ONVOLTOOID BEROEMDE CITA TEN de boeken die ze nooit uitlazen RS GEBOEKT PZC/ zaterdagkrant Jan Cremer ZATERDAG 24 MAART 1979 27 Door Peter Huysman) Het begint al op school. Bepaalde boeken móet je gelezen hebben. Dat ben je aan je algemene ontwikkeling, je opvoeding, je kijk op het wereldgebeuren, je innerlijk leven en in ieder geval jan je leraar verplicht. Op latere leeftijd valt dat „moeten" weg. Maar er komt een soort moreel plichtsbesef voor in de plaats. En dat is wel zo gruwelijk. Sommige boeken behoor je gelezen te lebben. Omdat het erkende meesterwerken zijn, omdat je buren zeggen dat je ze niet mag irerslaan, omdat je zelf vindt dat je ze niet ongelezen mag laten, omdat je erover moet kunnen ueepraten, aangezien ze in de mode zijn. Het knaagt aan je, als je ze laat liggen. Goede boeken... Haar wat zijn dat eigenlijk? „Faust" van Goethe? „Oorlog en vrede" van Tolstoj? „Moby Dick" Tan Melville? Niemand zal ontkennen dat het standaardwerken zijn, die je gelezen moet hebben. Haar ze komen óók voor op een Amerikaanse lijst van 's werelds meest vervelende boeken. Kar toch. Je koopt ze of leent ze. Je iat aan het lezen en... het blijkt datje ciiet doorheen komt Ben je dan toch fep! 'n slechte smaak' Ben je toch niet in het gelukkige bezit it die eruditie en dat doorzet- gpnnogen die je bij jezelf aanwe- 3veronderstelde? Je komt tot pagi- awintig, legt het weg, pakt het na «paar maanden weer op, probeert Woog eens, verzint de smoes dat dit atypisch het ,,vakantie"-boek is dat ten ruk dient te worden version- to En je stokt opnieuw. Wat verve- nou! Een nederlaag! Talrijke le- Sjden aan dit euvel. Lezende stoers trouwens ook. Hieronder ttiintal vooraanstaande Neder- itöalige auteurs over boeken, die fjat vermochten uit te lezen. Rede- wijdlopigheid. ingewikkeldheid, Bgheid, een overvloed aan persona ls al te veel verwijzingen. Maar voor al t gewoon vervelend. l'Aen Lrlen 't Hart: „Alle romans van 'rrinia Woolf: ik kon er echt niet Erheen komen. Ik kwam niet ver- Sdan pagina acht. Ik bleef steeds fen. „Der Mahn ohnc Eigenschaf- 'van Robert Musil, een beroemd i, heb ik wèl uitgelezen, maar 5 Mits met ijzeren discijiline. Twin er.» if bladzijden per dag. Wel erg de wile waard. Het is geschreven in uitermate ingewikkeld Duits. Het l('8en,'.ik geen verhaal, meer een ,i raig kleurrijke filosofische ver edeling". Mulisch' „Proust is me nooit Bi sil Geen enkel werk van hem. Ik tnogwel meer voorbeelden, hoor. urdit is wat me nu even te binnen schieten O ja, „Der Mann ohne inschatten" van Musil, dat heb ik nooit uitgekregen". "•sjtvan Keulen „Een boek waar ik 1 doorheen kwam? Zeker een boek ~ewerd aangeraden? Nou. Ulys- ■cn James Joyce. Ergernis, het vxhl mij niet te boeien. Ik ben er •■'■aalaan begonnen. Dat is alweer "■half jaar geleden. Maar ik heb ~<>(d nog met opgegeven, ik ga het bitter proberen" 'Blokker: „Tolkien, 'In de ban van Jwig' Heel vervelend. Ik herinner fdatln het begin van de jaren '50 •■rfen vond dat dit de belangrijkste -Ifer van de eeuw zou worden. Ik ®t ik moet mee metm'n tijd. Maar nooit gelukt erdoorheen te ®®- Ik heb wel losse stukken gele- lmhet begin, het midden en het 20dal ik langzamerhand wel het wek ken Maar van a tot z heb ik wt kunnen lezen. Ik blijf probe- ÖsPaul Boon „Ik heb al jaren geen ingelezen. Ik ben een beetje bang laten beïnvloeden. Wat ik zie en l(mel eigen ogen en oren. dat ik op en schilder ik. Verder heb tijd om wat anders te doen. In ^'his komt Het Geuzenboek uit en '^handelt de strijd van de geuzen '■^n de Moerdijk" Kees van Kooten: „De Toverberg van Thomas Mann. Ik ben er drie keer aan begonnen. Ik kwam steeds tot bladzij de twintig. Het is een fantastisch boei end boek. Maar je voelt tegelijkertijd hier moet je een weeklang niets te doen voor hebben. En omdat je weet dat dat toch niet lukt. leg je het weer weg. En als je met vakantie gaat. ver geet je het" Uitlezen en Hilbert Kuik: „Zo'n boek is Ulysses van James Joyce. Je moet zo'n boek achter elkaar uitlezen. Ik ben er een aantal malen in begonnen. Eerst heb ik het - twintig jaar geleden - in het Engels geprobeerd. Toen kwam ik er helemaal niet uit. Later kwam de Vandenbergh-vertaling, een paar jaar geleden de eerste 30 a 40 bladzijden gelezen. Ik kwam niet verder. Toch ben ik van plan het boek uit te lezen. Het sprak me erg aan. Ik heb het dan ook niet weggelegd omdat ik het niet goed vond of het niet begreep. Maar er kwamen steeds andere dingen tus sendoor. Mijn excuus is: je moet het in een keer uitlezen. Er komen namelijk ontzettend veel figuren in voor, veel uitleg ook. Een naam alleen zegt je na een paar weken niets meer. En dan moet je weer opnieuw beginnen. Als je op vakantie gaat, zou je moeten zeggen: één dik boek in je rugzak..." Gerrit Komrij „Er zijn zó veel boeken die ik niet heb uitgelezen... Peter Handke is zo iemand, van wie ik al tien jaar lang elk boek heel trouw probeer uit te lezen, maar het is me in geen van de gevallen ooit gelukt. Na tien blad zijden heb ik het steeds weer weg gelegd, hoezeer ik het ook geprobeerd heb...". Rudy Kousbroek: „Ik houd niet van die vragen. Ik wil hier absoluut niets mee te maken hebben. Ik heb honder den boeken niet uitgelezen". Herman Pieter de Boer: „Na tien blad zijden ben ik opgehouden met Het logboek van Jan Cremer. Allemaal ouwe koek. Ik had de indruk dat het eerder verschenen was in Mimo, Belgi sche damesblaadjes, Avenue en zo" Karei van het Reve: „Proust. A la ré cherche du temps perdu. Niet door heen gekomen. Ik merkte wel dat het een heel goede schrijver is. Maar het lukte me niet" Geen schrijven Peskens (schuilnaam voor uitgever Geert van Oorschot): „Ik ben geen schrijver". Dus blijkbaar als uitgever zegt hij: „Het verzamelde werk van grote dichters als Dér Mouw en Pierre Kemp. Daar wordt nooit iets van ver kocht. Ze worden met de kont aange keken". Doeschka 4 Meijsing „Het is een schande, maar Ulysses. Een aantefl malen in begonnen. Ik heb zelfs in zo'n uitlegclubje gezeten. Ik heb 't ontzet tend veel geprobeerd. Ik ben tot een derde van het boek gekomen. Een goed boekMaar ik denk dat het de verwijzingen zijn, het voortdurend no dig hebben van commentaren, die je zin om door te lezen ontnemen Het heeft een heel puzzelachtig karakter Misschien dat ik er na mijn veertigste aan begin Dan moefik trouwens aan nog meer meesterwerken beginnen" Gerard Reve: „Ja. 'tis Simon Vestdijk., ik kan het ook niet helpen. Wat. hij ge schreven heeft, dringt niet tot je door Sal Tas heeft ooit eens over hem ge zegd: wat Vestdijk schrijft, is kauwgom voor intellectuelen. Al zijn boeken heb ik eerlijk geprobeerd Maar hij heeft zó veel beperkingen, aan alles zijn zö veel voorwaarden ver bonden, het ontbreekt hem zö zeer aan concrete mededelingen Bovendien had hij een gebrekkige stijl. Je wordt niet gegrepen BU Flaubert en Toerge- njew weetje op de eerste bladzij waar je aan toe bent. Maar Vestdijks le vensvisie is ook zo oninteressant. Een schrijver moet een kosmos hebben, een gerijpt wereldbeeld dat hij om armt. Maar wat Vestdijk voorschotelt, is een confectiebeeld van de wer kelijkheid: vooral op het gebied van de seksualiteit is dat zo duidelijk in een roman als 'De dokter en het lichte meisje' Maar goed, over de doden niets dan goeds Daar gaat het niet om We zullen voor hem bidden". Mies Bouhuys: „Negentiende- eeuwers. Die wil je lezen Betje Wolff en Aagje Deken. Ik heb er jaren over ge daan Als je aan een boek begint, wil je het toch uitlezen. Maar niet zonder moeite. Het is onze andere instelling om een verhaal te vertellen Dramati sche kracht: die zoek je in die boeken tevergeefs. Het heeft ook wel zijn charme Je moet wel lachen, maar het kriebelt ook erg. Ik ben een ongedul dig persoontje. Maar ik heb toch altijd een zekere nieuwsgierigheid voor deze schrijvers behouden" Meesterwerk Willem Frederik Hermans: „Een groot meesterwerk: A Glastonbury Romance van John Cowper Powys. Maar ongelooflijk saai. Ik ben niet verder gekomen dan bladzijde vijf tien. Der Mann ohne Eigenschaften heb ik tweemaal geprobeerd. De eerste keer kwam ik tot bladzij 200. Een paar jaar later heb ik het tot pa gina 300 gebracht. Hel zijn eigenlijk heel interessante boeken, maar het zijn tegelijkertijd erkend saaie boe ken, waar je je hoofd niet bij kunt houden. Er zijn ook wel Nederlandse boeken die ik niet heb kunnen uitle zen, maar die waren gewoon slecht". Hannes Memkema: Wat ik het. mees te haat - vanwege het seksisme - zijn de boeken van Jef Geeraerts, Gan green eén tot en met vier Wat: hij schrijft, is eng, net als De Telegraaf' Jan Wolkers. „Een boek waar ik met doorheen kom. Zo'n boek heb ik niet Waar ik aan begon, heb ik altijd uit.ge lezen" Renate Rubinstein „Ik ben een paai keer begonnen aan Der Tod in Venedig van Thomas Mann Als kind van der tien lukte het me wel Maar nu met meer. De stijl van dat boek is te ge beeldhouwd. te omslachtig Toch geel ik het niet op. ik zal het uitlezen" Simon Carmiggelt: „Een boek dal ik niet heb uitgelezen? Das Kapital van Karl Marx. Ii\mijn jeugd ben ik eraan begonnen. Daar komt het heil van de wereld vandaan, dacht ik. Gevoelig als ik was. ben ik eraan begonnen. Mijn vrienden strooiden met citaten Ik vond dat ik niet kon achterblijven Ik ben niet verder gekomen dan pagina 20. Maar dat zegt niets tegen de heer Marx". Anton Koolhaas. „Ik heb wel boeken ongelezen gelaten, maar dat waren geen goede boeken. Een boek waar ik een afkeer van heb, is Aanwezig van Jerzy Kosinsky. Ik wantrouw die man m de allerhoogste mate" Taal Maarten Biesheuvel: „Boeken in het Frans, Duits of Engels zijn voor mij altijd moeilijk. Daar krijg ik heel gauw hoofdpijn van. Nabokov, Lolita, in 't Engels. Vijftien bladzijden, en ik zou zo dolgraag verder willen. Por trait of the artist as a young man van James Joyce: hetzelfde, twintig blad zijden, verder kwam ik niet. Het moet voor mij in het Nederlands geschre ven zijn. Toen ik eens van Heerlen naar Leiden met de trein moest, dacht ik: ik koop een boek voor onderweg. „De dokter en het lichte meisje" van Vestdijk. Dat was wèl Nederlands. Maar: vreselijk Ik werd er misselijk van, hoewel ik tot pagina 150 ben ge komen. 'Walging' van Sartre, een ver taling. Zó mooi is dat boek, dat grijpt me zo erg aan, dat ik niet meer dan een enkele bladzij per dag kan lezen. Ik zou er anders bij gaan huilen. Ik moet het wegleggen". F. B. Hotz: ..De roman Hampton Court van Menno ter Braak. Destijds met hoge verwachting en autoriteitsgeloo! .aan begonnen". C. Buddingh'. „Een boek dat mij niet kon boeien, is Der Zauberberg van Thomas Mann. Het begin is zo traag VJat in liet boek over het sanatorium verteld wordtwijkt volkomen af van wat ik ervan had meegemaakt' K Schippers: „De Bijbel De exempla ren die ik zag liggen in de verschillende huizen waar ik in mijn jeugd kwam. roken ontzettend naar. waren op een onaangename manier dik en bevatten ongelooflijk veel letters op één blad zijde. Ik ben niet religieus opgevoed. Maar daarvan afgezien, heb ik altijd het gevoel gehad dat ik me verre moest houden van de plechtstatige taal die me toen al tegenstond" Jaap van de Merwe: „De pruim van Mae West. van Jaap Harten. Hoewel dun, vond ik het ontzettend verve lend. Verder is het me nooit gelukt Eline Veere, I Claudius en Das Kapi tal uit te lezen. In Das Kapital ben ik nooit verder dan enige tientallen pa gina's gekomen. Later heb ik het al leen nog maar gebruikt om er los liggende bankbiljetten in te bcwa- Aad Nuis „Ik zou niet zo gauw een voorbeeld weten. De meeste boeken lees ik wel uit. al duurt het soms jaren Dat geldt voor Der Mann ohne Eigen schaften van Musil. Het is zo'n gewel dig groot boek En bovendien wéét je dat het nooit voltooid is. En dan denk je: als de schrijver het niet heeft afge maakt. waarom zou je het als lezer dan wel moeten?" Wim de Bie: „Voor mij is zo'n boek Massa en Macht van Elisas Canetti. Ik geloof dat de man er zelf 35 jaar over gedaan heeft. Zo lang duurt het ook om het te lezen, vrees ik. Iedere dag een bladzij. Het is ontzaglijk goed. maar ook erg moeilijk. Het is een sc- mï-sociologische. semi-literaire stu die over de vraag wat een massa is". Harry Mulisch Rudy Kousbroek ...Litteratuur op verpakkingsmateriaal". Zo worden de citaten uit binnen- en buitenlandse literatuur genoemd die voorkomen op de vorig jaar door de CPNB (Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek) geïntroduceerde Boeken- weektassen. De tassen - en de citaten - gingen er zo goed in, dat besloten is ook voor deze Bnekemveek-1979 (29 maart tot en met 7 april) aan het citaten-tas- senidee vast te houden. Mocht u in deze periode hesluiten tot de aankoop van een of meer boeken, dan is dus de kans groot dat deze „gedropt" worden in een van de tien verschillende edities van de Boekenweektas. Een jury, bestaande uit Piet Grijs, Karei van het Reve en Nico Scheepmaker, kwam tot de volgende keuze: Top tien buitenlandse citaten 1 What's in a name? (Shakespeare* 2 East is east and west is west and never the twain shall meet i Kipling i 3 In der Beschraenkung zeigt sich (erst) der Meister (Goethe) 4 Ou sont les neiges d'antan? (Villon) 5 A thing of beauty is a joy for ever (Keats) 6 Zwei Seelen wohnen. ach! in meiner Brust. (Goethe) 7. Gij die binnentreedt, laat alle hoop varen! (Dante) 8 Der Mohr hat seine Arbeit getan: der Mohr kann gehen. (Schiller 9 L'Enfer, e'est les Autres iSartrei 10. Tu l as voulu. Dandin. tu l'as voulu! (Molierei Top vijf Nederlandse citaten 1 De vis wordt duur betaald iHerman Heijermans. 1864-19241 2 Maar tussen droom en daad staan wetten m de weg en practische bezwaren i Willem Elsschot. 1882-1960) 3. En de boer hij ploegde voort. (J. W Werumeus Buning, 1891-1958) 4. Domweg gelukkig in de Dapperstraat. (Jacques Bloem. 1887-19661 5 De zachte krachten zullen zeker winnen. (Henriëtte Roland-Holst. 1869-1952) Top vijf Nederlandse citaten van voor 1900 1 Aan een boom, zoo vol geladen. Mist men vijf. zes pruimpjes niet. (Hieronymus van Alphen. 1746-1803) 2 Als'tkindjebinnenkomt.juichtheelhethuisgezin (NicolaasBeets. 1814-1903) 3 Waer werd opreghter trou Dan tusschen man en vrou Ter wereld oyt gevonden' (Joost van den Vondel. 1587-1679 4 Een nieuwe lente en een nieuw geluid (Herman Gorter. 1364-1927) 5 O Kerstnacht, schooner dan de daegen! (Joost van den Vondel, 1587-1679) Beroemde cita ten die altijd fout worden aangehaald 1. Barbertje moet hangen (in Multatuli's parabel moet niet Barbertje hangen maar Lothario, de naam van Brabantia zou dus „Lothario" moeten luiden) 2 I have nothing to offer but blood, sweat and tears. (Winston Churchill zei: „I have nothing to offer but blood, toil, tears and sweat" 3 Godsdienst is opium voor het volk. (Karl Marx zei: „Godsdienst is de opium van het volk" 4 Tu l'as voulu. Dandin. lu fas voulu! (Molière schreef: „Vous 1'avez voulu. vous l'avez voulu. Dandin. Vous 1'avez voulu 5 Heine heeft gezegd: als de wereld vergaat, ga ik naar Holland, want daar gebeurt alles 50 jaar later Dat heeft Heine nooit gezegd, maar wie het wel gezegd heeft, is onbekend) Spreelwoordelljk geworden Nederlandse boektitels Eenzaam maar niet alleen (Koningin Wilhelmina) Volg het spoor terug (J. B Charles) Het leven is vurrukkulluk (Remco Campert) De wereld heeft geen wachtkamer (Maunts Dekker) Voer voor psychologen (Harry Mulisch) Afscheid van domineesland (Menno ter Braaki Het land van herkomst iE du Perron i Lof der Zotheid (Desiderius Erasmus* Op weg naar het einde (Gerard Revei Wie is van hout? (Jan Foudrainei Befaamde eerste zinnen van buitenlandse boeken Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, maar ieder ongelukkig gezin is onge lukkig op zijn eigen wijze („Anna Karenina" van Lev N. Tolstoj) Call me Ishmael („Moby Dick" van Herman Melville) In China, dat weten jullie wel. is de keizer een Chinees, en alle andere mensen zijn ook Chinezen. („De Nachtegaal" van Hans C. Andersen) Een spook waart door Europa Het spook van het communisme („Het Com munistisch Manifest" van Karl Marx en Friedrich Engels) Marley is dead, to begin with. i..A Christmas Carol in Prose" van Charles Dic kens) Spreekwoordelijk geworden buitenlandse boektitels Goelag Archipel (Alexander Solzjenitsym Catch 22 (Joseph•Hellen. 1984 (Georges OrWell) Der Untergang des Abendlandes (Oswald Spengleri A la Recherche du Temps Perdu (Marcel Proust) The Last of the Mohicans (James Fennlmore Cooper) Dode Zielen (Nikolaj Gogolj) Menschliches-Allzumenschllches (Friedrich Nietzsche) Speak, Memory (Vladimir Nabokov i Haalt de Sovjet-Unie 1984' (Andrej Amalrikt Look back in Anger (John Osbome) Sportcitaten Wat goed is, komt snel (Joris van den Bergh, sportjournalist) Ik wil later kunnen leven zoals ik nu leef Over vijftien jaar kan ik niet zeggen: bakker, ik ben Johan Cniijff. ik wil gratis brood i Johan Cruijff, voetballen Ik spring nooit meer over een hekje (Fanny Blankers-Koen, atlete) Voetbal is oorlog. (Rinus Michels. trainer) Ik moest toevallig toch die kant op (SJaak Swart, voetballer, na het maken van een doelpunt). Befaamde eerst zinnen van Nederlandstalige boeken 1 Ik ben makelaar in koffij. en woon op de Lauriergracht, No. 37. („Max Have- laar" van Multatuli) 2. Behalve den man die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond. heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter. i.,De uitvreter" van Nescio) 3 De Keizer was sigarenfabrikant. („Een ontgoocheling" van Willem Elsschot) 4 De portier was een invalide. („Nooit meer slapen" van Willem Frederik Her mans) 5 Als kleine jongen haalde Kees verscheidene stomme streken uit. („Kees de Jongen" van Theo Thijssen) Hollands Glorie 1 De liefde lot syn lant is yeder aangeboren. (Joost van den Vondel) 2 O land van mest en mist. van vullen, kouden regen (P A. de Genesteti 3 Er ligt een roofstaat aan de zee. tussen Oostvriesland en de Schelde i Multatuli) 4 Ik kan niet zeggen hoe ik Holland haat Bij 't woord alleen gnjpt walging mij de keel. 'k Zag 't liefst veranderd in een groole Peel. Waarin 't wegzakken kon met al zijn kwaad (Jan Slauerhoffi 5 Liever heimwee dan Holland (Leo Vroman) N„ rder in andere vorm ver- de boeiende reportage 'Het Zwijgzame Korps' over de Mounties. De Mounties zijn het nationale poli tiekorps van Canada, en dat Jan Cre mer in dat kleurrijke korps wist door te dringen om dit verslag te maken is een uitzonderlijk gebeuren. Voor Jan Cremer was deze ontmoeting de vervulling van een jongensdroom; in jongensboeken komen de Mounties nogal eens voor, ze zijn immers ook de politiemannen van de verlaten prairies. Bovendien maakte Jan Cre mer bij de bevrijding van de Duitsers al kennis met de Mounties. ze streden destijds mee in het Canadese leger Hij is er dus onlangs in geslaagd tot dit gesloten en gedisciplineerde korps door te dringen en al neemt Cremer in zijn verslag veel in het korps op de kor rel, er spreektzeker ook respect uitzijn notities. De politie in Canada heeft heel andere taken dan de politie in ons land Wanneer Jan Cremer aan de Ca nadese agenten vertelt, dat de politie in Nederland zoch ook bezighoudt met hel controleren van achterlichtjes, moeten ze lachen. Canada is bijna zo groot als Europa, het is het land van hel Wilde Westen maar ook van de Poolstreken, de bevolking Is van zeer gemengde afkomst. Wat dat betreft wordt in Canada geen onderscheid gemaakt, zo komen de Mounties op voor de rechten van de Indianen De boevenpakken, die gevangenen moes ten dragen zijn afgeschaft, de Es kimo's beschouwen opsluiting al niet als een straf, maar zo'n boevenpak vonden ze een geschenk! De taak van de Mounties is anders dan die van onze politie; in veraf gelegen gebieden moe ten ze sociale uitkeringen brengen en recht spreken Overigens zijn de Mounties een modem uitgerust poli tiekorps. ze beschikken over verfijnde apparatuur. In sommige steden in Ca nada neemt de misdaad toe. door de invloed uit de Verenigde Staten; daar is de bunty een harde bestrijder van de misdaad. Jan Cremers kritiek is het duidelijkst, als ergens de discipline te ver wordt doorgedreven. Wanneer hij met zijn begeleider, een sergeant van de moun ties, een zwemoefening van de vrouwelijke reeruten bezoekt, laat hij merken, dat hij sommige van de meis jes erg aantrekkelijk vindt. „Er zitten een paar lekkere stukken bij: sportie ve lichamen, mooie gespierde benen, lekkere billen". De politieman reageert stuurs en zegt „Politieagen ten in opleiding. De dames hebben maar één doel volwaardige leden worden van het korps." 'Het Zwijg zame Korps' is een persoonlijke, erg geslaagde reportage - anders dan in veel van zijn werk meet Jan Cremer zich geen pose aan. behalve dan op de foto van het omslag Hel Zwijgzame Korps door Jan Cremer. met foto's van Peter van der Velde Paperback. Loeb en van der Velden, Am sterdam.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1979 | | pagina 27