NA TUURLIJKE
WEG
de natuurbeurs in gent
totaalvisie op
beter leven
in belgië
ZATERDAG 27 OKTOBER 1979
PZC/2ate»"dagkrant
24
Het. hoofdkwartier van De Natuurlijke Weg, een -pand in de bizarre Belgische badplaatsstijl.
Boudewijn de Graeve' door relationeel denkennaar een beter bestaan.
Bü veel Nederlanders leeft sterk de gedachte dat Belgen beter leven dan wij. Boudewijn de
Graeve, zelf een Belg, denkt daar anders over. Onze pintjespakkende zuiderbuur zit al even zeer
verstrikt in de spiraal van steeds meer en steeds mooier als wij. Boudewijn de Graeve probeert
daar op drie manieren iets aan te doen: door het geven van voorlichting in het maandblad De
Natuurlijke Weg, door het geven van levenslessen in zijn Planetair College en door het organise
ren van beurzen. Vooral naar aanleiding van laatsgenoemde activiteit zocht ik hem op in de
badplaats De Haan, even buiten Wenduine en niet ver van Oostende. Op 3,4 en 5 november a.s.
organiseert De Natuurlijke Weg in het Gentse Floraliapaleis een Internationale Natuurbeurs, die
als niotto heeft meegekregen: „Festival voor natuurlijk leven en spirituele groei". Een beurs dus
voor mensen die beter en bewuster willen leven. Er worden duizenden bezoekers verwacht, ook
uit Nederland, want het zoeken naar een alternatief is wijd verbreed en heeft indrukwekkende
vormen aangenomen.
Mijn zoeken naar De Natuurlijke Weg
blijkt op deze sombere oktoberdag een
moeizame onderneming. De Belgische
kuststrook biedt de aanblik van een
troosteloze leegheid, waarin alleen de
neerplenzende regen voor enige afwis
seling zorgt door beurtelings hard en
zacht op de voorruit van de auto te
kletteren. In Knokke wonen nog wat
mensen, maar verderop is het een en al
verlatenheid, althansop straat. De
verkeerslichten lijken volstrekt over
bodig. Een prachtig nulpunt voor het
beginnen van een beter leven. Nauwe
lijks ben ik De Haan binnengereden of
ik ben er ook al weer uit. Geen kip op
straat en alle restaurants langs de weg
gesloten Gelukkig is de redding nabij
êên van de laatste villa's langs de weg
blijkt leven te bevatten. In een leeg
kozijn van de eerste verdieping staat
een doe-het-zelvende bewoner. Met de
verfkwast wijst hij de weg naar de
Leopoldlaan. Het bolwerk van
Boudewijn de Graeve blijkt een villa in
de bizarre Belgische badplaatsenstijl,
een pompeus appartementengebouw
met pseudovakwerk en de allures van
een chalet. Een aparte deur geeft toe
gang tot een agentschap van de 'Club
Mediterranéè'. De zonnige annonces
van het reisbureau symboliseren de
wereld van duur vertier die De Na
tuurlijke Weg zo graag wil veranderd
zien. Ik verwacht een villa vol tegen
stellingen, maar kom bedrogen uit De
dubbele voordeur van het huis blijkt
open te zijn, wat goed uitkomt, want
op mijn bellen volgt geen reactie In
een kamer achterin het huis zitten
twee tieners ijverig te studeren. ZU
verwijzen me naar de verdieping, langs
een leeg kamertje met opschrift:
'Boekhouding - Rita de Graeve'. weer
een stukje trap. een hoek om, naar de
glazen deur van een ruim vertrek waar
de stichter en inspirator van De Na
tuurlijke Weg aan een rustieke houten
tafel in druk overleg is gewikkeld met
twee van zijn medewerkers. Het inte
rieur is sober: aan de tafel een paar
stoelen, een kast in de hoek, een klein
kastje bij de tafel voor kantoorbeno
digdheden en twee zitjes voor be
zoekers. Een schemerlamp met per
kamenten kap op de tafel verspreidt
een zacht geel licht. Het kale peertje in
het plafond brandt niet.
Het begin
Boudewijn de Graeve werkte acht
jaar lang bij de Bank van Brussel in
Brugge. Op bladzijde drie van het
septembernummer van het
maandblad De Natuurlijke Weg, dat
op de omslag een waarschuwing
draagt: „het lezen van dit maandblad
kan je je baan kosten", herdenkt de
uitgever het overlijden op 11 augus
tus in Gent van dr. Maurits Meganck,
pionier van de natuurbeweging in
Vlaanderen. Op die bladzijde leggen
Rita en Boudewijn de Graeve tevens
uit hoe het allemaal is gekomen: „Op
een dag in november 1974 zaten we te
wachten in een donkere voorplaats
van een oud herenhuis te Gent dat
dienst deed als wachtkamer. Wij
ontmoetten toen voor de eerste maal
dr. Maurits Meganck. Enkele maan
den later verwisselden we ons huis,
onze carrière en onze politieke aktivi-
teiten met een zoektocht naar de weg
om van ons ideaal ons beroep te ma
ken, de natuurlijke weg".
Rita en Boudewijn de Graeve waren ln
1974, zoals zovelen toen en ook nu nog,
niet tevreden over de wijze waarop zij
leefden en werkten. De ontmoeting
met dr. Meganck was het duwtje dat zij
nodig hadden om daarin verandering
te brengen. Zij begonnen aan De Na
tuurlijke Weg, en vormden een stich
ting van die naam, een 'VZW' oftewel
'vereniging zonder winstoogmerk'
zoals dat in België wordt genoemd. Vla
hun stichting probeerden zij. anderen
ervan te overtuigen dat er een betere,
natuurlijkere manier van leven is, die
de gehele gemeenschap van mensen
ten goede kan komen Daarmee had
den zij tegelijkertijd een nieuwe be-
staansbron gevonden, want van de
opbrengst van de abonnementsgelden
voor het maandblad probeerden zij te
leven. Nog steeds ontvangt 'De Na
tuurlijke Weg' geen subsidie van over
heid of bedrijfsleven en worden ad
vertenties geweigerd. „Gemakkelijk
was het niet, die eerste tijd", vertrouwt
oud-gemeenteraadslid Boudewijn de
Graeve me toe. wanneer hij' zijn me
dewerkers instructies heeft meegege
ven voor de organisatie van de ko
mende beurs in Gent en het gesprek
alleen nog maar wordt onderbroken
door telefoontjes van onder anderen
een Nederlandse die haar zoon wil op
geven voor een cursus aan, het Plane
tair College. Even daarna geeft hij de
telefqon mee aan zijn vrouw, zodat we
ongestoord kunnen praten. „Ik heb tot
voor een jaar herhaalde malen op het
punt gestaan om er mee op te hou
den". Nu is het zover dat de drie activi
teiten van de stichting zichzelf terug
betalen en het echtpaar De Graeve en
een tweede echtpaar in staat stellen er
sober van te kunnen leven, Soberheid
blijft het uitgangspunt van De Na
tuurlijke Weg Voor alle medewerkers
tesamen is er slechts éën auto be
schikbaar en die wordt alleen gebruikt
wanneer het strikt noodzakelijk is.
Ruim een jaar geleden kreeg De Na
tuurlijke Weg in De Haan de be
schikking over een cafë-restaurant,
dat het niet meer kon bolwerken. „We
kregen dat restaurant aan aantrek
kelijke voorwaarden", zegt Boudewijn
de Graeve. De stichting besloot de ex
ploitatie als restaurant voort te zetten,
maar de menukaart aan te passen aan
de idealen van De Natuurlijke Weg.
Ook het hotel is in ere hersteld. Men
kan er nu tegen gematigde hotelprij-
zen logeren en er dan tegelijk een cur
sus volgen. De zaak loopt als een trein
en heeft de gehele zomer vol gezeten.
Bijtanken
Vooral filosofisch ingestelde Neder
landers komen er graag spiritueel bij
tanken. Zowel exterieur als interieur
ademen er nog de sfeer van het ver
fijnde specialiteitenrestaurant van
weleer. De garderobe is onderge
bracht in een antieke kast. De eetzaal
met boerengroene lambrizering en
mahoniestoelen met lederen zitting
en rug wordt door schemerlampen en
kandelabers beschaafd verlicht. De
menukaart is in bruin leer gebonden
en zachte muziek - veel klassiek - om
spoelt de dinerende gasten.
Aline van Crombrugge voert het ma
nagement over hotel-restaurant-
vormingscentrum 'De Zevende He
mel'. In de keuken geeft zij leiding bij
de bereiding van gerechten als seitan,
een smakelijke hamaakschnitzel van
sojagrondstoffen, tempura, in een
deegje gefrituurde stuKJes groenten of
Hotel-restaurant-vormingscentrum De Zevende Hemel: klassieke muziek omspoelt de dinerende gasten.
Aan de internationale Na
tuurbeurs op 3,4 en 5 november a.s
in Gentnemen rond de honderd
exposanten deel uit België, Ne
derland, Engeland. Frankrijk,
Duitsland, Portugal en de Verenig
de Stalen. De deelname uit Neder-
- land is relatief gering. De Stichting
Mens- en Milieuvriendelijk Onder
nemen (MEMO), die zelf volgend
jaar weer een kleinschaligheids-
beurs organiseert in Hilversum, zal
er niet zijn. Memo-oprichter Sietz
Leeflang: „we wilden gewoon een
gelijk aantal vierkante meters
slandmimte ruilen met De Na
tuurlijke Weg, maar dat wilden de
Belgen niet. Ruimte huren is ons tè
duur De prijzen voor een stand in
België zijn hoger dan bij ons.
Boudewijn de Graeve: „We voelen
niet voor een expositie in Hil
versum, omdat we niet geloven dat
daar de juiste mensen zullen ko
men. We zien dat als een te mar
ginale manifestatie. Als Memo in
Amsterdam iets had georgani
seerd, dan hadden ioe wel stand-
ruimte willen ruilen". De Natuur
lijk Weg stelt twee eisen aan deel
nemers aan de Gentse beurs: 1. de
exposanten moeten zoveel moge
lijk informatie verstrekken over
hun produkt voor wat- herkomst en
samensielling betrefl, zodat de be
zoeker zelf een verantwoorde keus
kan doen. 2. Er mag in geen enkel
produkt suiker zitten.
„Suiker ta
boe" wordt het motto van de na
tuurbeurs. Iedere dag om drie uur
is er op de beurs een podiumprog-
ramma over onderwerpen als
'voeding op school', 'alternatieve
politiek' en 'economische verwach
tingen voor de jaren tachtig'.
De Natuurlijke Weg is als stichting
lid van de Vlaamse Koördinatie
Raad, een organisatie waarin or
ganisaties, personen en bedrijven
zitting hebben die actief zijn op de
terreinen van natuurlijk leven en
milieubehoud. Voor 1980 heeft De
Natuurlijke Weg een ambitieus
programma: een natuurfestival in
juli en augustus ln De Haan. waar
aan de gemeentelijke overheid, de
VVV en Hei plaatselijk bedrijfsle
ven zullen deelnemen, in november
in Gent een nieuwe natuurbeurs en
alternatieve technologïebeurs. In
1981 zal een grote natuurbeurs in
Brussel worden georganiseerd.
Volgend jaar reist Boudewijn de
Graeve naar landen als Brazilië,
de VS, Canada, Australië en Zuid-
Afrika om daar met. aanverwante
organisaties beurzen op te zetten.
Het getoonde op de beurs in no
vember a.s. in het Gentse Flora
liapaleis omvat zaken als voeding,
dranken, boeken, alternatieve
technologie, koken, cosmetica,
kleding en biologisch-dynamische
tuinbouw. Er zal een stand zijn met
een echte composthoop en de be
zoeker zal een heuse indiaan aan
het werk kunnen zien, terwijl hij
zilveren sieraden maakt. De Na
tuurlijke Weg heeft een stand in het
centrum tegenover het podium dal
omringd zal worden door
eetstands, waar men terecht kan
voor een gezonde hap. Voor de
geestelijke voeding zorgen deel
nemers die voorlichting geven over
filosofie, yoga en parapsychologie.
De kleuters uit de crèche zullen iets
opvoeren op het podium in samen-
werking met de bond van jonge en
grote gezinnen.
vis, misosoep. eveneens op sojabasis
en linzenschotels. De menukaart be
vat een aantrekkelijke reeks vis
gerechten en het is zelfs mogelyk om
een gebakken tong te bestellen. Ook
alcohol mag in beperkte mate: er is een
aperitief van het huis en de wijnkaart
biedt een keus uit diverse wijnen, ter
wijl men ook een echte Vlaamse na-
tuurbier kan drinken.
Vlees wordt niet geserveerd, niet om
dat De Natuurlijke Weg alle vleesge
bruik zou willen verbieden, maar om
dat men meent dat er al veel te veel
vlees wordt genuttigd.
De Natuurlijke Weg streeft naar har
monie in het bestaan en wil geen
strenge beperkingen opleggen aan het
leven van zijn volgelingen. Boudewijn
de Graeve: „Wij zijn voor klein
schaligheid zonder groot schaligheid
uit te bannen. Bepaalde zaken, zoals
auto's, kunnen niet kleinschalig wor
den gefabriceerd. Wel moeten we het
gebruik van de auto zoveel mogelijk
beperken. Grootschaligheid kan zijn
goede kanten hebben".
Die opvatting van De Natuurlijke Weg
is al heel wat puriteinse alternatieve
lingen in Nederland in het verkeerde
keelgat geschoten. Zo wensen een
aantal Nederlandse groepen perse-niet
deel te nemen aan de komende na
tuurbeurs in Gent. omdat daar geen
stringente toelatingseisen met be
trekking tot kleinschaligheid en
voedingsvoorschriften worden ge
steld.
Filosofie
Om een indruk te geven van wat De
Natuurlijke Weg wil, lijkt het mij het
beste te citeren uit het nulnummer
van het maandblad, een blad dat vo
rige maand voor de vijfentwintigste
maal verscheen:
„De filosofie 'van ons blad is die van
onze vereniging en kan als volgt wor
den uitgedrukt:
Het geloof in de kansen op een
gelukkige samenleving, waarvan de
kern wordt gevormd door het gezin.
Het inzicht dat een herziening van
onze persoonlijke levenswijze vanuit
een positieve levensvisie noodzakelijk
De behoefte aan relativering van de
materiële aspecten van het leven.
De herwaardering van kleine leef- en
werkgemeenschappen.
De onverbreekbare samenhang van
alles en iedereen in dit universum.
Boudewijn de Graeve hanteert bij het
uiteenzetten van zijn filosofie graag de
aan de macrobiotiek ontleende spiraal
als grafische voorstelling. Die spiraal
past hij toe op economische, filosofi
sche en sociale modellen, In het hart
van de spiraal passen woorden als 'sal'
en 'salaris', zout en geldelijke beloning
- Boudewijn de Graeve zegt graag met
woorden te spelen - en naar zijn me
ning hebben we van beide zaken te
veel. Om van het hart van de spiraal en
het teveel naar de buitenste ring te
komen, waar men genoegen neemt
met minder, is (her)vorming nodig
Planetair college
De vorming geeft hij sinds begin deze
maand in zijn Planetair College, dat is
gevestigd in de villa aan de Leopold
laan. Twintig studenten kunnen er
gedurende zeven maanden een cursus
volgen, die hen niet aan een diploma
helpt, maar de mogelijkheid biedt om
in zelf te vormen plaatselijke vor
mingscentra de opgedane kennis ver
der te verspreiden. Daarmee dienen
zij de goede zaak en zichzelf, want ze
kunnen er een soberbelegde tarwebo-
terham mee verdienen. De cursus kost
zo'n 500,- per maand (inclusief kost
en inwoning), is gestart onder belang
stelling van vijf ministers en heeft
nog maar voor twee gegadigden
plaats.
Een keuze uit het studieprogramma:
relationeel denken, voeding, Shiatsu
(massage op basis van de acupunc
tuurmeridianen), diagnose, onderwijs,
gezin, maatschappij-analyse en alter
natieve werkgelegenheid. Het laatste
onderwerp moet de cursist inzicht ge
ven in de mogelijkheden die er zijn om
iets te doen wat nuttig is en vol vol
doening geeft. Alle lessen zijn geba
seerd op rèlationeel denken. Boude
wijn de Graeve bedoelt daarmee, dat
universele banden moeten worden
aangebracht en onderkend Geen stu
die-onderwerp staat op zichzelf. De
samenhang binnen de maatschappij
mag nooit uit het oog worden verloren.
Ik citeer opnieuw: „De maatschappij
bevindt zich in een vicieuze cirkel Dj1
voordelen (comfort, sociale zekertal all
communl catiemiddelen, enz.) weg:
niet op tegen de nadelen (werklc-s
heid. vervuiling, inflatie, stress env« ioi
eenzaming).
Om hun gebrek aan levensvreugden 1
arbeidsmotivatie te compenseren,te
ginnen de mensen nog meer le roo;ar
sumeren. En het resultaat? VerhoKJer31
produktie natuurlijk, nog verte
economische expansie en verstastj- s
ing. Dat alles leidt tot nog ergere
geestelijke en materiële pollutie,zond
op individueel als op maatschappelijk
vlak De gevestigde machten zijn rirt f
meer in staat dit op te lossen.
De middelen die zij gebruiken besnij
den hoogstens symptomen. Wij stag
voor de keuze (in het Grieks: krisis
Ofwel worden we vernietigd door Md a
log of milieurampen, ofwel zetten*
een stap uit die vicieuze cirkel drast
een bewustwordingsactie, die alles Kt
vanuiteen totaalvisie een diepgaande,
fundamentele oplossing brengt". K
Relaties
Het leggen van relaties brengt DeN»
tuurlijke Weg zelf op een doeltrcffH
de wijze tot stand. Hoe is het mojs
lijk, dacht ik, dat twee echtparenil lil
leen een maandblad uitgeven, tt h
vormingscentrum annex hotel en re
taurant runnen, een college bcliert
voor 20 intern levende studentent
dan ook nog talrijke seminaries»
ganiseren en leiden en beurzen ia
richten? Het antwoord lag voord)
hand. Aline van Crombrugge geeft
kookseminarïes en -lessen en de cur
sisten voorzien tijdens hun prak-
tijkoefeningen het restaurant vanje-
rechten. De cursisten van het Plane
tair College lopen een drietal urenptr
dag college, studeren een aantal ure»
en zijn zo'n vier uur per dag praktistl
bezig. Dat laatste houdt in dat zijia
het restaurant werken en de villa au
de Leopoldlaan schoon houden. Op
maandag wordt er de hele boel opiija
kop gezet. „Dan trek ik zelf ook eta
schort aan om te gaan kuisen", zetf
Boudewijn de Graeve. Dat is pas relt
tianeel denken in dc praktijk Jt
bracht.