BOEK
BINDEN
de moeite van het proberen waard
Wat doet u met vakantiefilms?
POZIDRIV-SCHROEVEN PRETTIGER
Bezig
zijn in
vrije
tijd
Met een
nieuwe
deur
in huis
vallen
PZC/zaterdagkrant 27
Soms kom je ze nog wel eens in een antiekzaak, museum of kerk tegen, die grote, ouderwetse
boeken in een zwaar lederen band. Hoe ouder het exemplaar hoe mooier de versieringen op de
band en het (vergulde) slot zijn. Het zijn vaak ware kunstwerken. Antieke bijbels en koopmans
boeken zijn uitstekende voorbeelden van het oude boekbinden. Een ambacht dat bijna uitgestor
ven leek, maar dat de laatste jaren weer meer in de belangstelling komt.
Dat is zeker niet alleen het geval bij de
vakman. Ook de „amateur" kan
boekbinden. De techniek vraagt enige
oefening, maar is door iedereen te le
ren. Zeuro kunt u een oud en versleten
boek zelf restaureren of een jaargang
losse tijdschriften, periodieken of cur
sussen inbinden tot handige en han
delbare naslagwerken.
Boekbinden is zo'n 1700 jaar oud. De
eerste „boeken" bestonden uit vellen
perkament tussen twee bouten bor
den, die met koorden bij elkaar ge
houden werden. De borden werden
versierd met houtsnijwerk of over
trokken met leer, dat op zijn beurt
weer verfraaid werd met bladgoud,
gestempelde motieven, edelstenen,
kunstig leersnijwerk en hoekbeslag
met een slot van (edel)metaal. In de
middeleeuwen werd het ambacht
voornamelijk beoefend door kloos
terlingen.
Na de introductie van het papier (10e
eeuw) en de uitvinding van de
boekdrukkunst in de 15e eeuw kwam
het boekbinden in handen van de
boekbindersgilden en drukkerijen.
Ondanks de vele veranderingen - er
moest nu immers in „serie" gewerkt
worden - bleef het een echt han
dambacht.
Dat was echter niet het geval tijdens
de industriële revolutie in de 19e eeuw.
De handwerker werd toen door de ma
chine verdreven, de materialen wer
den goedkoper en de methoden ver
anderden. Langzaam verdwenen de
statige boekwerken met hun fraaie
banden. Voortaan prijkten kartonnen
omslagen om het boek. Met het poc
ketboek verdween zelfs het (ma
chinaal) inbinden: de pagina's werden
op de rug eenvoudigweg aan elkaar
geplakt
Gelukkig zijn er door de eeuwen heen
altijd vaklieden gebleven die het
boekbindersambacht in ere hielden
en in deze tijd van nostalgie is de be
langstelling ervoor weer groeiende.
Het binnenwerk oestaat uit een aantal
katernen (vellen papier die een aantal
malen dubbel gevouwen zijn). Bij een
stapel tijdschriften vormt elk tijd
schrift een katern. De katernen wor
den op volgorde gelegd en stuk voor
stuk aan de rugzijde tegen een aantal
linten genaaid. Speciale naaibankjes
hiervoor zijn te koop. maar u kunt ze
ook zelf maken. Na het aanbrengen
van de schutbladen wordt het zoge
naamde ruggegaas met boekbin-
derslijm tegen de rug genaaid. Ten
slotte lijmen we de band - bestaande
uit een rug met aan beide kanten een
bord, ook wel plat genoemd - tegen het
ruggegaas en het boek is ingebonden.
Hobby
Boekbinden is een praktische kunst,
die heel goed kan uitgroeien tot een
echte hobby. Een praktische hobby
dus, waarmee je niet alleen oude boe
ken kunt opknappen, maar die tevens
z'n diensten bewijst bij het verzame
len en bewaren van (oude) jaargangen
van tijdschriften, muziekbladen, cur
sussen, clubbladen, kranten, dicta
ten, folders e.d. En natuurlijk kunt u
ook eigenhandig geschreven boeken
maken.
Het is bovendien een creatieve hobby.
U kunt uw fantasie helemaal laten
gaan bij het maken en verfraaien van
de band. Het eenvoudigst is de kar
tonnen platen te beplakken met pa
pier, dat u van te voren eventueel zelf
„gemarmerd" hebt. Betrekkelijk
goedkope bekledingsmaterialen zijn
linnen en kunstleer.
Het mooiste blijft de met echt leer be
klede band. Dit materiaal laat zich
goed bewerken met bladgoud to.a.
voor letters), verschillende soorten
verf, stempels waarmee motieven in
het leer kunnen worden gebrand en
geperst en speciale mesjes. U kunt de
band dus zo mooi maken als u wilt
Hetzelfde geldt voor het slot en het
hoekbeslag. Dit is meestal van
(edel)metaal. dat bewerkt wordt door
middel van kloppen, figuurzagen of
graveren.
Boekbinden kunt u gewoon thuis
doen; een speciale werkruimte is niet
noodzakelijk. Van het benodigde ge
reedschap zullen zeker de doe-het-
zelvers en knutselaars onder ons al
veel in huis hebben: zaag, schaar,
winkelhaak, ijzeren lineaal, stanley-
mes, vouwbeen (of achterkant van de
schaar), naalden, kwasten en een hou
ten hamer. In plaats van een pers kunt
u lijmtangen of een bankschroef ge
bruiken. Beslist noodzakelijk is een
naaibankje. Prijzen vanaf f95. Ze zijn
betrekkelijk eenvoudig van construc
tie en voor weinig geld makkelijk zelf
te maken.
De meeste vakantiefilmers zullen
hun film intussen al wel thuis bezorgd
gekregen hebben, elk op hun spoeltje.
Heel spannend: ze allemaal afdraaien
en „ach" en „o ja" roepen.
Maar wat doet u er dan mee? Laat ze in
elk geval nooit op de verzendspoeltjes
zitten. Wanneer u later voor uw gasten
een film vakantie-impressie wilt geven,
wordt het na elkaar afdraaien van die
15 meter films een onrustige, vermoei
ende toestand, zowel voor u zelf als
voor de bezoekers. Van enig verband is
geen sprake, er zijn telkens hiaten en
als de films niet zijn voorzien van eti
ketjes is er ook geen kans op een logi
sche volgorde.
Plak ze daarom in opname-volgorde
aan elkaar, of bepaal (als dat logischer
zou zijn) een eigen volgorde, naar een
doordacht opgezet „scenario". Bij het
afdraaien van de dan gemonteerde
film zult u best wat mankementen
ontdekken: hier en daar wat gebibber,
dubbele opnamen. Dat wordt dus:
snijden in die film. U moet daar wat
durf voor hebben
Ook hermonteren (na het couperen)
kan gewenst zijn. Een wegrijdende
auto, ergens in het midden van de
film, kan misschien beter een ge
schikte „uitsmijter" worden. Of u
hebt ergens in het zonnige zuiden een
Wat u wel apart moet aanschaffen, zijn
verschillende boekbindersmaterialen,
vlastouw, papier, boekbinderslijm.
-linnen en -garen, karton, ruggegaas
en plak- of wrijfletters. Deze materia
len zijn o.a. te koop bij boekbinders,
sommige handenarbeidzaken en
groothandels. Mocht u problemen
hebben met het verkrijgen van deze
materialen, bel dan even naar Van
Eeuwen Informatiecentrum voor oude
ambachten in Hollandse Rading
(02157-276-036).
Meer informatie
Natuurlijk kunnen we het boekbinden
in dit verhaal niet leren. Als u meer
wilt weten, ga dan eens een kijkje ne
men bij een plaatselijke boekbinder.
fraaie optocht gefilmd, en daarna nog
wat entourage zoals de gezichten van
kijkende mensen en kinderen. Wel zo
aardig om die tussen de beelden van
de optocht zelf te monteren. Dat mon
tagewerk is trouwens best plezierig,
en het hele gezin kan erbij worden be
trokken.
Viewer
In plaats van met de projector kimt u
de in wording zijnde film ook rustig
bekijken met een viewer, een handig
apparaat met een klein schermpje en
links en rechts een slingertje, waarmee
u de film met de hand heen en weer
kunt bewegen. Er zit een markeerin-
richting op teen knopje met een mesje)
waarmee u meteen tijdens het bekij
ken kunt aangeven waar wat uit moet
enz.
Aan elkaar plakken van gedeelten
van films is erg gemakkelijk. Met een
plakpersje (hoeft niet meer te kosten
dan circa f25) waarmee u het film
materiaal kunt snijden en twee tegen
elkaar gelegde delen plakken. Het
kan met vloeibare filmkit of met
plakband, dat net als de film zelf is
voorzien van perforaties. Let erop
welke methode voor uw film geschikt
is; bij sommige mag uitsluitend tape
Er zijn ook goede boekjes voor de be
ginnende en gevorderde amateur
boekbinder in de handel. De ver
schillende technieken en mogelijkhe
den staan er in beschreven, vervolg-
technieken (het maken van foedralen,
etiketten, stempelen, versieren en de
coreren, letters aanbrengen, enz.), res
taureren en het zelf maken van ge
reedschap. Enkele titels: „Zelf
boekbinden" door Kar 11 Frigge en An-
net van der Knaap, uitgave Cantecleer
(prijs f 9,25) en „Boekbinden", een am
bachtelijk instructieboek door Aldren
A. Watson, uitgave Bert Bakker (prijs
f IR,50).
Hier en daar worden cursussen gege
ven. Dit is meestal het geval op grafi
sche scholen of bij een boekbinderij
worden gebruikt, bij andere zijn bei
de systemen mogelijk. Daarover kan
uw handelaar u overigens alles ver
tellen.
zelf. Voor meer inlichtingen hierover
kunt u het informatiecentrum bellen.
In het Museum van het Boek, Prinses-
segracht 30 in Den Haag kunt u alles
wat te maken heeft met het boekbin
den bewonderen.
Foto linksboven: De naaibank is een
onmiskenbaar stuk gereedschap. U
kunt hem kant en klaar kopen of zelf
maken.
Foto rechtsboven: 1 de katernen wor
den aan de linten genaaid. 2. Het aan
brengen van het ruggegaas. 3 de band
wordt tenslotte om het binnenwerk
gelijmd.
Beeld uit een vakantiefilm. Mits tot een
echt filmverhaal gemonteerd vormen
uw opnamen een prettige herinnering
aan de vakantie van afgelopen zomer.
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1979
Al vele jaren vergeten we dat deu
ren in huis ook best op een wat ap
petijtelijke manier afgewerkt mogen
zijn. Seriebouw en doelmatigheid in
de bouw hebben een fantasieloosheid
gebracht die sterk afsteekt tegen de
sierlijk gedecoreerde deuren van
vroeger.
Velen probeerden toch iets persoon
lijks aan de vlakke fabrieksdeur toe te
voegen. Vandaar dat overal bordjes
verschenen met verschillende teksten
erop. Wel handig, want een bezoeker
kon geen wijs meer worden uit die ver
zameling van gelijke deuren naar keu
ken, kelder, wc of woonkamer. Er zijn
veel meer andere mogelijkheden om
een saaie en fantasieloze deur op te
knappen.
Nieuw verfje
Vlakke deuren kunt u al iets opvrolij
ken door ze een nieuw verfje te geven.
De beste manier hiervoor is de deur uit
de scharnieren te halen en plat neer te
leggen. Zo voorkomt u „zakkers" tij
dens het schilderen. Misschien kunt u
er met afplakband bepaalde vlakken
op aanbrengen, die de deur nog leven
diger maken.
Deurposter
Om uw deur op een eenvoudige manier
iets speels en kleurrijks te geven, kunt
u hem beplakken met een deurposter.
Er zijn in de handel allerlei posters te
krijgen.
Spiegeltegels
Een heel andere oplossing voor een
opknapbeurt van een badkamer- of
wc-deur is het bekleden met spiegelte
gels (verschillende afmetingen. 15 x 15
cm. 30 x 30 cm enz.) Met de bijgelever
de plakstrips zijn ze heel eenvoudig te
bevestigen. Voor een spiegeltegel-op
pervlak van 60 x 60 cm betaalt u tussen
de 75 en 100 gulden.
Deurlijsten
Door het toepassen van decorlijsten
montures) kimt u gladde, vlakke deu
ren een heel nieuw gezicht geven. Deze
sierlijsten zijn bij doe-het-zelf-zaken
enz. in veel uitvoeringen en stijlen te
koop. Van romantische napoleonti
sche tot zeer moderne. Deze lijsten
doen vlakken ontstaan, die in ver
schillende kleuren of met bekledings
materialen kunnen worden afgewerkt.
Zo kunt u een vlak met hetzelfde ma
teriaal als de aansluitende wand af
werken om een eenheid tussen deur en
wand te krijgen. Of u kunt een kleur
die veel in het interieur voorkomt, nog
eens in een vlak herhalen. Een kamer
krijgt een bijzonder tintje door de
sierlijsten behalve op de deur. ook op
andere vlakken toe te passen, bijvoor
beeld op de kastenwand ln de slaap
kamer. (Misschien is de bedbak hier
ook bij te betrekken).
Met een verstekbak kunt u de lijsten
op maat en onder de vereiste hoek af
zagen. U kunt de lijsten op de deuren
lijmen met hout- ofcontactlijm. Wan
neer u aan beide zijden van de deur de
sierlijsten wilt aanbrengen, moet u
dit wel op gelijke hoogte doen.
Andere deuren
Een heel radicale manier om van uw
oude deuren af te komen, is ze door
andere te vervangen. U zou kunnen
denken aan massief eiken binnendeu
ren (ongeveer 850 gulden). Of aan duo
deuren. die ook wel onderdeuren wor
den genoemd. Deze deuren bestaan uit
een „los" onder- en bovendeel. Ze zijn
van 600 tot 900 gulden te koop.
Naast genoemde deuren zijn ook ge
hard-glazen deuren in huis heel goed
toepasbaar. Het glas is vele malen
sterker dan gewoon glas. Een ma
chinaal vervaardigde blank glazen
binnendeur koopt u al vanaf ongeveer
380 gulden.
Ook jaloeziedeuren kunnen uw huis
een luchtige en speelse sfeer geven. De
meeste jaloeziedeuren, ook wel
louvredeuren genoemd, worden ge
maakt van Amerikaans en Zweeds
grenehout. Het voordeel hiervan is dat
het geen problemen geeft bij het beit
sen of schilderen. Ook lauan wordt
veel gebruikt. Om de deur een eenheid
met het interieur te laten zijn, kunt u
overwegen dergelijke deurtjes ook op
andere plaatsen toe te passen. Zo zijn
in plaats van gordynen raamluiken
denkbaar die opzij kunnen worden ge
klapt.
Ook oude keukendeur-kastjes kunnen
door louvredeurtjes worden vervan
gen. Saloondeurtjes kunnen, hoewel
het geen echte deuren zijn, toch een
luchtige afscherming vormen tussen
twee ruimten. De prijs, inclusief
draaiende oploopschamieren. is on
geveer 100 gulden.
Een grappige beschildering van de
deur kan een bijzonder accent geven.
Computertje gaat
diepvriesvoorraad
bewaken
Een volwaardig computertje gaat in
de toekomst het hele voorraadbeheer
van onze diepvriesvoorraad bewa
ken. Uiteraard alleen interessant
voor wie een echt grote diepvriezer
heeft. De computer, het Memotron,
houdt precies de 'vervaldata' bij van
de spullen die in de diepvriezer wor
den opgeslagen.
Moet een 'vergeten' zak spercieboon-
tjes langzamerhand geconsumeerd
worden, dan geeft het Memotron even
een seintje. Negeert men die melding,
en er wordt een pak voedsel uit de kist
gehaald waar van de vervaldatum is
overschreden, dan wijst de computer
daar meteen op.
Het Memotron kan gegevens over niet
minder dan 670 verschillende 'por
ties' opslaan. Hij hoeft niet met de
diepvriezer zelf te worden verbonden,
dus hij kan op elke gewenste plek
worden neergezet. De gegevens over
de diepvriesvoorraad worden op een
papierstrook afgedrukt. Het Memo
tron is nog niet leverbaar, maar al wel
helemaal rijp voor serieproduktie.
Wat hij gaat kosten is nog niet be
kend.
om een „lastige" schroef in of uit te
draaien, was daarmee zo goed als
verholpen.
Aan dat kruisprofiel in de schroefkop
zijn intussen al weer nieuwe, kleine
verbeteringen aangebracht, vooral
bedoeld om het massaal verwerken
van schroeven in industrie, bouw enz.
(waar dat veelal machinaal gaat) te
veigemakkelijken en te versnellen.
Van de voordelen van de modeme
schroef kan de doe-het-zelver ook in
volle mate profiteren. Alleen is dat nog
wat onbekend en ook de ijzerwaren-
winkelier is er in het algemeen nog niet
op ingespeeld om u, wanneer u om een
doosje schroeven komt, wat informa
tie over een betere schroeftechnlek te
geven.
De meest ideale schroef is de zoge
naamde spaanplaatschroef, ook wel
Stevige bevestiging op de zijkant van een stuk spaanplaat, dankzij i
spaanplaatschroef DU is er een met Pozidrivkop.
snelschroef genoemd, en dan met een
Pozidriv-kop. Die schroef heeft een
kern die dunner is dan die van de „ge
wone" schroef, de draadgangen staan
onder een andere hoek en zijn scherp
geslepen, zodat ze uitstekend snijden,
ook in hardhout. Ze zijn bovendien ge
hard en er is een kunststoflaagje op
gesinterd, die als een soort smering
werkt Kortom, een puike schroef, be
halve voor spaanplaat ook voor bijna
alle overige schroefbevestigingen.
U hoeft in de meeste gevallen niet voor
te boren. In spaanplaat, kops hout en
ander materiaal waarin een gewone
schroef zich gemakkelijk kan loswer
ken. blijft die speciale schroef steviger
zitten. Het profiel van de schroef snijdt
een weg met smalle, diepe „gangen in
het materiaal en heeft zodoende stevig
houvast
Wanneer u over een boormachine met
traploos regelbaar toerental beschikt
(waarvan er immers tienduizenden in
omloop zijn) kunt u uw schroefwerk
ook machinaal doen. Het enige dat u
ervoor nodig hebt, is een zogenaamd
schroevendraaierstiflje (of „bit") dat
a in de spankop van de boormachine
zet. Ze zijn er zelfs in magnetische
uitvoering en die houden de schroef
voor u vast terwijl u hem op de juiste
plaats „prikt". Dan laat u de machine
heel langzaam draaien, tot de
schroefpunt pakt en dan voert u de
snelheid iets op. De schroef werkt zich
feilloos in het materiaal. Hebt u een
machine met omkeermechanisme
«die kan ook linksom draaien), dan
kunt u ook machinaal schroeven uit
draaien. Kan wel eens handig zijn.
Tip: gebruik geen standaardschroe
vendraaier voor kruiskop- of Pozidnv-
schroeven, ook al lijkt het wel te luk
ken. Om nagenoeg alle voorkomende
schroefmaten te verwerken, heeft u
voor kruiskop of Pozidnv slechts drie
schroevedraaiers nodig. De maat
wordt uitgedrukt in „punten". Met
punt 1.2 en 3 kunt u nagenoeg alles
aan.
Xjangzamerhand weet iedereen wel
dat de gewone gleufkopschroef aar
dig verdrongen is door de kruiskop.
Die heeft op zijn kop twee haaks op
elkaar staande gleufjes, samen een
kruis vormend. Al weer vrij lang ge
leden is die kruiskop weer een stuk
verbeterd; toen kwamen de ozidriv-
schroeven.
Behalve het kruisje van de kruiskop
hebben die een extra kruisje van ge
ringere doorsnede en diepte.
De greep
van de schroevendraaier, mits de
juiste wordt gebruikt, is daarin veel
groter dan in een gewone gleuf.
Het
probleem van „uitgelubberde"
schroefkoppen, welbekend bij ieder
een die wel eens heeft staan zweten
In goed gesorteerde ijzerwaremaken kunt u de modeme Pozidrivschroeven, in
normale en in spaanplaatuitvoering kopen. Ut er eens op.
r
