Houten wand-
betimmering
Pluspunten van radiator-cv
MODEL VLIEGERS
VAN GISTEREN
Bezig
zijn in
vrije
tijd
Vijver
Herfst
Winter
Verwarmer
ONDERZOEK
NAAR
PRIJZEN
CAMPINGS
EXCLUSIEF IS IN
In de zomer hebben we feitelijk geen
omkijken naar de vijver Zodra een
maal het zo belangrijke biologisch'
evenwicht in orde is. moeten ive de vij
ver zoveel mogelijk met rust laten.
Maar in de herfst en winter moeten we
dan toch aan het iverk.
De waterplanten sterven af en zakken
naar de bodem. Afgevallen blad van
bomen en struiken drijft aanvankelijk
op hel water en zinkt ten slotte ook
naar de bodem. Bovendien hebben de
vissen nu ook geen of weinig behoefte
aan voedsel, waardoor alles op de bo
dem gaat liggen rotten. In de zomer
worden die voedingsstoffen nog wel
door de waterplanten opgenomen,
maar 's winters hebben ook zij rust en
dus geen behoefte aan voedsel
Dit alles zou het milieu in onze vijver
aardig kunnen ..verzieken' Daarom
helpen we de natuur in deze tijd van
het jaar toch maar een handje. We
verwijderen afgevallen blad zoveel
mogelijk van de ivaterspiegel en ook
afstervende delen van waterplanten
worden verwijderd voordat ze naar de
bodem kunnen zinken. Een andere
mogelijkheid om uw vijver tegen blad
en dergelijke te beschermenis door er
gaas over te spannen
En dan is er de grootste vijand van de
vijver: de vorst. Over onze waterplan
ten hoeven we ons geen zorgen te ma
ken. Het zullen ovenvegend inheemse
planten zijn en die zijn het gewend om
bevroren te overwinteren. Tenzij u na-
tuurlijk tropische planten in de vijver
hebt gezel, zoals een parapluutje of
een waterhyacint. Deze moeten voor
de eerste nachtvorst naar binnen
worden gehaald
Wel is het verstandig enkele groenblij-
vende planten in de vijver te hebben,
aangezien die bij zonnig weer zuurstof
produceren voor de vissen. Dit zijn
onder meer waterviolier Jonteinkruid,
slerrekroos. aarvederkruid en
hoornblad.
Toch moet u ervoor zorgen dat de vij
ver met tot op de bodem bevriest.
Daartoe kunt u bij het invallen van de
vorst een bos stro in het diepste deel
van de vijver plaatsen Als dan de
eerste laag ijs gevormd is, zoveel water
uit de vijver scheppen dat het enige
centimeters onder het ijs slaat. Zo ont
staat een isolerende luchtlaag onder
het ijs. waardoor het water niet verder
zal bevriezen. Dit is echter alleen bij
een niet al te grote vijver mogelijk, an
ders zou het ijs doorbuigen en zo toch
in aanraking komen met het water..
Wilt. u er best wal geld voor uitgeven en
vindt u al dat „gedoe" maar niets, dan
zijn er ook speciale vijver-verwarmers
te koop. Deze hebben een vermogen
van 150 watt en kunnen s winters cir
ca 2.5 mZ vijveroppervlak ijsvrij hou
den De verwarmer wordt geleverd
met 1.80 m kabel, die op dezelfde wijze
aangesloten kan worden als zomers
uw fonteinpomp of buitenverlichting.
Leverancier is Heron in Twello en de
prijs ligt rond de f40.
Een door de organisatie van recrea
tie-ondernemers in Nederland inge
steld onderzoek naar de voor 1978
geldende prijzen voor een overnacht
ing op een kampeerterrein voor een
gezin van 4 personen, met auto en tent
of caravan in diverse Europese lan
den, levert het volgende resultaat op:
Beneden 10,- per nacht Hongarije,
Portugal. Polen. Zweden, Engeland,
Bulgarije en Finland
Tot 12,50 per nacht Noorwegen,
Griekenland en Spanje
Tot 15.- per nacht Frankrijk. Ne
derland. België. Luxemburg. Oosten
rijk en Denemarken
Tot 17.50 per nacht: Duitsland en
Italië
Tot 20.- per nacht: Zwitserland
Behalve in Zweden en Finland, wordt
in elk land in grote trekken het sys
teem gehanteerd per persoon, per
auto cn per Tentaravan
Bovenstaande prijsgegevens zijn ver
kregen door een groot aantal over-
nachtlngspryzen voor een gezin van 4
personen plus auto. plus tent of cara
van uit de diverse Europese landelijke
gidsen te halen en hieruit het gemid
delde vast te stellen.
RECRON meent hiermede te hebben
aangetoond dat de prijsvaststelling en
de optredende prijsverschillen in de
diverse Europese landen in het alge
meen normaal is en dat Nederland in
vergelijking met het buitenland de
vakantieganger met zeerreeèle prijzen
tegemoet treedt
De prijzen voorseizoen standplaatsen
heeft men aan de hand van 565 cam
pings in Nederland gecontroleerd en
daarenboven ook nog aan de hand van
•de klasseindeling zoals deze door de
ANWB wordt gehanteerd
De seizoenprijzen die gemiddeld door
de Nederlandse campings in de 4 klas
sen worden gehanteerd zijn als volgt:
(te beginnen met de laagste klasse)
A-klasse per seizoen: f 570.-
B-klasse per seizoen: 590.-
C-klasse per seizoen: 683,- i,
D-klasse per seizoen: 854,-
PZC/zate rdag k nant 23
ZATERDAG 30 DECEMBER 1978
bezwaren tegemoet. Weliswaar tegen
betaling, want we praten nu natuurlijk
wel over spullen van een andere prijs
klasse. Dat zijn veelal produkten op
basis van edelhoutsoorten, in een ge
perfectioneerd fabricageproces ver
vaardigd, veelal gesystematiseerd
(eenvoudig en gaaf aanbrengen) en
bovendien voorzien van een opper
vlaktebehandeling zoals je die zeil
nauwelijks kunt realiseren.
Voor dergelijke materialen blijkt de
laatste tijd erg veel belangstelling te
bestaan. Wie het plan mocht hebben
om volgende maand de beurs 'Karwei'
te bezoeken, moet maar eens kijken
wat er op dit gebied allemaal te zien
valt. Enkele symptomen van de huidi
ge trend willen we u hierbij even laten
Erg gewild zijn momenteel de red ce
dar 'shingles', van oorsprong een
dakbedekkingsmateriaal. ietwat
'taps' toelopend en veelal voorzien
van een gegroefd oppervlak. Ze zijn
buitengewoon decoratief. Ze kunnen.
J3 ij de beslissing over te gaan tot het
laten installeren van een centrale
verwarming, komt heel wat meer kij
ken dan alleen het plaatsen van een
bestelling. Zeker als u de financiële
aspecten onder ogen ziet, blijkt een
goede voorbereiding zowel in de
beurs als verwarmingstechnisch heel
wat uit te maken. Niet alleen wat de
aanschaf betreft; elk jaar komen be
paalde kosten zoals die van onder
houd en brandstof terug. Vrijwel al
tijd blijkt bij aanschaf van een cv:
goedkoop is duurkoop.
Aan te bevelen is eerst het huis goed te
isoleren, hierbij valt te denken aan het
aanbrengen van isolatie in de
spouwmuur, onder het dak, terwijl ook
dubbele beglazing helpt. Na verloop
van tijd zullen deze maatregelen kos
tenbesparend werken De volgende
stap is het beantwoorden van de vraag
welk type verwarmingssysteem voor
de woning het hoogste rendement af
werpt. Hierbij kunnen we denken aan
de verschillende luchtverwarmings-
systemen. vloerverwarming, radiato
renverwarming. etc. In de meeste ge
vallen wordt gekozen voor een ra-
diatorenverwarming. die zeker in de
bestaande woning minder problemen
met het aanleggen met zich mee
brengt dan de andere typen.
Gesteld dat de keus inderdaad valt op
een radiatorenverwarming, dan volgt
een tweede fase van oriënteren. Het
beste is, de woning eens rustig door te
lopen en te bedenken in welke ver
trekken een radiator moet komen.
Het is best mogelijk dat bepaalde ver
trekken in de toekomst een andere be
stemming krijgen; ook hier dienen we
rekening mee te houden. Nu kan dat
nog.
Het is het beste om met een erkend
installateur in zee te gaan, dat be
spaart vaak veel narigheid. Erkende
installateurs zijn zij die aangesloten
zijn bij de A.C.I. (de Algemene vereni
ging voor de Centrale verwarming en
luchtbehandelings Industrie) Indien
er na de levering problemen zijn. wor
den deze alsnog verholpen.
Plannen
Aan de installateur kunnen plannen
en ideeën worden voorgelegd en in
onderling overleg kan men tot de be
ste oplossing komen. Als u bijvoor
beeld een open keuken heeft of alsnog
wilt maken, is een afzuigkap noodza
kelijk. Dit moet worden opgegeven
aan de verwarmingsinstallateur; ten
slotte is het gewenst in de woon
ruimte en de keuken dezelfde tem
peratuur te hebben.
Dan is het moment daar waarop een
offerte kan worden aangevraagd, bij
voorkeur aan meerdere installateurs.
Belangrijk is te weten, wie de
bouwkundige kosten zal gaan betalen)
goede afspraken dienen daaromtrent
gemaakt te worden. Vooral zal de aan
dacht moeten uitgaan naar het
brandwerende ketelvloertje, de rook
gasafvoer en de beluchtingstechniek,
het ventilatierooster en de gasleiding
en -aansluiting. Ook is het. gemakke
lijk meteen prijzen te vragen van
thermostatische radiatorafsluiters,
schakelklokjes, regeling op basis van
buitenluchttemperatuur en een ge
combineerde centrale verwarming en
warmwatervoorziening Ook moet
worden gecontroleerd of in de offerte
het isoleren van de leidingen onder de
vloer van de begane grond is inbegre
pen. Warmteverliezen door leidingen
kunnen, in alle niet permanent ver
warmde vertrekken, worden beperkt
door ze te laten isoleren, bijvoorbeeld
op zolder. Vraag ook naar de kosten
van een serviceabonnement.
Een aantal technische aspecten ver
dient uw belangstelling. Radiatoren
die in de doucheruimte of de bad
kamer worden geplaatst, moeten al
tijd goed worden geaard. Wat aan
zienlijk scheelt in het geluidsniveau,
is de aanschaf van een pomp met een
laag toerental, wat we! duurder is.
Voor slaapkamers kan men het best
de zogenaamde ledenradiatoren vra
gen. Deze bestaan uit afzonderlijke
plaatstalen kanalen die met elkaar
worden verbonden. De warmteafgifte
is hoog en liet geluid dat ze produce
ren is minder dan dat van gewone ra
diatoren. Het plaatsen van een
veiligheidsventiel boven een toilet of
in de badkamer is beslist onveiig.
Zeer zeker moet worden voorkomen
dat leidingen door badkamervloeren.
vloeren van doucheruimten en toilet
ten worden gevoerd. Deze vloeren zijn
heel moeilijk weer waterdicht te ma
ken. Het kost bijna niets, maar het is
erg prettig als de kamerthermostaat
drie-draads wordt aangesloten; ook
als in eerste Instantie slechts een twee-
draads aansluiting nodig is. Op de
derde draad kan namelijk later een
schakelaar, klokje of andere ther
mostaat worden aangesloten.
Regelaars
Dan volgt hier een nadere uitleg van
eerder gehanteerde begrippen. De in
aanschaf goedkoopste maar de minst
ideale temperatuurregeling voor het
huis is de regeling met een ther
mostaat zonder klok. Een „klok" is
een uurwerkje waarmee u op ieder
moment van de dag een periode met
verlaagde temperatuur kunt instel
len. De tijdsduur van de ingestelde
verlaging kan zijn tussen de 2 en 11,5
uur. en is dus bovenal geschikt om 's
nachts dienst te doen.
Bij de kamerthermostaat gaan we er
eigenlijk van uit dat het vertrek waar
de bewoners het meest zijn, de woon
kamer, voor de verwarming van de
woning van bepalend belang is. De
thermostaat is gekoppeld aan de tem
peratuur van de woonkamer, staat in
directe verbinding met de ketel en
geeft door in welke mate er gestookt
moet worden. Andere ruimten dan de
woonkamer kunnen door middel van
de radiatorafsluiters wel of niet ver
warmd worden. Een voor elk vertrek
wenselijke temperatuur is dus niet in
te stellen.
Bij regeling aangepast aan de buiten
luchttemperatuur, wordt de tempera
tuur van het water in de radiatoren
voortdurend afgestemd op de veran
deringen in de buitenluchttempera
tuur Hiermee wordt een goede basis
gelegd voor de temperatuurregeling
per vertrek door middel van ther
mostatische afsluiters, ook radiatort
hermostaten genoemd. Zo'n regelaar
bestaat uit een temperatuuropnemer.
(voeler of regelementi en uit een uit
voerend orgaan, de regelkiep. Mon
tage vindt plaats op de leidingen, op
enige afstand van de radiator. De voor
elk vertrek gewenste temperatuur kan
worden ingesteld; de radiatort
hermostaat reageert automatisch en
houdt daardoor de temperatuur in het
vertrek constant. Als er in het vertrek
op een andere manier warmte vrij
komt, dan wordt rekening gehouden
met deze ..gratis" warmte. In vergelij
king met de kamerthermostaat wordt
met dit systeem 20 procent op de
stookkosten bespaard.
Samenvattend is het beste systeem:
alle radiatoren voorzien van een ra
diatorthermostaat; de keteltempera-
tuur aanpassen aan de buiten-
luchttemperatuur; temperatuur ver
lagen bij afwezigheid en gedurende
de nacht, door middel van een
schakelklok.
Het is zeer aan te bevelen voor goed
onderhoud te zorgen. De bewoner zelf
zal moeten zorgen voor; het stofvrij
houden van de ruimte waarin de cv-
ketel zich bevindt, het vrijhouden van
de luchttoevoer, het leder jaar laten
vegen van de schoorsteen Al het an
dere kan men een erkend intallateur
laten doen. Bij een service-abon
nement wordt de installatie voor een
vooraf af te spreken bedrag in opti
male conditie gehouden
radiator
thermostaten
Hout is als afwerkings- en decoratiemateriaal al vele jaren
een gewild produkt. Het is allemaal begonnen met de populaire
wandschroot, een brede lat met aan de ene zijkant een groef en
aan de andere kant een messing. De doe-het^elf-winkels,
bouwmarkten, enz. hebben letterlijk duizenden kilometers
schroten afgezet. Nog altijd is de schroot een gewild artikel;
niet alleen voor de wand, maar ook voor het plafond. Daarnaast
zijn echter diverse andere houtprodukten voor de afwerking
van het interieur verschenen. Daarbij ligt de nadruk op het wat
meer luxueuze materiaal
De Nederlander heeft meer geld over
voor de spullen die hij by zijn dhz-ac-
tiviteiten verwerkt, meer dan een aan
taljaren geleden. Dat geldt niet alleen
voor behang of voor gereedschap,
maar ook voor houtprodukten. Er zyn
natuurlijk nog zeer voordelige vuren
schrootjes te koop, en die worden ook
nog veel verwerkt, maar voor de meer
representatieve ruimten van de wo
ning gaat de voorkeur langzamerhand
duidelyk naar de fraaiere en dus
duurdere materialen
Voor dat extra geld krijg je niet alleen
mooiere houtsoorten, maar eveneens
betere technieken. De 'trend' gaat
naar geperfectioneerde systemen,
zoals met 'vingerlas' in elkaar
sluitende panelen en dergelijke. Hout
blijft een niet goedkope, om niet te
zeggen kostbare manier van wonin
gafwerking. De prijzen zullen voorlo
pig nog wel blijven stijgen, vooral
wat betreft de goed in de markt lig
gende, dus schaarser wordende
houtsoorten.
Het is echter een verantwoorde inves
tering. Een goed geconstrueerde hou
ten wand, vervaardigd uit een fraaie
houtsoort, gaat nooit vervelen.
Boven vele andere wandbekledings-
materialen heeft hout bovendien het
grote voordeel dat het een 'slechte'
ondergrond kan wegwerken zonder
dat er ingrijpende egalisatiewerk
zaamheden moeten worden uitge
voerd. Oud behang, pleisterwerk, be-
tonemaille, enzovoort, behoeven niet
te worden verwijderd. Wel is in de
meeste gevallen een 'regelwerk' van
vuren latten noodzakelijk, waarop de
schroten, panelen, enz, worden aange
bracht.
Het aanbrengen van zo'n regelwerk is
voor velen echter niet zo'n onplezierig
werk als by voorbeeld het afweken van
behang of het uitvlakken van een on-
gehjke of beschadigde wand.
De redenen waarom in het verleden
met zoveel enthousiasme zelf getim
merde schrootjes weer zyn weggebro
ken, liggen voor de hand. In de eerste
plaats is veel hout verwerkt dat op den
duur beneden het 'welstandsbewust-
heidsgevoel' is geraakt, om er dan
maar eens een naam aan te geven-
Dat wil niet zeggen dat 'gewoon vure-
hout' of parana-pine minderwaardig
zouden zijn; vooreen representatieve
afwerking zijn ze echter voor velen
wat achterhaald. Bovendien zijn het
houtsoorten die vaak sterk aan wer
king onderhevig zijn. Een tweede oor
zaak: bij het maken is destijds mis
schien wat met de Franse slag ge
werkt. Kleine mankementjes die
eerste zelf-vergoelijkend door de vin
gers worden gezien, gaan op den duur
steeds sterker opvallen.
En dat geldt ook voor de afwerking.
Het gaaf aflakken, hetzy blank of in
kleur, is echt nog niet zo'n simpele
klus. Het oppervlak gaat (vooral by
'witte' houtsoorten) na verloop van
tyd verkleuren, vuil laat sporen na.
'afdrukken' van verhangen wanddeco
raties en verplaatste meubels zyn
duidelyk zichtbaar En dan is het
vaak nou maar weg met de boel.
De meer geavanceerde houten wan-
dafwerkingsprodukten komen aan die
zoals op de foto, met de onderkant in
éen lijn. ofwel verspringend worden
aangebracht. Er zit een rijke nuance
schakering in hét hout. van licht tot
donker. Het hout hoeft niet te worden
behandeld, maar dat mag natuurlijk
wel. Het kan ook buitenshuis worden
toegepast, want het is rotbestendig.
De Canadezen kijken er altijd wat
vreemd van op dat wij in Europa die
shingles voor wandafwerking ge
bruiken, want in hun land leggen ze
die dingen op het dak...
„Schrootelementen" zou je de gave,
perfect gefabriceerde paneeltjes kun
nen noemen die (zoals uit de foto
blijkt) allerlei speelse effecten moge-
hjk maken. Materiaal met „ingebouw
de uitdaging" voor de ware doe-het-
zelver.
En ten slotte (hoewel zeker niet het
einde van de mogelijkheden in hout)
het structuurhout. Dat is (jawel) weer
gewoon vurehout, maar in een verras
sende vorm. Het is niet gaaf en glad
gemaakt, integendeel, het is gebor
steld. zodat een zandstraaleffect ont
stond. Lekker ..ruig", en alle natuur-
hjke warmte van het levende houtma
teriaal uitstralend. Je kunt er wanden
en plafonds mee afwerken, je kunt er
zelf fraaie plafondbalken van maken
Op het gebied van de shingles bewegen
zich diverse fabrikanten op de markt
De twee-overige genoemde produkten
hebben we voor u „gelicht" uit het pro
gramma van een leverancier van
zuiver exclusieve materialen, de firma
De Graaf, postbus 240,3130 AE Vlaar-
dingen, tel. 010-347236.
In de veranderingen die zich
in de ons omringende wereld
voltrekken, valt de laatste
tientallen jaren een sterke
versnelling te constateren,
„Die heeft weer eens mooi een
open deur ingetrapt" zult u
denken. Akkoord, maar het
valt dan ook wel heel erg
duidelijk op als je bijvoor
beeld eens in de (korte) ge
schiedenis van de luchtvaart
duikt.
Nou zijn vliegtuigen tegenwoordig na
tuurlijk niks bijzonders meer, inte
gendeel. je zult maar toevallig in by-
voorbeeld Zwanenburg wonen... Maar
hoe kort geleden is het eigenlyk nog
maar dat men een Jumbojet met een
startgewicht van zo'n 360 ton voor vol
slagen onmogelijk hield? Om maar
eens een bekend voorbeeld by de kop
te nemen: 45 jaar geleden, in december
1933, kwamen er nog drommen men
sen uit het hele land naar Schiphol als
daar wat byzonders te doen was.
In de nacht van de 17e op de 18e was
dat inderdaad het geval; men wilde
proberen nog vóór het nieuwe jaar
heen en terug naar „ons Indië" te vlie
gen met post. Postvluchten werden al
wat langer gemaakt, maar men had
voor de 15.000 km van een enkele reis
normaal tien dagen nodig, en daar
mee was de KLM dan ook nog een van
de snelste, zodat zij zo'n 60 procent
van het wereldluchtpostvcrkeer voor
haar rekening nam...
Maar nu had men een nieuwe Fok-
kerkist in gebruik genomen, de F-XX.
en die zou het sneller moeten kunnen
Zou moeten, want toen alles en ieder
een goed en wel aan boord was en de
motoren warm draaiden, viel er plot
seling een motor uit en het man
kement viel niet op stel en sprong te
verhelpen.
Maar de roemruchte Plesman liet zich
niet voor een gat vangen, zijn re
clamestunt moest en zou doorgaan.
En dus werd de eigenlijk veel tragere
F-XVni „Pelikaan", die als enige
startklaar stond, genomen in plaats
van de „Zilvermeeuw". Als de blik-'
sem de naam in het logboek gewij
zigd, de hele zaak overgeladen en om
04.00 uur vertrekt bekende beman
ning: boordmecano Grosveld, ra
diotelegrafist Beukerïng en tweede
piloot Soer, onder leiding van gezag
voerder Smirnoff. Bedenk wel: met
een vliegtuigje met een spanwijdte
van amper 24 meter, gebouwd van
stalen buizen met linnen erover ge
spannen, met een houten bodem en
een geheel houten vleugel, de in die
tijd beroemde Fokker-vleugel, maar
zonder radar, zonder dc huidige
weerberichtgeving en zonder, vult u
maar in...
Nu zult u inmiddels gedacht hebben
„wat heeft dit nostalgische geleuter
met modelbouw te maken", maar dat
zal u meevallen. De Nederlandse Ver
eniging van Modelbouwers Is nameiyk
bezig de aandacht op de Nederlandse
luchtvaarthistorie te richten, en het
eerste bedryf vormt een map tekenin
gen. foto's en andere gegevens van de
„Pelikaan".
Die tekeningen staan op schaal 1:72 in
de Modelbouwer, maar wie groter en
met meer details wil bouwen, kan ze
ook op 1:32 bestellen. Wie meer wil
weten: „de Modelbouwer" kopen of
schrijven aan NVM, postbus 113.
Leidschendara. En wie echt nog nooit
gehoord heeft hoe het met die „Peli
kaan" afliep, kan gerust zijn: die
kwam op 30 december 's avonds laat
in dichte mist boven Schiphol aan,
landde na de nodige moeite op „va-
derlandschen bodem" en had het dus
inderdaad geklaard in de helft van de
normale tijd. Onnodig te zeggen dat
Schiphol toen helemaal zwart van de
mensen zag. Maar voor het verhaal
van de echte Pelikaan kunt u veel be
ter bijvoorbeeld „Vlucht K.L.50" van
Leonard de Vries lezen.
