HET WINTERKONINKJE
Statencommissie wil behoud
project open school Beveland
'Scherpe reactieop plannen
minister voor grotere PA 's nodig
Raad Hontenisse om
uitspraak gevraagd
over kerncentrales
Magere yoghurt
halve liter tijdelijk
Weer denken aan 'schippersbeurs9
voor uitwisseling van personeel
De koning van het kreupelhout is een dreumes
IR. J. H. MULOCK HOUWER BIJ AFSCHEID VAN
PERSONEEL 'DE SCHELDE' IN VLISSINGEN:
Rampenfolder
voor Tholen
ONDERWIJSCOMMISSIE:
DONDERDAG
14 JUNI 1979
fcv ONSCHATBARE WAARDE"
woordelijkheid" bij het rijk voor het
project ligt. Boersma: „Alsjeinditedu-
catieve veld een project opzet, zonder
dat je helderheid hebt over de con-
tinuiteit. weet je niet welke frustraties
Je oproept. Je kunt die enorme behoefte
alleen aanboren, als je zeker kunt zijn
van een proces van continuïteit. Je
kunt geen verwachtingen wekken, die
je niet kunt waarmaken. Daarom is een
uitspraak van het rijk over het project
in Goes na augustus 1980 ook snel no
dig De opvatting van de staten is wel
duidelijk, maar de lagere overheden
kunnen financiering van zo'n project
over heel Zeeland niet aan." Mevrouw
Boogerd (D'66) vroeg zich af of Zeeland
voor alle zekerheid niet een interim-re
geling voor het Bevelandse project kan
opzetten „om te laten merken dat het
ons emst is met deze zaak." De heer
Roose (cda) onderstreepte daarop, dat
de vier Bevelandse gemeenten best be
reid zijn bij te dragen in de voortzetting
MIDDELBURG - De statencommissie voor onderwijs vindt het „van onschatbare waarde" als het
JproeOprojcet Open School op Zuid-Beveland na augustus van 1980 wordt voortgezet. Dat bleek
woensdagmiddag, toen men zich - naar aanleiding van een brief van de Open School - met de
toekomst van dit project bezighield. Gedeputeerde mr J.P. Boersma betoogde op vragen in die
richting van de heer Th. Baert (cda) en A.J. de Koene (pvda), dat een uitspraak over het vervolg van
6etBevelandse project dringend nodig is en dat een statenuitspraak om dat te helpen bespoedigen
jjnnig kan zijn.
GS komen met
KOTA vorming
volwassenen
sjiiet de commissie overigens weten.
Jjte:-na recent beraad van de afdelin-
mt onderwijs en cultuur op de griffie -
isugustus een nota uitkomt, waarin
inaeopde vorming van volwassenen
mbet provinciaal bestuur aan de orde
«dt gesteld. Daarin gaat het niet al-
tonorer de open school, maar ook over
Jere vormen van onderwijs aan vol
lenen. als moedermavo, avond-on-
tómjstot en met de open universiteit,
kopzet is, dat deze nota van inspraak
Kcdt voorzien en daarna in de staten
jpat behandeld. In die context kan
Bi-ajn mening dan ook bekeken wor-
jd ui hoeverre uitbouw van de Open
&hool in Zeeland mogelijk is. De heer
Hoovers van de open school Beveland
litendeerde er in dit verband op. dat er
tientallen aanmeldingen zijn van gega
an buiten Beveland, die niet kun-
Knworden toegelaten.
Op de heer G. tollenaar (sgp) na, die
een afwachtende houding innam, was
einde commissie grote eenstemmig-
btid over het belang van het Open
School-project. „Van onschatbare
iJrde voor de deelnemers," betoogde
bdlt opzicht de heer J.G. van Zwieten
„Verdwijnen van dit project zou
hande zijn," vond mevrouw G, de
Tnes-Hommes (pvda) en de heer J.H.
Roose (cda) stelde vast, dat voortzet
te „een weldaad voor velen" zou zijn.
jig positief' oordeelde ook mevrouw
JBoogerd-Quaak (D'66), maar zy vroeg
«haf „Hoe kan de provincie er, zowel
tsar gemeenten als naar het rijk, op in
dien zonder één streek in Zeeland
roo: te trekken?" Gedeputeerde
Boasma onderstreepte daarop, dat er
ja heel zware, menselijke verant-
DOOR WERKGROEP KERNENERGIE
HULST - De werkgroep kernenergie
Oost-Zceuwsch-Vlaanderen wil dat de
gemeenteraad van Hontenisse zich
uitspreekt over kernenergie, met het
oog op de twee in werking zijnde kern
centrales bij Doel, net over de Neder
landse grens, en bij Borssele. Voorts
vraagt de werkgroep zich af of er voor
de gemeente Hontenisse een ram
penplan bestaat. In de brief aan b. en
w. en de leden van de gemeenteraad
wijst de werkgroep er op, dat de Hul
ster gemeenteraad zich in april heeft
uitgesproken voor de bevriezing van
alle kernenergieprogramma's.
De werigroep is van mening, dat een
rampenplan bij alle burgers bekend
moet zijn De leden menen 'als veront
ruste burgers' recht te hebben op de
toezending ervan.
Alleen voor Melkunie-of Menken Landbouw produkten
In een brief aan B. en W. en de gemeen
teraadsleden van Hulst spreekt de
werkgroep kernenergie haar waarde
ring uit voor het door de raad ingeno
men standpunt. Tegelijkertijd wil men
weten, welke concrete maatregelen het
gevolg zullen zijn van dat standpunt.
De werkgroep schrijft in de brief onder
meer: „Welke mogelijkheden ziet de
gemeente Hulst om bij de Belgische in
stanties aan te dringen op het stopzet
ten van de verdere uitbreiding van het
'kernplan Doel'. Dus, geen bouw van
Doel-drie en Doel-vier". Ook van de
gemeente Hulst zou de werkgroep
gaarne een exemplaar van het be
staande rampenplan ontvangen. Men
vraagt verder informatie over subsi
diemogelijkheden die er zouden be
staan voor de bouw van individuele
atoomschuilkelders. De werkgroep
kernenergie Oost-Zeeuwsch-Vlaande-
ren heeft zich solidair verklaard met de
veertig werknemers van Hoogovens,
die weigeren radio-actief afval over te
laden. Tegelijkertijd verzoekt men de
Industriebond zich meer met dit soort
zaken bezig te houden.
van de open school - mogelijk tot een
ton - maar dat „de basisbijdrage van
het rijk moet komen."
Er bleek in de commissie onderwijs
symphatie te bestaan voor het streven
naar een regionale omroep, maar al
gemeen signaleerde men, dat de pro
vincie daar „op eigen kracht" niet aan
toekomt De financien zullen van het
rijk moeten komen en niet voor een
groot deel van de regio, zo werd ge
zegd. Die centrale financiering achtte
men ook nodig vanwege de onafhan
kelijkheid van een dergelijk instituut.
„Maar bij een keuze zou mijn prioriteit
eerder bij een open school dan bij een
regionale omroep liggen," betoogde de
heer Roose.
Mevrouw Boogerd-Quaak (D'66) vroeg
zich af of men - met behoud van de vol
ledige rijkssubsidie van een miljoen per
jaar - niet „eenvoudig zou kunnen be
ginnen". Directeur H. Koch van de cul
turele raad zag die mogelijkheid niet
zitten. „Je moet minimaal met ander-
alf tot twee uur zendtijd beginnen en
dan ben je zo leert de ervaring elders,
rond de 2,5 miljoen gulden kwijt." Ook
hü onderstreepte nog eens de visie, dat
de financiering centraal moet worden
geregeld en zag daartoe mogelijkheden
als de omroepbijdrage met zeven gul
den zou worden verhoogd. „Dan kan er
een omroep komen in alle regio's," zei
hy. Hij vond - op een suggestie van me
vrouw Boogerd - gewestelijke om-
roepbestuurders uit Zeeland „niet de
eerst aamgewezenen" om voorlopige
programmaraad in Zeeland te vormen.
De heer H. C Lagendijk 861 uü Vlissingen trechtstwas een van de vele voormaligewerknemers van de Koninklijke
Maatschappij De Schelde', die woensdagmiddag afscheid namen van directeur ir J. H. Mulock Houwer (midden). De heer
Lagendijk trad op 14-jarige leeftijd in dienst van De Schelde, waar hij in totaal 48.5 jaar heeft gewerkt. Inmiddels is hij al 22
iaar gepensioneerd
ST-MAARTENSDIJK - Het gemeen
tebestuur van Tholen laat binnenkort
in de stad Tholen een folder versprei
den met aanwijzingen hoe de inwoners
van de stad moeten handelen bij een
eventuele ramp op het industrieterrein
Theodorushaven in Bergen op Zoom.
Aanleiding voor het samenstellen van
de folder zijn de gasontsnappingen bij
General Electric Plastics in Bergen op
Zoom. By een eventuele calamiteit op
het industrieterrein kan de stad Tholen
in de invloedssfeer van zo'n ramp te
recht komen.
VLISSINGEN - „Tijdelijke tekorten
aan mankracht binnen een afdeling
van de Koninklijke Maatschappij 'De
Schelde' konden in het niet zo verre
verleden als regel worden gecom
penseerd door tijdelijk overschot op
andere plaatsen binnen het bedrijf.
Deze uitwisseling kon tot stand komen
door overleg op de zogenaamde
'schippersbeurs'. Deze procedure ging
op weerstanden stuiten. Ik zou nu bij
mijn vertrek graag de wens uitspre
ken. dat de mensen die betrokken zijn
bij die uitwisselings- of in- en uit
leenprocedure. nog eens aan die
schippersbeurs zuilen denken." Dit zei
ir. J. H. Mulock Houwer woensdag bij
zijn afscheid als directeur van de Ko
ninklijke Maatschappij 'De Schelde' in
het Vlissingse Scheldekwartier. Om
11.00 uur begon daar de receptie voor
het personeel van 'De Schelde', nadat
de heer Mulock Houwer vrijdag al of
ficieel afscheid had genomen.
De Schelde blijft volgens de heer Mu
lock Houwer een belangrijke plaats in
nemen binnen de nieuwe getransfor
meerde RSV. Zijn vertrouwen hierin
wordt volgens hem onderbouwd door
de opmerking van de president van
RSV, ir. A. Stikker, die vorige week
vrydag by het officieel afscheid zei, dat
RSV behoud en uitbouw van De Schel
de voorstaat. „In welke mate in het
Vlissingse aanpassende maatregelen
worden getroffen laat zich voor het
moment slechts gissen." aldus de heer
Mulock Houwer.
„Toen ik in 1961 de taak van myn voor
ganger Kapsenberg mocht overnemen
moest hy by zyn afscheidsrede stellen,
dat de conjunctuur in de scheepsbouw
en de daarby behorende machinebouw
minder gunstig was. Op gevoelige wiize
merken de scheepsbouwers dit, ver
volgde Kapsenberg, aan het uitbly ven
van orders en aan de prijzen. De vraag
tijst hoe ernstig kan dat worden en hoe
lang zal deze recessie duren? Ironisch
genoeg zou die vraag vandaag, nu ik de
estafettestok overgeef aan myn opvol
ger, weer gesteld kunnen worden." al
dus de heer Mulock Houwer.
De heer Mulock Houwer kwam in 1942
als tekenaar-constructeur in dienst, van
'De Schelde'. „Onder de indruk van de
technische prestaties en de prettige
omgang met de mensen, maar ook van
het Vlissingen van de dertiger jaren, be
sloot ik op niet zo briljante voorwaar
den in dienst te treden. Een wat on
realistische benadering om zo het be
roepsleven binnen te stappen. Ik werd
daarom niet geheel serieus genomen,
wat ook blykt uit de tyd die verstreek
voor ik werd opgenomen in het pen
sioenfonds," aldus de heer Mulock
Houwer.
Hy was verder van mening,
dat het vak construeren binnen het on-
derwysmeer aandacht verdient. „Het is
een creatief vak van het eerste plan. Nu
de wereld om ons heen om innovatie
vraagt of deze zelfs eist. wordt die aan
dacht des te klemmender," aldus de
heer Mulock Houwer.
Gratificatie
gevaar voor
verdwijnen
academies
uit zeeland
MIDDELBURG - De provinciale on
derwijscommissie vindt, dat er van
Zeeland uit „een scherpe reactie" moet
komen op de visie van minister Pais
van onderwijs het aantal pedagogi
sche academies in Nederland terug te
brengen tot vierentwnitig stuks, met
leerlingenaantallen die niet kleiner
zijn dan twaalfhonderd. Dat advies
heeft de commissiewoensdagmiddag
voorzitter mr J.P. Boersma meegege
ven voor het college van gedeputeerde
staten. De heer Boersma liet weten, dat
hij bij de formulering voor de brief
naar Den Haag de beide directeuren
van de twee pedagogische academies
in Zeeland zal betrekken. Zoals al eer
der gemeld zou bij een doorgaan van de
visie van de minister in Zeeland moge
lijk zonder opleidingsinstituten voor
onderwijzers komen te zitten.
„Zeeland zal dat de minister niet in
dank afnemen. Een aantal van 135 aca
demies in Nederland kun je vandaag de
dag ook niet helemaal waar maken,
maar padagogische academies op
kleine schaal moeten mogelyk biy ven."
zo zei hy. Vanuit de onderwyscommis-
sie werd het woensdag „heilloos" ge
noemd als Zeeland van zyn pedagogi
sche academies beroofd zou worden
Men stelde zich daarby achter de op
merkingen. die directeur drs. A.A.M.
Wisse van de christeüjke pedagogische
academie in Middelburg in een briei
aan de commissie had geformuleerd.
Hy vreesde met name, dat in de opzet
van de minister de persoonHjke contac
ten en de persoonHjke begeleiding in
het gedrang komt, dat de vor
mingsfuncties van de instituten wor
den verzwakt, dat de samenwerking en
de teamvorming van docenten wordt
bemoeilijkt. Ter vergadering wees hy er
onder meer op, dat een toenemende
specialisatie, die in een dergeiyk groter
verband optreedt, zich juist niet ver
draagt met teamvorming.
Normen
In de provinciale onderwijscommissie
werden ook madrukkelyk vraagtekens
gezet by de getalsnormen, die de minis
ter voor zyn nieuwe opzet heeft gehan
teerd. Betoogd werd. dat die getalsc
riteria mogelyk in dichtbevolkte ge
bieden zinvol zyn, maar dat in dunner
bevolkte regio's de zaken genuanceer
der bekeken moeten worden. „Ik zou,
betougde de Vlissingse onderwy-
swethouder G. Adan. „weieens afwillen
van die normering voor Zeeland. Die is
voor deze provincie in het verleden fu
nest geweest." Er werd - door de heer
Den Hertog - op gewezen, dat in het ho
ger beroepsonderwys in Nederland
aantallen van 1200 studenten nergens
worden gehaald, by de hts is het ge
middelde 770 studenten, zo zei hy. ETI-
directeur De Jong betoogde, dat getal
len „niet alleen zaligmakend mogen
zyn" Naar zyn mening komt het aantal
van 1200 studenten per pedagogische
academie in die visie van de minister
„uit de lucht vallen" Hy vreesde, dat
het getal is gebaseerd op de situatie die
men wel by middelbare scholen
gemeenschappen aantreft, maar bena
drukte dat pedagogische academies
ook kenmerken van „academies" heb
ben; daarvoor gaan die aantallen niet
op-
Directeur drs. C. Hartog gaf in zijn af
scheidstoespraak een overzicht van de
loopbaan van de heer Mulock Houwer.
Ook de echtgenote van de heer Mulock
Houwer werd in zijn dankwoord be
trokken. De heer Hartog overhandigde
de heer Mulock Houwer een gratifica
tie in een kaftje, zoals dat tot begin
1960 gebruikelijk was.
„Dit kaftje moest vroeger weer worden
ingeleverd by de portier, wy wilden de
gratificatie nogmaals op deze manier
uitbetalen, met dien verstande dat het
kaftje niet meer terug gegeven hoeft te
worden," aldus directeur Hartog. Bo
vendien overhandigde hy de heer Mu
lock Houwer de Scheldevlag en namens
de ondernemingsraad de traditionele
tegel. De scheidende directeur werd
voorts toegesproken door de heer W.
Landheer en ir. C. J. Verkleij. die hem
eenrekenmachine en boekenbon over
handigde.
Ik had het begin maart al zien zitten
de toen nog kale meidoornstruik,
toi kogelrond nestje van grasstengcl-
(s, bladeren en mos, vlak boven de
Pond. Het bouwwerkje van een Win-
krkoning. Helemaal niet zó vroeg voor
•ie dat denken mocht. Althans: niet
Wxgvoor de Winterkoning. Want de-
8 kleine, parmantige scharrelaar
houdt zich bijna doorlopend bezig met
^huizenbouw. Hij maakt er heel wat,
uur hel vrouwtje zal er maar een uit-
°wn om het met veertjes te bekleden
nnie eitjes in te leggen. De rest van
nesten noemen we 'speelnesten'.
Bttisdan ook eigenlijk maar een grote
'«ralligheid dat juist het nest dat ik
«lekte en dat maandenlang onbe-
®>ond was, nu een zestal eitjes bevat.
vliegopening van het bouwseltje zit
ïf' 4im - op 't zuidoosten. Dat is de
J® de regen afgekeerde kant Veel
®sop inregenen of inwaaien is er dus
Een knap stukje werk van ons
®jmpje, zoals men dit vogeltje over 't
«itmeen in onze provincie noemt
roa Winterkoning is nu aan 't
**den. Om z'n winterkoningin naar
nest te lokken heeft het mannetje
«reerst fel achtervolgd en zich uitge
eft! door met uitgespreide vleugel
pen trillend staartje voor haar te zin-
Pn Want zingen kan-ie! En 't lykt wel
«hij altyd goed geluimd is. want hy
zingt de hele winter door Zelfs bij
sneeuw en vorst kun je z'n vrolijk liedje
horen, schel en ratelend. Steeds dezelf
de strofe, die uit drie delen bestaat: een
triller en een roller, afgesloten met en
kele volle tonen. Je kunt je haast niet
Do
voorstellen dat al dat geluid uit zo'n
klein vogeltje komt...
Onze koning van het kreupelhout is nog
geen decimeter groot. Een dreumes
dus. kort en gedrongen De bovenzyde
maakt een wat rossige indruk: opzy en
op de buik is 't vogeltje heel dicht dwars
gestreept. Met het dunne, vrij lange
snaveltje verschalkt hij insecten, lar
ven, spinnetjes e.d. Daarvoor scharrelt
hij vaak rond tussen rommel op de
grond en tussen dichte onderbegroei
ing. Dat gebeurt met een ongelooflijke
beweeglijkheid, waardoor het vaak lijkt
of er een veldmuis rondschicht Maar
dan ineens vliegt hy met z'n snelle, kort
snorrende vlucht langs je heen en barst
weer los in z'n winterkoningenhed.
vaak nog voordat hy op een takje zit
Zeis by 't zingen zit-ie nog niet stil. 't
lijkt, wel of hij er bij danst! En z'n staar
tje houdt hy - zeer kenmerkend - recht
omhoog.
Winterkoning is - op het
Goudhaantje na - onze kleinste
broed vogel. Hy nestelt op de vreemdste
plaatsen, meestal dicht bij de grond,
soms in de onderbegroeiing en in sta
pels hout. Hij probeert in de nauwste
gaatjes te kruipen, vandaar waar-
schijnlyk zijn Latynse benaming
Troglodytes, wat zoveel wil zeggen als
'holbewoner'. Hij bouwt ook wel nesten
op oude nesten van andere vogels. In
boerenschuren vinden we 'm wel op ou
de boerenzwaluwnesten. Het vrouwtje
legt vyf tot acht eitjes en begint soms al
met broeden als 't legsel nog niet com-
peet is. Dat leidt tot nakomertjes in 't
nest, die 't erg moeilijk kunnen hebben
tussen de al wat oudere winterprinsen
en -prinsessen.
Maar voor 't zover is verstrijken er zo'n
veertien dagen van broeden. Het be
grip emancipatie is de Winterkoning
vreemd. Alleen het vrouwtje broedt en
als het voedselaanbod groot is. komt
ook het weren van de jongen voor haar
rekening. Het mannetje houdt er dan
soms meerdere vrouw tjes op na. Poly
gamie heet dat. of minder netjes: veel
wijverij. De jongen vliegen na zo'n
vijftien tot twintig dagen uit en ge
bruiken soms de speelnesten om er in
te overnachten. Meestal hebben de
Winterkoningen twee broedsels per
jaar. soms drie.
De Winterkoningen die hier broeden
zyn standvogels. Dat wil zeggen dat ze
niet trekken, maar 't gehele jaar door
hier verblyven. In 't najaar neemt hun
aantal toe door de komst van broed vo
gels uit 't noorden, die wel naar 't zuiden
afzakken. Ze trekken in hoofdzaak 's
nachts en er is eigenlyk weinig van be
kend. Bij invallende koude verplaatsen
ze zich; vorsttrek noemen we dat. Win
terkoninkjes zien we altijd alleen, nooit
in troepen. Toch blijken ze soms in
groot aantal byeen te zyn. Zoals op de
gezamenlijke rustplaatsen, waar ze wel
met 30 tot 40 stuks dicht opeengedron
gen (energiebesparing!) de nacht door
brengen.
Men heeft er in een nestkast zelfs wel
eens 61 aangetroffen! In zeer strenge
winters, zoals in die van 1962/63, heb
ben ze 't zwaar te verduren gehad Men
schat dat toen driekwart van de Win
terkoningen is omgekomen. Maar het
aantal broedsels en het. aantal eieren
zorgt ervoor, dat de stand weer snel op
peil is. Te oordelen naar het aantal zin
gende mannetjes heb ik niet de indruk
dat de Winterkoning in onze provincie
de afgelopen winter sterk geleden heeft
Tot slot nog het volgende In Europa
kennen we eigenlyk maar één verte
genwoordiger van de Winterkoningen
familie In Amerika zijn dat er veel
meer; in Noord-Amerika kent men er
een tiental, waaronder onze soort Dat
heeft geleid tot de gedachte dat de Win
terkoning van oorsprong uit de Nieuwe
Wereld afkomstig moet zijn. Tijdens de
laatste ystijd of vlak daarna hebben ze
van daaruit, waarschijnlijk via de Be-
ringstraat. Europa gekoloniseerd
Er zyn in Europa verschillende bygelo-
ven en gebruiken waarin de Winterko
ning een rol speelt. Zo werd dit vogeltje
in vroeger tyd m Engeland op Kerstdag
fel opgejaagd en met stenen of knup
pels doodgeslagen. Dit gebruik hield
verband met de gedachten van de dood
en de wedergeboorte, zoals die zich
rond deze christeUjke feestdagen ma
nifesteren. Maar gelukkig kom je in dit
land met z'n vele tradities dit gebruik
nu niet meer tegen....
Tenslotte vraag ik nog even uw aan
dacht voor een verschijnsel dat wel in
verband wordt gebracht met vogels,
maar er helemaal niets mee te maken
heeft. Ik doel op de klompjes schuim,
die we op 't ogenblik zo veel op allerlei
grassen en planten in veld en tuin aan
treffen. Men noemt het wel 'padden- of
kikkerspog' of ook wel 'koekoeksspog'.
Er waren vroeger wel mensen die uit
vrees voor dit onsmakelijk uitziende
schuim snel hun bloempotten bin
nenhaalden als ze de Koekoek hoorden
roepen. Wie de moed opbrengt het
schuim weg te stryken. ontdekt op de
stengel een klein, geel-groen beestje
met donkere oogjes. Het is de larve van
de schuimcicade. die sap zuigt uit de
plant waar hy op zit. Een deel van het
sap scheiden ze weer uit en mengen dat
met een zeepachtige afscheiding van
bepaalde klieren. Door vermenging
met lucht ontstaan belletjes, die een
klompje schuim vormen.
Erg onschuldig dus. ze richten ook niet
veel schade aan. Het volwassen diertje
is een kleine centimeter groot. Later in
de zomer springen ze als mi
niatuursprinkhaantjes voor je weg
Eitjes worden in de lente gelegd. Ze
komen volgend jaar pas uit en de larven
vormen dan weer opnieuw 'vogel-
spuug'
MaroUe.
