijer Story'. August was dus 2 jaar toen zijn vader overleed, zodat het nog niet goed tot hem doorgedrongen zal zijn. welk ongeluk het gezin toen trof. Wij slaan'zyn Jeugdjaren over en zien dat hij in februari 1882 het café 'Maison de Pilote' bij de Westsluis heeft overgenomen van J. A. van Rompu. Dit is het huidige cafe 'De Rijnvaart' van de heer Dieleman op de hoek Westkolk- straat-Roeiersgang. Het was een on dernemend man, die alles aanpakte om vooruit te komen, Zo had hij in die tijd een paard met een rijtuigje waarmee hij reizigers van de boot naar de trein en zakenlieden, die zijn café bezochten, naar hun bestemming in Terneuzen en omgeving bracht. Hij ging dus veel om met lieden die zich op schaapvaar- gebied bewogen, zodat het niet ver wonderlijk is dat wij hem geregeld in die kringen terug vinden. In 1878 zien wij. dat hij winkelier ls. als wy het kohier hoofdelijke belasting van dat jaar bekijken. Hij zal dus. voordat hij café-houder werd, winkelier zijn ge weest- Het volgende jaar wordt echter vermeld dat hij scheepsmakelaar is. Naast het winkelier en café-houder zijn, was hij dus vanaf 1879 ook scheeps makelaar. Hiermee zijn wij dus geko men bij de stichting van Aug. de Meijer Zonen's Expeditie en Agentuur Maat schappij'. zoals dit is vermeld op de ju bileumkalender die het bedrijf in 1929. ter gelegenheid van haar 50-jarig be staan. uitgaf. In 1879 startte August dus als scheepsmakelaar met datgene waar mee zijn vader in 1851 ook was begon nen. maar die het helaas niet tot een goed einde kon brengen. August zou meer geluk hebben, althans wat zijn ge zondheid betrof. Dit wil natuurlijk niet zeggen, dat hij op zakelijk gebied zon der tegenslagen werkte. Hij zal heus wel moeilijke tijden meegemaakt hebben, maar aan hardheid en doorzet tingsvermogen zal het hem zeker niet hebben ontbroken, gezien het resultaat van zijn arbeid. Helaas overleed zijn echtgenote toen zijn kinderen nog vrij jong waren. Dit had tot gévolg dat hij zijn oudste zoon Francois op zeer jeugdige leeftijd in de zaak opnam. Hij was inmiddels naar de Schotsehoek (de Noordstraat, tussen de Korte Kerk straat en de Arsenaalstraat) verhuisd, alwaar hij zijn kantoor aan huls had. Vooruitstrevend Francois ontpopte zich als spoedig als een vooruitstrevend compagnon, want hij was het die tegen zijn vader zei: 'Het is wel mooi om hier als sieepagent en scheepsmakelaar te werken, maar alle schepen varen door naar Gent. Wij kunnen toch wel eens bekijken of wij ons niet meer kunnen begeven op bet gebied van het havenbedrijf. Dit was. de aanleiding voor de grote vlucht die bet bedrijf in de volgende jaren zou nemen. Al spoedig bleek, dat hij de man was die met zijn broer Henry, er voor zou zorgen dat het bedrijf zich in die richting zou ontwikkelen. De groei van het bedrijf bracht De Meijer ertoe om in september 1902 de smederij van Wed Harte aan de West- koikstraat te kopen. Nicolaas Harte stichtte daar in 1868 die smederij en De Meijer bouwde op die plaats in 1903 een .woonhuis met kantoor Het woonhuis was bestemd voor zijn zoon Francois, dieermet^iln gezin vele jaren zougaan wonen. In 1908 liet vader August het kantoor verbouwen tot woonhuis met kantoor. Beneden werd het kantoor en boven woonde zoon Henry. Hierdoor ontstond dus het bekende complex van waaruit August met zijn beide zoons het bedrijf groot maakten. Toen August de Meijer in 1928 overleed hadden de beide zoons het bedrijf allang van hun vader overgenomen en aan hen was de taak opgelegd om het ongeschonden door de moeilijke perioden 1914-1919 en 1929-1936 te loodsen en om het zo mo gelijk nog groter en beter te maken. Nadat het Zuiderdok in 1922 was vol tooid. bouwde De Meijer daar haar be kende loodsen. Met de loodsen aan het spoor (voorheen Little), Oost en West nabfl De Hoop. en de Kaliloods. die in 1928 naast de loodsen van Little werd gebouwd, ontstond het bedrij/ van De Meijer uit de dertiger jaren aan 'het spoor'. Om de situatie aan het spoor' een beetje te. leren kennen moet men een praatje maken met hen die daar toen werkten. Over het algemeen hoort men dan. dat men daar een vrij goede boter ham verdiende als men in de vaste ploeg zat. Het was echter wel een toe stand aan 'het spoor' die wij ons in 1979 nauwelijks kunnen voorstellen. Het zou ook met juist zijn om de arbeids verhoudingen. de verhouding werkge ver-werknemer. enz te gaan bekijken dooreen bril uit 1979. Zo'n vergelijking gaat trouwens ook niet op voor aijdere streken en bedrijven. Maar laten wij te rugkeren naar dat spoor en zo'n 'boot werker' laten vertellen over de wil lekeur van sommige bazen of voorman nen waaraan men vaak overgeleverd was. Als zo'n baas of voorman aan de Axelsebrug kwam om een aantal boot werkers aan te nemen als er een schip verwacht werd. dan zat je goed als je goede connecties had door familierela tie of op andere wijze. Ook maakte het groot verschil of je een goede of minder goede klant was van het vaak door hem gedreven winkeltje Je kon er dan wel op rekenen dat je steeds bij de losse groep was die werd uitgezocht voor het tijdelijk werk en niet zelden geraakte je dan automatisch bij de vaste ploeg In gedeeld Ook over de toestand bij het werk zeli hoor je zo wel het een en ander Met de veiligheid werd het over het algemeen niet ai te nauw genomen en als er iets ernstigs voorviel, dan ondervond je. dat de werkman totaal met meetelde, aldiis zo'n verteller „Ja", zegt hij. .zo waren wij eens bezig met het lossen van een boot en wij waren diep in het ruim aan het scheppen, toen éen van onze men sen onwel werd en ter plaatse een hart verlamming kreeg Onze dooie vriend, gehuwd en vader van een flink gezin, lag midden in dat ruim en wij stonden er verslagen bij. niet wetende wat te doen en wachtend op medische hulp. Toen verscheen plotseling het hoofd van de grote baas over de verschansing en hij nep tegen ons: 'zeg leg die man eens wat aan de kant. dan kan het werk tenminste doorgaan'. Je kan natuurlijk heel lang doorgaan met dergelijke ver halen. maar het is verleden tijd, en het ls daar nu gelukkig heel wat beter ge worden", zegt hij Groei Het inzicht van de firmanten in het za ken doen heeft er veel toe bijgedragen om Terneuzen. voor de eerste wereld oorlog. tot derde haven in Nederland te helpen uitbouwen. Tijdens die oorlog lag de haven Terneuzen lam en na beëindiging daarvan was het beeld daar behoorlijk gewijzigd. Ver schillende bedrijven waren door de oorlogsomstandigheden verdwenen en die kwamen niet meer terug. Het jaar 1919 betekende voor de firma De Meijer een nieuwe start. De activitei ten in de haven en op het gebied van sleep- en bergingswerk werden uitge breid. Wij noemen hier ongemerkt het sleep en bergingswerk waar Aug de Meijer een belangrijke rol in speelde en nog speelt. De heer A. P. Minnebo schreel hierover een interessant artikel, waarin hy onder meer zegt: De eerste klant van Aug. de Meijer is de Unie van Redding en Sleepdienst te Antwerpen, want in 1980 is het 100 jaar geleden, dat ons be drijf het agentschap te Terneuzen en Gent verwierf van dit sleepbedrijf. In 1870 werd te Antwerpen opgericht de 'Remorquage a helice H. Gerling' (in het Nederlands: schroefsleepdienst). Wellicht zal men zich afvragen waarom het woord schroef erbij staat. Dit is ech ter niet zo verwonderlijk, want men moet bedenken, dat de eerste sleepbo ten raderboten waren, dus een vaartuig met schroef-voortstuwing was wel de gelijk iets nieuws. Het sleepbedrijf J. B. Maas was reeds als concurrent te Ant werpen gevestigd. Rond 1880 wordt Aug. de Meijer agent voor dit sleepbe drijf. Het stoomsleepbootje 'Klamper' met 50 pk wordt de eerste sleepboot te Terneuzen. De 'Sleepdienst Terneuzen' is geboren In 1890 besluiten Gerling en Maas. na een hevige concurrentie, te gaan samenwerken Dit duurt tot 1901. waarna Gerling de sleepdienst Maas overneemt. Aug. de Meijer wordt nu agent voor Gerling In 1923 komt er weer een vreemde eend in de bijt op sleepvaartgebied op de Westerscbelde en wel 'Sleepdienst Let zer'. Wederom concurrentie De strijd duurt tot 1928. Beide sleepbedrijven besluiten dan te gaan samenwerken en de "Union de remorquage et de sauve- tage sa' wordt opgericht Beide maat schappijen brengen een gelijkwaardig aandeel boten in deze NV Zeesluis In Terneuzen heeft de tijd ook niet stil gestaan. Het oude kanaal is verruimd en op 15 februari 1910 wordt de nieuwe zeesluis geopend. De vaart naar de Ne derlandse kanaalhavens en Gent wordt intensiever en de schepen wor den groter, hetgeen meer werk voorde sleepboten oplevert. Tot het uitbreken van de oorlog in 1940 waren te Terneu zen gestationeerd de stoomsleepboten Pres. John P. Best, gebouwd in 1900, Ajax uit 1913, Tenace uit 1884, Wal- visch uit 1912 en Baltic uit 1915. Wy büj ven nog even in de jaren vóór de tweede wereldoorlog, want Terneuzen krygt er een sleepconcurrent by, en wel Willem Muller. Deze komt uit Dor drecht en sleept binnenlichters over Zeeland naar Terneuzen en omstreken. Hy probeert een graantje mee te pikken van de sleép- en bergmgskoek op de Westerschelde en het kanaal Tëmeu- zen-Gent. Een felle concurrentie breekt los. Voer de één met een sleepboot uit. dan ging de ander er achter aan en om gekeerd Dat het soms niet al te faii verliep was te begrijpen. Met de regle mentering nam men hel in de con currentiestrijd toen niet al te nauw Had men een melding binnengekregen van een schip, dat op de Westerschelde aan de grond was gevaren, dan verliet men heel stil de haven, iets wat met stoommachines nog kon. geheel onver licht. om vooral de concurrent niet wakker te maken De sleepbootbemanningen hielden dag en nacht uitkyk op de dijk. De sleep- bootwacht en het wachtgebouw van het Nederlands Loodswezen stonden op de havendam. die nu de scheiding vormt tussen de Westhaven en Bin- nenvaarthaven. Gebeurde het. dat een bemanningslid niet goed had opgelet of in slaap was gevallen by de potkachel in de sleep- bootwacht en de concurrent was er als eerste by. dan werd de betrokken per soon op bet matje geroepen by meneer Henry (In de wandeling werd hy meneer De Westkolkstraat met rechts het huis met het kantoor dat Aug. de Meijer in 1903 liet bouwen. Het kantoor, dat aan de zijkant een ingang had. werd in 1908 verbouwd lot woonhuis met kantoor. Bij stakingen in buitenlandse havens was Terneuzen de aangewezen plaats vovoor het lossen van zeeschepen Aug. de Meijer was de firma die toen kans zag om zeer veel schepen in de Temeuzense haven te lossen. DU beeld toont ons de werkzaamheden in de buitenhaven tijdens de staking in de Belgische havens van 1936. De buitenhaven tussen 1893 en 1897. Wij zien hier. dat de stoomvaart de zeilvaart aan het verdringen is. De provinciale traderiboot is op weg naar zijn aanlegplaats, uüerst rechts. Bij de aanlegplaats zien wij de 'Klamper', op weg naar de Westsluis. H genoemd) de Meyer of meneer (F: Francois de Meyer De woordenschat die dan over de 'schuldige' werd uitge stort was niet mals (er was geen laty by). Het effect was wel. dat de uitkyk in bet vervolg dubbel waakzaam was. De ouderen onder ons die meneer Henry daadwerkeüjk hebben meegemaakt, kunnen zich ongetwyfeld nog voor stellen de ongepoiyste taal. die in zo'n geval werd gebezigd. Toen ik Minnebo telefonisch bedankte voor de toezending van zyn artikel, heb ik hem verteld dat hy dit laatste voor val zo 'netjes' ■had omschreven. Hy be greep my onmiddeliyk en wy hebben er ■harteüjk om gelachen vyf jaar duurt de concurrentiestryd tussen de Union en Muller en eind 1938 wordt een overeenkomst tot samen werking gesloten, wat betreft assisten tie aan zeeschepen op het kanaal en bergingswerkzaamheden op de Wester schelde We naderen de tweede wereldoorlog en by het uitbreken proberen veel sleep boten van Gerling, Letzer en Union naar Engeland te ontkomen Diverse schepen worden ingezet by het over brengen van Britse troepen van Duinkerken naar Engeland- Een groot gedeelte weet Engeland te bereiken, alwaar ze een belangrijke rol spelen en gewaardeerde diensten aan de gealli eerden bewyzen. Door de oorlogsge beurtenissen gaan 7 eenheden verloren Stoomtijdperk Na de terugkeer van de overblijvende sleepboten wordt de vloot geleidelijk gemoderniseerd en uitgebreid. Het stoomtijdperk loopt ten einde. Te Ter neuzen worden de Pres. John P. Best, Walvisch, I>nn Letzer en Pierre als laatste stoomsleepboten afgevoerd en gaan naar de sloper. De Jean Cl. Gerli ng, een nieuwe motorsleepboot van 1000 pk komt als eerste nieuwe haven sleper te Terneuzen. De Pipsy Letzer en Brigitte Gerling van 1000 pk komen de Temeuzense gelederen versterken. De van stoom naar motor omgeboutvde Tournai. Charleroi. Liege en North Star blijven jarenlang bekende ver schijningen op het kanaal. De jaren 60 kenmerken zich door een stygende schaalvergroting in de scheepvaart. De uit de oorlog stam mende Liberty. Fort en Park schepen verdwijnen naar de slopeiyen. De eerste bulk-carriêr van ca 20.000 dwt komen van de werven en de groei tot grotere tonnages gaat gestaag door. Voor de sleepdiensten hield dit in, dat er om krachtigere sleepboten werd ge vraagd. Minnebo schrijft, dat door de oorlogs handelingen 7 eenheden verloren gin gen. Ook het bedryf kreeg een zware klap te incasseren. Vooral de Belgen, die hier ter verdediging in 1940 kwa men. hielden behooriyk huis in het be drijf. en door deze troepen werd enorm veel schade toegebracht aan gebouwen ïn installaties Ook bij het terugtrek ken van de Duitsers werden de nodige vernielingen aangericht zodat er niet veel overbleef om mee te beginnen Er werd in die jaren heel wat vernield en raaar Duitsland weggevoerd. Veel werd ir kapot gemaakt, behalve de wil om te iverwinnen en het doorzettingsvermo gen van de leiding en medewerkers. Reeds by de bevryding werd weer de grootste activiteit ontplood om Ter- leuzen weer als haven te doen meetel- en. Evenals by stakingen, die voor de >orlog in buitenlandse havens plaats vonden, zag men nu ook weer kans om net gebrekkige middelen enorm veel te verzetten. Dank zy het werk van elkaar opvolgen ie geslachten vormt de naam Aug. de Meyer na 100 jaar nog steeds de rug gegraat van de Temeuzense haven. P. J. Baert.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1979 | | pagina 37