Regionale radio-omroep
voor heel Nederland
Aantal kleurentv's
neemt nog steeds toe
Matthijs Vermeulenprijs
'Jeugd en Muziek' en
componist Leo Cuypers
7
Realisering Zeeuwse
regionale omroep
blijft moeilijk
BELEIDSNOTITIE MINISTER GARDENIERS
Regionale
jmroepen:
niet blij
'ZEELAND-SUITE' BEKROOND
IOENSDAG 2 MEI 1979
PZC/kunst radio en tv
(Van onze correspondent)
!f )EN HAAG - Elke provincie moet over een eigen, regionale radio-omroep kunnen beschikken,
•oi ;uid-Holland zou door zijn grote bevolkingsdichtheid zelfs twee van deze omroepen moeten
rijgen. In totaal gaat een landelijke „bedekking" met regionale radiozenders 31 miljoen gulden
ier jaar kostén. Daarvan draagt het Rijk 19 miljoen gulden bij en de lagere overheden (provincies
n gemeenten) 12 miljoen gulden. Reclame in de regionale radio-uitzendingen, waarbij wordt
itgegaan van een gemiddelde zendtijd van 2 uur per dag, wordt afgewezen. De regio's zijn vrij in
et bepalen of zij een regionale omroep willen hebben.
lit zijn de voornaamste punten uit een fect bij de landelijke pers was al eerder
sprake bij de introductie van de lan
delijke etherreclame (STER).
In het door minister Gardeniers voor
gestelde systeem krijgt elk van de
twaalf regionale radio-omroepen jaar-
ieleidsnotitie van minister Til Gar-
c|emers van cultuur, recreatie en maat-
•happelijk werk, .Regionale Radio-
nroep in Nederland: ontwikkeling en
eleid". die dinsdag aan het parlement,
NOS. provincies en gemeenten is
angeboden. Op dit moment is er re-
ionale omroep in Limburg (ROZ),
riesland (Radio Friesland). Gronin-
,r3» en Drenthe (Radio Noord), Overijs-
en Gelderland (Radio Oost), Am-
erdam en omgeving (STAD) en Bra-
ant (SROB). De eerste vier omroepen
orden thans gefinancierd uit de op-
rengst van de omroepbijdragen en de
TER; de overige twee uit de speciaal
evormde regionale omroepreserve.
legulerend beleid
ilnister Gardeniers vindt regionale
adio-omroep belangrijk omdat deze de
wnmunicatie binnen de regio bevor-
ert en de diversiteit van nieuwsvoor-
rnmg en de opinievorming vergroot,
de beleidsnotitie blijkt dat zij in het
nsi ader van het decentralisatieprincipe
e kosten van regionale radio-omroep
laaet liefst geheel bij de provincies en
'au emeenten zou willen leggen. Wie het
sul eleid bepaalt, betaalt. Maar omdat zij
vill reest dat de regionale en lokale over-
eid zonder reclame-inkomsten de fi-
anciële lasten niet zullen kunnen dra-
in, wil zij (het Rijk) meebetalen. Bo-
endien ziet zij regionale omroep als
en onderdeel van het geheel van om-
lepvoorzieningen in ons land, waar-
oor de centrale overheid een mede-
erantwoordelijke rol zal moeten blij-
en spelen. Een „regulerend beleid",
laar terughoudend,
le bewindsvrouw spreekt zich uit te-
en regionale etherreclame, omdat re-
lame de advertentiepositie van de re-
ionale pers zal aantasten. Van zo'n ef-
lijks van het Rijk één miljoen gulden ter
bestrijding van de exploitatiekosten.
Tevens zullen de kosten voor gebouwen
en zenders geheel worden vergoed, v)at
totaal 7 miljoen gulden per jaar zal be
dragen. Het totaal aan bijdragen van
Minister Gardeniers.
11LVERSUM/EINDHOVEN - Het da-
elijks bestuur van Stad Radio Am-
terdam vindt de opvattingen van mi-
lister Gardeniers over de toekomst
;an de regionale omroep 'weinig door-
V lacht en sterk willekeurig van karak-
on lat zegt het dagelijks bestuur in een
ce!erste voorlopige reactie op de be
kendmaking van de beleidsnotitie in-
ake de regionale omroep.
Iet feit, dat de minister aan Zuid-Hol-
ind een dubbele bijdrage wil geven
oor twee streekradio's vindt het be
en luur van Stad Radio Amsterdam een
iscriminatie van Noord-Holland en
imsterdam 'op hoogst discutabele
ronden'.
fi iet is van mening dat dit in strijd is met
n e erlangeos uit de kamer en adviezen
;n an tal van instellingen en organisaties,
ie 1 laarbij wijst het bestuur erop dat de
;en mroepraad met nadruk heeft gepleit
irk oor één streekradio per provincie en
vên voor de drie grote steden Am-
terdam, Rotterdam en Den Haag, ge-
nancierd uit de omroepbijdrage,
infenslotte is het bestuur van Stad van
lening dat Noord-Holland naast Am-
terdam spoedig over een eigen streek-
adio dient te beschikken.
>e in het samenwerkingsorgaan ROOS
etrokken regionale omroepen in ons
and zullen zich vrijdag in een vergade-
Ing beraden over de beleidsnotitie.
))e NOS wilde nog geen commentaar
leven op de notitie. De commissaris
oor regionale zaken, drs. M. Dijkstra,
ril de notitie eerst grondig bestuderen,
ekend is echter wel het begin dit jaar
iltgesproken standpunt van het NOS-
estuur over regionale omroep. Daarin
'erd toen onder meer gezegd dat de
Jtreekradio beschouwd dient te worden
ls een onderdeel van de omroep in het
Igemeen en dat financiering van de re-
c ionale omroep uit de middelen van re-
Ionale overheden vooralsnog noch
:oor de regionale omroepen noch voor
Ie landelijke omroep voordelen biedt,
rel nadelen. Daarom zou volgens het
IOS-bestuur financiering van die re-
ge ionale omroep uit de algemene mid
delen de voorkeur verdienen, maar dat
■ou dan niet ten laste moeten van de
lomenteel voor de landelijke omroep
i beschikbare middelen,
e)e Regionale Omroep Brabant be-
'N reurt het, dat in de plannen van minis-
aï !r Gardeniers geen sprake is van een
vergangsregeling voor Omroep Bra
manten Radio Amsterdam.
lkfpet bestuur van de omroep zegt in een
;te reactie dat het zich nauwelijks
°tan voorstellen dat het de minister
mst is met een snelle invoering van
aar plannen, nadatzij zo lang gewacht
b® «eft met het ontwerpen van een rege-
in tag. De Regionale Omroep Brabant
•ei let het als een achterstelling voor de
irovincie Brabant, als deze slechts één
•g( inroep zou krijgen, Voor de twee mil-
ni oen inwoners en de grootte van de pro-
0 incie zou dit te weinig zijn, zo vindt de
D Imroep Brabant.
rl loewei de financiële plannen van de
e ilnister nog door de omroep gede-
alleerd op waarde bekeken zullen
t (Orden, zegt de omroep in haar eerste
factie dat Brabant er veel ongunstiger
töcomt dan de kleinere provincies
DIRECTEUR KOCH CULTURELE RAAD:
MIDDELBURG - Het plan van mi
nister Gardeniers van crm om de
regionale omroepen een vaste
jaarlijkse bijdrage uit de rijks
middelen te verstrekken van on
geveer één miljoen gulden, is voor
de directeur van de Zeeuwse Cul
turele Raad, de heer H. W. A. Koch,
geen aanleiding om te veronder
stellen, dat een dergelijke omroep
in Zeeland dan eenvoudig te reali
seren zal zijn. „De kosten van een
regionale omroep kunnen ge
raamd worden op ongeveer 2,5
miljoen gulden per jaar, Wanneer
het rijk één miljoen gulden bij
draagt, moeten provincie en ge
meenten nog altijd 1,5 miljoen
gulden opbrengen. En dat is voor
een regio als Zeeland toch altijd
nog een fors bedrag".
De heer Koch vreest, dat, ondanks
het plan van de minister, de realise
ring van een regionale omroep in
Zeeland 'toch vrij moeilijk' zal zijn.
„Als kleine provincie met een be
perkt aantal inwoners zijn wij in
het nadeel", meent de heer Koch,
die zijn persoonlijke mening gaf
over hét. plan van de minister, daal
de Culturele Raad ten aanzien
daarvan nog een standpunt moet
bepalen.
Niet alleen heeft de heer Koch zijn
beuciuuugen over het opbrengen
van de nodige financiën door pro
vincie en gemeenten in materiële
zin, hij heeft ook bezwaren tegen
het feit dat een regionale omroep
financieel afhankelijk is van regio
nale en plaatselijke overheden. Hij
vreest dat dit een beïnvloeding van
het beleid van de omroep tot gevolg
zal hebben. Naar zijn mening speelt
dat in een provincie als Zeeland,
'waar iedereen iedereen kent', nog
sterker dan in de meer dicht
bevolkte provincies. De heer Koch
acht het dan ook het meest wen
selijk dat regionale omroepen uit
sluitend steunen- op rijksgelden,
zoals het geval is met de huidige
regionale omroepen in Nederland.
Deze mening wordt onder meer ge
deeld door de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten. Volgens de
heer Koch is een verhoging van de
omroepbijdrage met 6 a 7 procent
voldoende om regionale omroepen
in Nederland te financieren.
De heer Koch ziet weinig heil in het
houden van enqutes over de wen
selijkheid van een regionale omroe
omroep, omdat men niet met het
medium vertrouwd is. Pas als een
dergelijke omroep enige tijd draait,
zal blijken of deze in een behoefte
voorziet. De heer Koch is ervan
overtuigd dat dat het geval zal zijn.
het Riik komt hiermee op 12 miljoen
gulden plus 7 miljoen gulden; dat is sa
men 19 miljoen gulden. De minister
schat dat elke regionale omroep zelf één
miljoen gulden zal moeten bijdragen.
De bijdrage van het Rijk zal be
schikbaar worden gesteld aan desbe
treffende samenwerkingsorganen van
de lagere overheden, die in het leven
worden geroepen op grond van de Wet
gemeenschappelijke regelingen.
Het beheer van alle (ook nog op te rich
ten) regionale studio's wordt opgedra
gen aan de NOS. Hieruit vloeit voort
dat de huur en andere op de gebouwen
rustende lasten en de kosten van groot
onderhoud van die gebouwen ten laste
van de NOS:begroting komen. Voor de
meerkosten die de NOS moet dragen,
zullen extra middelen beschikbaar
worden gesteld. Als de regio de aan
loopkosten voor de oprichting van een
omroep niet zelf kan betalen, zal het
Rijk ook deze „voorbereidingskosten"
voor zijn rekening nemen. Deze bijdra
ge zal ten hoogste 50 procent van de
werkelijke kosten bedragen, met een
maximum van een half miljoen gulden.
Het staat de regio's vrij meer voorzie
ningen voor een regionale radio-om-
roep te treffen dan de minister aan
geeft. Maar dan zal het extra geld zelf
betaald moeten worden. Er zal even
wel niet meer dan 21 uur per week (ge
middeld 3 uur per dag) mogen worden
uitgezonden. In de huidige situatie
moeten voor de regionale program
ma's de programma's van de landelij
ke radio-omroep soms worden onder
broken. Bij overschrijding van een
zendtijd van 21 uur per week zou die
onderbreking te langdurig worden,
wat de bewindsvrouw een ongewenste
situatie vindt.
Als het bedrag dat het Rijk voor de re
gionale radio-omroep uittrekt (19 mil
joen) uitsluitend uit de opbrengst van
de omroepbijdragen (luister- en kijk
geld) zou moeten worden verkregen,
zou dit betekenen dat de tarieven met 2
gulden moeten worden verhoogd. Maar
op dit moment zou de administratieve
verwerking van zo'n verhoging de
Dienst Omroepbijdragen van de PTT
(DOB) voor te grote problemen stellen,
de inningskosten zouden in verhouding
tot de opbrengst niet gering zijn. Daar
om heeft'mevrouw Gardeniers besloten
tot en met 1985 de extra lasten te finan
cieren uit de algemene reserve van de
omroep.
Op dit ogenblik is het nog niet moge
lijk geheel Nederland met regionale
radio-omroep te bedekken. Wil men dit
toch, dan zullen de landelijke pro
gramma's te zeer onderbroken moeten
worden. Toch zullen er zo weinig mo
gelijk (of geen) „witte plekken" moe
ten ontstaan, waarbij niettemin de ge
bieden binnen zenderbereik elkaar
niet in aanzienlijke mate mogen over
lappen.
Tenslotte wijst de minister erop dat
regionaal en lokaal gebruik van
draadomroepinrichtingen (radio en
televisie) niet door het Rijk zal worden
gefinancierd en geheel voor rekening
komt van de lokaie gemeenschap.
Internationale
dirigentencursus
van de NOS
HILVERSUM - Michel Tabachnik, die
onder meer vaste dirigent is van het
Philharmonisch Orkest van Lorraine
in de Franse stad Metz, zal de 26e diri
gentencursus van de NOS leiden. Op
zijn aandringen is voor het eerst voor
deze van 6 augustus tot en met 1 sep
tember in Hilversum te houden cursus
geen toelatingsexamen verbonden.
Wel is het bezit van het einddiploma
conservatorium of een gelijkwaardige
opleiding verplicht en ook mogen de
cursisten niet ouder zijn dan 36 jaar.
Onder leiding van Tabachnik zullen
alle liefhebbers tijdens de eerste twee
weken van de cursus, die geheel in het
teken staat van de muziek van deze
eeuw, de partituren grondig bestuderen
en analyseren. Tijdens deze periode
zullen Tabachnik en de cursusleiding
op grond van de prestaties van de cur
sisten beslissen welke acht toekom
stige dirigenten in de laatste twee we
ken met het Radio-Philharmonisch
Orkest en het Radio-Kamerorkest zul
len gaan werken.
HILVERSUM - Het aantal kleuren
televisietoestellen in ons land is in
1978 opnieuw toegenomen. Uit een
door de afdeling Kijk- en Luisteron
derzoek Nederlanders van twaalf en
ouder is gebleken, dat in het najaar
van 1978 ongeveer tweederde van alle
Nederlandse gezinnen over kleuren
televisie beschikt. Van alle onder
vraagden namelijk had 65 procent een
kleuren-tv thuis tegen 55 procent in
het najaar van 1977. Vier jaar tevoren,
in 1974, keek slechts een kwart van de
Nederlandse gezinnen in kleur. Van die
kleurenontvangers was nu al tien pro
cent voorzien van afstandsbediening
tegenover zeven procent in 1977. De
stijging van het aantal kleuren-ap-
paraten is uiteraard ten koste gegaan
van het zwart-wit kijken: van 53 pro
cent in 1977 tot 48 procent in 1978, Op
merkelijk is volgens de onderzoekers
dat het aantal videorecorders in een
jaar tijd gedaald zou zijn van twee tot
één procent.
De ondervraagden konden in 1978 iets
meer dan een jaar tevoren de Belgische
en Westduitse televisiezenders ontvan
gen. Wat Belgié betreft: de program
ma's van de Vlaamse zender kwam in 35
procent, Duitslanden een, twee en drie
haalden respectievelijk 64,63 en 51 pro
cent van de Nederlandse kijkers. En
geland bleefzoals het ook in 1977 was:
bereikbaar voor twee procent van de
kijkers.
In het najaar van 1978 had vrijwel ie
dereen ook ten minste één radiotoestel
in huis. In een derde van de gezinnen
beschikte men zelfs over drie of meer
toestellen. Daarbij waren veel draagba
re radio's: in 67 procent van de gezin
nen.
Voorts beschikte 32 procent over een
radio-cassette-combinatie, had 82 pro
cent van de Nederlandse bevolking van
twaalf jaar en ouder één of meer pic
kup's, 26 procent minstens één bandre
corder en 53 procent ten minste één
cassetterecorder.
Ruim de helft van de Nederlandse be
volking (53 procent) bleek tenslotte
aangesloten te zijn op een centraal an
tennesysteem voor de televisie. Wat de
radio betreft maakte 37 procent ge
bruik van een dergelijk systeem.
Jeugd en Muziek-Zeeland, bestuur 1977. Van links naar rechts Wim Buys, Jan-Willem Jongepier, manager Ad van t
VeerGerrit Schoenmakers en Nico van den Boezem.
MIDDELBURG - Dc Stichting Am
sterdams Fonds voor de kunst
heeft de Matthijs Vermeulenprijs
1978 toegekend aan Jeugd en Mu
ziek-Zeeland en de componist
pianist Leo Cuypers. De advies
commissie, bestaande uit Hans
Heg, drs Kees Hillen en Ed Span
jaard, heeft unaniem het mu-
ziekproject 'Zeeland Sfuite' voor
gedragen. Aan de prijs is een be
drag van 7.000,verbonden.
De leden van de commissie zeggen
in hun advies van mening te zijn
dat dit muziekproject 'het dichtst
in de buurt komt bij het karakter
van de prijs die - niet zonder reden -
is vernoemd naar de destijds
strijdbare figuur Matthijs Ver
meulen.' „Met nadruk willen we
hierbij aantekenen, dat vooral de
wijze waarop dit muziekproject is
ontstaan en uitgevoerd ons van
aanzienlijke betekenis voorkomt
Als compositorische proeve maakt
deze suite deel uit van de door Wil
lem Breuker geïnitieerde stroming
in de Nederlandse geïmproviseerde
muziek. In deze aanstekelijke suite
frappeert componist Leo Cuypers
echter niet in eerste instantie als de
eigengereide persoonlijkheid die
hij in zijn hoedanigheid van pianist
„Dat aspect van eigengereidheid
typeert juist wél de organisatie die
vanaf het- eerste uur verantwoor
delijk is geweest voor het ontstaan
van de 'Zeeland Suite' de Stich
ting Jeugd en Muziek-Zeeland. Een
instelling die zich al enige jaren
met grote hardnekkigheid bezig
houdt met het propageren van
eigentijdse (klassieke) muziek uit
alle windstreken en de geïmprovi
seerde muziek van eigen bodem in
het bijzonder. En dat in een provin
cie die - met Drenthe - als 'kuituur-
arm' te boek staat (beide provin
cies beschikken als enige in den
lande niet over een professioneel
sym fonie-orkest), en vaak ook met
frisse tegenwind van lokale subsi
diegevers". t
De commissie gaat ook in op de or
ganisatiekant van Jeugd en Mu
ziek en constateert een 'hoogst oor
spronkelijke visie' op het gebied
van de hedendaagse muziek.
„Jeugd en Muziek-Zeeland houdt
echter al jaren achtereen onver
moeibaar vol en organiseert jaar
lijks muziekfestivals en andere
manifestaties waarop niet zelden
muziek aan bod komt die elders
nog niet eerder of nauwelij ks was te
beluisteren. Zoals een van de or
ganisatoren het in juni 1977 ter
opening van het Festival Nieuwe
Muziek in Middelburg formuleer-
de:„Wij houden niet van reprises
voor de provincie van produkties
die het in de Randstad zo goed de
den, Daarom zijn wij ons in de
laatste jaren steeds meer gaan
richten op eigentijdse stromingen
in de cultuur, omdat op dat terrein
in onze provincie een volslagen
leegte heerst". Met name de wijze
waarop Jeugd en Muziek-Zeeland
de 'Zeeland Suite' van de grond
heeft weten te krijgen - in financiële
en in organisatorische zin - en de
manier waarop de verschillende
delen van de suite op oer-Hollandse
locaties in première zijn gebracht
getuigen van een hoogst oorspron
kelijke visie op de relatie tussen
muziek, muzikanten, decor en pu
bliek. Daardoor ontstond een 'mu-
ziekreis' die uniek genoemd mag
worden binnen de historie van zo
wel het traditionele concertleven
als de geïmproviseerde muziek".
Spektakel
Op verschillende dagen achter el
kaar zijn op wisselende punten in
de provincie Zeeland de achter
eenvolgende delen van de suite
uitgevoerd door een septet onder
leiding van de componist: op een
desolaat industrieterrein, bij de
Grevelingendam, op een veerboot,
rond het stoomtreintje van Goes,
midden in het Zeeuws landschap,
hoog in een hijskraan, op het Wes-
terstrand bij Domburg en in Slot
Haamstede, met de Zeeuwse fol-
klote en lokale klederdracht als
geïntegreerd bestanddeel van het
spektakel.
De commissie vervolgt: „De situe
ring van de afzonderlijke delen van
'Zeeland-Suite' blijkt van es
sentieel belang voor het karakter
van het stuk geweest te zijn.
Waarmee - voor zover wij hebben
kunnen nagaan - in Nederland voor
het eerst een relatie is gelegd tus
sen geïmproviseerde muziek eh
conceptual art'. Iedereen moest
zich met de muzikanten mee ver
plaatsen om de hele 'Zeeland Suite'
te kunnen horen.
„Toch is deze oorspronkelijke op
zet niet blijven steken in een ma
nifestatie voor de happy few. zoals
bij andere initiatieven van Jeugd
en Muziek Zeeland soms wel het
geval is, doordat een en ander - me
de dankzij de 'bijna ondraaglijke
eigenwijsheid' die de organisatie
zichzelf toeschrijft - heeft, geleid tot
de produktie van een gram
mofoonplaat, radio-uitzendingen
en een televisieprogramma van de
'Zeeland Suite'. Met name het ter
plekke geregiseerde televisiepro
ject heeft er toe bijgedragen dat de
zo specifieke Nederlandse
geïmproviseerde muziek op
authentieke en onderhoudende
wijze bij een groot publiek is
geïntroduceerd. Ook het feit dat
verschillende buitenlandse televi
siestations de verfilmde 'Zeeland
Suite' hebben uitgezonden bena
drukt naar onze mening de waarde
van dit initiatief van Jeugd en Mu
ziek-Zeeland. Een initiatief dat als
bijdrage tot het Nederlandse mu
ziekleven zijn locale begrenzingen
verre heeft overschreden".
„De adviescommissie voor de
Matthijs Vermeulenprijs 1978 stelt
daarom met klem dat de door de
Stichting Jeugd en Muziek-Zee
land geproduceerde 'Zeeland
Suite' als het meest oorspron
kelijke muziekproject van eigen
bodem in 1977 dient te worden
aangemerkt. Waarbij de inbreng
en het doorzettingsvermogen van
de organisatoren niet hoog genoeg
kunnen worden gewaardeerd.
Ad van 't Veer, manager van Jeugd
en Muziek, zegt bijzonder blij te zijn
met de Amsterdamse blijken van
waardering.
„De prijs komt voor ons bovendien
op een zeer gunstig tijdstip, juist nu
de voorbereidingen voor ons Fes
tival van de Nieuwe Muziek in volle
gang zijn en er aan verschillende
kanten weer moeilijk wordt ge
daan over subsidies.. Het is een
mooi lichtpunt in een tijd van soms
grove teleurstellingen".
De prijs en de oorkonde zullen op
1~8 mei aan Jeugd en Muziek en Leo
Cuypers worden overhandigd tij
dens een feestconcert in theater
Centrum/Bellevue aan de Leids-
ekade te Amsterdam.
Pianist-componist Leo Cuypers (foto Wim Riemens).
