ENERGIE REFERENDUM veel nadelen aan windmolen Basken gaan stemmen voor zelfbestuur ZATERDAG 20 OKTOBER 1979 PZC/opinie en achtergrond Deze gigantische windmolen in het Deense Jutland kan vier scholen en 500 huizen van energie voorzien. (Van onze redactie economie) Ligt in de toekomst de oplossing voor een deel van onze stroomopwekking in het plaatsen van meer dan 10.000 windmolens in tal van streken van het land (nog afgezien van eventuele plaatsing van molens in de Noordzee)? Het zou, althans theoretisch, misschien wel kunnen, maar de aanwe zigheid van molens van bijvoorbeeld 75 meter hoog leveren veel nadelen op. Natuur, landschap en landbouw zouden er op veel plaatsen nadelig door worden beïnvloed. De proefnemingen op het gebied van stroomopwekken door wind beginnen nu grotere afmetingen aan te nemen. De getallen die zoéven werden ge noemd, betreffen slechts schattingen, die geen grote zekerheid hebben. Zeker is wel dat grote delen van ons land in beginsel voor „windmolenparken" in aanmerking komen, maar lang niet of dergelijke plannen ook zullen worden verwezenlijkt. Er lijkt dan ook zeer veel tegen in te brengen... In de duinen van Petten, op het terrein van het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN), wordt een begin ge maakt met de bouw van een grote ex perimentele windmolen voor elektrici teitsopwekking. De betonnen funde ring voor de 25 meter hoge stalen molen is klaar; de molen krijgt een propeller van kunststof, waarvan de as 22 meter boven het maaiveld komt te liggen. De windturbine moet eind 1980 gereed zijn en zal dan acht miljoen gulden hebben gekost; de elektriciteit die de achter de propeller liggende generator levert, wordt toegevoerd aan het lokale 10 kV- net van het Provinciaal Elektrici teitsbedrijf Noord-Holland. De bouw van deze molen is een belang rijk onderdeel van het Nationaal On derzoekprogramma Windenergie, da op 1 maart 1976 startte. In het kader van datzelfde onderzoek is inmiddels ook éen onderzoek afgerond naar de ruimtelijke mogelijkheden die ons land biedt voor windenergie. Daarbij wordt ervan uitgegaan, dat er voor een rede lijk aandeel aan de elektriciteitspro- duktie (twintig procent van het ver bruik in 1974) ongeveer 5000 windturbi nes met een hoogte van 75 meter en een rotordiameter van vijftig meter zou moeten worden opgesteld. Deze kolossale molens zouden moeten worden geplaatst waar de gemiddelde windsnelheid het hoogst is. Dat blijkt het geval langs de Noordzeekust (het westen van Zeeland en Zuid-Holland, vrijwel heel Noord-Holland en het noorden van Friesland) en langs het IJsselmeer. De gemiddelde windsnel heid op veertig meter hoogte bedraagt daar tussen de zeven en acht meter per seconde, die aan de Groninger kust en zuidelijker in Friesland tussen de zes en zeven meter per seconde. Bij een snel heid van acht meter per seconde is de energieopbrengst echter al tweemaal zo groot als bij een snelheid van 6,5 me ter per seconde. Problemen Een probleem bij het opstellen van ruimtelijke voorwaarden van duizen den van deze molens is, dat nog onvol doende bekend is over de beste afme tingen van de windturbines, de wis selwerking tussen de turbines en hun omgeving en hun onderlinge beïn vloeding (windschaduw). De experi mentele molen in Petten zal gegevens moeten leveren voor nadere studie daarnaar en over de verhouding tussen bouwkosten, bedrijfsvoering en op brengst. VERKOOP en SERVICE AUTO-HENDRIKS Westwal 25 GOES De molens zullen in ieder geval in een open landschap moeten staan en de onderlinge afstand zal vermoedelijk minimaal driehonderd meter (in de richting zuidoost-noordwest) en vijf honderd meter (in de richting zuidwest-noordoost) moeten zijn. Volgens een artikel in „Energies pectrum" van ir. A. A. van Essen en ing. J A. J. Smeelen, beiden van de Rijks Planologische Dienst, komt uit de stu die van de heersende windsnelheden slechts dertig procent van de opper vlakte van ons land in aanmerking voor windenergieparken en daarvan valt dan weer een groot deel af door be stemmingen als industrieterrein, mili tair schietterrein, luchtvaartterrein en door bestaande bebouwing. Terreinen Zo blijven ten slotte 52 terreinen voor windenergieparken over, waar in theorie wel 34.575 windturbines zouden kunnen worden geplaatst. Elf van die gebieden met maximaal 11.650 molens, bevinden zich in het Noorden: negen in Friesland (8675 molens), drie in Gro ningen. Daarbij wordt in deze studie wel aange tekend dat (voor het Noorden) daarvan dan een zeer negatieve invloed zou uit gaan op het natuurlijk milieu van het westelijke Friese Merengebied (750 molens) en Friese Waddeneilanden (675 molens), een zeer negatieve invloed op het landschap in het oostelijk (1250 molens) en westelijk Friese Meren gebied, oostelijk Westergo (900 molens), Dongeradeel (825 molens), Oostergo (1500 molens), de Waddeneilanden en het Groninger kweldergebied (525 mo lens). Ernstige schade aan de landbouw zou dan optreden in het Groninger kwel dergebied en de noordoostelijke Gro ninger kleigronden (1200 molens), ter wijl zulke molenparken in strijd zouden zijn met het ruimtelijke beleid van het rijk voor de Waddeneilanden, het wes telijk Friese merengebied en westelijk Westergo (775 molens). Negatieve in vloed op natuur, landschap en land bouw zou optreden in Het Bildt (825 molens), het gebied Leeuwarden- Drachten (1175 molens) en het gebied Westerkwartlêr-Hunsingó (1250 mo lens). Veel nadelen Ook in veel andere streken moet reke ning worden gehouden met nadelige invloeden op natuur en landschap, en bovendien met schade voor de land bouw en strijdigheid met het ruimte- lij k-ordeningsbeleid van de overheid. Zo zouden wat Noord-Holland betreft in de Haarlemmermeer 525 molens kunnen staan, in de Houtrakpolder 20, bij Assendelft 175, in Waterland (met Purmer en Wormer) 675, in Schermer en Beemster 700, in Noord-Kennemerland 300. Hierbij zijn vrij veel nadelen te verwachten. In Zuid-Holland komen in aanmerking (onder andere): het gebied Gouda- Woerden (525 turbines), de Hoeksche Waard (650), Goeree-Overflakkee (650). Voor Zeeland kan worden gedacht aan: Schouwen-Duiveland (600), Tho- len en St.-Philipsland (400), Noord-Be veland (250), Walcheren (425), Zuid- Beveland (1000), Zeeuwsch-Vlaande- ren (ruim 1800). Bij plaatsing zullen de nadelen groot zijn. In Utrecht komt de Lopikerwaard met 425 molens in aanmerking (weinig na delen). In de beide Flevolanden zouden wel meer dan 3000 molens kunnen staan, in de Noordoost-Polder 1850, in de kop van Overijssel 525. Voor de (ook nog niet bestaande) Markerwaard is geen schatting gegeven. Overige delen van oostelijke en zuidelijke provincies en van Utrecht komen niet in aanmer king. Voor het maken van schattingen en plaatsbepalingen is men nameiyk uit gegaan van-gebieden als: verstedelijkte polderlandschappen In het „groene hart" van de Randstad; matig bevolkte oude polderlandschappen met veel tuinbouw- en weidegrond; dun bevolk te grootschalige akkerbouwgebieden die als gevolg van inpolderingen door veel dijken en kleine landbouwwegen worden doorsneden en van open en re latief moderne akkerbouwgebieden. De in deze studie gegeven aantallen molens hebben echter alleen nog maar betekenis in hun onderlinge vergelij king. De absolute grootte van de moge lijke aantallen is afhankelijk van nog onzekere uitgangspunten over de tech nische mogelijkheden. Of molens met een rotordiameter van vijftig meter technisch mogelijk zijn is nog niet eens zeker en over hun onderlinge afstanden bestaan nog niet meer dan theorièen. Maar wel maakt de studie duidelijk dat er voor 5000 molens (als ze gebouwd kunnen worden), die samen twintig procent van het energieverbruik van 1974 zouden kunnen leveren, zeker wel plaats in. Advertentie TER INTRODUCTIE uit de oranje succes serie Door onze correspondent Peter Hat- tink) „Breng je stem efficiënt uit, vrij van elke vorm van dwang; stem per post!", is de leuze van de regeringspartij Unie van het Democratisch Centrum, die de Basken op het referendum van 25 ok tober over zelfbestuur tot een ja-stem moet aanzetten. In deze diplomatieke slogan zit de tragiek van de Basken verscholen: de angst om als Bask voor je politieke mening uit te komen. De dag van het referendum over de Baski- sche autonomie gaat straks de ge schiedenis in als de dag van de Baski- sche postorderdemocratie: het post geheim moet de confrontatie voorko men tussen de extreem-linkse Baski- sche nationalisten van Herri Batasu na, de politieke vleugel van de radicale Baskische afscheidingsbeweging ETA-militar, en alle andere politieke groeperingen. Herri Batasuna, die wanhopige pogin gen doet om in de gunst van de op zich veel sterkere ETA-militar te komen, schreeuwt de Basken toe om niet te gaan stemmen, „Het statuut is een open val van de olichargie. Het is een moderne dekmantel voor de buiten wereld. die onder het mom van de de mocratie de voortzetting van het Spaanse fascisme moet garanderen", zegt Telesforo Monzon, de hoogste leider van Herri Batasuna. Monzon spreekt tijdens de campagne van het referendum over de Baskische autonomie op een demagogische ma nier in de opgezwollen en bombastische taal, die het vorige Spaanse regime kenmerkte. Als je op zo'n bijeenkomst je ogen dichtdoet en de Baskische uit drukkingen van Monzon vervangt door Spaanse zegswijzen lijkt het alsof Bias Pinar aan het woord is, de Madrileense leider van de extreem-rechtse party Fuerza Nueva. In het Baskenland en zeker op het plat teland kent iedereen deze hispanofiele reactionaire gezichten. Aangezien alle andere bewoners in het Baskenland om een andere reden naar het stembureau gaan kan Herri Batasuna precies na gaan wieder geen nee, dus ja, gaat stemmen. Voor de angstige Basken - op het platteland zyn dat er heel veel - brengt de stem per post de redding om discreet voor hun politieke mening uit te komen. Herri Batasuna, die in het Baskenland 14 procent van de stemmen by de alge- Angst De angst zit hem in de stemmenont- hnuding, die „heldhaftig" wordt aan geprezen door Herri Batasuna. De re den, waarom deze coalitie, bestaande uit vier partijen, geen nee op het refe rendum wenst te propageren is dat men precies wil zien wie op 25 oktober naar de stembus gaat. De enige nee stemmers in het Baskenland zijn de weinige leden van de conservatieve volksalliantie AP onder leiding van oud-Franco-minister Manuel Fraga Iribarne en andere rechtse partijen, die menen dat Spanje met de regionale antonomieèn uit elkaar valt. Ruim 50.000 Basken namen deel aan een mars voor een onafhankelijk Basken land. mene verkiezingen van 1 maart kreeg en by de daarop volgende gemeente raadsverkiezingen een flink aantal par tyen in de gemeentebesturen wist te plaatsen, is van het begin af aan als po litieke beul opgetreden. „Hy, die ja stemt op het referendum over Baskisoh zelfbestuur is een verra der, erger nog, een misdadiger1', schreeuwt men van de daken. Het ziet er naar uit dat Herri Batasuna, die tot nu toe nog geen alternatief voor de Baskische autonomie heeft kunnen aanbieden, van een beul in een slacht offer gaat veranderen. „Vandaag kun nen wy nog gora ETA-militar. leve ETA-militar, roepen, maar als de uit slag van het referendum voor ons nega tief uitvalt is het met ons gedaan!", ar gumenteert Inaki Aldecoa van Herri Batasuna in San Sebastian voor 10.000 gewillige toeschouwers, die allen ver langen naar een onafhankelijk marxis- tisch-leninistisch Baskenland, zyn partügenoot Yosu Osteritz doet er nog een schepje bovenop: „zy die giste ren doodvonnissen tekenden zyn nu democraten voor het leven; zy die vroeger martelden bhjven martelen! Europa ziet het Baskenland als het zaad van de revolutie!", gilt hij, terwyl zyn laatste woorden verloren gaan in een hees gebrul. De revolutionaire sfeer in het Basken land is de vrucht van de psychologische fouten, die Madrid vlak voor de alge mene verkiezingen tegen sommige ra dicale Baskische leiders heeft gemaakt. Telesforo Monzon, een oude ziekeiyke man van 73 jaar, vloog voor enkele we ken de gevangenis in, omdat hij in Vito- rla de stryd van ETA-militar in het openbaar verheerlijkte. Francisco Le- tamendia, eveneens leider van Herri Batasuna, onderging hetzelfde lot. Martelaren Dankzij het ontactische optreden van de regering kreeg het Baskenland zijn historische martelaren, die met een overvloed van Baskische stemmen elk een zetel haalden in het Spaanse par lement. Even leek het erop dat de Bas kische martelaren opnieuw „gefol terd" zouden worden doordat het Spaanse parlement alsnog een juridi sche vervolging tegen beiden zal in stellen, maar het tactische optreden van de socialistische arbeiderspartij PSOE overtuigde de Tweede Kamer ervan dat de vooravond van het refe rendum over het Baskische zelf bestuur niet het ideale ogenblik was om de radicale Basken in het ongelijk te stellen. De Baskische pressiegroep ETA-politi- co-militar is voorstander van het „sta tuut van Guernica", de wet op de Bas kische autonomie, want de groep ziet hierin de eerste stap op weg naar een onafhankeiyk socialistisch Basken land, dat niet marxistisch-leninistisch hoeft te zyn. ETA-politico-militar blijft echter ha meren op de Baskische revolutie, een omwenteling, die de arbeidersklasse aan de macht moet brengen. De pres siegroep ziet zich ais de gewapende voorhoede van de werknemersklasse en voelt zich verplicht straks acties te on dernemen tegen de Baskische oli chargie, die alleen de belangen van het kapitaal en niet die van de werknemers dient. Zonder het met name te noemen doelt ETA-politico-militar op de Bas- kisch nationalistische party PNV, de grootste politieke party in het Bas kenland, die by de algemene verkiezin gen 26 procent van de stemmen haalde. Een van de sleutelfiguren in de pacifi catie van het Baskenland is Mario On- amdia, secretaris-generaal van EIA, de politieke vleugel van ETA-politico-mi litar, die veel sterker is dan de gewa pende'pressiegroep. Er zyn aanwijzin gen dat Mario Onaindia het niet eens is met de visie van ETA-politico-militar om na het referendum over de Baski sche autonomie een gewapende klas- senstryd te ontketenen tegen de Baski sche bourgeoisie van de PNV. Hy is op het ogenblik in het geheim bezig met de vorming van een socio-economisch pact tussen Baskische werkgeversor ganisaties en vakbonden om straks als een onafhankefijke links-nationalisti sche party het wapengekletter van ETA-politico-militar in de kiem te kun nen smoren. Op de vraag hoe het zit met de aspira ties van een onafhankeiyk socialistisch Baskenland antwoordt de leider van EIA, de party voor de Baskische revo lutie. aarzelend dat hy het eeriyk ge zegd niet helemaal ziet zitten. „Voorlo pig nemen wy genoegen met een forse autonomie en de geleidelijke vervang ing van de Spaanse politie door een ei gen Baskisch veiligheidsapparaat", al dus Mario Onaindia, die zich er niet voor schaamt om Herri Batasuna te be schuldigen van Duits-nationaal-so- cialistische praktyken. Scholden de Baskisch nationalistische partij PNV en de socialistische party PSOE voor de campagne van het refe rendum IJerri Batasuna eveneens uit voor fascisten, beide partijen reppen nu tijdens de politieke byeenkomsten geen woord meer over de politieke vleugel van ETA-militair. Voor deze partijen ligt het gevaar van de Baski sche autonomie in het geweld en de stemmenonthouding op het referen dum. Een opinie-onderzoek toonde onlangs aan dat 50 procent van de stemgerechtigde Basken een week voor het referendum nog niet wist of men wel of niet zou gaan stemmen. Bij dit onderzoek bleek dat ongeveer de helft van 'de ondervraagden niet wist wat het Baskische zelfbestuur inhield. Triest feit is dat men op de vraag waar om er zo weinig interesse voor het refe rendum was, antwoordde dat niemand „lios", moeilykheden, op zyn hals wilde halen. Poststemmcn Waarnemers menen dat het succes van het referendum over het „statuut van Guernica" afhangt van het aantal stemmen dat per post wordt uitge bracht. Herri Batasuna zal triomfante lijk het totale percentage dat niet ge stemd heeft - waarvan alleen op zijn hoogst 14 procent afkomstig is van trouwe aanhangers - voor zich opei- Deze radicale groepering is vastbeslo ten, hoe het referendum ook uitvalt, de stryd voor een onafhankeiyk Basken land, waarin de half-Baskische provin cie Navarra ingehjfd moet worden, voort te zetten. Herri Batasuna zal in dit streven de regionale verkiezingen voor een eigen Baskisch parlement en regering boycotten onder het voor wendsel dat deze democratische in stellingen in wezen neo-koloniale in strumenten zyn,die het doel hebben de Baskische vazallen zoet te houden. De algemene Baskische raad, de hoogste instantie in het semi-autono- me Baskenland,'die straks door middel van regionale verkiezingen omgedoopt wordt in het Baskische parlement, be seft dat het „statuut van Guernica" op zich geen oplossing biedt voor het re volutionaire geweld van de ETA. „Pas als alle Baskische partyen als één front het geweld te lijf gaan kan men Herri Batasuna en de beide ETA's isoleren. Het Baskische statuut is de eerste stap om een regering van mitrailleurs uit te schakelen", aldus de socialist Txiki Benegas, afgevaardigde voor politieke zaken in de algemene Baskische raad. Wemher Von Braun V Van wie je ook nooü hoort, dat is lom Lehrer. 'fe, jaren vijftig, begeleid, door a gen klaterende pianomuzM jes zong die zeer sterk en p send van tekst waren, en fej vooral veel opgang maaS Amerikaanse en ook Nedeim universitaire kringenioaop zich niet ontzag Tom Lehrer.t(i te organiseren bij iemand dW erop kon beroemen een Ton rerplaat in zijn bezit te y Zoals tegenwoordig Koot en Bie op de wdeobandBi ben staan, eens per jaar den thuis uitnodigen voortui, lit en Bie-happening. |H Een van de venijnigste Tonlei 1 liedjes ging over v/enhti Braun, aan wie de fcreupei* I weduwen in Londen hun sioenen te danken haddn. sloeg dan niet zozeer os Brauns onmiskenbare veréln 1 voor dè ruimtevaart, als vxlm 1/ even onmiskenbare ven voor de ontwikkeling van ft Vl's en V2's, die niet alleen int den, maar ook onderweg 10% .Sp< voortijdig neerstortten, dooj uei verderf zaaiden. Von Branny J|é die ontwikkeling geen kleinl, r tje in een grote machinery jli gendeel, toen Hitier geen fit de meerhadindeontwikkellngn »tt V2, stelde Wernher von Bm u B een laatste wanhoopspoging ijei zorgvuldig gemonteerd filing tas men van de tot dan toe hm (td successen bij de ontwikkelInj iel. de V2. Alleen met Wenkt lm Braun bekeek Hitler de te! [es die grote indruk op hem mooi nci en hij gaf bevel dat toch m tl 5 V2-project moest, worden do: jiei gaan. m t,D Von Braun was en bleef tot hit jj» de van de oorlog lid van ét I 1st Partij, en het was grotendeels 7.. hem te „danken", dat erintt ®r zo'n 4300 V2's gelanceerd vo ja waarvan 1500 tegen Engelarj 5$ 2100 op de haven van Antm werden afgevuurd. De eenit till werd op 8 september 1941 ra (tj Nederland gelanceerd, werd: se: nuten en ZO seconden lateréw m W'l pu B Britse radar gesignaleerd, en ,w woestte vijf seconden daana geheel blok huizen in Londen. schat wordt dat de V2hellenen 8000 Landenaars eiste, onje evenveel als de „Blitzknej 1940. Allemaal dankzij hel en doorzettingsvermogen Wemher von Braun, die deptel tie van de V2, toen ie oorlog goed als verloren was,.m51 1 door te drukkenGeen wonderi Rj dat lJsselstein in de praii Utrecht een straat, hel Ja - von Braunhof', naar de grolt het Satumus- en Apoüoj ject heeft genoemd' Duvel Dat besluit werd overigensaU maart 1970 genomen, het Wen von Braunhof bestaat dus dl tijdje, maar mevrouw L rapi gerloo ontdekte het pas dit jen vond het een beetje overdrew straat te vernoemen naar cm die zoveel doden op zijn jes f.' had. Het straatnaambordje meldt dat Von Braun „ni vaartpionier" is geweest, mms is maar de helft van het ivrti y Mevrouw Van Tongeren «S een beleefd briefte aan hel qta tebestuur van lJsselstein, zij memoreert dat zij zelfosit laatste vliegroute van éi woonde, en dat een dorpsgerj V2 toen typeerde als een Juich de hel aan z'n kont". Zij rji Von Brauns verleden e- het Wernher von Bral een sympathiekere vaartpionier te vernoemen, aan toevoegend: „Naamswijzigingen van s vormen immers geen uitzonin laat staan dat zij onmogelijk M den zijn. Juist, politieke os dig heden zijn er vaak de R voor. Is Nederlandzijnnaoofi N Stalinstraten niet allemaal d kwijt? Wijzigde bijvoorbec'4 gemeente Utrecht de Ment rglaan niet in Wolter HeiMi omdat een verzetsmanbelerü dan een beroemde dirigent die de Duitsers sympathiseerde Ongerief Burgemeester en wethouder lJsselstein schreven haar tl dat geen voorstel aan de rfflld worden gedaan om de straales „Wemher von Braunhof'te* gen. Onder de leerlingen eet scholen in iJsselsteinwasmd een prijsvraag uitgeschreid het bedenken van straatnaM ingezonden namen beoordeeld door een jury. haar advies ook de naam „W her von Braunhof' opnam1 „Aangenomen mag wordcn.éQ de raad, toen deze op2Smam besloot tot het geven van de W fende straatnaam, geroet bekend was, wie Braun" was. Nog in maan w jaar is dit punt in een raaasw dering aan de orde geweest J werd geen besluit tot straala wijziging genomen. In de overwegingen, welke fl onze beslissing hebben speelt ook nog mede, straatnaamwijziging 11007 woners van de betreffende- nogal wat ongerief met rengt, zoals postbezorging

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1979 | | pagina 4