EUROPA
Muldergate
het 'groene front' mort
START LAG WAARSCHIJNLIJK
IN NEDERLAND
MANIOKIMPORTEN
E.
Verkorting
arbeidstijd
kost stuk
inkomen
ZATERDAG 24 MAART 1979
PZC/opinie en achtergrond
Voor de 8,5 miljoen inwoners van de Europese Gemeenschap Itotaal 260
miljoen inwoners) die in de landbouw werken, is het maandag een belang
rijke dagdan beginnen de landbouwministers van de Europese Negen aan
hun jaarlijkse pnjsonder handeling en. Het gaat om de vaststelling van de
Europese garantieprijzen voor een hele reeks van produkten. met melk.
zuivelprodukten, granen en vlees als belangrijkste
In het komende landbouwjaar (van 1 april tot 1 april 1980) kunnen de
Europese boeren zeker zijn van deze prijzen, als ze voor hun produkten op
de vrije markt geen hogere prijs kunnen maken De garantieprijzen worden
betaald uit het Europese landbouwfonds, waarvan de uitgaven inmiddels
circa 70 procent van alle EG-uitgaven uitmaken
De prijsonderhandelingen. die in het verleden vaak uitliepen op een slo
pende marathonvergadering, beloven dit jaar extra moeilijk te worden.
Beslissingen vóór 1 april lijken daarom onwaarschijnlijk. De Europese
Commissie het dagelijks EG-bestuun en de Britse regering dringen aan op
een bevriezing van de garantieprijzen op het huidige peil. De meeste andere
EG-landen voelen meer voor een beperkte prijsverhoging
De Britse regering heeft haar opvatting onlangs in krachtige termen duide
lijk gemaakt op het hoogste politieke niveau in de Europese Gemeenschap,
namelijk tijdens bijeenkomsten van de regeringsleiders van de Negen in
Panjs De Britse premier Callaghan drong, m navolging van zijn anti-EG-
gezinde minister van landbouw John Silkin. aan op een prijsbevriezing voor
die produkten waarvan overschotten bestaan. De andere EG-leiders wezen
dit af.
Niemand ontveinsd zich echter de ernst en de omvang van het probleem van
de gestadig uitdijende en groeiende melkplassen en de boter- en rundvlees-
bergen. De schaduw van de torenhoge overschotten ligt als een doem over
het Europese prijzendebat en de landbouwpolitiek in haar geheel Ten
behoeve van boeren en andere belastingbetalers hierbij enige achtergrond
door onze Brusselse correspondent Jan Gerritsen
Van onze correspondent, Jan Gerritsen
Aan de overschotten die de Europese landbouw produceert, behoef je niet veel woorden vuil te
maken. Het probleem is eenvoudig genoeg: de consumptie stagneert, blijft stabiel, terwijl de
produktie snel toeneemt. De kosten die de overschotproduktie met zich meebrengt, vormen zo
langzamerhand een ondraaglijke last voor het gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid. Dat
zal bezwijken als niet krachtig wordt ingegrepen.
van de lanaoouwprijzen tot verminde
ring van de produktie en dus tot een
beter marktevenwicht kan leiden. De
gemiddelde inkomenspositie van de
Europese boeren, die vorig jaar een
prima oogstjaar hadden, laat zo'n be
vriezing ook best toe. aldus Gundelach.
Een procentje meer of minder - dat was
voor kort het traditionele scenario in de
prijsonderhandelingen van de land
bouwministers van de Europese Negen.
Ditmaal is er een nieuw element: de
Britse labourregering heeft zich opge
worpen als bestrijder van alle verspil
ling die voortkomt uit het Europese
landbouwbeleid, de overschotten ui
teraard voorop. De Britse speerpunt in
het streven naar een betere en goedko
pere Europese landbouwpolitiek heet
John Silkin. minister van landbouw en
Dit is.kort samengevat, de opvatting
van de Europese Commissie, het „da
gelijks bestuur" van de Europese Ge
meenschap. Sinds weken bespreken de
Brusselse commissarissen dit thema in
de somberste toonzetting. De laatste
was uiteraard landbouwcommissaris
Finn Olav Gundelach zelf, een man
wiens vaalgele huidskleur al somber
heid en medelijden oproept, ook zonder
boter-, melkpoeder- en rundvleesber-
gen.
In een uiteenzetting voor het Europese
parlement, een vergadering waar het
„groene front" van boerenbelangen
stevig verschanst zit, besloot Gun
delach dc feiten te laten spreken. Hij gaf
een „akelige catalogus" van de over
schotten. te beginnen met melk:
- de produktie van melk steeg in 1978
in de EG-landen met meer dan drie
miljoen ton zonder dat ook maar één
kilo meer nodig was op de markt, om
dat de vraag al enige jaren stabiel blijft:
- daarom ligt in de koelhuizen van de
Gemeenschap 250.000 ton boter en iets
minder dan 600.000 ton magere melk
poeder opgeslagen:
- de melkpoedervoorraad is relatief
nog beperkt, omdat veel melkpoeder
wordt gebruikt voor veevoer (onder an
dere aan kalveren), hetgeen rijkelijk uit
de Europese kas wordt gesubsidieerd;
- alleen voor melk gaf de Europese
Gemeenschap in 1978 9.5 miljard gul
den uit.
rekening van de garantieprijzen. De
melk- en zuivelsector slokt een derde
van alle landbouwuitgaven op.
Prijsbevriezing, zoals het de Europese
Commissie voorstaat, of enkele procen
ten meer, zoals de meeste landbouw
ministers en het Europese parlement
bepleiten, hebben dus verstrekkende
gevolgen voor de Europese begroting.
Gundelach en de andere Brusselse EG-
commissarissen geloven dat bevriezing
Oogsten
Dank zij de goede oogsten in 1978 be
schikt de EG nu ook over een suiker
berg: 1,5 miljoen ton suiker, die alleen
met een subsidie van 75 procent van de
garantieprijs op de wereldmarkt kan
worden afgezet. Aan rogge is 600.000
ton opgeslagen, omdat de oogst goed
was en omdat we (Gundelach) „een te
hoge prijs betalen om het in te nemen".
In juli bedraagt de totale EG-voorraad
aan tarwe en gerst ongeveer tien mil
joen ton. Ook aan rundvlees wordt nog
steeds veel te veel geproduceerd.
Over de financiële gevolgen van de
overschotprodukties noemde Gun
delach cijfers die voor zichzelf spreken.
De totale Europese begroting voor 1979
bedraagt een kleine 40 miljard gulden.
Tweederde daarvan, ofwel 28 miljard
gulden, gaat naar het gemeenschappe
lijk landbouwbeleid. Zeventig procent
van de landbouwuitgaven komt voor
kervleugel van Labour, die nog altijd
krachtig tegen de EG tekeer gaat. Met
zijn Engelse boeren heeft Silkin geen
problemen: die maken maar drie pro
cent van de Engelse beroepsbevolking
uit en stemmen toch op de conserva
tieve partij. Silkins beleid is gericht op
de consumenten in de talrijke grote en
kleine" steden in het Verenigd Konink
rijk waar Labour zijn aanhang rec-
ruteert. Voor lage prijzen en tegen ver
spilling - dat is het motto waarmee La
bour de aanstaande Britse verkiezings
strijd ingaat.
Verleiding
Minister Van der Stee
De verleiding is groot om alle heftige
Britse protesten en kritiek op de land
bouwpolitiek terzijde te schuiven, als
een verkiezingstoneel met Silkin in de
rol van Uris en het Brusselse land
bouwbeleid als de draak die bestreden
moet worden. Maar dat doet tekort aan
de ernst van het overschottenvraag-
stuk; niet alleen voor de gemeen
schappelijke landbouwpolitiek als zo
danig, maar zelfs voor de Gemeen
schap in ruimere zin. Er is namelijk
een grens aan de mogelijkheid tot fi
nanciering van de overschotproduk
ties.
Een paar jaar geleden was het vooral de
Duitse minister van financiën Helmut
Schmidt, inmiddels bondskanselier,
die klaagde over de hoge kosten van het
landbouwbeleid. De overschotten wa
ren toen nog lang niet zo groot en de
overschotproduktie was nog niet zo
structureel van karakter als nu het ge
val is De laatste jaren klonk weinig kri
tiek uit Bonn. waar de sociaal-liberale
Europees commissaris Gundelach
coalitieregering mede steunt op de
boerenstemmen die de liberale minis
ter van landbouw Ertl achter zich ver
enigde.
Nu zijn nieuwe grenzen in ziclrt geko
men. In 1981 bereikt de Europese Ge
meenschap de uiterste grens van haar
mogelijkheden om haar begroting te fi
nancieren uit de zogenaamde eigen
middelen (dat zijn: douanerechten,
heffingen en een deel van de btw-op-
brengst in de Negen tot een maximum
van 1 procent) Bondskanselier
Schmidt heeft dit punt aangegrepen:
de EG moet binnen zijn begrotings-
grenzen blijven en binnen die begroting
moet minder naar de landbouw gaan.
zo liet hij op het recente Parijse top-
overleg weten.
Vrijwel gelijktijdig noemde ook Joseph
Ertl, de bewindsman met wie de Ne
derlandse minister Fons van der Stee in
Brussel gaarne gezamenlijk optrekt,
een oplossing voor de overproduktie
van melk „dringend nodig". De va
riabele melkheffing die de Europese
Commissie heeft voorgesteld (hogere
heffing naarmate de produktie stijgt.»is
echter in de huidige vorm alweer afge
wezen door Van der Stee en. verras
send. Silkin. die vindt dat de efficiënte
Engelse bedrijven niet het slachtoffer
mogen worden van „Europa's inef
ficiënte boeren"
Men ziet het: in de Engelse presentatie
wordt niets vermeden om de indruk te
vestigen dat het Europese landbouw
beleid gelijkgesteld kan worden met
verspilling en inefficiency. Deze verte
kening is betreurenswaardig, zoals het
ook spjtig is om te moeten vaststellen
dat van de traditionele behartigers van
het boerenbelang aan deze kant van het
Kanaal weinig wordt ondernomen om
de grote problemen echt fundamenteel
aan te pakken
Groen front
Traditionele behartigers en spreek
buizen van het „groene front" doen
liever of hun neus bloedt. Een fraai
voorbeeld was de jongste resolutie van
het Europese parlement, die was opge
steld door de landbouwcommissie uit
deze Straatsburgse vergadering. Ge
pleit werd voor een „prijsverhoging
met drie procent, een krachteloze
melkheffing en een voortzetting van
overproduktie", aldus de snerende
samenvatting van landbouwcommis
saris Gundelach.
„Het paradijs voor de boeren dus", alsof
ïr mets aan de hand is. schimpte Gun
delach Ook elders, in Nederland niet in
het minst, zetten de boerenorganisaties
hun ministers onder druk om toch maar
weer een procent of meer verhoging uit
de Brusselse prijzenslag te slepen. An
dermaal is alles in gereedheid voor de
jpvoering van Joris en de draak. Maar
ie mag het zo langzamerhand ook wel
Don Quichotte gaan noemen.
Jen week voor het begin van de
traditionele prijsonderhandelin
gen tussen de negen ministers van
landbouw bevond Europees land
bouwcommissaris Finn Olav
Gundelach zich in Thailand. Zijn
missie aldaar werd nauwlettend
gevolgd door de Europese vee-
voerfabrikanten, die in toene
mende mate maniok uit dit land
gebruiken als grondstof voor
mengvoeders voor varkens en
koeien.
Mamok is veel goedkoper dan
gerst, tot nu toe het belangrijkste
basisprodukt voor mengvoer. Het
prijsversehil bedraagt ongeveer 60
procent. De maniokimporten door
de veevoederindustrie namen de
laatste jaren een enorme omvang
aan. Bedroeg de Thaise export van
dit produkt naar de EG in 1967
slechts 10Ü.GÖ0 ton. in 1977 beliep
de uitvoer al 3.6 miljoen ton en vo
rig jaar 5.6 miljoen ton
De gevolgen van de grote aanvoer
van maniok uit Thailand zijn veel
voudig. Naast melkplassen, boter
en rundvleesbergen. beschikt de
Europese. Gemeenschap nu ook
over een overschot aan gerst. Het
teveel aan dit graan kan alleen via
exportsubsidies uit het Europese
landbouwfonds op de wereldmarkt
worden afgezet, aangezien de we
reldmarktprijs veel lager is dan de
EG-pnjs.
Door het grote prijsverschil tussen
de veevoeders met en zonder ma
niok. is er vervalsing opgetreden in
de concurrentie tussen bijvoor
beeld varkenshouders in Frank
rijk. die hun dieren veelal gerst voe
ren, en varkenshouders in Neder
land. Duitsland en België, die zijn
overgeschakeld op de goedkopere
mamokhoudende mengvoeders.
Handel
Er is nog meer. Er is een kunst
matige handel in maniok ontstaan
tussen de EG-landen met sterke
munten en EG-landen met zwakke
munten. De handelaars profiteren
van het verlenen van zogenaamde
monetair compenserende bedra
gen (MCB's), heffingen en subsi
dies die door de EG worden ver
leend om de eenheid van de Euro
pese landbouwmarkt te handha
ven.
Brusselse deskundigen wijzen op
nog een ander gevolg van de Thaise
maniokimport Bij de aanvoerha-
vens Rotterdam en Hamburg ziin
enorme melkveebedrijven opgezet,
vaak door veevoederconcerns, die
dank zij het maniok goedkoop
melk produceren En dat terwijl er
al een enorme melkplas bestaat,
waar niemand weg mee weet.
Wat moet er nu gebeuren? Als zo
vaak zijn de belangen tegenge
steld. De meeste boerenorganisties
in de EG-landen dringen aan op het
terugdringen van de maniokim
port. De boeren die de goedkopere
mengvoeders gebruiken, de vee-
voerconcerns die de maniok im
porteren en in Thailand zelfs geld
hebben geinvesteerd in de verbouw
van dit gewas, zijn tegen importbe
perking.
Als zo vaak is er weer sprake van
een Noord-Zuid-tegenstelling in de
Gemeenschap: Nederland en
Duitsland zijn het verst bij het ge
bruik van maniok in veevoer,
Frankrijk en Italië gebruiken niet
of nauwelijks maniok. De Europese
Commissie kan niet veel doen. be
halve een douaneheffing opleggen
van 6 procent, wat in de praktijk
weinig zou uitmaken «gezien het
grote prijsverschil met gerst.
Beperking
Europees commissaris Gundelach
drong in Thailand dan ook aan op
„vrijwillige beperking", een ar
gument dat niet erg aanslaat bij de
regering van een land dat met de
export van maniok zijn meeste de
viezen binnenhaalt. Veel mensen
vinden een (karig) inkomen in de
verbouw van maniok en in som
mige gebieden in Thailand is er
geen andere mogelijhcid dan de
maniokteelt.
De EG-deskundigen gaven Gun
delach nog twee argumenten mee.
Maniokteelt is slecht voor de grond
en beperking van de maniokver-
bouw maakt grotere diversificatie
van de Thaise landbouw mogelijk
Die zijn natuurlijk wel waar. maar
klinken al te hypocriet, als ze uit de
mond van een Europees land
bouwcommissaris komen.
Met Aziatische beleefdheid hebben
de Thaise autoriteiten toegezegd
dat ze zullen streven naar beper
king van de maniokuitvoer naar de
Gemeenschap- Of dat wat uithaalt,
wordt in Brussel echter nog be
twijfeld. Meer maniok betekent
meer goedkoper produceren, en
dat is precies waartoe de" meeste
boeren gedwongen zijn als ze hun
inkomen op peil willen houden. En
dat is precies de kern van de huidi
ge probelem bij het Europese prij
zendebat.
VAN DEN DOEL
In dc maatschappelijke discussie
over de arbeidstijdverkorting
ontbreekt meestal het belang
rijkste punt. Wetenschappers,
vakbondsleiders en linkse par
tijpolitici sloven zich uit om te
bewijzen dat arbeidstijdverkor
ting bijdraagt aan de oplossing
van het werkloosheidsvraagstuk
of het vrouwen-emancipatiepro
bleem. maar niemand stelt de
vraag aan de orde hoe groot de ef
fectiviteit is van arbeidstijdver
korting in vergelijking tot andere
instrumenten van werkgelegen
heids- en emancipatiebeleid.
Dit schrijft prof. dr. J. van den Doel
in het blad Economisch Statists
sche Berichten Van den Doel zegt
dat dit gemis des te pijnlijker is,
omdat inmiddels één ding duide^
lijk is geworden: arbeidstijdverkor
ting kan alleen een bijdrage leveren
aan de werkgelegenheid als aj
wordt betaald, d.w.z. als degenen
die minder gaan werken ook even
redig minder gaan verdienen,
„Arbeidstijdverkorting kost de
werknemers dus geld en dan ligt de
vraag voor de hand of dit geld niet
doelmatiger kan worden besteed
via een ander beleidsinstrument,
bijvoorbeeld via een uitbreiding
van de collectieve diensten", aldus
Van den Doel. Volgens hem worden
via arbeidstijdverkorting arbeids
plaatsen geschapen in het be
drijfsleven en door uitbreiding van
de collectieve diensten in de pu
blieke sector. Hierdoor zal er dus
worden bezuinigd op de werkloos
heidsuitkeringen. waardoor extra
geld vrijkomt dat voor meer ar
beidstijdverkorting of meer col
lectieve dienstverlening kan wor
den gebruikt, zo meent hij.
„In beide gevallen ontstaan er ar-
beidsmarktproblemen. In het ge
val van creatie van arbeidsplaat
sen in de particuliere sector zullen
werkwillige vrouwen zich moeten
(om)scholen tot metaalarbeider ol
elektromonteur. Indien arbeids
plaatsen in de publieke sector wor
den geschapen, zullen werkwillige
mannen zich moeten laten om
scholen tot verpleger of gezins
verzorger". aldus Van den Doel, die
daarna opmerkt dat dit weinig
kans van slagen zal hebben.
Bij uitbreiding van de collectieve
dienstverlening is het volgens van
Den Doel zeker dat extra arbeids
plaatsen worden geschapen, terwijl
dit in het geval van arbeidstijdver-
■kortlng lang niet zeker is
Volgens Van den Doel is arbeid
stijdverkorting bezig om een
ideologie te worden. „Groenevelt,
de voorzitter van de Industrie
bond NW, eist arbeidstijdverkor
ting, omdat hij dat ziet als zijn
„opdracht": het veranderen van de
maatschappijstructuur. Max van
den Berg. kandidaat voor het
voorzitterschap van de PvdA.
roept uit: „Als de Industriebondde
strijd aangaat voor een 35-urige
werkweek, is dat een socialisti
sche strijd, dan hoort de partij
daar achter te staan".
Van der Doel: „Maar zoals vele
ideologieën, is ook deze ideologie
of een middel om te bezuinigen op
informatie, of een dekmantel voor
het eigenbelang. De ideologie van
de arbeidstijdverkorting be
zuinigt op informatie voor zover
zij de arbeidstijdverkorting af
schildert als het instrument van
emancipatie- en-of werkgelegen
heidsbeleid bij uitstek".
De ideologie van de arbeid
stijdverkorting is een dekmantel
voor het eigenbelang, voor zover
de vrouwen en de werklozen als
vijgeblad worden gebruikt voor
het gezonde egoistische verlangen
om het goede, zuur verdiende geld
niet te besteden aan probleem
gezinnen, bejaarden, vrouwen,
werklozen en andere kansarmen,
maar akn arbeidstijdverkorting,
d.w.z. aan iets van jezelf dat elke
dag opnieuw weer duidelijk zicht
baar is", aldus Van den Doel.
De
9e start van het Zuidafrikaanse in
formatieschandaal, „Muldergate"
zoals het in Pretoria wordt genoemd,
ligt waarschijnlijk in Nederland, er
gens tussen Amsterdam en Den Haag.
Eind 1970, begin 1971 hield dr. Eschel
Rhoodie, toen perssecretaris van de
Zuidafrikaanse ambassade in Den
Haag, een serie gesprekken met twee
van zijn vrienden, de toenmalige di
recteur van Elsevier's Magazine, Hu-
bert G. Jussen, en de hoofdredacteur
van dat blad, Martin G. Duyzings. Sa
men besloten zij een Zuidafrikaans
nieuwsmagazine op te richten, mik
kend op de internationale markt van
geïnteresseerden in Afrikaanse zaken.
„To the Point" werd uiteindelijk de
naam van dat blad. De Limburgers
Jussen en Duyzings werden uitgever
en hoofdredacteur van To the Point,
dr. Rhoodie plaatsvervanger van de
hoofdredacteur.
Het was het eerste project In de serie
activiteiten van Rhoodie en zijn poli
tieke bazen, in het kader van het stre
ven naar verbetering van Zuid-Afrika's
„image" in het buitenland In de loop
van 1978 werd steeds duidelijker dat
Rhoodie en de zijnen in hun ijver zo
ongeveer alle financiële en budgetair-
politieke regels hadden overtreden die
in Zuid-Afrika en andere landen be
staan. om nog maar te zwygen van -
volgens sommigen geslaagde - pogin
gen tot corruptie
iNaast. de Engelstalige pers in Zuid-
Afrika ziet men in Pretoria vooral een
viertal juristen ais drijvende krachten
achter de onthullingen over de on
geoorloofde praktijken van het minis
terie van informatie. Dat zijn rechter
Anton Mostert. die vorig jaar weigerde
in te gaan op een verzoek van minister
president Pieter Willem Botha zijn on
derzoek naar misbruik van staatsgel
den stop te zetten, de advocaten Van
Rooijen en Louis Nel en de vroegere ad
vocaat - nu minister van buitenlandse
zaken - Roelof („Pik") Botha.
Het schandaal begon vorig jaar maart
met publikaties in de Sunday Express
over „uitstapjes" van dr. Rhoodie met
vrouwen en vrienden naar de droom-
eilanden van de Seychellen, waarvoor
enkele duizenden rand uit de staatskas
waren gebruikt. Daarna volgde het ont
slag van dr. Rhoodies broer, Denys. die
enkele weken na de eerste onthullingen
pornografische lectuur het land bin
nensmokkelde en daarby door de
douane werd betrapt.
Het schandaal leek eerst te eindigen
met het ontslag van dr. Eschel Rhoodie
zelf en met het aftreden van dr. Connie
Mulder als minister van informatie en
als leider van de Nationale Partij in de
provincie Transvaal
Reeds enkele weken na de eerste uitga
ve van „To the Point" schreef het Fran
se tijdschrift „Jeune Afrique" - dat no-
tabene bij dezelfde drukker „Smeets
Offset" in Weert werd gedrukt - dat „To
the Point Pretoria's propagandapu-
blikatie is". Een van de beste druk-
technici van Smeqts, Will Th. Kohl,
werd naar Johannesburg gehaald om
daar voor de nieuwe uitgeversmaat
schappij „African Publishing Com
pany" te werken.
Dr Rhoodie had echter grotere plan
nen. Enkele maanden later werd hij se
cretaris van informatie in het minis
terie onder dr. Connie Mulder. In „To
the Point" zelf - alhoewel herhaaldelijk
door de uitgever Hubert Jussen ont
kend - wordt nog steeds beweerd dat
dit blad eveneens werd betaald door
het ministerie van informatie.
Pik Botha, die na het aftreden van dr
Connie Mulder, ook het departement
van informatie overnam, zei enkele we
ken geleden dat hij noch kon bevesti
gen noch kon ontkennen dat het blad
staatsgeld had ontvangen. Deson
danks staat vast dat dr. Rhoodie, die
inmiddels een boek had geschreven dat
de naam had „The Paper Curtain", tij
dens zijn werk bij dit blad zijn eerste
plannen uitwerkte om de strijd tegen de
vijanden van Zuid-Afrika op te nemen
„Ik verklaar hiermede uitdrukkelijk
dat het departement van informatie
over de jaren heen herhaaldelijk door
de regering werd gevraagd om met sen
sitieve en zelfs buitengewoon geheime
operaties als tegenactie tegen de pro
pagandaoorlog tegen Zuid-Afrika te
beginnen. Geld werd in het geheim voor
dit doel gebruikt. Ik kreeg de volmacht
van de regering in tegenwoordigheid
van twee van mijn plaatsvervangers en
een ander persoon om tegenacties te
beginnen, alsof wij ons in staat van
oorlog bevonden en dat geen regels en
geen wetten invloed op ons doen en la
ten zouden hebben".
Dit verklaarde dr. Eschel Rhoodie op 6
mei 1978. dus lang voordat het infor
matieschandaal algemene aandacht
had getrokken. En de geheime oorlog
begon. Dr Rhoodies plaatsvervanger,
Les de Villiers. die thans nog voor de
Sydney Baron advertentiemaat
schappij in New York werkt, kreeg de
geheime naam .Dirty Harry" Hij was
belast met geheime projekten.
'Thor'
Rhoodie zelf heette „Thor", de god van
de donder. Generaal Van den Bergh,
toen nog hoofd van Zuid-Afrika's ge
heime dienst „Boss", werd „Die Moses'
genoemd en minister-president Vorster
had de naam „Olympus", de berg der
goden. Het project „The Citizen" - een
dagblad dat met meer dan dertig mil
joen rand belastinggelden als propa-
gandacourant voor Zuid-Afrika s poli
tiek werd opgebouwd - heette „An-
nemarienaar dr. Rhoodies dochter,
die thans nog m Johannesburg woont.
Geheel onverwachts bedankte John
Balthazar Vorster in september verle
denjaar als minister-president. Enkele
weken later werd hy staatspresident
van Zuid-Afrika Bijna een maand later
sprak de onafhankelijke rechter Anton
Mostert van „corruptie, gebruik van
steekpenningen en andere onregelma
tigheden in het departement van in
formatie"
Het gehele schandaal rondom het dag
blad „The Citizen" kwam aan het dag
licht. Steeds duidelijker werd de vraag
gesteld wie van de ministers onder
premier Vorster - naast dr. Mulder.- bij
de gehele affaire was betrokken.
In december 1978 verliet dr, Rhoodie
Zuid-Afrika. Hij keerde niet meer terug
en zijn paspoort werd ongeldig ver
klaard Sindsdien leefde hij onderge
doken by zyn vroegere vrienden in Ne
derland. Frankrijk Engeland. Een tijd
lang woonde hij in het appartement in
Cannes dat door mevrouw Olga Jussen.
geb Van Waesberghe, was gekocht.
In februari gebeurt dan het meest raad
selachtige in de loopbaan van de 47 jaar
oude dr Eschel Rhoodie Hy noemt de
namen van Vorster. senator Horwood
(minister van financiën), Louis le Gran
ge (minister van toerisme», Jimmy
Kruger (minister van justitie) en zelfs
van Pieter Wilhelm Botha (toen minis
ter van defensie) en beweert dat zy allen
bij het schandaal betrokken zyn, dat zij
wisten van bepaalde geheime projec
ten, dat zij zelfs hun goedkeuring eraan
gaven
Angst
Dr. Rhoodie leeft in angst. Hy zegt dat
hij 41 tapes vol heeft met precieze in
formaties over alle geheime onderne
mingen en dat hy in staat is om de rege
ring ten val te brengen. In een laatste
wanhopige poging reizen de vroegere
Boss-chef generaal Hendrik van den
Bergh en de failliete zakenman Josias
van Zijl naar Europa en sluiten met
Rhoodie een contract Hij zal een
nieuwe baan en geld krijgen als hy
zwijgt.
Maar dr. Rhoodie weet blijkbaar niet
meer wat hij doet. Hij wordt opge
spoord in het stadie Quito in Ecuador
door de journalist d'Olivera van „The
Star", die een goede vriend van Vorster
is en blijkbaar - zo zegt men - door zijn
medewerking de juiste verblijfplaats
van Rhoodie kreeg. Maar het blijkt dat
Rhoodie al lange gesprekken heeft ge
voerd met de journalist Mervyn Rees
van de Rand Daily Mail.
Hij vertelt talloze byzonderheden en
details. Enkele weken daarna vliegt de
hoofdredacteur van dit blad naar
Europa om Rhoodie te overtuigen de
tapes te publiceren. In een hoofdartikel
eist de hoofdreacteur Allister Sparks
van de Mail opnieuw het aftreden van
de regering-Botha.
De ontwikkeling neemt groteske vor
men aan. De els van nieuwe verkiezin
gen wordt in Zuid-Afrika steeds duide
lijker gesteld. De nationale partij staat
op het punt om in twee helften te split
sen Zelfs dr Connie Mulder dreigt mei
een „comebach". Er worden namen ge
noemd van belangrijke buitenlandse
politici, zoals Giscard d'Estaing van
Frankrijk, die steekpenningen via dr
Rhoodies departement zouden hebben
ontvangen.
In Kaapstad wordt gesproken van een
nieuwe coalitieregering, die zou moeten
bestaan uit de progressieve federale
party en de nieuwe Republic-partlj De
eis wordt steeds duidelijker gesteld om
Zuid-Afrika thans - voordat het te laat
is - schoon te vegen.
Maar nog meent de Nationale Partij,
dat het nog niet te laat is. Dr. Connie
Mulder wordt door de conservatieve dr
Andries Treurnicht onder druk gezet en
verklaart dat dr. Rhoodies beweringen,
dat het kabinet-Vorster voor de verkie
zingen in 1977 wist van de transactie
met „The Citizen", nietwaar is
Toen dr. Eschel Rhoodie juli vorig jaar
als secretaris van informatie terug
trad, kreeg hij een boek cadeau dat de
titel droeg „The worlds last mys
teries". Hel lijkt erop alsof het geval*
Rhoodie en het informatieschandaa»
in Zuid-Afrika nog lange tijd een va®
de „laatste geheimen van deze wereld
zal blijven.
