Gevelhout moet goed
onderhouden worden
Bezig zijn
in vrije tijd
Tijdspel met
de filmcamera
Handige zaagbok maken
Onkruid
inde
tuin
PZC/ zaterdagkrant
wic
RONDE
GIPS-
BLOKKEN
Klein
metaalzaagje
H
Nieuwe tegels
zonder
metselwerk
ZATERDAG 28 APRIL 1979
Zoals iedereen weet, wordt hout door de buitenlucht aangetast. De grote boosdoeners zijn
ultraviolette straling en vocht. Ultraviolette straling komt van de zon. Onder invloed van deze
straling worden de houtcellen afgebroken en verkleurt het hout. Hoe minder pigment (kleurstof)
in de afwerklagen op het hout zit, hoe sterker de verkleuring is. Vocht is een andere vijand van
hout. Zowel door vocht van buiten (regen) als van binnenuit (waterdamp uit het huis), kan de
aantasting plaatsvinden. Bij een te groot vochtgehalte van het hout zullen de verbindingen
opentrekken als gevolg van het werken van het hout. Door de open naden zal meer vocht
toetreden, met alle gevolgen vandien. Komt het vochtgehalte in het hout boven 20 procent, dan
vormt dit een goede voedingsbodem voor schimmels. Deze tasten het hout aan (het gaat rotten)
en de sterkte van de constructie neemt af.
Poor een goede constructie vallen al
heel wat van de genoemde bezwaren
weg. Het water dat zich tijdens de
bouw in de verschillende materialen
bevindt, zal na de bouw afgevoerd
moeten worden. Soms kan dit wel twee
tot drie jaar duren. Droogstoken en
een goede ventilatie maken al veel
goed.
Toch moet voorkomen worden dat het
vocht het raamkozijn aantast. Het
hout wordt dan ook, waar het in con
tact komt met steen of beton, inge
smeerd met een laag loodmenieverf.
Ook moet goed gelet worden op con
densatie. Dit treedt op bij een hoge
relatieve vochtigheid en bij lage tem
peraturen.
Vochtproduktie
Hoge relatieve vochtigheid komt
voor bij een hoge vochtproduktie
(badkamer, keuken) en een gebrek
kige ventilatie. Lage temperaturen
komen voor bij buitenramen, slecht
geisoleerde buitenmuren enzovoorts.
De ramen beslaan en het water drup
pelt naar beneden. Dat kan voorko
men worden door een dubbele begla
zing aan te brengen. Het condenswa-
ter moet dan opgevangen en afge
voerd worden door de ramen in een
speciaal condensatieprofïel te zetten.
Condensatie kan echter ook in het ma
teriaal zelf voorkomen. Hierdoor blijft
een deel van het hout vochtig, waar
door de kans op aantasting door
schimmels groot is. Bovendien kan het
vocht, indien het niet weg kan, aanlei
ding geven tot blaasvorming en af
bladdering van de verflagen. De soort
verf aan de binnen- en buitenzijde
moet dan ook op elkaar afgestemd
zijn. Hier is een zogenaamde relatieve
vochtafsluiting op zijn plaats. Dat wil
zeggen dat de binnen- en buitenverf
zodanig op elkaar afgestemd zijn dat
de hoeveelheid waterdamp die door de
binnenverf in het hout dringt, onder
alle omstandigheden kleiner is dan de
hoeveelheid die door de buitenste laag
verf kan uittreden
Afwerklaag
Voor het soort arwerkiaag zijn er vele
mogelijkheden. Gepigmenteerde,
conserverende beitsen bijvoorbeeld,
hebben de volgende karakteristieken:
- Waterafstotend. Het water wordt af
gestoten zodat het niet in het hout kan
dringen. Wel kan de waterdamp vrij
naar buiten treden;
- Schimmeldodend. Door de toevoe
ging van fenolmengsels, organische
tinverbindingen en dergelijke, wordt
de groei van houtverwoestende
schimmels verhinderd;
- Pigmenten. Deze kleurstoffen dienen
om kleur aan te brengen en om tegen
het ultraviolette licht te beschermen.
Deze beitsen bieden een uitstekende
bescherming en een gemakkelijk on
derhoud. Ongeveer om de twee jaar
kan een nieuwe laag worden aange
bracht. Als een zeer donkere kleur
verlangd wordt, bijvoorbeeld zwart.
dan is een conserverende beits de
goedkoopste en de meest efficiënte
methode. Bij een blanke vemis komt
het vaak voor dat deze vroeg of laat
gaat barsten en schilferen. Goede
blanke vernissen voor buitenwerk,
zoals fenolhars-vernissen, hebben ook
van de weersinvloeden te lijden De
vemis veroudert en wordt minder
doorschijnend. Na verscheidene jaren,
waarbij om de twee jaar een nieuwe
laag vemis is aangebracht, wordt de
laag zo donker, dat volledig afbijten
wenselijk wordt.
Als de vernis nog doorzichtig is, zal de
bescherming tegen aantasting en
verkleuring door ultraviolet licht
minimaal zijn. Dit betekent dat re
gelmatig onderhoud nodig is. Omdat
de vernislaag weinig waterdamp
doorlaat, zal vocht zich onder de ver
nislaag kunnen ophopen. Dit kan bar
sten en scheuren van de deklaag tot
gevolg hebben. Vocht en schimmels
van buitenaf hebben dan vrij spel.
Behalve beits en vemis zijn er nog de
impregneermiddelen. Deze dringen in
het hout en beschermen het tegen
overmatig vocht. Ultraviolette stra
ling wordtechter niet tegen gehouden.
Conclusie
Bij het onderhoud van houtwerk in de
gevel, moet eerst gekeken worden
naar de constructie. Meestal liggen
daar de oorzaken van het wegrotten
van het kozijn. Na het herstel, waarbij
de afvoer van het overtollige vocht
goed in de gaten gehouden moet wor
den (waar vocht is. komen schimmels
en rot), wordt een aantal afwerklagen
aangebracht.
Hierbij zal een donkere, conserveren
de beits, in enkele lagen opgebracht,
de beste resultaten geven. Het kozijn
wordt eerst goed afgekrabd met afbij-
tmiddel of de brander (denk aan
brandgevaar!). Eventuele gaten wor
den weggeplamuurd, hoewel dit
spaarzaam dient te gebeuren. Dan
volgt een laag grondverf, waarop de
deklagen aangebracht worden. Om de
twee jaar zal een onderhoudsbeurt no
dig zijn. Voor meer informatie kan het
beste de vakman geraadpleegd wor
den.
Daarnaast heeft het Houtvoorlich-
tingsinstituut wel enkele interes
sante brochures over dit onderwerp
zoals: „Onderhoud en renovatie van
geveltimmerwerk" en „Het bescher
men van geveltimmerwerk". Het
adres van het HVI is: J. Wattstraat 73,
Postbus 4225. Amsterdam. Tel. 92 04
44.
29
van knop tol volle bloem hier op een foto aangeduid, maar als echte film uiter
aard een bijzonder boeiend schouwspel, een van de vele mogelijkheden om met
de filmcamera een tijdspel te spelen
De gipsbouwblokken zijn al vele ja
ren bekend. Ze vormen ook voor de
doe-het-zelver plezierig verwerkbaar
materiaal, dat gezaagd en gelijmd
kan worden. En dan toch een „echte
muur" oplevert.
Sinds kort is het ook mogelijk om met
gipsblokken in ronde vormen te bou
wen. Gibo heeft een ontwerp daartoe
van een binnenhuisarchitect en een
architect in produktie genomen. Het is
een kwartcirkelvormig element,
waarmee aan muren ronde hoeken
kunnen worden gegeven en waarmee
ook in U-profiel kan worden gebouwd.
Een erg aardige toepassing is bijvoor
beeld een zelf gemaakte doucheruimte
met één of meer ronde hoeken afwer
ken.
Wanneer u er meer van wilt zien: in het
aprilnummer van „Doe Het Zelf'
stond er een uitvoerig artikel over
Wie niet regelmatig aan metaalbe
werking doet, heeft waarschijnlijk
geen ..echte" metaalzaagbeugel in
huis. Dat hoeft ook niet, maar soms
moet er toch wel eens een „ding van
ijzer" worden doorgezaagd, al was het
maar een vastgeroeste bout die op
geen enkele manier meer te „lossen"
valt.
Daarvoor is het kleine metaalzaagje
erg handig. Voor een habbekrats is
zo'n ding te koop, maar wanneer het
beugeltje helemaal van een stuk rond-
staal is gemaakt, ligt het niet zo pret
tig in de hand. Daarom is het zaag-
beugeltje op dit plaatje, dat we in het
assortiment van Skandia Tools ont-
dekten, een aanbevelenswaardig
stukje gereedschap, voor goed vijf
gulden te koop. Het heeft een kunst
stofhandvat Het zaagblaadje (8 inch,
dus circa 20 cm lang) wordt heel ge
makkelijk ingespannen, en blijft
„strak" onder de spanning van het
beugeltje Behalve voor metalen ook
goed bruikbaar voor het zagen van
bijvoorbeeld bagetlijsten, profiellat-
ten en ander materiaal dat door een
hand- of kapzaag te veel zou splinte
ren.
Een uitklapbare zaagbok is een heel handig
hulpmiddel, zowel voor doe-het-zelvers bij hun
„grovere zaagwerk" als voor huis en tuin. De
bok kan immers ook dienen als onderstel voor
een stevige tuintafel of (als je er twee hebt) een
lange partytafel te maken.
Om zelf snel zo'n uitklapbare bok te maken, heeft Stanley
onlangs een set zaagbokklemmen op de markt gebracht. Ze
zijn van stevig verzinkt plaatstaal gemaakt. Er zijn behalve
die klemmen 4 balkjes van 4,5x9 cm, 75 cm lang, 4 dwars
balkjes zelfde dikte en 60 cm lang, 4 stukjes balk van dezelf
de dikte en 20 cm lang plus welgeteld 52 spijkers voor nodig.
De balken passen precies in de klemmen. De gebruiksaan
wijzing staat op de doos waarin de klemmen worden gele
verd, dus het monteren is geen probleem. De verpakking
geeft ook een aantal handige toepassingsvoorbeelden aan.
In elkaar geklapt neemt de zaagbok nauwelijks ruimte in
beslag. Zonodig heeft Stanley in 's-Gravenzande, tel. 01748-
2001, een verkoopadres in uw omgeving voorhanden.
ie een filmcamera heeft en daar
mee wel eens wat anders wil doen dan
de gebruikelijke vakantiefilmpjes
maken, kan een fascinerende hobby-
ontdekken in het „volgen" met de ca
mera van allerlei langzame proces
sen. Die kunnen dan later als film in
versneld tempo worden vertoond.
Een klassiek voorbeeld is het filmen
van bijv. een bloemknop tot aan het
moment waarop hij volkomen open is.
Daarvoor moeten dan op bepaalde
momenten, bijv. tweemaal per dag.
enkelbeeld-opnamen worden ge
maakt.
Voor zo'n „tijdspel" verdient het aan
beveling om de camera gedurende de
hele opname-sessie op dezelfde plaats
op statief te laten staan, zodat alle op
namen precies vanuit dezelfde hoek
gebeuren.
Andere mogelijkheden zijn: een boom
een heel jaar lang met de camera vol
gen. een nieuwe woonwijk in aanbouw,
de groei en bloei in uw eigen tuin, of de
wekelijkse markt, vanaf het opzetten
van de kramen tot en met het afbreken
en aanvegen van het plein.
Al die met tussenpozen gemaakte
beelden vormen zich, als film afge
draaid. tot een boeiende versnelde
weergave van een proces dat op zich te
veel tijd kost om het „als een film" in
het eigen geheugen op te nemen
Lichtsterkte
Wie zich aan deze hobby gaat wijden,
zal wel ontdekken dat er nog wel wat
aan vast zit om het allemaal goed te
doen. Zo is bijvoorbeeld bij het vast
leggen van een zeer langdurig proces
de sterke lichtwisseling vaak hinder
lijk. Het is lang niet altijd mogelijk om
voor het moment van de opname een
situatie met ongeveer gelijke licht
sterkte te kiezen. En dan is het van
veel belang om de camera altijd in pre
cies dezelfde stand en op dezelfde
plaats te hebben. Bij korte processen
kan hij voor de hele reeks opnamen op
statief blijven staan, maar dat is niet
bij elk tijdspel-avontuur mogelijk. Het
oplossen van dit soort problemen leer
je echter, als de hobby je echt gegrepen
heeft, wel in de praktijk.
E„
len goede maaltijd vraagt om een
gezellige sfeer. Lekker eten. een goed
glas wijn en een feestelijk gedekte ta
fel dragen daar het hunne aan bij. De
ruimte mag daar dan geen afbreuk
aan doen, wat bijvoorbeeld kan ge
beuren wanneer de eettafel in een te
grote en erg hoge ruimte staat. Vaak
wordt dan een knusse en intime sfeer
gecreëerd door het licht uit te draaien
en kaarsen op tafel te zetten. Dat is
natuurlijk heel gezellig, maar het kan
ook anders, bijv. door een plantenbak
boven de tafel te hangen. Deze bak
boven de tafel heeft hetzelfde effect
als een verlaagd plafond, terwijl de
boven de bak uitstekende, en over de
rand heen hangende planten het ge
heel een bijzonder levendig aanzien
geven. Zo krijgt de eethoek een gezel-
Iig-knusse sfeer, en niet alleen 's
avonds, maar ook overdag.
Omdat er natuurlijk licht op de tafel
moet vallen, kimt u onder aan de plan
tenbak twee lampen hangen, zoals ook
bij het voorbeeld op de foto is gedaan.
U moet oppassen daarvoor niet te zwa
re armaturen te nemen, want het ge
heel moet er wel een beetje luchtig uit
blijven zien. De afmetingen van de
plantenbak hangen af van de tafel die
er onder staat. Het gaat er om te zor
gen, dat u niet uw hoofd stoot, wan
neer u van tafel op staat. Maak de bak
daarom rondom ongeveer 20 cm
kleiner dan de tafel. Dus een tafelb
reedte van 90 cm geeft een bak van 50
cm. De hoogte van de plantenbak zelf
is 10 cm.
Bekijk zelf hoe hoog de plantenbak
moet komen. Dit hangt af van o a de
grootte van de tafel en de hoogte van
de kamer Een goede richtlijn is: on
derkant bak 110 cm boven het tafel
blad. Het is erg belangrijk dat de lam
pen onder de bak niet te laag komen te
hangen, laten we zeggen minimaal 70
cm boven de tafel, zodat u elkaar over
de tafel heen kunt aankijken zonder
dat er een lamp tussen hangt
Materiaalkeuze
Voor het materiaal van de plantenbak
kunt u natuurlijk uit verschillende
houtsoorten kiezen. Het gemakkelijk
ste is misschien wit geplastificeerd
spaanplaat van 18 mm dik. Als u dan
bij het water geven van de planten
eens morst kunt u de bak zo weer af-
ïemen met een doekje. De bak zelf is
ïeel simpel opgebouwd uit een bodem
van vier wanden waar geen doe-het-
zelver het moeilijk mee zal hebben.
Omdat de plantenbak volledig in het
zicht hangt is een mooie afwerking na
tuurlijk erg belangrijk. Plak dus de
zaagsnede af met de daarvoor in de
handel zijnde stroken plastic.
Deuvels
Terwille van een nette afwerking moet
u ook geen schroeven dwars door het
hout heen schroeven, maar kunt u be
ter gebruik maken van houten
deuvels. Twee op iedere verticale ver
bindingslijn en drie vier op de hori
zontale verbindingen en dan natuur
lijk nog houtlijm over de gehele lengte.
Goed passen is van essentieel belang.
Maak daarom gebruik van spijkertjes
om de juiste plaatsen voor de deuvels
te bepalen: sla de spijkers in het ene
deel, knijp ze af. druk het andere deel
er tegen aan en u kunt precies zien
waar u de gaten voor de deuvels moet
boren
Vuilniszak
De plantenbak mogt van binnen met
plastic bekleed worden Neem hier
voor een vuilniszak, waarbij u natuur
lijk naden moet vermijden. Want wan
neer u plantenwater morst en het
spaanplaat wordt nat, zal de bak het
niet lang uithouden. De plantenbak
hangt met vier stalen kettingen aan
het plafond, die ongeveer 7.5 cm bin
nen de hoeken van de plantenbak aan
de bodem zijn bevestigd. Koop hier
voor haken met schroefdraad waarvan
een voorbeeld links onder de door
sneetekening is afgebeeld. Deze haken
gaan dwars door de bodem en de
vuilniszak heen, waarbij vermeden
moet worden dat de bak op deze plaat
sen gaat lekken. Steek de bout daarom
ook nog door een stukje rubber boven
op de vuilniszak en draai de verbin
ding met een moer boven en onder -
natuurlijk met tussenringetjes - stevig
op elkaar De bout kan dan naderhand
onderaan glad afgevijld worden.
Het laatste probleem vormen de elek
triciteitsdraden voor de lampen. Deze
mogen natuurlijk absoluut niet door
de. altijd natte, aarde lopen. Leidt ze
daarom tussen de bak en de plastic
binnenwand door naar boven en dan
langs één van de kettingen omhoog
naar het aansluitpunt in het plafond.
Ten slotte vult u de plantenbak met
aarde en dan kunnen de planten ge
poot worden, al dan niet in afzon
derlijke potjes.
HANGENDE PLANTENBAK
Een diep gewortelde misvatting op
het gebied van tuinieren is dat alles
wat je niet zelf gezaaid of gepoot hebt
onmiddellijk gewied moet worden;
dat is onkruid! Maar wat is eigenlijk
onkruid? Het is een benaming die we
hanteren voor alles wat we niet in on
ze tuin willen hebben. Veel spontaan
opkomende wilde planten zijn echter
erg mooi- Gaan we ze wieden, dan
trekken we ook veel zaailingen nit
van planten die in onze tuin met zorg
gekweekt worden. Veelal wordt al
wiedend meer schade aangericht dan
goed gedaan in de tuin.
Nu is het ook weer niet de bedoeling
dat u in de toekomst alles maar laat
groeien in uw tuin. Als u dat doet en
verwacht dat u dan na enige jaren van
een tuin een aards paradijsje hebt ge
maakt waar vele planten weelderig
bloeien, komt u bedrogen uit. Zo zul
len bepaalde onkruiden enorm sterke
groeiers blijken te zijn en vele andere
planten gaan overwoekeren. Er ont
staat dan een mono-cultuur van bijv.
brandnetels in uw tuin, en zeer weini
gen zullen dat mooi vinden.
Onkruiden waar u echt voor op uw
hoede moet zijn: zevenblad, kweek,
kruipende boterbloem, brandnetel,
akker- en haagwinde, akkerdistel en
perzikkruid.
Welke wilde planten kunnen we dan
wel in onze tuin toestaan? Om er maar
eens enkele te noemen: vin
gerhoedskruid, teunisbloem, koren
bloem. margrieten, zwarte toorts,
dagkoekoeksbloem, papaver,
boerenwormkruidwilde tijm, robe-
rtskruid, maagdenpalm, lievevrouwe
bedstro. hondsdraf, etc. Eigenlijk te
veel om op te noemen.
Wilde planten
Het is erg moeilijk om te bepalen wel
ke planten het in uw tuin het beste
zullen doen. U doet er verstandig aan
om dan ook eerst een grof plan te ma
ken van wat u in de tuin heeft of wilt
hebben. Heeft u veel bomen in de tuin.
dan zult u daarvoor een geschikte on
derbeplanting vinden bij de bosplan-
ten. Wilt u een moerasje of is een ge
deelte van uw tuin moerassig, kijk dan
eens wat er zoal langs de waterkant
groeit en bloeit. Door goed om u heen
in de vrije natuur te kijken, kunt u heel
veel omtrent „natuurlijk tuinieren" le
ren.
De plaats waar u een bepaalde plant
in de vrije natuur tegenkomt, vertelt
u meteen alles over de eisen die de
plant stelt: zon of schaduw, klei of
zandgrond, vochtig of droog, etc. Ko
men soortgelijke omstandigheden in
uw tuin niet voor, dan kunt u die
plant laten voor wat hij is of u pro
beert dat leefmilieu min of meer
kunstmatig na te bootsen.
Waar?
In de eerste plaats door ze te zaaien en
door af te wachten wat er spontaan
opkomt in uw tuin. In geen geval gaat
u met een schop gewapend de vrije na
tuur in om planten uit te steken. Wel
kunt u van veel planten zaad opvan
gen en dat zelf thuis uitzaaien. Neem
nooit meer zaad mee dan nodig is. Eén
zaaddoos bevat vaak voldoende voor
een hele hoek wilde planten. Voor een
efficiënt gebruik van het zaad kunt u
dat het beste in schalen en potten la
ten ontkiemen (wel bulten!) en de
kiemplantjes later in de tuin uitplan-
ten.
Ook worden zaden van wilde planten
en overtollige planten vaak weg
gegeven of verkocht door de diverse
heemtuinen in ons land. Heemparken
zijn er onder andere in Amstelveen.
Rockanje, Delft, Leiden, Vlaardingen.
Schiedam en Amsterdam. Daarnaast
zijn zaden van wilde planten te koop
bij onder andere Van Tubergen, Post
bus 116 in Haarlem en bij veel
tuincentra.
Wanneer een al wat oudere tegel
wand, in keuken, badkamer of waar
dan ook, U langzamerhand een beetje
verveelt, maar U ziet tegen het karwei
van het tegels zetten op, dan kunt U
met zelfklevende tegeldecoraties een
heel nieuw effect bereiken. Voor
waarde is wel dat de tegels allemaal
goed vast zitten en dat ze geen ernsti
ge beschadigingen te zien geven. Hier
en daar een klein barstje of wat 'crac-
quelé' hoeft niet zo'n probleem te zijn.
want dan plakt U uitgerekend juist
over zo'n tegel een decoratie.
Een bijvoorbeeld geheel witte tegel
wand (vroeger zo in zwang, maar voor
ons gevoel nu een beetje aan de saaie,
steriele kant) knapt van een behande
ling met tegeldecoratie geweldig op.
Er zijn talloze motieven, in vele kleu
ren verkrijgbaar. Er zijn er ook waarin
U uw fantasie kunt uitleven, zoals
combinaties van diverse dessins en in
verschillende afmetingen. Maak de te
gels eerst goed schoon en vetvrij. Het
is zeker niet overbodig om dat met
warm water met een flinke scheut
ammonia erin te doen. Was de wand
met schoon water na en laat hem vol
komen droog worden.
Bekijk tevoren zorgvuldig hoe U de
decoraties wilt aanbrengen. Het is ze
ker niet nodig om elke tegel te beplak
ken Dat zou het trouwens toch nog vrij
duur maken. Hier en daar een tegel
decoreren (voorrang voor verkleurde
of enigszins gebarsten exemplaren) of
m bepaalde patronen werken, alles is
mogelijk Uhoeft niet bang te zijn dat
de decoraties lijden onder het normale
schoonmaakwerk. Daar kunnen ze
goed tegen. Het decoreren is trouwens
een leuk karweitje, waarvan U nog vele
jaren plezier zult hebben.
