Kohl weg omdat
Schmidt het wil
DE MACHT VAN DE ISLAM
Franse politici maken een
puinhoop van hun speeltuin
Zwarte
handel
OPPOSITIELEIDER IN DE TANG
VRIJDAG 19 JANUARI 1979
PZC/opinie en achtergrond
Van onze correspondent Hans Amesz).
Bondskanselier Helmut Schmidt wenst een sterkere oppositie. Volgens hem is dat beter voor de
democratie en dus ook beter voor de Bondsrepubliek Duitsland. Die uitspraak lijkt merkwaardig.
De CDU-CSU-oppositie beschikt immers over 243 zetels in de Bondsdag, wat maar tien minder is
dan de door Schmidt geleide sociaal-liberale coalitie. Bovendien heeft de CDU-CSU in de Bonds
raad (een soort Eerste Kamer, waarin de vertegenwoordigers van de deelstaten zitten) de meer
derheid en dat betekent dat de wetgeving voor de huidige Bondsregering op zijn minst gecom
pliceerd is.
De Westduitse regeringschef had zijn
wens waarschijnlijk ook niet aan de
openbaarheid prijsgegeven, als voor
hem al niet ettelijke belangrijke CDU-
CSU-politici dit hadden gedaan.
Schmidt zal gedacht hebben: als ik nu
ook nog verklaar dat het met de CDU-
CSU maar droevig is gesteld, dan ver
sterkt dat alleen maar het gevoel bij de
kiezers dat er inderdaad veel mis is bij
zijn politieke tegenstandei's en die
kiezers kunnen daar dan rekening mee
houden bij de komende deelstaatver
kiezingen in Rijnland-Palts. Berlijn en
Sleeswyk-Holstein. Gewoon een han
dige politieke zet
Hoewel de Westduitse oppositie op pa
pier alles mee heeft om de regering
Schmidt>Genscher hard aan te pakken,
lukt dat niet. Dat ligt voor een belang
rijk deel aan de figuur van opposi
tieleider en CDU-voorzitter Helmut
Kohl. Een maand na de voor CDU en
CSU krap verloren Bondsdagverkie
zingen van oktober 1976 zei CSU-chef
Franz Josef Strauss in zijn „Wiener-
wald-rede" over de verslagen kanselier
kandidaat Kohl: „Hij is totaal onge
schikt. Hij mist de noodzakelijke
geestelijke en politieke kracht".
Frontale aanval
Strauss' uitlatingen werden destijds
onder het tapijt geschoven: ze waren
niet in het juiste verband geplaatst. In
de zomer van 1978 waagde de CDU-af-
gevaardigde Jurgen Todenhofer (zeker
geen belangrijk man binnen de Uijie)
een nieuwe frontale aanval op zijn par
tij- en fractievoorzitter: „In de slaap
wagen komen wij niet aan de macht".
Todenhofer kreeg er hard van langs
Net voor het partijcongres van de CDU
in Ludwigshafen. dat in de herfst werd
gehouden, zei Kohls voorganger Rainer
Barzel in een interview met het geillu-
streerde weekblad Stem dat de opposi
tieleider gewoon ongeschikt is: „Ik vind
dat een kanselier - wat de oppositie be
treft - nooit zo gemakkelijk heeft gere
geerd als de huidige". Hetpartycongres
distantieerde zich van Barzel- De rijen
zouden worden gesloten. Het moest uit
zijn met de discussie over personen. In
plaats daarvan diende de Unie zich te
concentreren op het winnen van de
Bondsdagverkiezingen in 1980.
Het partijcongres had zich. leek nader
hand. vergist Er is nooit zoveel gepraa t
en geschreven over de figuur van Kohl
als juist de laatste tijd. Franz Josef
Strauss, die niemand er ooit van heeft
verdacht min of meer loyaal tegen de
chef van de .grotere zusterpartij te
staan, verklaarde dat de plaatsvervan
gend CDU-voorzitter Kurt Biedenkopf
„alles heeft" om kanselier te zijn.
Te veel
Dezelfde Biedenkopf ventileerde kort
geleden de gedachte dat de functies
van CDU-partijvoorzitter en CDU-
CSU-fractietfoórzitter in de Bondsdag
gescheiden moesten worden. Twee
ambten in écn persoon verenigd, zou
den veel te veel van zo iemand vergen,
aldus Biedenkopf, die zijn voorstel
trachtte te verkopen als zijnde in
Kohls eigen belang.
Helmut Kohl wist wel beter en mobili
seerde de CDU-top. In een gemeen
schappelijke verklaring werd vast
gesteld dat er van een scheiding van
functies geen sprake zou zijn. Boven
dien moest het. opnieuw, uit zijn met de
discussie over personen. Dat berokkent
de Unie immers alleen maar schade by
de kiezers.
Inmiddels is het gepraat over Kohl niet
meer te stoppen. „Kohl kapot", heet
deze week het titelverhaal van Der
Spiegel. „Kohl in de tang", staat boven
een commentaar in de Sueddeutsche
Zeitung.
Maandag heeft de hoofdpersoon op een
zitting van het fractiebestuur van de
CDU-CSU in Berlijn gezegd dat het er in
1979 op aankomt de zakelijke politieke
arbeid van de fractie meer gezicht te
geven en dat er definitief een einde is
gekomen aan het debat over de kwali
teiten van leidinggevende politici bin
nen de CDU-CSU.
Constructief
Kohls secretaris-generaal en intimus
Heiner Geissler heeft op dezelfde dag
een beroep gedaan op de CSU om „con
structief' te zijn. „Wij hebben nu de
kans de kiezer onze ongebroken wil
duidelijk te maken om in 1980 de ver
kiezingen te winnen", zei Geissler.
Met Helmut Kohl als lijsttrekker ge
beurt dat. voor zover nu valt te over
zien, vrijwel zeker niet. Of een andere
CDU- of CSU-politicus (Biedenkopf.
Soltenberg, Dregger, Strauss) als
nummer één op de lijst wel genoeg
stemmen trekt om de absolute CDU-
CSU-meerderheid te halen, is eveneens
twijfelachtig. In de Bondsrepubliek be
staat weliswaar geen „presidenten-de
mocratie", zoals in de Verenigde Staten
en Frankrijk, maar al sinds Adenauer is
er wel een „kanseliers-democratie"
De bondskanselier mag dan officieel
door de Bondsdag worden gekozen en
niet door de kiezers, in feite is dat on
derscheid er nauwelijks. De partijen
gaan de verkiezingen in met een van
tevoren vastgestelde kandidaat-kan
selier.
Bij de SPD-FDP heet die kandidaat in
1980 met vrijwel absolute zekerheid
Helmut Schmidt. En degene die het te
gen Schmidt moet opnemen, heeft het
niet eenvoudig, want de huidige
bondskanselier wordt door het Duitse
volk meer gewaardeerd dan ooit. De
oppositie weet dat en dat is ook een
rede voor het almaar voortdurende ge
harrewar in de CDU-CSU.
iDoor onze correspondent Rudolph Bakker
JT rankrijks partijpolitici zetten hun
beste beentje voor om de speeltuin
weer in een puinhoop te veranderen,
die president De Gaulle aantrof bij het
stichten van de Vijfde Republiek. Alle
groeperingen op een na zijn gewikkeld
in intern geharrewar, hetzij rond per
soonlijke rivaliteiten, hetzij rond het
vinden van een nieuwe en succesvolle
re koers. Alleen de coalitie rond presi
dent Giscard d'Estaing, de UDF, staat
onverdeeld rond zijn - onofficiële -
leider.
In het kamp van de vorig jaar maart by
de parlementsverkiezingen verslagen
communisten en socialisten grijpt de
strijd op alle fronten om zich heen. De
golf van kritiek die na de nederlaag
rond de communistische partijleider
Marchais kwam opzetten, wisten de
mannen van hetpolitburo geroutineerd
de smoren. Dat neemt niet weg dat on
dergronds de ontevredenheid om zich
heen blijft slaan. De communistische
partijleiding heeft een circulaire aan de
federaties doen uitgaan, waarin wordt
aangedrongen op strijd tegen het ver
dergaand leeglopen van de cellen. Het
rijke publiciteitsimperium van de
communistische partij verkeert in
moeilijkheden. De ene liquidatie volgt
er op de andere.
Ook de relatie tussen communisten en
socialisten - eens partners in het ge
meenschappelijk regeerprogram - is
slechter dan ooit. Socialistenleider Mit
terrand heeft dezer dagen uitgeroepen
dat „de communisten de navelstreng
met de structuren, de denkmethodes en
de organisatie van het stalinisme nog
steeds met hebben doorgesneden".
Communistenleider Marchais heeft
geantwoord dat Fran%ois Mitterrand
er mee blijft doorgaan steeds verder
naar rechts te draaien en dat hij - Mar
chais - het gevoel heeft dat hij twintig
jaar geleden leeft: „Toen de socialisten
in de regering waren en samen met
rechts koloniale oorlogen voerden en
opstanden hielpen organiseren ter on
derdrukking van de werkers".
Behalve dat het intem bij de com
munisten niet klopt en de verhouding
tussen communisten en socialisten
slechter is dan ooit, deugt er van de sa
menwerking binnen de socialistische
partij ook geen steek meer. Op zoek
naar nieuwe koersen en nieuwe leiders
raakt Mitterrand steeds verder geïso
leerd tegenover een front dat wordt
aangevoerd door zijn rivalen Rocard en
Mauroy. Op het partijeongres dat het
komende voorjaar wordt gehouden, zal
een nieuw partijprogram moeten wor
den opgesteld. Mitterrand is voor
handhaven van de oude lijn, die on
danks alles blijft leiden naar een sa
menwerking metde communisten. Ro
card zou een sociaal-democraat kun
nen worden genoemd, die als zeer intel
ligent technicus meer dan als idealis
tisch dromer van de werkelijkheid wil
uitgaan. Wat wil zeggen dat Rocard
zich meer op het spoor van president
Giscard bevindt, al zou Rocard liever
zijn hoofd onder de guillotine leggen
dan dit openlijk zeggen.
Op de Socialistische Internationale in
Brussel vorige week keken Mitterrand
en Rocard elkaar al niet meer aan. Ro
card heeft in het gehele land hand
tekeningen verzameld ter ondersteu
ning van zijn program. Hij kreeg er
ruim 400 uit alle lagen van de regionale
en plaatselijke partijbesturen. Daarop
verzamelde ook Mitterrand handteke
ningen. Hij kreeg er rond 500. Wat weer
niet wegneemt dat volgens de laatste
opinie-onderzoeken 49 procent van de
ondervraagden de voorkeur aan Ro
card gaven en 36 procent aan Mit
terrand.
Aanhangwagens
En tenslotte is er in de linkse hoek de
ultra-linkse CERES, een van de aan
hangwagens van de socialistische par
tij, waar een splitsing niet veryïèden
kon worden, en de tot bijna niets gere
duceerde partij der linkse radicalen -
een van de drie ondertekenaars van het
gemeenschappelijk regeerprogram -
die hun leider Robert Fabre wegens
„verraad" aan de dijk hebben gezet.
Monsieur Fabre. een apotheker, be
denkt op verzoek van president Gis
card nu een oplossing voor het pro
bleem van de werkloosheid en is daar
mee een „pion" geworden in het plan
van de president om gematigd links en
gematigd rechts in een middenparty te
verenigen.
In het regeringskamp blijft het oud
premier Chirac, die als leider van de
gaullisten van alles bedenkt om zijn ri
vaal president Giscard d'Estaing voor
de voeten te lopen. Deze week komt de
roerige burgemeester van Parys uit het
ziekenhuis, waar hy vijf weken heeft
gelegen na een auto-ongeluk. Vanuit
zijn bed heeft hij een van zijn tot nu toe
opzienbarendste „coups" gepleegd,
door zijn volgelingen openlijk tot verzet
op te roepen tegen de Europese plan
nen van president Giscard. De gaullis
tenleider probeert nu de gedachte in
gang te doen vinden dat de Franse pre
sident bezig is het Franse vaderland te
verkwanselen aan de Amerikanen en de
Duitsers en het land te storten in een
onderhorigheid aan gezichtsloze
machthebbers van een verenigd Euro
pa
Omdat de regering van premier Barre
over niet weinig belangrijke gaullisti
sche ministers beschikt en de rege
ringsmeerderheid in het parlement op
de steun van de gaullisten gebaseerd is,
bracht de coup van Chirac enige op
winding teweeg. De verbazing werd nog
groter toen paladijnen van de leider lie
ten weten dat jiet regeerakkoord tussen
gaullisten en de andere regeringspar
tijen niet in gevaar was gebracht.
Opwinding
Eind vorige week gingen de gaullisti
sche afgevaardigden in het parlement
per autobus in retraite en overlegden
ze in Mames-la Coquette wat hun posi
tie nu eigenlijk wel was. Tot hun grote
opluchting schitterde partijleider
Chirac door afwezigheid. De gaul 1 isten
bespraken de toestand van hun zere
tenen liever in afwezigheid van de
steen des aanstoots. Na afloop bleek
naar buiten een algehele overeen
stemming. De gaullisten blijven bij
hun eigen lijst voor de Europese ver
kiezingen (terwijl president Giscard
een lijst wenst van kandidaten uit alle
regeringspartijen. Experts verwach
ten echter dat de interne discussie
rond koers en leider allerminst begra
ven is. Een van de deelnemers in Mar-
nes-la-Coquette merkte veelbeteke
nend op: „Iedere keer als Chirac er niet
bij is, keert de vriendschap weer te
rug". Een nieuwe gaullistenleid.er
doemt zelfs aan de verre horizon echter
niet op.
V an Casablanca in Noord-Afrika tot
Karachi in Azië manifesteert het mo
hammedaanse geloof, de islam, zich als
een krachtige bron van verzet tegen de
westerse invloed. Iran vormt hiervan
een duidelijk voorbeeld, maar er zijn
meer gevallen te noemen.
Hoewel de ontwikkelingen in Iran
uniek schijnen en betrekking lijken te
hebben op nationale politieke
vraagstukken, wordt de invloed van
de mohammedaanse godsdienst en
haar vermogen de bevolking op te
zwepen in de andere mohammedaanse
landen niet genegeeerd.
Enkele werefdlijke leiders hadden zich
reeds voor de gebeurtenissen in Iran
rekenschap gegeven van de macht van
de islamitische principes en realiseer
den zich dat zelfs in dit computer
tijdperk, de dertien eeuwen oude gods
dienst met haar ongeveer 700 miljoen
volgelingen een essentiële emotionele
factor blijft in de steun van de bevol
king aan de regering.
Het radicale Algerije liet in de grondwet
van 1976 speciaal opnemen dat, hoewel
het toegewijd is aan de "socialistische
revolutie", het een "mohammedaanse
staat" blijft.
Tunesië zag ervan af de campagne te
gen de mohammedaanse heilige vas
tenmaand. de Ramadan, voort te zet
ten en Libié verbood zelfs niet-mo-
hammedanen het gebruik van alcohol.
De wetgevers van Egypte en Koeweit
overwegen herinvoering van de islami
tische heilige wet waarbij de godsdienst
boven de staat wordt gesteld, de "Sha-
riah" en Pakistan heeft de "islamiti
sche rechtspraak" weer in gesteld, in
clusief geselingen in het openbaar
Geldingsdrang
De nieuwe geldingsdrang van de mo
hammedaanse godsdienst en haar
dienaren wordt door velen beschouwd
erop aai .scheikunde, wiskunde en ge
neeskunde in de zevende eeuw tydens
de hoogtijdagen van de islam een grote
bloei kenden. Sjeik Mahmoud Aboe
Obayed van de universiteit van Al Aza-
har in Cairo verklaarde: „Het westen
gebruikte de scheikunde om whiskey te
produceren. Hiervoor dienen we ons te
behoeden We zullen dat gebruiken
wat goed voor ons is en het kwade afwij
zen".
De islamitische wereld is evenwel al
lerminst eenstemmig in het afwijzen
van westerse levenswijzen. Veel Turken
staan open voor het westen, hetgeen
ten dele wordt veroorzaakt door het
ontbreken van een centrum dat bin
dende regels voor schrijft, zoals het Va-
ticaan.
Harmonie
Van Gibraltar tot Pakistan wordt een
hevig debat gevoerd over de vraag:
„Op welke wijze economische en so
ciale veranderingen door te voeren in
harmonie met islamitische principes".
In de Arabische naties aan de Perzi
sche Golf proberen de religieuze
leiders voor de industrialisatie op
gang komt wetten doorgevoerd te
krijgen ter bescherming van de islami
tische moraal. „Als we fabrieken ope
nen, willen we er zeker van zijn dat we
geen minirokken gaan produceren".
Koeweit en de Verenigde Arabische
Emiraten hebben zich bij Saoedi-Aia-
bië gevoegd in de promotie van speciale
"islamitische banken", die voorname
lijk worden gekenmerkt door het niet
heffen van rente, zoals door de Koran
wordt voorgeschreven.
In Turkije kwamen onlangs bij onlus
ten ruim 100 mensen om het leven.
Links steunt de "Alevi's", het Turkse
équivalent van de Sji'itische moham
medanen in Iran, en rechts steunt de
dominerende Soeni's. In Afghanistan
ziin tegenstanders van de pro-Russi-
als een reactie op de toenemende in
vloed van het westen die onvermijde
lijk gepaard ging met de snelle indu-
strialistatie van vele Arabische naties.
Thans zijn in veel Arabische landen
tele visietoestellen welkom, maar dan
wel met eigen Arabische programma's
en zonder westerse culturele beïn
vloeding. Auto's zijn nodig, maar niet
wedstrijden en dergelijke. Architecten
dienen huizen en moskeen te ontwer
pen, geen nachtclubs.
„De islam is niet tegen modernisering",
aldus El Sayed Ali el Sayed, het hoofd
van de Egyptische parlementaire
commissie voor islamitische aangele
genheden. die een campagne voert om
de nachtclubs in Egypte te sluiten. „Als
de modernisering alleen wordt gericht
op het vervullen van materialistische
behoeften en morele zaken worden
verwaarloosd, resulteert zij altijd in het
verval van de maatschappijstructuur".
Enkele islamitische geleerden wezen
sche regering in Kaboel een guerrilla
oorlog begonnen. Zij staan "een islami
tische rechtspraak" voor en baseren
hun actie onder meer op de overweging
dat het een islamitische staat niet past
een communistisch-athelstische- te
steunen.
In Saoedi-Arabië worden de handen
van dieven afgehakt, overspeligen ge
stenigd en dronkaards gegeseld. On
langs werd een verkrachter in het
openbaar onthoofd.
De Ayatullah Khomeini, die in Iran een
"islamitische regering" propageert,
verklaarde ooit: „Omdat een islami
tisch bestuur gebaseerd is op het woord
van godde wet. is het de religieuze des
kundige en niemand anders, die zich
bezig dient te houden met regeringsza
ken". Hij vervolgde: „Er is geen ruimte
voor meningen en gevoelens... Wij wen
sen een heerser die de hand van zijn
eigen zoon zou afhakken, als die zou
stelen".
(Door Nico Scheepmakers)
in de brochure Zwarte Handel rei
A J A C. van Delft, kort na de oorfc
uitgegeven, staan honderden pnjw.
van artikelen gedurende de oo-
logsjaren vermeld. Ik beperk me
de brood- en tarweprijzen. die opiü.
pen van 18 cent per brood in 1941,tm
25 cent per sneetje op 2 decembv
1944 en f 1.50 per sneetje op 18 ja,
nuari 1945. Een mud tarwe kosth
toen f1400. op 2 februarif2000en®
17 februari 1945 zelfs f3900. Toe.
kwam het Zweedse wittebrood n
kelderden de zwarte prijzen, al werj
er op 4 juni 1945. dus een maand r.;
de bevrijding, nog f 18 gevraagdvw
een Rode-Kruiswittebrood. hom:,
de officiële prijs voor een pak Engel-
se bloem toen f 0.28 was
Hongertochtjes
In 'Zwarte Handel'las ik ookditter
haal:
,,'s Weeks voor Kerstmis liepen dm
kinderen ver buiten de stad in he,
polderland. Zij hadden de fiets m
de hand en bleken gewapend met pi
tezak en melkflesch. Dus ook opjacU
naar lijfsbehoud. Deur voor deur
klopten zij aan en zonder resultaat
Ten slotte bleek ook hen de hongerU
gaan kwellen en de jongste van at
drie, een leuk blondkopje van evenll
jaar naar het scheen, waagde dek
geerige blikken in een keuken u
slaan, waar een dampende pot en
tensoep de knechts en meiden weldra
ten eten noodde. De geurige spy's
deed het aanminnige wicht het
evenwicht verliezen en voor zij het
wist, was haar de vraag naar eten
ontglipt. De boerin keek stug nam
dat bedelaarsgedoe, doch toen u
merkte, dat deze kinderen tot anderi
soort gerekend moesten wordn.
bood ze toch - stuursch en strak-er,
bord snert aan. dat de leuke kleat
dankbaar aanvaardde, er bijvoe
gend, dat zij met drieën waren. Ton
kwamen achtereenvolgens drie bor
den door het deurluikje en zij kondn
buiten in de kou de borden leeglept-
len. Nadat dit geschied was. moeste
zij bord en lepel maar aan de buila-
deur deponeeren als schooien
Ietwat onwennig geschiedde ait
doch stralend ging dit drietal verder
naroemend de krachtige soep en ie
machtige boerin. Zij deden mitm
moderne driekoningen denken, ik
ook in de twintigste eeuw op zoekxa
ren naar een schat, voorafgegaan
door de lichtende ster van goedgt-
loovenen vertrouwen in menschep
mededoogen. Zullen zij hun doel be
reikt hebben. Hebben zij hun gaven
van dankbaarheid, levensmoed en
blijdschap mogen offeren bij de krib
be der Noord-Hollandsche boerde
rij? Zeker zal het hart der vermurw
de boerin, ondanks het honds be
handelen van menschenkinderei
zijn loon met
Twee kwartjes
Dit gedragen verhaal herinnert x
aan een onuitwisbare scène uit min
eigen hongertochtverleden. Eind
1944, begin 1945 werden mijn broertje
Rob toen 10 jaar) en ik (toen 14jaat)
door mijn oma (toen 73 jaar) er re
gelmatig op uitgestuurd om bij de
boeren in de Wieringermeer tanveo!
ander voedsette kopen. Met een hor
retje op kinderwagenwieltjes trol
ken we er dan. te voet. op uit. v*
vanuit Hippolytushoef op Viieringe-
de boeren te vinden van wie hetgi-
rucht ging dat zij aan het dorsen ito-
ren en bereid waren een pond of kilo
tarwe te verkopen. Mijn hekel aar.
lange wandelingen moet in dit
maanden wortel hebben geschoten.
Op een dag hadden we. op de terne
tocht van zo'n hongertocht. 'trek'D
heb sinds de oorlog namelijk lern
zeggen dat ik nooit honger heb g<
had. alleen maar trek ..Zullen wed
een boterham gaan vragen?", steler
ik mijn broertje voor? Brutaalst:
om een boterham vragen was tod
weer andere koek dan eerlijk indenj
staan voor een kilo tarwe dat je be
taalde. Bovendien was die danmeei-
tal bestemd voor mijn vader, moede
en twee jongere zusjes die in Am
sterdam waren achtergebleven, ter
wijl die boterhammen alleen mar
onze 'trek' moesten stillen. Ik hen-,
ner me nog de lange lange tocht oz#
de witte kiezelstenen van het pol
naar de deur van de boerden)
knars, knars, knars, daar kwamn
de bedelaars aan!
Ik belde, een boerin deed open. Ikié
min of meer naar waarheid) dot®
uit Amsterdam kwamen, en ofzemn
schien een boterham voor ons hoi
want we hadden zo n honger, ft
boerin keek wat wantrouwend nor
onze klompen, maar verdween tod
ons voor de deur achterlatend icao'-
van zij de bovenhelft open liet start
Even later kwam ze terug met tvxi
enigszins met boter besmeerde bo
terhammen Dankbaar pakten wil''
aan. „Dat is dan twee kwartjes",#1
ze. Ik kreeg een hoogrode kleur, bi-
sprongen als ik werd door een gevx-
dat ik pas vele jaren later ob
plaatsvervangende schaamte kr
identificeren, ik viste een gulden d
mijn zak. gaf haar die en zei met
grotestadsgebaar „Laat u maar A
ten", waarna we weer die hele lani'
weg over de kiezelstenen naar o«
tweewielige duwkarretje aftegden -
