OOST EN WEST Zoekt de paus een andere bestuursvorm voor zijn kerk? PZC/ zaterdagkrant Ds. A. E. Ruys uit Berlijn: De Vijand ziet er anders uit... ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1979 24 In mei van dit Jaar is er te Nijmegen een theologisch congres gehouden over het kerkelijk ambt. Wanneer we de naam Nijmegen horen, zal iedereen begrij pen dat het gaat om een rooms-katholiek congres en dat het dus gaat over het ambt in de kerk van Rome. Daar heeft o.a. ook gesproken de Leuvense hoogle raar dr J. Kerkhofs. Deze kwam met de uitspraak, die hij deed aan de hand van cijfers welke hem ter beschikking stonden, „dat de meerderheid van de gelovi gen. de meeste priesters en een groot aantal bisschoppen vóór de gehuwde priester is en voor het openstellen van het priesterambt voorde vrouw". Voorts verkondigde hij „dat talrijke priesters door een bijzondere en gescheiden op leiding vervreemd zijn van de gemeenschap". Een kwalijk punt voor zijn kerk achtte hij dat zij inspraak toelaat, maar deze tegelijk weigert Daardoor wordt zij ongeloofwaardig, want de kerk houdt zich wel officiéél met de ambtsvraag bezig, maar er is zo heel weinig ruimte voor een bevrijdend optreden naar buiten. Zover dr Kerkhofs, naar we lazen in een verslag van het genoemd theologisch congres. checkpoint Charlie aan de Friedrichstrasse in Berlijn ondanks alle barrières is - E Ruys - een mildere blik op het oosten noodzakelijk. Eén van de onderwerpen die in de inmiddels al weer bijna afgelopen Vredesweek centraal heeft gestaan is het 'vijandsbeeld' dat Oost en West zich van elkaar gevormd hebben. In het Westen is men bang voor 'de Russen die komen', in het Oosten vreest men het imperialisme van NAVO, de Verenigde Staten en de Bondsrepubliek Duitsland. Het Interkerkelijk Vredesberaad heeft als organisator van de Vredesweek juist aandacht aan dat 'vijandsbeeld' besteed omdat juist het wederzijdse diepe wantrouwen de belangrijkste oorzaak is van de massale bewapeningswedloop aan beide zijden van het Uzeren Gordijn. Het was deze week dan ook niet ver wonderlijk dat de Vlissingse Raad van Kerken de Berlijnse ds. A. E. Ruys had uitgenodigd om te spreken over dat vijandsbeeld in de Oost-Westverhou dingen. Mevrouw Ruys is sinds 1949 als predikante in Berlijn werkzaam, eerst in het kader van het Vluchtelin genwerk van de Wereldraad van Ker ken en later als predikante van de Ne derlandse Oecumenische Gemeente in Oost- en West-Berlijn. De Vlissingse Raad van Kerken ging er van uit dat ds. Ruys. die dertig jaar heeft gewerkt in een stad die in de frontlinie van de koude oorlog heeft gelegen en in feite nog ligt. een duidelijk beeld van die vijand aan gene zijde van het Ijzeren Gordijn of van de Berlijnse muur had gekregen. Het betoog van domina Ruys liet aan duidelijkheid weinig te wensen over. al was het beeld dat zij van de 'vijand in het oosten' schetste heel wat anders dan men misschien zou hebben ver wacht. In het Westen wordt hel niet al te beste image van de Deutsche De mocratische Republik sterk bepaald door het verschijnsel van norse Vopo's en grenswachten, een prikkeldraad- en mijnenversperring die nergens ter wereld wordt overtroffen en natuurlijk de muur die de stad Berlijn dwars door tweeèn deelt Mild Hoewel ds Ruys op de 'eerste rang" zat bij de opstand van de arbeiders in Oost-Berlijn op 17 Juni 1953, de bouw van de muur in 1961 en de verbeterde verhouding tussen beide Duitse staten door de Ostpolitik van Willy Brandt en Egon Bahr juist vanuit Berlijn kon volgen, is haar oordeel over de Oostr duitse 'Boeren- en Arbeidersstaat' op vallend mild. Overigens heeft ze zelfs in de donkerste dagen van de Koude Oorlog als Nederlandse steeds haar predikantenwerk in Oost-Berlijn kun nen doen. Ds. Ruys heeft er vele inten sieve contacten met de kerk in de DDR aan over gehouden. Ds. Ruys heeft aanzienlijk minder re serves tegenover de Oostdultse maatr schappij dan veel van haar stadgeno ten in West-Berlijn. Ze vindt - en ze onderstreepte dat ook tijdens haar inleiding in Vlissingen - dat er in Ne derland teveel negatieve vooroordelen over de DDR bestaan. 'In dat deel van Duitsland is het in ieder geval zo. dat het fascisme er radicaal is uitgeroeid en dat is iets wat Je van de Bondsrepu bliek en West-Berlijn bepaald niet kunt zeggen'. Je zou - een beetje oneerbiedig mis schien - kunnen zeggen dat het ene systeem het andere vervangen heeft. Natuurlijk is er een principieel ver schil tussen nationaal-socialisme en communisme, maar het systeem is even autoritair, tegenstanders van het regime krijgen het evengoed moeilijk en de jeugd werd toen en wordt nu bij- eengehaald in uniformkleding. Toen zowel als nu is de almachtige Staat overal nadrukkelijk aanwezig 'Je moet', zegt domina Ruys, 'in eerste plaats een principieel onderscheid tussen beide systemen maken. Het fascisme en het nationaal-socialisme zijn duivelse systemen, al heeft de kerk dat niet altijd even scherp in de gaten gehad. Hitler had het altijd over de Voorzienigheid en het systeem was niet antikerkelijk. Het communisme is van opzet niet duivels, al heeft het - ook in de DDR - zijn ontsporingen ge kend. Maar in de grondregels van het communisme - zoals het opkomen voor de zwakken - zitten hele goede zaken. En dan moet je bedenker, dat de partijleiding nooit heeft gepreten deerd een band met de kerk te hebben. Men is principieel atheïst'. grondwet van de DDR dat iedereen vrijheid van meningsuiting en gods dienst en drukpers heeft, de DDR heeft ook nog de Akkoorden van Helsinki getekend waarin die grondprincipes nadrukkelijk worden gegarandeerd. Als je ziet hoe schrijvers die niet hele maal met de partijlijn meegaan wor den gemuilkorfd 'zelfs een overtuigd marxistisch schrijver als Stefan Heym is in de moeilijkheden geraakt) en als je ziet hoe DDR-burgers die weg willen dat zelfs met een heteluchtballon of een snorkeltje proberen, dan lijkt het toch moeilijk met de Akkoorden van Helsinki te verenigen. 'Het is maar wat je belangrijker vindt' zegt domina Ruys. 'U hoort mij echt niet zeggen dat het in de DDR alle maal lieverdjes zijn Dat is beslist niet zo. Maar waar het mij om gaat is dat we ons een ander beeld vormen van wat daar gebeurt en waarom het zo ge beurt. Natuurlijk is het heel vervelend als in een land schrijver een publica tieverbod krijgen en als er geen vrij heid van drukpers. Maar ik ben van mening dat er in het totaal van de ver houding tussen Oost en West en Zuid en Noord wezenlijk belangrijker zaken aan de orde zijn. Waar het mij om gaat is d^t we ons realiseren dat de wer kelijke vijand er anders uit ziet: dat is de vijand van de honger, van de ar moede. van de ongelijk verdeelde wel vaart. van het fascisme en van het ra cisme. Be ben op de laatste conferentie van de Wereldraad van Kerken in Nairobi geweest Wat mij daar opviel was dat bij een vinnige discussie over de mensenrechten de vertegenwoor digers van de Derde Wereldlanden niet meededen. Geen wonder, want die hebben andere problemen als honger en armoede op te lossen. Het is maar hoe je het probleem en dus de belang rijkste vijand ziet'. Hendrik Kraemerhuis meente in Berlijn werkt vanuit het Hendrik Kraemerhuis, gevestigd in de Westberlijnse Limonenstrasse. Dit Hendrik Kraemerheuis, genoemd naar één van de belangrijkste pioniers op het gebied van de oecumene, noemt zichzelf 'een oecumenisch centrum met een eigen karakter, maar met een ondubbelzinnig kerkelijk en politiek engagement'. De medewerkers, die voor ongeveer de helft van Duitse ko maf zijn wonen in beide delen van de stad. Eén van de hoofdpunten is het zich bezig houden met vragen van mensen en kerken in de Oostduitse landen. 'Door het uitbouwen van con tacten tussen oost en west en het uit wisselen van betrouwbare en nuchtere gegevens proberen we bestaande vooroordelen af te breken en te werken aan de vorming van een meer oecume nisch bewustzijn. Ook in WestBerlijn werken we samen met diverse ge meentes. kerken en hun organisaties, maar wel als kritische gemeente Daarbij ligt Juist in deze tijd de nadruk op de anti-fascistische strijd en op de vragen van vrede en ontwapening', al dus een introductiefolder van het Hendrik Kraemerhuis. De drukkende aanwezigheid van de Oostduitse gren swachten aan de sectorgrens is naar de mening van ds Ruys minder belang rijk dat het blijvend onderhouden van contacten tussen oost en west: "Ik zeg het Hendrik Kraemer na. dat je onder alle omstandigheden en hoe dan ook moet blijven praten met de ander'. Juist in deze weken wordt zowel in de Bondsrepubliek. West-Berlijn en de DDR het feit herdacht dat Hit- lerDuitsland de Tweede Wereldoorlog ontketende met de aanval op Polen. In West-Berlijn worden momenteel tal loze bijeenkomsten gehouden door Westduitse organisaties die zich de zelfkritiek allerminst sparen. De 'Ar beitsgruppe 1 september 1939-1979 vindt in deze herdenking - eigenlijk parallel aan de Vredesweek bij ons - om na te gaan wat er kan worden ge daan tegen de steeds verdergaande bewapeningswedloop. Het thema 'Frieden schaffen ohne Waffen' is bij zonder grondig uitgewerkt, zij het overigens in het westelijk stadsgedeel te. Ook het Hendrik Kraemerhuis doet aan de bijeenkomsten mee. Niettemin staat niet alleen in de De Nederlandse Oecumenische Ge- Over vijandsbeeld gesproken: ds. zegt de Westberlijnse predikante ds. A. Ruys meent dat m de DDR van dit moment de kerk allerminst wordt ver volgd. De Evangelische Kirche onder vindt er naar haar mening nauwelijks nog moeilijkheden van de zijde van de overheid. Zeker sinds de leiding van de grootste kerk in de DDR vorig jaar maart op bezoek ging bij partijchef Erich Honecker. leek de lucht tussen beide instanties wat op te klaren. Gelijkberechtigd In haar deze week gehouden vergade ring laat de synode van de Bond van Evangelische kerken in de DDR evenwel weten, dat de kerk nog altijd wordt gediscrimineerd als het gaat om het publiceren van standpunten die van de regeringsstandpunten afwij ken. Verder zouden, zo meent de syno de, de Christenen in de DDR moeten worden gelijkberechtigd met anderen in deze staat. Over vijandsbeeld gesproken: de sy node protesteerde verder tegen de verplichte lessen in militaire vorming op de scholen. De kerk vindt dat dit 'leidt tot een Qxering van het vijandsbeeld. Bovendien wordt de jeugd eraan gewend dat geweld een le gitiem middel is om conflicten op te lossen' vindt de Oostduitse kerklei ding. Ondanks al deze kritiek is ds. Ruys van mening dat het vijandsbeeld van het oosten dient te worden verplaatst naar de Derde Wereld en dat de strijd tegen honger, racisme en fascisme, zoals die door de Wereldraad van Ker ken wordt gevoerd van groter belang is dan kritiek op op bepaalde Oostblo klanden. Haar vijandsbeeld en dat van het Berlijnse Hendrik Kraemerhuis is duidelijk anders dan het traditionele beeld dat in ons land van Oost-Europa leeft. Maar de invalshoeken zijn dan ook totaal verschillend, al kan de zorg over de militaire trainig van school kinderen die bij de Oostduitse ker kleiding bestaat misschien als stof tot nadenken worden meegenomen door de mensen van het Interkerkelijk Vre desberaad. Want van welke invals hoek je de verhouding tussen Oost en West ook beziet, het over de storm baan jagen van schoolkinderen heeft weinig met echte ontspanning van doen. TON HUIJSSOON idoor Hein ten Kortenaar) Wat doet een paus in zijn vrije tijd? Er is eigenlijk maar eén periode In de geschiedenis waarover we op dat punt ruimschoots zijn ingelicht: aan het hof van de renaissancc-pausen moet het buitengewoon vrolijk zijn toegegaan. De lustpriëlen. jachtslo ten cn vorstelijke villa's rondom Ro me, de gewaagde blijspelen (niet zel den vervaardigd door kardinalen) die in het Vaticaan werden opgevoerd, de dagenlange uitbundige feesten en de onwettige nakomelingen tonen af doende aan dat de pausen uit die tijd het zich, tussen de bestuurlijke be slommeringen en de veldtochten door. niet lieten ontbreken aan luch tig tijdverdrijf. Het schouwspel, dat zich in 1510 ontrolde voor dc verbij sterde ogen van de Augustijner mon nik Maarten Luther tijdens diens Rome-reis onder het pontificaat van Leo X. zou volgens velen een van de aanleidingen worden voor de her vorming en daardoor indirect voor de Romeinse contrareformatie, die een einde maakte aan de ongepaste vro lijkheid en een steeds strengere le vensstijl oplegde aan het pauselijk hof. We weten nog van enkele pausen, zoals Pius II en de veel recentere Leo xm, die zich vermaakten met het vervaar digen van Latijnse verzen. Sommige anderen vonden nog een uitweg in het reizen in de toen nog tamelijk uitge strekte pauselijke staat. De verove ring van Rome in 1870 door de troepen van de Savoia's. die het laatste pau selijk bolwerk uitriepen tot hoofdstad van Italiè en het zomerpaleis op de Qulrinaalheuvel in beslag namen voor gebruik door de geèxcommunlceerde koninklijke familie (nu is het de ambtswoning van de president) maak te ook hel reizen onmogelijk. De Romeinen die zich in de eeuwen na het Concilie van Trente met tegenzin hadden gevoegd naar de puriteinse leefwijze van hun celibataire soeverei nen. moesten voortaan genoegen ne men met een „gevangene in het Vati caan", die zich zelfs niet meer ver toonde op het balcon van de Sint Pieter. Van vrije tijd werd sindsdien in het geheel niet meer gesproken: alleen het idee al moest een leder ongepast voorkomen. De paus at alleen, bad al leen. werkte en wandelde alleen en ging. a fortiori, alleen naar bed. In 1929 brachten kardinaal Gasparri en de Duce het concordaat tot stand waarmee het fascistische regime werd gelegitimeerd en het Vaticaan als on afhankelijke staat werd erkend. Be halve het Vaticaanse dwergstaatje kreeg de Heilige Stoel toen ook de be schikking over de vroegere pauselijke villa in Castel Gandolfo. Al de volgen de dag verscheen Paus Pius XI op het balkon van de Sint Pieter om de zegen „Urbi et Orbi" uit te spreken en sinds dien begaf hij zich ook ieder jaar naar het nieuw verkregen zomerverblijf voor een welverdiende vakantie. Dat ook een paus rust nodig kan heb ben wilde men wel aannemen, maar anders dan met rozenkrans en brevier kon men zich hem toch niet voorstel len. Van Pius XII is bekend dat hij iedere middag op hetzelfde uur in de Vaticaanse tuinen ging wandelen. Maar voor de ramen van het Ethio- plsch College, die op de tuinen uitkij ken. moesten op dat uur alle luiken dicht en de Vaticaanse gendarmes dienden zich te verbergen achter bo men en struiken om Zijne Heiligheid niet in zijn meditaties te storen. Toen Plus' opvolger Johannes XXIII de ge woonte aannam om de struiken heen te lopen en een gemoedelijk praatje aan te knopen, viel hun verbouwe reerdheid dan ook niet te schetsen. Meer op hun gemak voelden zij zich met Paulus VI. wiens strenge figuur geheel overeen kwam met de traditio nele pausgestalte. Weliswaar hoefden er geen luiken meer dicht wanneer hij in de tuinen ging wandelen en liet hy zich af en toe begeleiden door een kar dinaal of monseigneur (met wie hij soms zelfs samen had gegeten), maar het was duidelijk dat hun gesprekken geen lichtzinniger wending konden aannemen dan een gedachtenwisse- ling over het laatste boek van Jacques Maritain, toch altyd nog een typisch pauselijk onderwerp. In boeken of artikelen over de paus kon men zijn dagindeling van uur tot uur volgen Vanaf het opstaan hij het ochtendkrieken tot het doven van de pauselijke schemerlamp werd hij in beslag genomen door meditatie, ge bed, audiënties, studie en ernstige tot stichtelijke lectuur, af en toe onder broken door een schamele maaltijd. Slechts eenmaal per jaar, tussen de zegen „Urbi et Orbi" op Kerstmis en de daarop volgende eenvoudige lunch, liet hij zich opvrolijken door het be zoek van zijn familieleden en de onge dwongen hilariteit moet daarbij niet van de lucht zijn geweest. Dat de laatste drie pausen oprecht ge tracht hebben zich te ontworstelen aan de verstikkende greep van dit conventionele, en in de grond huichel achtige, pausbeeld, staat wel vast. Dat het hun niet gelukt is valt te wijten aan de bekrompenheid van hun olericale omgeving. Een paus had te passen in het raam van een heiligenleven; voor ontspanning was daarin geen plaats en verrassingen waren niet geoorloofd. Johannes' gemoedelijkheid, zijn on verwachte bezoeken aan een gevang enis en een kinderziekenhuis. Paulus' wereldreizen, waarbij hij soms in een onheilig gedrang raakte, waren tege lijk ook ontsnappinge» uit de opge drongen rol. en het kostte .Tiet hof' heel wat moeite om de daardoor ont stane plooien glad te strijken. Er was een Poolse paus voor nodig om dit hele staketsel in de kortst mogelij ke tijd omver te stoten Hij komt uit een land waar de clerus, hoe getrouw ook aan de kerkelijke voorschriften, zich er niet voor schaamt voor de eigen lichamelijke en geestelijke gezond heid te zorgen. Bij hard werk hoort ontspanning, en die kan bestaan uit sportbeoefening. vrolijke tafel gesprekken, ontspanningslectuur, een film en honderdduizend andere dingen waarmee ieder gewoon mens zich ont spant. Dat een paus ook „gewoon" kan zijn, wilde er bij „het hof' maar moei lijk in. maar ze hebben zich er wel bi) moeten neerleggen. Er wordt nog maar zwak tegengestribbeld, zoals bij het bericht dat de paus in Castel Gan dolfo een zwembad had laten aanleg gen. „Op doktersadvies" luidde toen een officieel Vaticaans persbericht, want dat een paus ook voor zijn lol zou gaan zwemmen blijft de monseigneurs ongehoord voorkomen. Nu de paus voor het eerst de zomer doorbrengt in het buitenverblijf van Castel Gandolfo. blijkt des te duidelij ker dat hij zich niet wil voegen in het nauwe Vaticaanse keurslijf. Hij wil mensen zien, hij wil met ze praten, en er waren nog maar enkele dagen ver lopen of hij nodigde een groep Poolse jongeren 's avonds bij zich uit in de tuin. Tot diep in de nacht werd er ge zongen, gitaar gespeeld en gedanst. gepraat en gelachen. De paus zat tus sen hen in. in een rieten tuinstoel, en zijn diepe stem klonk boven alles uit bij het zingen van de oude Poolse liederen. Sindsdien zijn zulke bijeenkomsten een vaste gewoonte geworden en jeugdgroepen uit de hele wereld zijn bij de Paus te gast geweest. Op de grond geknield steekt hij het kamp vuur aan. soms. tot algemene hilari teit, heeft hij er drie vier lucifers voor nodig. Als een jolige hopman kruist hij tegen het eind van de avond de armen en hand in hand. in een kring rondom het dovende kampvuur, zingt hij het afscheidslied. Als de laatste gasten uitgeleide zijn gedaan zoekt hij bij het licht van een zaklantaarn de villa op. Waar hij het meest op tegen heeft is het opgesloten zijn. Hij wil naar bulten, al stuit hij daarbij op veiligheidsproble men Meer dan eens heeft hij zich ero ver beklaagd dat hij bij zijn bezoeken aan Romeinse parochies omringd wordt door een stoet gewapende poli tieagenten. In Castel Gandolfo steekt hij zaterdagsavonds het dorpsplein over, links en rechts een praatje ma kend, om in de kerk de rozenkrans te gaan voorbidden. Soms blijft hij daar na eten met pastoor Angelo Pozzl. Hij stak een bezoek af bij de slotzusters van Albano. Zijn reis afgelopen zondag naar de ge boorteplaats van zijn voorganger werd een krachttoer per auto. vliegtuig, helikopter en kabelbaan kwam hij tenslotte in een vliegende sneeuwstorm hoog in de Dolomieten. Met zijn skipet en windjack en wlt-be- stoven wenkbrauwen voelde hij er zich kennelijk in zijn element, tussen de rillerige en lichtelijk verstoorde ka merheren die hem omringden. Kort tevoren, op Witte Donderdag, had de paus een brief gericht „tot alle priesters ter wereld", waarin hij hen oproept „tot volledige trouw aan hun roeping". Hij wil hen bemoedigen en dat doet hij door nadruk te leggen op de kostelijke erfenis van de Latijnse kerk. die zoveel te danken heeft aan het celibaat. De kerk is „vastbesloten op deze weg verder te gaan, ongeacht de moeilijkheden die deze trouw aan haar baren en ondanks de verschillen de symptomen van zwakheid en crisis bij een aantal priesters". Het wezen lijke motief voor het celibaat ligt in de woorden van Qhristus over het afzien van het huwelijk terwille van het Ko ninkrijk der Hemelen. „Het celibaat is een gave van de Geest" Aldus paus Johannes Paulus II. Het celibaat is een van de knelpunten van de kerk van Rome in ons land. Er zijn er mee: Om maar enkele te noe men: de catechese, de liturgie, het kloosterleven, de theologische oplei dingen, de inschakeling van pastorale werkers en werksters. Maar het celi baat weegt erg zwaar sinds het einde van het Pastoraal Conciiie te Noord- wijkerhout Nadien hebben de geza- meiyke bisschoppen dit vraagstuk voorgelegd aan het Vaticaan en sinds dien zijn er allerlei wrijvingen geweest tussen Rome en de R. K. Kerk in ons land Sindsdien is ook de eenheid van het Nederlandse episcopaat verstoord door de daarop volgende bis schopsbenoemingen. Mgr. Gtjsen meent met beslistheid te weten dat de paus aan zijn kant staat. Alle Neder landse bisschoppen zijn afzonderlijk door de paus ontvangen. Deze wilde niet ingrijpen in het conflikt van de Nederlandse bisschoppen. Zo heeft kardinaal Willebrands verklaart. Maar wél verlangde hij dat zij zelf een voor stel zouden indienen hoe zij denken uit dit slop te komen. En daarmee zaten de bisschoppen in een moeilijk parket. Het is natuurlijk goed dat de paus alle zeven bisschoppen gezien en gehoord heeft en een Indruk heeft gekregen van hen die zijn kerk in ons land vertegen woordigen. Maar dit op zichzelf geeft geen oplossing. Daarmee weet hij nog niet zo heel veel van hetgeen er sinds de laatste wereldoorlog in ons land is omgegaan en dat ook op kerkelijk ter rein zijn invloed heeft doen gelden. Zoveel zal de paus in ieder geval wél hebben begrepen dat ook de rooms- katholleken in ons land geen Polen zijn en dat deze ook niet zonder meer als transmontanen (letterlijk: mensen van over de bergen. Vroeger werd met deze naam nogal eens aangeduid de onvoorwaardelijke trouw aan Rome) zijn te zien. De paus heeft dan de zeven bisschoppen gehoord, maar kent hy daarmee wat er onder zijn beminde gelovigen in ons land omgaat? Het Pastoraal Concilie mag dan officieel geëindigd zijn. Daarvoor in de plaats is gekomen het Pastoraal Overleg, dat nogal aan banden is gelegd, maar de gedachten van het Concilie werken door en dat bleek ook bij het Overleg. Zelfs uit de bisdommen Roermond en Rotterdam kwamen geluiden die niet gelijk waren aan de gedachtenwereld van hun bisschoppen. Deze twee zijn en blijven van mening dat de bisschop in zijn diocees alles alleen kan bepa len. terwijl op het Pastoraal Overleg werd betoogd dat de kerk meer is dan de bisschoppen. Niet toevallig ook dat in het bisdom Roermond een bewe ging als die van de Open kerk ont- stond, welke beweging zich o.a. keert tegen de absolute leiding van de bis schop. De twee laatste bisschopsbe noemingen hebben velen wakker ge schud. Er was in de R. K. Kerk in ons land iets gegroeid van overleg van bis schop, priesters en leken. Door de be noemingen in de twee genoemde bis dommen bleek alle voorafgaand overleg van het kapittel en het maken van een 'profiel' voor de gewenste bis schop door priesters en leken van nul en generlei waarde te zijn geweest. Volgens prof. dr. E. Schillebeeckx gaat het om een verkrampte opvatting van het bisschopsambt". Er zijn verschillende tekenen die er op wijzen dat de paus in de gaten krijgt dat hi) met zijn Poolse gedachten over de kerk niet overal uitkomt. Niet al leen in ons land krijgt hij met proble men te maken. Ook in Italiè bijv. wordt duidelijk dat de waarden van het verleden hun centrale plaats ver liezen en dat de leken, tenminste een groot deel van hen. niet zonder meer bereid zijn aan de woorden van de geestelijkheid gevolg te geven, zelfs niet aan die van de paus. Bij de echt- scheidingsprocedure bijv. is dit duidelijk gebleken. En zo heeft Johan nes Paulus II gedurende de vrij korte tijd dat hy het hoogste kerkeUJk ambt bekleed, te maken gehad met proble men in Spanje, in Noord-amerika, in Zuld-Amerika, waar de theologie van de bevrijding ontstond, tegenover de vele dictatoren die door de kerk zijn gesteund, in Afrika, waar men steeds meer eigen vormen van kerk-zyn zoekt, die aansluiten by hun samenle ving. Maar wat er in ons land omgaat ligt hem büjkbaar byzonder aan het hart. De bisschoppen heeft de paus gehoord en nadien is er bekend ge maakt dat midden januari van het komende jaar een 'bisschoppensyno de onder leiding van de paus' zal wor den gehouden, waar alle vraagstukken van de Nederlandse kerkprovincie op tafel zullen komen. Daartoe zyn, be halve de zeven bisschoppen ook uit- genodigd enkele oversten van reli gieuze orden. Zo hebben we kunnen lezen. Tegen deze afvaardiging is in middels protest aangetekend door een groep van 16 r.k. leden en religieusen. die zichzelf verontrust noemen omdat er geen 'gewone leken' in de afvaardi ging worden opgenomen. De bedoe ling is duidelyk. Volgens deze veront rusten kan hun kerk niet meer alleen door bisschoppen en een enkele over ste worden vertegenwoordigd, maar er moeten ook een aantal 'gelovige leken' in de afvaardiging worden opgeno men. Waarom, zo was er reeds door anderen voorgesteld, kan dr Marga Klompé die voorzitster is van de pauseiyke commissie voor vrede en ontwikkelingssamenwerking, er niet by? Er is. zo schrijven de 16, in belang rijke zaken altyd over de hoofden van leken heen gepraat en beslist, „wy mogen dus niet samen kerk zyn." En in Januari zal er moeten worden beslist over de knelpunten tussen de bis schoppen aangaande problemen die direct betrekking hebben op de gewo ne gelovigen. „Wy vragen ons dan ook af waar straks, tijdens het overleg in Rome. de stem of inbreng van deze groepen zal zyn", ni. groepen die wel eens iets anders willen dan wat tradi tioneel gangbaar was. Toch hjkt ons die bisschoppensynode in januari een teken dat deze paus ernst wil maken met de regel die op het tweede Vati caans concilie duidelyk is uitgespro ken, dat de paus tesamen met de bis schoppen de kerk regeert Hoe dat moet is nog altyd niet helder en klaar. Uit het tweede Vaticaans concilie is voortgekomen een synode van bis schoppen vanover heel de wereld, maar tot nu toe is deze instantie ge doemd tot onvruchtbaarheid, omdat paus Paulus VI teveel alle touwtjes in handen wilde houden. Nu zyn er be richten dat deze bisschoppensynode meerdere betekenis za zal lóygen doordat de tegenwoordige paus er re kening mee wil houden dat iedere bis schop niet alleen verantwoordeiyk- heid draagt voor zyn eigen bisdom, maar ook mede verantwoordelijk is voor het bestuur van de wereldkerk. Dit zou niet alleen de hoge positie van "de paus aantasten, maar ook de in vloed van de verschillende depar tementen van het Vaticaan verminde ren. Het laatste nieuws uit Rome is dat de paus alle kardinalen byeen wil roe pen. Allerlei veronderstellingen waar om? doen de rondte. We zullen moeten afwachten of de paus inderdaad zoekt naar een nieuwe bestuursvorm voor zyn kerk. En waiuieer dat het geval is, zullen we moeten afwachten of hem dit zal gelukken tegen de wens van ver schillende van zyn departementen in. Terug naar ons land. Gezien vanuit de wereldkerk is. wat er in ons land ge beurt. slechts een klein stukje. Maar gezien vanuit het feit dat het Neder landse episcopaat de naam heeft ge kregen in het geheel van deze wereld kerk een voortrekkers groep te zyn, is het niet onbelangrijk wat er komt uit het overleg van onze bisschoppen on der voorzitterschap van de paus. En kele punten van tegenstellingen onder de Nederlandse bisschoppen komen naar voren en die zullen worden be handeld. maar in wezen gaat het niet alleen om ons land. maar ook om an dere. waar dezelfde vraagstukken lig gen, als by v. de opleiding van priesters en het celibaat. En zo zou die synode van midden Januari nog wel eens een toets kunnen zyn voor hetgeen er in heel deze wereldkerk staat te gebeu ren. Zoals reeds gezegd, staan de bis schoppen in een moeilijke positie. Aan de ene kant moet ges .alte worden ge geven aan hun band net Rome en aan de andere kant komen ze op voor een ontwikkeling die er gaande is in hun bisdommen, waar men heeft gezocht naar nieuwe wegen en waar deze ont wikkeling mociiyk meer is tegen te houden. h.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1979 | | pagina 24