De kerk in
het midden
PLEKKE
Inwoners tevreden over wonen
PZC/ zaterdagkrant 27
-*■•
13 OKTOBER 1979
Leuk of niet. de meeste gemeentera
den (drie van de vier) op het voormali
ge eiland hebben het gevoel, dat
Goeree-Overflakke er maar een beetje
bijhangt Als een soort blindedarm
aan de rest van de provincie. Vandaar
hun keuze: als de huidige provincieg
renzen worden uitgegomd en er moe
ten nieuwe stippellijntjes getrokken
worden, dan moet Goeree-Overflak-
kee naar Zeeland-
Van der Harst: "Deze provinciale her
indeling geeft de wetgever nu eindelijk
eens de kans om alles wat geografisch
bij elkaar hoort, bijeen te brengen. Die
kans moet worden benut' En dan
volgt het bekende verhaal. Goeree-
Overflakkee vertoont opmerkelijk
veel overeenkomsten met Zeeland;
een typisch landbouwgebied, het
dialect, recreatie, het geloof, de poli
tieke kleur. Goeree kampt met pro
blemen rond de kleine kernen, vergrij
zing. recreatie, gebrek aan (bijvoor
beeld onderwijs) voorzieningen, slecht
openbaar vervoer. Vraagstukken, die
we ook in het Zeeuwse tegenkomen.
'Precies', zegt Van der Harst. 'En ik
weet ook wel. dat zijn geen problemen,
die je simpelweg oplost, door Goeree-
Overflakkee bij Zeeland te stoppen.
Maar een kleinere bestuurlijke een
heid is ook wel belangrijk Als we nu
aannemen, dat Zeeland momenteel
zo n 340.000 inwoners heeft en Flakkee
komt daar bij. dan worden dat er
380 000. Welnu, het Rijnmondgebied
alleen al. telt er 12 miljoen Daar ko
men problemen op af van: milieuver
ontreiniging, industrie, de waterwe
gen.... Al die grote vraagstukken lig
gen daar natuurlijk helemaal bovenop
de stapel. En dan kun je jezelf de vraag
stellen: Hoe zullen wij er dan vanaf
komen? Het is gewoon een feit. dat de
belangen van het platteland daardoor
achterblijven, terwijl men in Zeeland
met bijna niets anders te maken heeft.
En dan geloof ik. dat we - bestuurlijk
gezien -toch wel wat beter uit de voe
ten kunnen in Zeeland'.
Kletskoek, horen we in het andere
kamp Met name de Partij van de Ar
beid op Goeree-Overflakkee verzet
zich krachtig tegen een eventuele
Zeeuwse 'annexatie'. Progressief
Goeree lonkt naar Rijnmond. Voorzit
ter J. van Renswoude (41) van de
eilandelijke streekfederatie van de
Partij van de Arbeid legt uit waarom
..Ik kan me indenken, dat er wel 's ge
zegd wordt: kijk 's Goeree is agrarisch
en plat en Schouwen-Duiveland is dat
ook. dus horen we daar thuis Maar het
feit. dat beide gebieden agrarisch zijn.
neemt niet weg dat een heel hoog per
centage van de Flakkeese beroepsbe
volking in het Rijnmondse werkt. Dus
daar liggen onze belangen. Zeeland
heeft ons op het gebied van de werk
gelegenheid nauwelijks iets te bieden.
Ook het hele cultuurpatroon is op
Rotterdam gericht. Veel mensen gaan
naar Rotterdam om er inkopen te
doen of om er uit te gaan. Ik zou bijna
zeggen, dat er in de loop van de tijd
toch een verwevenheid met dat gebied
is ontstaan
Het zijn niet alleen puur zakelijke ar
gumenten. die in de discussies op
Goeree-Overflakkee over de be
stuurlijke reorganisatie naar boven
zijn komen drijven Ook politieke be
langen spelen een rol Van Renswou
de „Het rechtse spectrum zegt we
komen in het Rijnmondse met z'n
duidelijke linkse signatuur niet aan de
bak Rechts wenst met de broeders
aan de andere kant van het water hun
politieke items te verwezenlijken. En
links zoekt het liever ln het Rijnmond
se. omdat men daar wat meer
geestverwanten aantreft."
Cultuur
Cultuur op Goeree-Overflakkee. Het
Meyer Theater te Middelhamis. De
enige bioscoop, die het eiland rijk is.
Een vrij armoedig bioscoopzaaltje.
De ruimte tussen de klapstoeltjes is
nogal krap. Dus de benen maar in de
nek gevouwen. De titel van de film is
ons helaas ontschoten. Maar het had
iets met Atlantis te maken. Op het
filmdoek ontwaren we een stel onver
saagde kerels, een bloedstollend
mooie meid, die in een soort zeem
eermin is veranderd, ais soldaten
vermomde mosselen en zeer ver
stoord kijkende, licht aangebrande
voorwereldlijke monsters. De plot
van het verhaal is (we geven het met
enige schroom toe) ons ook al ont
gaan. In slaap gedommeld. Maar dat
kwam misschien wel. omdat we rede
lijk zwaar getafeld hadden. Ze heb
ben, vertrouwt de cassiere ons toe, bij
het Meyer Theater nog even overwo
gen om er mee te stoppen. Want het is
voor een provinciebioscoopje maar
moeilijk om aan redelijke films te
komen. En om nu avond aan avond
voor anderhalve man en een paarde^
kop te draaien, dat brengt ook geen
brood op de plank. Ze zijn trouwens
pas weer begonnen met een kin
dermatinee op zondag. Ze is be
nieuwd of dat een beetje wil lopen.
Want hoe vaak was het niet gebeurd:
vijf kinderen in de zaal. 'De kerk, he?"
Nee, cabaret of toneel, daarvoor moet
je niet op het eiland zijn. Ja. of de
gymnastiekclub moet het 75-jarig be
staan vieren. Dan willen ze nog wel 's
iets in die richting doen.
Toch nog een discotheek gevonden.
Een draaikolk van lawaai en flik
kerende spots. De decibellen spulten
de geluidsboxen uit In het gedrang is
het bierglas al voor de helft leeg. voor-
datje de eerste slok hebt genomen. Zo
rond half twaalf het laatste pilsje en de
jassen aan. De zondag nadert
Spreuken 3:6
Ken Hem in al uw wegen
dan zal Hij uw paden recht maken.
voor ae rest; de Flakkeêenaar klaagt
niet.
Aan de Langcweg te Sommelsdijk ze
telt de redactie van het twee maal in
de week verschijnende 'Eilan-
dennieuws', het christelijk
streekblad op gereformeerde grond
slag voor de Zuid-Hollandse en
Zeeuwse eilanden. Wat verderop het
kantoor van het advertentieblad 'Ons
Eiland'. In de vitrine lezen we de be
langrijkste wapenfeiten van de afge
lopen week.
De hoofdluis schijnt op Goeree-Over
flakkee vervaarlijk op te rukken, te
Goedereede is een rel ontstaan omdat
de PvdA-raadsleden tijdens het uit-
spreken van het ambtsgebed het zit-
vlees niet wensen te verheffen en te
Middelhamis zijn ruim vijftig Vietna-
eneer Pastoor moet die dag wel erg zorgelijk hebben gekeken. Het was in de zomer van '64.
(jrtt-Overflakkee vierde feest. De Haringvlietbrug werd geopend. Een 2300 meter lange kolos,
bet eiland uit het isolement verloste en op de stoep van de Randstad zette. De zielszorger
spelde het voorhoofd bij het aanschouwen van het feestgedruis. Want die brug zou niet alleen
eilandbewoners naar het Rotterdamse brengen. Nee, wat veel erger was, de ('overkanters'
iden nu ook massaal naar het van oudsher toch zo besloten eiland komen. En dat boezemde
Pastoor heilige vrees in. Want de zieleherder had het niet zo verschrikkelijk op al die
- Ldslui begrepen. En met een diep bezorgde klank in de stem moet hij hebben uitgeroepen: „Ik
ntoch wel wat bang voor al die lieden, die we straks hier zullen krijgen. Er mag dan wel in de
a? Mgeschreven staan:„Gaat heen en vermenigvuldigt U", maar dat is toch heel wat anders dan
ermenigvuldigt U en gaat heen
io?t»as ongeveer in diezelfde tijd, dat,
kit; 't zondags op het hele eiland geen
Ropen was. Alleen te Oude Tonge.
terdt iikonden de KVP en de Partij van
Arbeid het ln de gemeenteraad ult-
dtrlUkgoed met elkaar vinden. En
betekende, dat de kasteleins al-
at ook op de Dag des Heren de gren-
m de deur mochten doen. Dat gaf
b wel eens wat problemen. Want
w jlcpdcrest van het eiland hielden ze
ren een neutje. Zelfs des zondags.
ga? de hele goegemeente te Oude
p borrelen. Dan wilde het nog wel
ui, s dl de hand lopen, daar rond de
*Ttslel Er vielen rake klappen.
vechtpartijen. Glasgerinkel.
bebloede koppen stonden ze te-
jier elkaar Alleen maar omdat
het andere niet lustte.
ibjI BR-Overflakkee dus. Drie dagen
hebben we, met het PZC-rapport
^Jsko mogelijke aansluiting van het
bij Zeeland onder de arm ge-
op Goeree-Overflakkee rond-
louwd. Ze heten er Grinwis,
(gindewell, Groenendijk, Tanis.
eUUJsen Peeman. Ze hebben het
.Raddere' (zeuren), 'aekelien' (ver-
ad mens), 'ambrieve' (verklikken)
J taneemelek' (lief).
zo vernemen we van een Mavo-
.Het echte Flakkeese dialect,
boor Je vrijwel niet meer. Het
rit slordiger, de fijne kantjes gaan
ma i Gewoon, door de vrij grote im-
1 hier op het eiland. De 'Overkan-
dle hebben hun eigen tennisclub,
leigen dit en hun eigen dat... De
•K^fckeèenaar, die staat daar dan
:te kijken en moet van die kouwe
islks hebben. Maar het werkt toch
Ze beginnen zich een beetje te
ren, dat zo duidelijk te horen is.
-1 se 'boer' zijn. En dan proberen ze
s te pratea Wel jammer. Zo'n
ct is toch een stuk cultuur. Als
.rerdwijnt. betekent dat een stuk
ra inning",
vul
iet zwart
(tte-Overflakkee. Een eiland, waar
'E, js'eeds vele café's op zondag geslo-
idjn. Een streek met vrouwenvere-
m Ingen als 'Bid en Werk'.
'ging 'Koop de Waarheid
ze niet', de knapenvereni-
1 'Spreuken 3 6' en de zen-
'De hand aan de Ploeg'.
B gebied, waar ze zich nog op kun-
ivinden over een instelling als de
SHo.'over vrouwelijk schoon in bi-
li de openbare weg. Een eiland
'de kerk zeer nadrukkelijk ln het
staat, en waar de Zondag met
hoofdletter geschreven wordt,
sboren we: ..Het is niet waar. dat
B»-0verfiakkee een zwart eiland
v Dat wordt wel eens beweerd door
»n. die de situatie hier niet ken-
~"'*Maar als je 's ziet hoeveel stem-
'i? en de WT* krijgen, dan
k: a l5 8llemaal best meeHet aantal
J,, Brkerkelijken neemt steeds n
^'accommodaties zul je op het
nj.,t eiland vergeefs zoeken.
pj discotheken zijn er met een
r ^nig handje gezaaid. Een
"«P" „Wat wil je met die
jigstljden hier. Zaterdagavond
öjna alles om half twaalf dicht,
«rond die tijd. moet het in zo'n
M* :^«°edeaan l°Pen...".
nu! TT de Flakkeeénaars vor-
ui' 7™ "«Mtik tevreden volkje. Ze
sH l|Jn dorpen over het algemeen
si !.ar'K z'in blij met het land-
■fit milieu. Natuurlijk, er wordt
l«l ^stevigepotop los gekankerd.
el «echte openbaar vervoer bij-
t rf /f"3- of over het gebre
weest Centrum was destijds de ge
meente Goedereede. Die rol is echter
langzamerhand overgenomen door
Middelhamis Ook Goeree-Overflak
kee is niet aan een gemeentelijke her
indeling ontkomen. Op 1 januari 1966
werd het aantal gemeenten van der
tien naar vier teruggebracht. De ge
meente Middelhamis telt zo'n 14 000
inwoners en is daarmee de grootste op
het eiland. Middelhamis is het winkel
en onderwijscentrum van Goeree-
Overflakkee In de gemeente Goede
reede wonen 9.000 mensen. De ge
meente Oostflakkee telt een zelfde
aantal inwoners. De kleinste van de
vier gemeenten is Dirksland met 6500
inwoners. Landbouw, visserij en toe
risme; dat zijn dus de voornaamste
middelen van bestaan op Goeree-
Overflakkee. Het Rijnmondgebied is
echter van een niet weg te cijferen be
lang voor Goeree. Een groot deel
van de bevolking pendelt dagelijks
naar het Rijnmondgebied om daar de
boterham te verdienen. De bevol
kingsgroei op Goeree-Overflakkee is
betrekkelijk gering. Tussen 1930 en
1970 nam de bevolking met slechts
tien procent toe. In het verleden heb
ben de afnemende werkgelegenheid
op het eiland en de slechte verbindin
gen met het vaste land ertoe geleid,
dat een deel van de bevolking (vooral
de jongeren) de biezen pakte Maar de
verbindingen zijn verbeterd en de
'overkanters' ontdekten Goeree-
Overflakkee als een aantrekkelijk
woongebied De vraag naar woningen
is daardoor toegenomen. Volgens het
streekplan Zuid-Holland-zuid mag
Goeree-Overflakkee in 1980 maximaal
zo rond de 40.000 inwoners tellen. Tot
groot verdriet van vrijwel alle gemeen
ten. Een snellere groei is volgens hen
gewenst Al is het alleen maar om het
voorzieningenniveau op peil te kun
nen houden
Stuurs
Op de koffie in hotel Hobbel. Het ligt
aan een drooggevallen haventje in
Ooltgensplaat De vorige nacht is de
regen met zo'n geweldige kracht naar
beneden gekomen, dat het leek of elke
druppel opdracht had gekregen
Goeree-Overflakkee te vemietingen
Buiten proberen een paar krachteloze
zonnestralen vergeeft het loodgrijze
wolkendek te doorboren. Binnen gaat
het gesprek over tandartsen, het weer
en de kommer en kwel, veroorzaakt
door een licht griepje. Pal er tegenover
het zeventiende eeuwse poppedijneri-
ge gemeentehuis- In de hal een hand
werkje met gemeentewapens; een ge
schenk van de Volksbond tegen
Drankmisbruik Daar treffen we Oost-
flakkees burgemeester H. M. van der
Harst.
Van der Harst was er ook. een dik half
jaar geleden .toen m hotel Beflevue in
Middelhamis een hoorzitting werd ge
houden over de reorganisatie van het
binnenlands bestuur. En hij zag ook.
hoe telkenmale de gedeputeerden van
Zuid-Holland wat stuurs opkeken, als
er wéér een pleidooi werd gehouden
voor een aansluiting van Goeree-
Overflakkee bij Zeeland.'Wel logisch',
zegt Van der Harst. „Ik kan me voor
stellen. dat een zich zelfrespecterend.
vlijtig en een ijverig college van g.s„
dat - al dan niet terecht - in de mening
verkeert dat alle belangen van alle
deelgebieden zo goed mogelijk worden
behartigd, daar met vrolijker van
werd".
Veel mensen iconen op Goeree-Over
flakkee plezierig Dat is af te leiden uit
de „cijfers", die de ondervraagde in-
iooners hebben gegeven voor het „ico
nen op Goeree-Overflakkee". Men kon
de tevredenheid of de ontevredenheid
daarover aangeven via de „school
cijfers" 1 tot 10. Éénderde deel van de
mensen gaf er een 10 voor. elf procent
een 9 en bijna veertig procent waar
deerde de woonsituatie op Goeree-
Overflakkee met een 7 of een 8 Een
„voldoende" gaf vier procent, drie
procent honoreerde het wonen met
een onvoldoende
De mannen - zo bleek - waren iets ge
matigder in hun oordeel dan vrouwen.
Bij jongeren vielen minder tienen
dan bij ondervraagden boven de vij
fenvijftig jaar: die groep is doorgaans
zeer tevreden over het iconen op
GoereeOverflakkee Van de onder
vraagden liet 25 procent weten, dat ze
al langer dan vijftien jaar in het gebied
wonen.Van de mensen, die er korter
wonen, komt 20 procent uit Zuid-Hol
land izcs procent uit Rotterdamen
slechts één procent uit Zeeland.
De inwoners van Goeree-Overflakkee
komen met enige regelmaat in Zuid-
Holland. Zowel om te winkelen als om
uit te gaan en op familiebezoek Aan
zienlijk minder vaak komt men ln
Zeeland. Als dat wel gebeurt is dat
meestal om te winkelen, met om uit te
gaan of familie op te zoeken. In Noord-
Brabant - zo leerde het onderzoek -
komt men nauwelijks.
mese vluchtelingen ('vriendelijk
glimlachend, niet slecht gekleed, maar
wel mager') gearriveerd. De neren-
veertig majorettes van de muziekver
eniging "Vooruit' te Oude Tonge heb
ben zich in het nieuw gestoken. Voorts
heeft er een 'bikkelhard gevecht'
plaats gevonden tussen Den Bommel
en Goudswaardse Boys (2-3) En in
Ouddorp zijn hele volksstammen te
hoop gelopen tegen de plannen om er
een nieuw verenigingsgebouw en
sporthal neer te zetten. Ze vrezen een
aantasting van de zondagrust en zijn
beducht voor het rumoer van al te
luidruchtige brulloftgangers.
Goeree-Overflakkee ls een belangrijk
akkerbouwgebied. Ook de visserij
(Stellendam) ls een belangrijke bron
van inkomsten. Het toerisme op
Goeree-Overflakkee ls na de afsluiting
van het Haringvliet, de Grevelingen en
het BrouWershavense Gat belangrijk
toegenomen. Het voormalige eiland
(oppervlakte 220 vierkante kilometer)
is vroeger mogelijk met Schouwen-
Duiveland en Voome verbonden ge-
Stellendam
