Israëli: Vrede prima,
maar wel brood op de plank
David
en de
gewone
mensen
Mohammed haat Palestijnen,
Leila veracht Egyptenaren
PZC/ zaterdagkrant 21
Zodra de grens met Egypte open gaat, gaan wij er heen, want
ik geloof nooit dat die vrede stand houdt. En dan hebben wij in
ieder geval de pyramides gezien". Itziek (35) is buschauffeur.
Aliza (32) zijn vrouw is verpleegster. Ze zijn jood, allebei in
Israel geboren. De ouders van Aliza komen uit Irak, die van
Itziek uit Syrië. Ze hebben een kleine maar smaakvol ingerichte
flat in Jeruzalem, waar ze met hun drie kinderen wonen.
ZATERDAG 30 DECEMBER 1978
Het gaat. ze financieel niet slecht. Sa
men verdienen ze zo n 1350 gulden in
de maand, meer dan het gemiddelde
maandsalaris van de Israëli (600 gul
den in de maand). Itziek zit als bu
schauffeur zelfs in een hogere loon
schaal dan artsen, onderwijzers,
hoogleraren Al behoren buschauf
feurs met meer tot, de elite die zij in de
pionierstijd waren. Itziek en Aliza zijn
trouwe Begin-stëmmers. maar zijn
niet politiek bewust. Zij zijn teleurge
steld omdat het onder Begin een even
grote chaos is gebleven als onder zijn
voorgangers ,Ze hebben het allemaal
te druk met vrede. Palestijnen en au
tonomie om zich met de echte proble
men bezig te kunnen houden", vindt
Itziek
De tijd van Itziek en Aliza wordt vrij
wel geheel gevuld met de problemen
van het dagelijks leven. Als zoveel Is
raëli's hebben zij de afgelopen maan
den de koopziekte gekregen Laatste
aankopen een andere (tweedehands)
auto. een ijskast, een stofzuigeren een
tweede televisie, alles op afbetaling
(elektrische apparaten zijn in Israël
zeker t weemaal zo duur éds in Neder
land)
Die koopziekte komt natuurlijk niet.
uit. de lucht vallen Het is een recht
streeks gevolg van de steeds sneller
gaande inflatie, nu al 50 procent, per
jaar Itziek ..Onze oude auto heb ik
twee jaar geleden voor 6500 gulden ge
kocht Nu heb ik er driemaal zoveel
voor teruggekregen, in ponden Als je
iets gebruikt en dat verkoopt, krijg je
er meestal minder voor. maar voor
mijn auto kreeg ik driemaal zoveel,
terwijl mijn salaris in die tijd maar met
30 procent is gestegen".
Aliza geeft een voorbeeld uit hei dage
lijks leven: ..Ik koop bij de kruidenier
iedere dag een lies yoghurt, twee fles
sen melk. een brood en twee pakjes
sigaretten Een jaar geleden betaalde
ik daar twee gulden voor nu viermaal
zoveel in ponden De eerste keer hoor
je nog over de prijsstijging op de tele
visie. maar daarna is het al vanzelf
sprekend geworden Als ik wil verdie
nen dan koop ik een lading waspoeder.
want het is het algelopen jaar nog niet
voorgekomen dat ik daar tweemaal
hetzelfde voor heb betaald
Spotkoopje
Voor Itziek is alles wat hij in de winkel
zieleen spotkoopje - want de volgende
maand is'het. weer duurder. Dus je kan
beter nu kopen dan morgen. ..Voorde
ijskast heb ik drie maanden geleden
1800 gulden betaald, nu kost hij 2350
gulden" Itziek heeft, een extra draag
bare tv gekocht Niet omdat hij hem
nodig heeft. ..maar omdat een tv geld
is. zelfs meer dan celd. want geld is
waardeloos Ik heb er 800 gulden voor
betaald Dat. is nu drie weken geleden
Op dit moment kost hij al duizend
gulden. De leverancier zei legen me
Je krijgt hem nu en betaalt volgend
jaar. Iedere maand een cheque van
honderd gulden Je kunt beter zo een
tv kopen dan je geld op de bank laten
staan Als ik goud op albetaling zou
kunnen krijgen, dan zou ik het goud
kopen".
Er is één maar Itziek ..investeert" in
de overbodige televisie mei geld dat
hij elders moet lenen. Zijn hele
maandsalaris en dat van Aliza gaan op
aan eten. drinken, de auto. de kinde
ren en afbetaling van oude schulden
Net als zeer veel andere Israëli's heeft
Itziek een permanent negatief bank
saldo Dat is vrij normaal 111 Israël
want de banken plegen tegen zeer ho
ge rent e - net verhoogd tot 66 procent -
een maandelijks krediet ter hoogte
van het maandsalaris toe te staan Hij
heeft dus een ..permanent negatief
banksaldo, waar eens 111 de drie maan
den strafrente bijkomt Bij zijn werk
gever. de coöperatieve busonderne
ming Egged, heeft hij een lening lopen,
ruim driemaal ziin maandsalaris, te
gen gunstige voorwaarden 22 procent
rente per jaar Zowel bankrekening als
loonstrookje laten maandelijks zien
voor hoeveel hij meer of minder in het
krijt staat - een positief saldo komt
zelden of nooit voor
Zoals gezegd Itziek is geen uitzonde
ring De gemiddelde Israëli leeft van
zijn schulden en slaakt om loonsver
hoging als het kredietplafond bereikt
is Itziek wil mei zijn geleende geld met
op de bank sparen, want, het geld is
toch niets waard. De tv-leverancier
wijst hem een andere weg ..Ik kan spa
ren van het geld dat hij zwart verdient
De cheques die ik hem gegeven heb
zijn niet op naam. Ik betaal dus geen
btw. en hij geen inkomstenbelasting'
Miljoenen
Het zwarte verborgen geld in Israel
loopt in de miljoenen Aliza ..Hoe
kiinnen zoveel mensen in Israël, die
niet. meer verdienen dan 650 gulden
(het. gemiddelde maandsalaris 1 zich
zoveel permitteren huizen kopen,
nieuwe auto's, televisie, noem maar
op Ik heb er bijvoorbeeld geen flauw
idee van waar mijn broer van leeft. Hij
is gescheiden, betaalt alimentatie en
heeft een dure auto Toch werkt hu
maar twee dagen in de week
Een feit is dat vrijwel iedereen de
uiterst chaotisch georganiseerde be
lastingdiensten oplicht bijna geen
elektricien. timmerman. arts.
taxichauffeur, laboratorium, garage
verhuizer of' architect Is bereid een
kwitantie te geven of anders dan con
tant geld aan te nemen. ..Het zwarte
kapitaal vreet als een kankergezwel
het land van binnenuit op", zegt de
minister van financien Ehrlich. die
daaraan toevoegt dat ieder die de in
komsten van zijn buurman aangeeft
'bij de belasting daarmee zijn land een
dienst bewijst Dat is volgens Ehrlich
geen verklikken, maar een nationale
plicht waarbij als ..premie" de belas
tingdienst nog wel eens bereid is zo'11
tipgever 10 procent van de buil af te
staan. Of dat bedrag dan weer belas
tingplichtig is hebben wij niet nage
gaan
Een permanente malaise van oneer
lijkheid. zowel van de kant van de
overheid als de burger dus, waarltziek
en Aliza dagelijks mee worden gecon
fronteerd. bij de kruidenier. 111 de win
kel en op het werk. Geen wonder datzij
de Iraëll bijna net. zo weinig vertrou
wen als de Arabier.
..Ik ben bang voor vrede met Egypte",
zegt Aliza Als de grenzen opengaan,
dan gaan er allemaal dingen gebeuren
die ik niet kan overzien Dat vind ik
doodeng Nu zijn de zaken duidelyk.
Zij daar en ik hier Als Ik hier iets voor
tien gulden koop. dan weet ik dut ik
vijf gulden te veel betaal Maar als
Egyptenarep hier en wij daar komen,
dan zal het allemaal nog veel erger
worden, oplichting, bedrog, fraude en
misdaad Waarom0 Omdat wij zullen
proberen in Egypte geld te verdienen
en de Egyptenaren zullen hier willen
komen werken. Ik geloof niet in eerlij
ke samenwerking. Iedereen zal probe
ren de ander een poot uit ie draaien.
Zij evengoed als wij"
Beter dus geen vrede.' „Natuurlijk
wel. Ik heb drie kinderen, die laler in
het leger moeten". En Itziek: „Ik zie
vrede nis een soort ongeboren kind.
Wij weten niet wat het zal worden.
Gezond, doodgeboren of, een mon
gooltje. Maar hij zal wel geboren
worden. En we zullen ermee moeten
leven".
Onze speciale verslaggever Jaap van Wesel vroeg aan vier 'gewone' mensen
wat vrede in het Midden-Oosten voor hen betekent. In het verhaal boven
geven twee Israëli's hun mening; ze geloven er niet echt in en houden zich
meer bezig met de realiteit van het dagelijkse leven, dat voornamelijk bestaat
uit het incasseren van prijsverhogingen en afsluiten van kredieten. In Am
man wat minder 'economie' en meer Egyptisch-Palestijnse tegenstelling
(verhaal onder).
IVÏohammed is ingenieur. 40 jaar, ongetrouwd en Egyptenaar.
Dat is voor iemand van zijn leeftijd in Egypte geen uitzonde
ring. Trouwen is een kostbare zaak. Een huis, vrouw en kinde
ren onderhouden ng kostbaarder. Huizen zijn in Egypte schaars
en duur. Van een salaris van f 200 in de maand moet je al bijna de
helft aan huur op tafel leggen. Daarom heeft Mohammed gedaan
wat heel veel Egyptische mannen plegen te doen: hij is een
aantal jaren bij zijn ouders blijven wonen om te sparen en later
te kunnen trouwen. Nu werkt hij in Jordanië als ingenieur,
want daar zijn de salarissen hoger en er is meer werk.
Leila is Palestijnse, eveneens onge
trouwd. maa>- 20 jaar jonger dan Mo
hammed. Beiden zijn ze. naar eigen
zeggen gelovige moslims, maar van
een .luwelyk kan geen sprake zyn
Mohammed houdt met van Leila en
Leila niet van Mohammed. Of juister
gezegd Mohammed haat Palestijnen
en Leila veracht Egyptenaren Leila
studeert aan de universiteit van Am
man. Haar ouders zijn welgesteld en
komen uit Jeruzalem. Zij zelf is in
Amman geboren, maar Palestina is
haar vaderland. Leila is aanhangster
van het Volksfront voor de Bevrijding
van Palestina, maar dat mag. zij in
Jordanië niet hardop zeggen Sadat is
volgens haar een verrader en autono
mie voor de Palestynen een beledi
ging.
„Je kunt niet onderhandelen over iets
wat al van jou is Ben jij soms bereid
0111 te onderhandelen over dc aankoop
van je eigen huis. en nog wel van de
man die het van je gestolen heeft?"
Leila heeft een diepe minachting voor
Sadat, Mohammed en het Egyptische
volk. dat verblind achter zyn leider
aanloopt. „Sadat laat zich vernederen.
Hij krijgt de Slnai terug, maar de Sinai
blijft gedemilitariseerd. Het is net als
een pak datje krijgt, en waarvan ze je
zeggen: hier. dat is jouw pak. maar je
mag het alleen 's avonds dragen"
Mohammed vindt dat Leila een grote
mond heeft, hoe mooi en slim ze ook is
„De Arabieren hebben een grote mond
als het over de bevrijding van Pales
tina gaat", zegt hy, „maar de Egypti
sche soldaten mogen sneuvelen in de
oorlog die wij voor de Palestijnen ge
voerd hebben Natuurlijk hebben de
Palestynen recht op hun vaderland
President Sadat heeft ze toch de weg
gewezen? Kijk maar naar Gaza. daar
steunt 80 tot 90 procent van de Pales
tijnen president Sadat Dat zal hel
voorbeeld worden voor alle Palestij
nen"
Leila vindt Mohammed steed dom
mer. Begrijpt hij echt niet hoe hij de
Palestynse zaak verraadt tot schande
van de nagedachtenis van alle ge
sneuvelde Egyptische soldaten? Be-
grypt hij niet hoe hij in de zionistische
val loopt? De zionisten hebben altijd
expansie nodig. Eerst hebben ze Pa
lestina opgeslokt, nu is Egypte aan de
beurt.
Mohammed is het met Leila oneens,
hü kijkt haar heel slim aan en zegt
..Laat ze maar komen, de zionisten,
laat ze maar komen" Zyn ogen glim
men van trots en genoegen „Egypte is
zo groot, zooo groot. Wy hebben 40
miljoen mensen Wy zullen de zionis
ten absorberen, en zij zullen in de mas
sa ten onder gaan. Zij zullen ten onder
gaan en Egypte zal voortbestaan"
Ook als de Irakezen saboteurs sturen
om de boel in de war te sturen?" pro
beert Leila Nu wordt Mohammed
boos. ..Er zijn niet meer dan een paar
duizend Iraakse agenten Wij hebben
een voortreffelijke geheime politie, die
precies wéét wat ze doen en laten. Het
zal welgeteld ri minuut duren om ze
eruit te gooien, de Irakezen en alle an
dere Arabieren Wij laten niet met ons
spotten. Wy zyn geen Libanezen. La
ten alle Arabieren maar weggaan, dan
krijgen wij trouwens ook meer woon
ruimte voor onze eigen mensen Mis
schien kryg ik dan ook nog een huis, en
dan kan ik eindelijk trouwen".
Mohammed en Leila hebben elkaar
weinig meer te vertellen Leila heeft
voor Mohammed eens te meer beves
tigd wat hij altijd al had geweten hy
vindt haar mooi. maar immoreel en
onzedelijk. In het geheel geen goede
moslim. „Arabieren zyn geen goede
moslims. Ze drinken, plegen echtb
reuk in geheime huizen, maar zetten in
het openbaar een vroom gezicht op
Wij zien dat in onze nachtclubs in
Cairo In Egypte daarentegen gaan
steeds meer jonge mensen naar de
moskee, meer nog dan de ouderen
Jongens en meisjes gaan samen naar
de universiteit maar blijven maagd
voor het huwelijk. in tegenstelling tot
de Arabische vrouwen. Ik ken de Ara
bieren zo goed. Ze komen naar Cairo.
trouwen met de eerste de beste
dienstmeid en vertellen dan thuis dat
ze van voorname familie is Nee. vertel
mij maar niets, het zijn hypocrieten
Dat wordt in de Koran al bevestigd
want die is helemaal niet Arabisch
zoals de Arabieren willen doen gelo
ven. De Islam is universeel".
Opleving
Leila heeft, een wat genuanceerder
oordeel over godsdienst en moraal Bij
haar op de universiteit is een opleving
van de Islam duidelijk merkbaar, zoalg
in de hele Arabische wereld, tot Iran
toe. Leila beschouwt zich voor 30 pro
cent westers, maar wet een gelovige, zy
het zondige moslim. Zondig, want zij
heeft geen sluier en houdt ervan in bi
kini aan het strand te liggen. Volgens
de Islam een schandelijke zaak. zoals
enige van haar medestudentes be
straffend tegen haar zeggen! een man
naar je laicn kijken, is hetzelfde als
met hem naar bed gaan Dat gaat Leila
wel wat te ver. maar dat ze zondigt, is
een feit. met haar spykerbroek. siga
retten en make-up
„Ik doe iets wat de Koran en de Islam
verbiedt. Ik zal ervoor gestraft worden
in het hiernamaals. Ik zal eeuwig in de
hel moeten branden, maar ik kan het
niet laten Ik kan niet met een sluier
gaan lopen, zoals enkelen van myn
vriendinnen onlangs wel zijn gaan
doen"
Leila heeft het moeilijk als geëman
cipeerde vrouw in een ongeéman-
cipeerde Arabische maatschappij.
Haar scherpe tong wordt allerminst op
prtjs gesteld. „Misschien ben lk wel
meer dan 30 procent westers geeft ze
toe. Maar als Palestijnse heeft zij ver
trouwen in de toekomst. „Het is een
eenvoudig rekensommetje. Er wonen
in Palestina 3 miljoen joden en 2 mil
joen Arabieren. De Arabische bevol
king verdubbelt zich iedere 18 jaar. de
joden nemen met 2 procent per Jaar
toe. Over 20 jaar zijn er dus even veel
joden als Arabieren Het is gewoon een
kwestie van tijd De statistieken spre
ken voor zichzelf'
Maar Mohammed kan geen 20 jaar
wachten. Egypte moet 40 miljoen
hongerige magenvoelen. Niet over 20
jaar, maar nu
