onrustbarende cijfers
ALCOHOLISME
het 'wonder'
van de AA
de lever is 'n soort
gedresseerde aap
In Nederland werd verleden Jaar per hoofd van de bevolking 3,01 Uier
güstilleerd. 12,18 liter wijn en 85,2 liter bier gedronken. De cijfers laten
\it de laatste tien jaar een forse stijging zien.
alcoholgebruik in Zeeland is alleen bekend als het gaat om de omzet van
ufl gal was in 1977 74,4 liter per hoofd van de bevolking. Dit cijfer wordt
ghler scheefgetrokken omdat de uit België ingevoerde bieren niet zijn
ingerekend. Juist het Belgische bier wordt vooral in Zeeuwsch-Vlaandc-
aerg veel gedronken. Cijfers over het gebruik van gedistilleerd en-wijn in
iiprovincie Zeeland bestaan niet.
plaatste tijd valt bij een niet onbelangrijk aantal van de nieuw inge
dreven cliënten op dal zij hun excessieve drinken zó lang konden voort-
j-jen dat zij in een stadium waren gekomen waarin het drinken hun
ya'ekjke en lichamelijke gezondheidstoestand ernstig had aangetast
SetaUeen neemt dus het totale aantal alcoholproblemen toe. maar komen
jaden ook op een later tijdstip in behandeling". (Zeeuws Consultatiebu
reau voor Alcohol en Drugs, jaarverslag 1978)
j/j bemerkten dat er leef- en werkgemeenschappen in onze provicnie
herkomen waarin de drinkgewoonten worden afgeschermd. Vooral in zo'n
situatie vormt die gemeenschap een voedingsbodem voor alcoholisten. On
danks alles blijft men de alcohol positief benaderen. Men waardeert de
gezelligheidsdnnker; zelfs als deze lichtelijk 'aangeschoten' is. werkt hij bij
velen op de lachspieren Zeeuws ConsulatatieConsultatiebureau voor Al
cohol en Drugs, jaarverslag 19771.
Alice: „Ik heb geen flauw idee van cijfers, maar er moeten hier in Zeeuwsch-
Vlaanderen ontzettend veel alcoholisten rondlopen. Het drankgebruik is
hier onrustbarend, ongelooflijk. Ik heb het gevoel dat drank hier als iets
volkomen normaals geaccepteerd wordt Dronkenschap wordt goedge
praat. in termen van: och, het is een vrolijke drinker, of hij heeft 'm wel eens
om. nou en7 De mensen zijn hier trots op hun dronkenschap, of op de
hoeveelheden drank die ze aankunnen Zo van: nou zeg. dié kan wat ach
teroverslaan..Het wordt goedgepraat, gecamoufleerd. Opmerkingen als
'er moet iets aan gebeuren' hoor je hier zelden of nooit".
Karei: „Je gelooft soms je ogen niet als je ziet wat jongelui van veertien,
vijftien jaar in een kroeg achteroverslaan. Als die blijven doorgaan met
drinken, zijn het de toekomstige alcoholisten. Absoluut. Daar is geen ont
komen aan"
Sp Üte56 jaar, komt uit de Randstad en woont sinds een paar jaar in Zeeuwsch-Vlaanderen.
0111 tl,precies de helft jonger, is een geboren Zeeuws-Vlaming en werkt in de horeca. Beiden zijn
liem Alcoholist', 'AA'-er, of liever gezegd: 'ex-alcoholgebruiker'. Alice staat vier jaar
Karei heeft sinds anderhalf jaar geen druppel alcohol meer gedronken.
vtrhaal over hun drankverslaving en de manier waarop zij met behulp van de AA de alcohol
emI meester werden, werd geschreven na een ruim drie uur durend gesprek ten huize van Karei.
JL bon anonimiteit te waarborgen zijn alleen voornamen gebruikt.
lament waarop het 'normale'
overging in een alcohol-
amig is praktisch niet aan te ge-
- Drankgebruik moet je volgens
tD-* tóen als éên lang pad. waarop alle
nl(t iprbruikers zich ergens bevin-
le*lfonhet ene uiteinde van het pad
de gezelligheidsdrinkers, met
er glaasjes per dag of per week.
«andere einde bevinden zich de
drinkers, die thuis of in café's
Jink nodig hebben voor hun
^"ylille en lichamelijke welstand
vaak zonder het zelf te weten
erbuiten kunnen.
t alcoholist heeft zijn eigen ge-
rienls, meent Alice, maar als je al
malen naast elkaar legt. komt er
soort stereotiep beeld uit
....n: het beeld van iemand die
rinodig heeft om zich staande te
m fe.ajn omgeving aan te kunnen.
situaties te 'verslaan'.
'Sisten zijn gevoelsmensen, bij-
uitzondering overgevoelig,
itioneerd. Alice: „Je voelt
r l ireel scherper. Problemen en ru-
TOxnjemeer dan een ander". Een
onbedwingbare drang tot per-
8 15 nó? zon typisch karak-
r,( is,* van de 'gemiddelde' alcoho-
™!£ceen Karei herkennen dat niet
:b!j zichzelf, maar ook bij veel
alcoholisten die ze in de loop
ai hebben ontmoet,
amoet héél precies. Je moet jezelf
Ênkkelijk dwingen om het wat
tfttiyker op te nemen, maar je
voor perfectionisme wordt niet
llgd Je kunt eigen fouten moei-
Hdragen, je wordt steeds gecon-
vsrd met je eigen onvermogen,
hfstie van alles volmaakt op een
iriüen hebben. Maar het leven is
tesakt", zegt Alice, „en daar ben
&naal niet gelukkig mee".
cohol gaat een steeds grotere plaats
innemen in je dagelijks leven. Je kunt
je geen feest meer voorstellen zonder
drank. Op recepties hield je de obers
nauwlettend in de gaten en koos
steeds een ander uit, omd a t het anders
misschien te veel zou opvallen. Als je
een avondje op visite ging. dronk je
van tevoren al wat. Op het feest zorgde
ja op allerlei slinkse manieren dat je
méér kreeg dan de rest. Dan vroeg
naar huis, om daar weer stevig door te
gaan. Op een gegeven moment \e-
landt je op een punt, waarop je zegt:
nou. ik ben toch wel een stevige drin
ker. Dat ging dan om gemiddeld een
halve fles jenever per dag, zodat je voor
jezelf toch eigenlijk wel wist: dat zit
mis, hë...".
Karei' „Ik begon met drinken toen ik
in militaire dienst zat en vanaf het be
gin wist ik dat het fout ging. Er werd
door iedereen verschrikkelijk veel ge
dronken en als je niet meedeedhoorde
je er gewoon niet bij. En, eh... ik had
toen nogal wat persoonlijke proble
men. waar ik geen raad mee wist. Ho-
mosexualiteit, dat kon ik aanvanke
lijk helemaal niet van mezelf accepte
ren. Ik zat er verschrikkelijk mee in de
knoop... Ik merkte door te drinken dat
die problemen werden weggedrukt.
Tenminste, voor het moment. Na mijn
diensttijd kwam ik in de horeca te
recht. Ik verzorgde de drank, dus dat
was makkelijk zat. En thuis dronk ik
door. Als m'n ouders erbij waren hield
ik het op drie, vier pilsjes. Maar zo
gauw ze naar bed waren, dook ik die
kelder weer in. En wat er ook stond,
het deed er echt niet toe, dan dronk ik
zover door tot ik bezopen mijn bed in
rolde. Mijn homofilie was de aanlei
ding om met de drank te beginnen. La
ter werd de alcohol zelf de reden, de
meester....".
vereenzaming
Alice en Karei waren typische
'thuisdrinkers'. En bovendien hoefde
er niet stiekem gedronken te worden.
Maar de drank ging een steeds grotere
rol spelen in hun dagelijkse leven.
Gaandeweg volgde de vervreemding
van de omgeving, de vereenzaming.
Het gevoel 'opgesloten' te zitten in de
alcoholcirkel werd sterker.
„Je belazert jezelf constant. Elke al
coholist zoekt - en vindt - excuses om
naar de fles te grijpen. Verdriet, een
zaamheid, ruzie of slecht weer. alle
mogelijkheden werden aangegrepen.
Het is een vicieuse cirkel: zonder al
cohol raak je prikkelbaar, je hebt eer
der ruzie, of je zoekt conflicten om
maar weer een reden te hebben om te
drinken".
„Je zondert jezelf af, je omgeving ver
vaagt, en wordt steeds minder belang
rijk. Je gaat afspraken vergeten, ie
huishouden verwaarlozen, en je hob
bies boelen met meer. Die eenzaam
heid waarin je terecht komt, af
schuwelijk... Je gaat in een hoekje zit
ten".
Karei: „Ik wilde nog wel meedoen met
de anderen maar het lukte gewoonweg
niet meer. Als ik op een feestje was
waar werd gedronken, ging dat nooit
snel genoeg voor mij- Ik wilde dan zo
vlug mogelijk weer naar huis want
daar kon ik tenminste door drinken. Je
voelde je ontzettend eenzaam en je
wilde er wel uitbreken, maar je kon je
eenvoudig niet voorstellen hoe je zon
der die drank verder zou moeten. Je
raakt doodsbenauwd, in paniek, dat er
op een gegeven moment geen drank
meer in huis zou zijn. Ik had dan al
gedronken vóór ik naar een feestje
toeging. Daar probeerde je op allerlei
manleren tóch méér te drinken dan de
rest.
En niet te lang blijven, en vroeg naar
huis om ermee door te gaan. Ik ging
wel eens logeren bij een vriend in Rot
terdam. Met een fles vieux in m'n kof
fer. En dan 's avonds vroeg naar bed.
met een smoesje, dat ik moe was. Je
vond het verschrikkelijk van jezelf.
Elke morgen weer die schuldge
voelens. Dan had je verschrikkelijk de
pest aan jezelf: "nou had ik me zó voor
genomen niet meer te drinken', en dan
was je wéér bezopen je bed in gerold.
Als ik eens een avondje niet had ge
dronken voelde ik me een hele piet.
Vandaag geen drank, nam je jezelf
voor. maar dan ging het toch prompt
wéér fout.
Het werd een obsessie. Je droomde er
van. je was er constant mee bezig, 's
Morgens nam je je voor. vandaag drink
ik met Wat er ook gebeurt. :k drink
niét. Een paar minuten later stond je
op. pakte de fles en dronk".
Alice: „Alsof er iemand achter je stond
met een zweep. Je haatte jezelf zö erg
dat je dacht: hier moet een eind aan
komen. Ik had zo'n potje slaappillen
naast mijn bed staan. Dat moet wel
voldoende zijn. dacht ik... „Je krijgt
een enorme minachting voor jezelf,
voor je gebrek aan karakter Later
merkte ik. dat het niets met een zwak
karakter te maken heeft. Je bent ge
woon ziék!"
Het gesprek wordt beheerst door een
soort ongelovige hilariteit over hun ei
gen verleden „Ik kan me niet voor
stellen dat ik écht jarenlang zo heb
geleefd", zegt. Alice np een bepaald
moment. Het lijkt alsof we over twee
andere mensen praten.
Alice: „Als je doorgaat met drinken
kom je hoe dan ook verkeerd terecht,
vroeg of laat. De een belandt in een
gekkenhuis, de ander in de goot. Daar
is niet aan te ontkomen. Iedere alco
holist staat op een gegeven moment
met zijn rug tegen de muur. De een
moet er helemaal voor in de vernie
ling raken, met een kapot huwelijk,
een verloren baan, een failliete zaak,
noem maar op. Anderen niet. Ik heb
ruim anderhalf jaar met een knipsel
tje op zak gelopen waarin het verhaal
stond van een alcoholist die vijftien
jaar niet meer had gedronken. En al
die tijd heb ik mij afgevraagd: hoor ik
erbij, ben ik alcoholist, of niet? Het is
zo'n beladen woord. Die erkenning
voor jezelf dat je verslaafd bent, is een
ongelooflijke strijd. Ik voelde mij met
de rug tegen de muur staan toen ik me
ton? ik werkelijk verslaafd ben
«I? Moeilijk te zeggen. De gren-
Tvagen. Vroeger dronk ik net
winderen wel eens 'een glaasje'.
W bij elkaar zo'n tien jaar ge-
en laten we zeggen, dat het
Wste zes jaar echt uit de hand
'ton gingen we 's avonds aan ta-
3 wist ik vooruit dat er een of
«scènezou uitbreken. Mijn man
"«n net gepensioneerd en pro-
'huis de zaak te regelen, ter-
'4dat altijd had gedaan. Ik had
'föe dochters in de opgroeiende
en mijn man was er nog een
^ouderwetse type. Dat liep dus
laitopherrie. Ik ben altijd al een
'•s type geweest en tegen scènes
J helemaal niet. Dus voor het
'"en, als ik m'n traditionele
")e al op had, wat niet genoeg
'Pakte ik twee borreltjes jonge
ton ik er weer even tegen en hield
'aan tafel nét recht, met wat tac-
jemanouvreer. Op het laatst
toflaterdrie. ofvier. En het hielp,
to pakte je er 'smiddags ook een-
wenuwachtig was voor het een
«r Dan komt de tijd dat je s
al begint. En 's morgens, als
Sódags niet meer in de huishou-
Ittterkt hoefde te worden. De al-
.Je moet een lever zien als een
soort gedresseerde aap, die elke
gelegenheid aangrijpt om al z'n
kunstjes te laten zien. AI het
voedsel en drank wordt door dit li
chaamsdeel gezuiverd. Bij een
drankprobleem kan de lever op een
gegeven moment het aanbodvan
vergif niet meer zelfstandig ver
werken en trekt 'hulptroepen'aan.
Energie uit andere lichaamsdelen
wordt naar de lever getranspor
teerd om al het werk aan te kun
nen Dit. mechanisme gaat er nooit
meer uit. Daarom kunnen alcoho
listen. die van de drank af zijn, ab
soluut geen druppel meer verdra
gen. Ook geen 'gezelligheids
drankjes'. want ëén druppel alco
hol is genoeg om het hele me
chanisme weer op toeren te krijgen.
Dat is de reden dat ex-gebruikers,
die 'struikelen' zo ongelooglijk
hard weer bergafwaarts gaan
„Je kunt toch wel twee glaasjes
wijn drinken?", is een vraag die je
veel hoort. Zelfs van professionele
hulpverleners doktoren, psychia
ters En dat is nou juist het onbe
grip Niet èen glas'Dat zou het ein
de zijn. „En dat eerste glas", zegt
Alice ernstig. blijft altijd heel
dichtbij. „Door de jaren heen. tot
het eind van je leven....".
„De AA 'staat voor Anonieme Al
coholisten) is een gemeenschap
van mannen en vrouwen die geza
menlijk hun ervaring, hun kracht
en hoop, delen om hun gemeen
schappelijk probleem, het alcoho
lisme. tot een oplossing te brengen
en anderen te helpen herstel te vin
den voor het alcoholisme. De enige
vereiste voor het AA-lidmaatschap
is het verlangen om op te houden
met drinken. De gemeenschap van
AA ts met geen enkele secte, kerk
genootschap. partij, organisatie oj
instituut verbonden. Wij wensen
geen enkel debat aan te gaan, noch
enige zaak te verdedigen of te be
strijden
Ons hoofddoel is nuchter te blijven
en andere alcoholisten te helpen
dit te worden".
(Uit 'De Boei', maandblad van de
AA)
AAwerkgroepen in Zeeland bevin
den zich in Middelburg en Oost
burg Dc Middelburgse werkgroep
is te bereiken via postbus 338, tele
fonisch op de nummers 01184-13308
iToost. 011921964 'Keest. 01184-
1843 (Herman) en 01184-65531
(Jant. De, Oostburgse werkgroep is
bereikbaar op postbus 50. Bres-
kens en telefonisch op nummer
01172-2168.
realiseerde: dit is geen menswaardig
leven meer....".
„Die erkenning dat het dus uit de hand
is gelopen, is erg moeilijk. Iedere alco
holist wil van de drank af Maar hij
vreest de dag dat hij geen alcohol meer
zal hebben. Toen ik. r.a anderhalfjaar
te hebben geaarzeld, naar de AA toe-
stapte was ik er diep m mijn hart van
overtuigd dat ik nooit meer plezier in
mijn leven zou hebben, hahaha. Niet te
geloven, eigenlijk..."
Het drankgebruik van Karei en Alice,
dat zes en acht jaar duurde, heeft in
hun geval niet geleid tot een maat
schappelijke neergang. Meestal is dat
wel zo.
„We hebben er wel bij de AA-groep.
hier in Oostburg. die grote zaken heb
ben verspeeld, helemaal bankroet zijn
geëindigd. Alles weg: baan weg. gezin
uit elkaar, volkomen aan dc grond
Jaaaa...". zegt Alice, peinzend. „We
hebben er erg veel dioevige gevallen
bij. Erg veel echtscheidingen Want le
ven met een alcoholverslaafde, dat is
niet te doen. Niemand kan dat op
brengen. Waarom hetzo moeilijk is? Je
bent gewoonweg niet meer aan
spreekbaar. Verschrikkelijk prik
kelbaar en altijd behoefte aan mede
lijden. Je gaatje als een kind opstellen,
ontzettend afhankelijk En veel kla
gen".
aa
Toen de moeizame beslissing om de
finitief te stoppen met alcohol, was
genomen, wendden Alice en. Karei
zich tot de AA, een groep van Ano
nieme Alcoholisten. Dergelijke groe
pen werken volledig zelfstandig van
elkaar en zijn praktisch over het ge
hele land verspreid. Professionele
hulpverleners worden uit de groepen
geweerd, behalve natuurlijk als ze
zélf met een alcoholprobleem worste
len. De AA stelt erg veel prijs op sa
menwerking met andere hulpverle
nende instanties, maar vanuit een on
afhankelijke positie. Een AA-groep
heeft evenmin een voorzitter of be
stuur. Het is gewoon een club van
mensen die elkaar en anderen probe
ren te steunen in hun streven de fles te
laten staan.
Er is een vaste kern van mensen die de
drank soms al jaren geleden hebben
afgezworen. Daaromheen bewegen
zich tientallen drankgebruikérs die -
met wisselend succes - proberen de al
cohol te laten staan. Er zijn er veel die
na verloop van tijd toch weer 'struike
len' en binnen een paar dagen weer
helemaal in de vernieling gaan. Die
komen soms terug en proberen het nog
eens. vaak uiteindelijk succesvol. An
deren blijven vanaf hun eerste ken
nismaking met de AA droog en gaan
een actieve rol spelen in de steun aan
anderen. AA-ers staan telefonisch met
elkaar 'in verbinding' en kunnen op
elk moment van de dag of nacht hulp
vragen. Vaak is dat een kwestie van
even praten, koffie zetten. Iemand over
een 'dood punt' heenhelpen.
„Toen lk voor het eerst naar de AA-
groep van H. toeging, was er een feest
aan de gang", vertelt Alice. „Ik deed
mee, volop, erg veel gelachtcn. op het
hysterische af. Op een gegeven mo
ment kwam er iemand naar me toe en
vroeg: bent u alcoholist? „Ja'heb ik
toen gezegd. Dat was een verschrikke
lijk belangrijk moment voor mij Een
gevoel van bevrijding Toen ik "s
avonds thuiskwam, heb ik alle drank
door de gootsteen gespoeld. Zo'n fles
of zeven, acht. Sindsdien heb ik geen
druppel meer gedronken. De AA is
voor mij de enige redding geweest, en
zo praten de meesten. Ik vraag me wel
eens af. wat is toch het wonder van de
AA? Want begrijpen doe ik het nog
steeds niet Maar het heeft gewerkt"
Karei „We hebben allemaal wel
duizend manieren geprobeerd om van
de drank af te komen. Niets lukte.
Maar vanaf die eerste dag bij de AA
ging het wel,..".
Alice. „Ik heb daarna nooit moeite
meer gehad om de drank te laten
staan. O ja. wacht even. één keer. Een
bingo-avond was dat. Een afschuwe
lijk feest, waar ik met mijn vriendin
terecht was gekomen. Ik dacht: god.
wat doe ik hier eigenlijk. Ik haat dat
soort dingen. Nou. we moeten het
maar uitzitten, dacht ik bij mezelf en
bleef dicht in de buurt van de deur In
de pauze kwamen meisjes met drank
aandragen. Ik dacht: een jenevertje is
het enige dat mij nog kan redden van
deze avond Een gevoel van: dit moet
ik verslaan. Het zweet brak me uit:
met zo'n Jenevertje zou het verder wel
gaan. dacht ik. Maar ik heb het njet
gedaan, een sinaasappelsapje geno
men en de avond verder uitgezeten
Nou zal je denken dat ik erg blij was.
toen ik thuis kwam. dat ik die drank
had kunnen weerstaan. Nou, vergeet
het maar Ik kreeg een huilbui van elf
uur 's avonds tol vier uur 's nachts. Ik
snap het niet, hoor Mijn schoonzoon,
een psycholoog, zal het wel kunnen
uitleggen. De drie dagen die erop
volgden was ik verschrikkelijk agres
sief. Ik kon iedereen wel slaan. Ik her
inner me nog dat lk in de V D van H.
Liep en iedereen expres op z'n tenen
ging staan. En maar meppen uitde
len....".
Het relaas wordt beëindigd met een
schaterlach.
Alice en Karei waren 'thuisdrinkers'.
Veel alcoholisten, vooral mannen,
zijn 'cafèdrinkers'. Juist zij hebben
het extra moeilijk. „Ze missen niet al
leen,de drank, maar ook de gezellig
heid van zo'n café", zegt Alice. „S., een
kennis van me, ging naar de AA maar
miste erg de sfeer. Hij ging later nog
vaak terug naar dc kroegen waar hij
vroeger ook vaak kwam. Hij begon
hoe langer hoe meer hel gevoel te
krijgen dat hij er niet meer
thuishoorde, vertelde hij me later.
Uiteindelijk is hij er niet meer naar
toe gegaan. Toen liep hij er alleen nog
maar langs om naar binnen te kijken,
hahahaha".
hulpverlening
„We hebben niet zulke prettige erva
ringen met professionele hulpverle
ners". zegt Alice, aarzelend. ..Geen
dokter kan je er vanaf helpen, geen
dominee, niemand. Je moet het zelf
doen, echt willen. Pas dan lukt het.
met dc steun van mensen die weten
wat je doormaakt. De alcoholisten,
die genezen uit zo'n kliniek komen',
kan ik tellen op de vingers van èên
hand. Ze worden volgestopt met pil
len, lopen naar buiten en steken de
straat over, rechtstreeks naar de
dichtsbijzijnde kroeg. Dat heb ik nou
al zó vaak van nabij meegemaakt. De
motivatie om ermee te stoppen, ont
breekt. Alcoholisten worden er vaak
ondergebracht op aanraden van an
deren, of onder druk van hun directe
omgeving. Degenen die naar de AA
komen, doen dat uit eigen vrije wil,
uit eigen overtuiging. Ze willen echt
van die drank af.
We pretenderen niet dat iedereen die
bij ons komt daarin slaagt. De teleur
stellingen zijn groter dan de succes
sen. Daar moet je op ingesteld zijn
Maar praktisch iedereen die van de
drank af is gekomen, zegt: we zijn
droog kunnen blijven door de AA"
