Spanje verkeert in
grondwet-psychose
NAMIBIË
opkomst belangrijker
dan stembusuitslag
Kerel
Drukfouten
ZATERDAG 2 DECEMBER 1978
PZC/opinie en achtergrond
papje is het land van de numerieke symbolen. Betekende 18-J ruim
veertig Jaar lang de heerltjke datum van 18 Juli 1936. de dag waarop Franco
naar de macht greep, voor bgna twee procent van de bevolking is 20-N de
droevige dag dat de Generalisimo op 20 november 1975 zijn laatste adem
uitblies. Spanje heeft er sinds kort een nieuw symbool bi): 6-D ofwel 6 decem
ber 1978, de dag waarop het referendum over de nieuwe democratische
grondwet wordt gehouden Om precies te zijn moet 6-D eigenlijk aangevuld
worden met 7-C. de zevende constitutie in de Spaanse geschiedenis, die 10-D
inluidt, de tiende democratische periode op het Iberisch Schiereiland. Voor
de abstracte denkertjes in Spanje is dit de formule voor de toekomst: 6-D
plus 7-C is 10-D Een hint voor extreem rechts na 6 december: 18-J min 20-N is
Door Peter Hattink)
D e campagne voor het referendum over de nieuwe Spaanse grondwet, die een massaal „ja" voor
de constitutie moet uitlokken, is in volle gang. De Spanjaarden worden bedolven onder grond
wetteksten, die in het Spaans, Catalaans, Mallorcaans, Baskisch en Galicisch als sinterklaassurp
rises zijn uitgedeeld. „Een grondwet tégen niemand, en vóór iedereen" of „Eén stem is meer waard
dan duizend kreten" vertellen honderdduizenden affiches op straat. De regering, die 20 miljoen
gulden in de reclamecampagne voor het referendum heeft geinvesteerd, houdt zich wijselijk
neutraal en legt het accent in zijn propaganda op het stemrecht en op achtergrondinformatie. Het
is aan de politieke partijen om een Ja of Nee te adviseren.
rendum over de grondwet op hun tellen
passen. Volgens de consititutle is iede
reen vrij om de ideologie te kiezen die
hy wil. maar de politieke partyen moe
ten wel een democratisch karakter
hebben. Ooit een democratische fas
cistische partij gezien? Bias Pinar. de
leider van de extreem-rechtse politieke
partij Fuerza Nueva. verklaarde enige
tyd geleden op de Eurofascistische bij
eenkomst te Madrid, dat hij bereid is
Fuerza Nueva op te doeken als het va
derland daarmee gediend is. Betekent
dit dat het Spaanse fascisme als mar
telaar in de illegaliteit duikt om de held
uit te hangen?
De nieuwe grondwet beschermt het
recht op leven. De doodstraf wordt in de
constitutie afgeschaft, behalve voor
militairen in oorlogstijd. Op het eerste
gezicht lijkt abortus zonder grond
wetswijziging uitgesloten, maar de
Carlistische Partij van Carel Hugo de
Bourbon Parma schijnt een formule
gevonden te hebben die vruchtafdrij
ving mogelijk zou maken. In tegenstel
ling tot de francistische wetgeving,
zullen alle Spaiyaarden gelijk worden
behandeld voor de wet. Ongehuwde
moeders en kinderen die niet uit een
huwelijk afkomstig zijn, zullen dezelfde
status bezitten als alle andere Spaanse
burgers.
De geografische grenzen van Spanje
worden niet in de grondwet aangege
ven. Wel spreekt, men over het aantal
zetels dat elk eiland van de Balearen en
van de Canarische archipel, evenals de
twee Spaanse enclaves in Marokko, de
havensteden Ceuta en Melilla. in het
parlement hebben. Koning Hassan II
De Spaanse burgers zijn gevoelig voor
garantie. Om de kiezers te overtuigen
van de degelijkheid van de grondwet,
ziet men op alle affiches en tv-spots een
soort waarmerkstempel, dat de
duurzaamheid van de grondwet moet
garanderen. Dit embleem slaat aan.
want ieder bedrijf dat zichzelf res
pecteert en ook officiële instanties
voorzien hun brieven van een rond
stempel dat vertrouwen moet opwek
ken. Opiniepeilingen hebben uitgewe
zen dat het percentage van de Spaanse
burgers dat op 6 december gaat stem
men, binnen twee weken van 50 naar 60
procent is gestegen. Ongetwijfeld heeft
het waarmerk, dat de indruk wekt dat
de Spaanse grondwet is goedgekeurd
door de „Kema", reeds zijn vruchten
afgeworpen.
Alle politieke partijen houden hon
derden bijeenkomsten, om hun volge
lingen via een gezonde partijdige voor
lichting tot stemmen aan te sporen.
Voorop loopt de Socialistische Arbei
ders Partij PSOE, die bijzonder actief
is in het Baskenland. Deze partij,
wiens secretaris-generaal Félipe Gon
zalez onlangs opmerkte dat Koning
Juan Carlos na het referendum onmo
gelijk langer gezien kan worden als de
opvolger van Franco, staat helemaal
achter de grondwet en voert zelf een
agressieve reclamecampagne. Het
bloemetje van het partijembleem - de
vuist met het roosje - is er afgevallen
en het steeltje stelt de I van SI voor.
Twaalf ministers van de regeringspartij
Unie van het Democratisch Centrum
reizen het land door om hun partijleden
tot een massaal Ja tegen de grondwet
aan te zetten. De Communistische Par
ty PCE doet niet voor de andere par
tijen onder. De 83-jarige „La Pasiona-
ria", voorzitster van de partij, houdt vi
tale redes, die allemaal met een Ja op de
grondwet eindigen De conservatieve
Volksalliantie AP. die sinds kort zijn
meest reactionaire vleugel kwijt is. ver
zoekt ook om een ja-stem, maar het
gaat wat aarzelend. Voor deze gema
tigde neo-francisten is het nog even
wennen om een democratisch con
fectiepak te dragen
De nieuwe democratische grondwet -
de eerste in de Spaanse geschiedenis
die niet door een elitegroepje is samen
gesteld. maar door bijdragen van
machthebbers en oppositie - is een hj-
vig werk geworden. 169 artikelen in 10
hoofdstukken vormen vanaf 6 decem
ber de nieuwe basis voor de democrati
sche samenleving Voor bijvoorbeeld de
Engelsen, die het helemaal zonder
grondwet doen. is het een ongelooflijk
dik boekwerk, maar voor de Spaiyaar-
den, die nu toch m een politieke reorga
nisatie zitten, had er nog best wat bij
gekund.
Het unieke van de Spaanse grondwet is,
dat hij onpartijdig is en geen overleefde
relikwieèn uit het verleden bezit Eén
levend Spaans relikwie is echter wel de
grondwet binnengeslopen. De Katho
lieke Kerk wordt met name in de con
stitutie genoemd Niet dat de katho
lieke kerk eeri bevoorrechte positie in
neemt. want er is volledige scheiding
van staat en kerk, maar later zag men in
dat men het conservatieve deel van het
Spaanse volk niet te veel tegen het
hoofd moest stoten. Spanje wordt dus
een lekenstaat met een katholieke kerk
en nog wat andere kerken.
Sommige conservatieve Spanjaarden
hebben het erg moeilijk met het artikel
over onderwijsvrijheid, een onderwerp
dat door de emotionele benadering er
van in een aantal landen leidde tot een
schoolstrijd voor bijzonder onderwijs.
In Spanje hebben staatsscholen met
gratis onderwijs leken in dienst die, als
de ouders dit willen, godsdienstonder
wijs kunnen verzorgen.
Voor menig diep gelovig katholiek, op
gevoed op een „fijn" katholieke par
ticuliere school en die nog niet verlicht
is door het tweede concilie van Paus
Johannes XXm. betekent dit dat de
eur in het onderwijs geopend wordt
voor de Satan, die in de vorm van Marx
de klas kan binnensluipen. Alsof de
duivel ermee speelt, krijgt deze groep
nog een zware teleurstelling: de democ
ratische grondwet maakt echtschei
dingen mogelijk. Weg is die veilige fran
cistische pilaar, die Spanje groot maak
te met in de wet gevangen gezinnen
De nieuwe democratische grondwet,
die tamelijk progressief is en liberaal,
breekt met het francistische verleden,
maar de campagne voor het referen
dum brengt dit diplomatiek, om de
Spaanse trots van vroeger niet te be
schamen. „Vroeger had het staats
hoofd het voorrecht om alles voor het
volk te doen zonder dat hij de burgers
hoefde te raadplegen. Dat kwam om-
dal Spanje in een uitzonderingstoe
stand verzeild was geraakt. Het
staatshoofd maakte een aantal fun
damentele wetten om het land te be
sturen. maar door de uitzonderings
toestand hadden deze fundamentele
wetten niet het karakter van een
grondwet. Welnu, de nieuwe democ
ratische constititutie vervangt alle
vroegere fundamentele wetten, want
deze zijn niet meer nodig in een samen
leving waarin de burgers te kennen
hebben gegeven de souvereinitiet zelf
in handen te willen nemen", zegt de
juffrouw op de tv bijna dagelijks.
Deze presentatie gaat er in als koek,
behalve by extreem-rechts en enkele
extreem-linkse groeperinkjes. Ex-
treem-rechts. dat maar niet kan ver
kroppen dat God niet meer over Spaiye
regeert, heeft het moeiiyk. Onoverko-
melyk probleem, naast de democratie
in zyn geheel, is voor deze extremisten
de grondwetsbepaling die het recht op
zelfbestuur van de „nationaliteiten" en
regio's garandeert. Volgens de geest
van de grondwet worden met de term
„nationaliteiten'.' de streken aangeduid
die vroeger over zelfbestuur hebben be
schikt of op het punt stonden erover te
beschikken
De term „nationaliteiten", die na een
eindeloos heen en weer gepraat is be
dongen door de volksvertegenwoordi
gers van Cataloniè, het Baskenland en
Galiciè. houdt niet meer in dan dat deze
regio's eens historische rechten hadden
of byna bezaten. Voor extreem-rechts
gaat dit veel te ver en staat de term
„nationaliteiten" gelijk met separatis
me. Dat hetzelfde artikel vermeldt dat
de Spaanse staat een gemeenschappe
lijk en ondeelbaar geheel is en daardoor
een misverstand over het begrip „na
tionaliteiten" volledig uitsluit, gaat de
pet van extreem-rechts te boven.
Extreme partyen moeten na het refe-
van Marokko heeft begin november
verklaard dat hy zijn aanspraken op
Ceuta en Melilla zal doen gelden als
Gibraltar Spaans wordt. Als Hassan
voet by stuk houdt, dan betekent dit op
zijn zachtst gezegd een grondwetswij
ziging als Ceuta en Melilla in Marok
kaanse handen vallen.
Het is echter veel waarschynlyker dat
Spanje zijn twee enclaves aan de
Noordafrikaanse Middellandse-Zeek-
ust met hand en tand zal verdedigen,
De grondwet spreekt niet over Gib
raltar. De geografische grenzen van het
Spaanse vasteland kunnen niet inge
kort worden, maar de constitutie laat
de mogelijkheid tot landsuitbreiding
open
In de toekomst zal er alleen maar een
gekozen parlement bestaan. De by de
algemene verkiezingen van vorig jaar
door koning Juan Carlos aangewezen
40 senatoren gaan naar huis. en de
Eerste Kamer krijgt een regionaal ka
rakter, waarin naast de in de provincies
gekozen volksvertegenwoordigers ook
kamerleden uit de verschillende regio's
zitting krygen. Net zoals in Nederland,
kan de rechter de Grondwet niet toet
sen. Een constitutioneel gerechtshof
gaat erop toezien dat uitgevaardigde
wetten niet in strijd zijn met de Grond
wet.
bxireem Iiuksc partijen, zoals som
mige maoistische en trotzkistische
partijen, moeten niets van de democ
ratische grondwet hebben. Volgens
aeze groeperingen is het vrije onder
nemersinitiatief en de vrije-markt-
politiek, die in sommige gevallen ge
corrigeerd kan worden door staats-
planning. veel te liberaal en staan deze
mechanismen ten dienste van de kapi-
Juan Carlos
talistische multinationals, die alleen
maar als doel hebben de medemens/iit
te buiten. De trotzkisten vinden de
plicht van de overheid om de partici
patie van de werknemers in de be
drijfsvoering te stimuleren, veel te ge
ring.
De Baskische Nationalistische Party
PNV is niet erg gelukkig met de nieuwe
grondwet, omdat de historische pro
vincierechten uit de vorige eeuw van de
provincies Viscaya en Guipuzcoa niet
volledig zyn erkend. Men had graag ge
zien dat alle rechten, ook de rechten die
tegen de grondwet indruisen, zoals het
aangaan van federaties met andere re
gio's, in ere waren hersteld. Hoewel de
PNV de grondwet globaal als een posi
tieve democratische myipaal ziet.
raadt de party zyn kiezers aan om niet
aan het referendum deel te nemen.
De extreem linkse Baskische nationa
listen. de abertzales. hebben zich
vierkant tegen de grondwet verklaard
en zullen zich op het referendum ..ac
tief' van stemming onthouden. Dit kan
betekenen dat de abertzales op 6 de
cember de bevolking in het Baskenland
zullen verhinderen om naar de stem
lokalen te gaan. De abertzales, die uit
monden in de Baskische afscheidings
beweging ETA. willen alleen maar een
onafhankelyk marxistisch-leninistisch
Baskenland.
Zoals altyd. huist de geest van de tyd in
de interpretatiezin van de wetgeving.
Zo ook in Spaiye. Om het .ja" op het
referendum over de nieuwe democrati
sche grondwet massaal te doen klin
ken. verlaagde men de meerderjarige
leeftyd van 21 tot 18 jaar. Dat scheelt
ruim 1.300.000 stemmen. Hiervoor ging
men op een democratisch-juridische
wijze de francistische adder onder het
gras te lijf: de Wet op het referendum
van 1945, bepaalt dat de meerderjarige
leeftijd 21 jaar is. Deze fundamentele
wet. die zelf alleen maar door een refe
rendum gewyzigd kan worden, verwyst
enige malen naar een paar artikelen in
het Burgerlyk Wetboek, waarin de
meerderjarige leeftyd van 21 jaar ge
noemd wordt. Bovendien vermeldt de
ze Wet op het referendum zelf eenmaal
de meerderjarige leeftyd van 21 jaar.
Geinspireerd door de geest van een
democratische herfst gingen de juristen
aan het werk. Men wyzigde de leeftyd in
de artikelen van het Burgerlyk Wetr
boek waarnaar de Wet op het referen
dum verwyst, van 21 in 18 jaar. Daarna
verklaarde men vol trots dat de Wet op
het referendum met de meerderjarige
leeftijd van 21 jaar die van 18 jaar be
doelde, zoals die nu in het Burgerlyk
Wetboek staat. Resultaat: iedereen dik
tevreden en een referendum over de re-
ferendumwet omzeild. Een voorbeeld
van hoe een naar illegaal riekende ju
ridische foef de democratie kan dienen.
illlllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllMllllllllllllllllllllllllllllllllllH
'La Pasionaria'
Felipe Gonzalez
AVi' ,-N\i»
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiii
i Door Fred Sanders i
Bij de verkiezingen die de
komende week, van 4 tot en
met 8 december, in Namibië
(Zuidwest-Afrika) worden
gehouden, is eigenlijk alleen
het opkomstpercentage van
belang. Voor de toekomst van
dit reusachtige (ruim 25 maal
Nederland), droge, dun be
volkte (minder dan een mil
joen) en rijk van bodemschat
ten voorziene stuk zuidelijk
Afrika is het niet interessant
wie de Namibiërs kiezen. Er is
trouwens weinig keus - alleen
rechts (de Democratische
Turnhalle Alliantie, DTA), ul
tra-rechts (Aktur, een puur
blanke partij die de macht aan
blank wil houden) en een
drietal splinters doen mee.
Uit het opkomstpercentage, of uit het
percentage wegblijvers, kan echter
worden geconcludeerd hoe groot de
aanhang is van de bevrydmgsbewe-
ging Swapo Deze beweging neemt
geen deel aan de verkiezingen en
tracht met alle mogelijke middelen de
zwarte bevolking weg te houden van
de stembus
Alleen wanneer de DTA. de bewegmg
van leidinggevende blanken in Nami
bië plus de traditionele zwarte leiders,
veel stemmen krijgt, zal blank Nami
bië niet meer bang zijn voor wat men
hier noemt de „tweede ronde". Dat wil
zeggen, men zal zich niet velzetten te
gen verkiezingen onder VN-toezicht.
met alles wat daar bij behoort aan
waarborgen voor een eerlijk verloop.
Aan dergelyke verkiezingen zullen
ook de centrumlinkse partyen mee
doen. het Namibisch Nationaal Front
NNF). de Swapo D van de uit de „ech
te" Swapo getreden Andreas Shipan-
ga, alsmede die echte Swapo zelf.
Een dergelijke procedure kan leiden
tot een naar Westeuropees recept
parlementair democratisch gekozen
regering - de enige, wel te verstaan, op
het hele Afrikaanse continent
Men zou kunnen zeggen dat dan net zo
goed meteen die verkiezingen onder
VN-toezicht zouden kunnen worden
gehouden, maar ten eerste wenst de
Zuldafrikaanse regering de deelne
mers aan haar „interne regeling", van
wie met name de zwarte leiders be-
hooriyke risico's hebben genomen
door mee te doen. niet te laten vallen
Ten tweede wenst men tevoren een in
dicatie te hebben van de steun die de
„gematigden daarmee bedoelt men
de DTA-leiders. hebben onder de
zwarte bevolking
Want een mislukking van deze verkie
zingen. een succes dus voor de Swapo,
zal het enthousiasme voor verkiezin
gen onder VN-toezicht. zonder be
scherming i?) van Zuldafrikaanse
troepen, in Windhoek en Pretoria ern
stig doen dalen. Want een door Swapo
gewonnen verkiezing zal zeer zeker
met het gematigde bewind brengen
waarin de belangen van Zuldafrikaan
se en buitenlandse (Bntse en Duitse
vooral) bedry ven en de posities van de
blanken in Zuidwest-Afrika veilig zyn
Ee,
ien mislukking van de verkiezin
gen van de volgende week, een op
komstpercentage dus van 50 of min
der, zal binnen Zuid-Afrika degenen
die nooit iets hebben gezien in enige
machtsoverdracht aan zwarten, de
„verkramptes", zeer in de kaart spe
len. De machtsstrijd binnen de Natio
nale Partij, die toch al verhevigd is
door het schandaal rond ex-minister
Connie Mulder en door de verkiezing
van een ultra-rechtse kandidaat (An-
dries Treurnicht) tot leider van deze
partij in Transvaal, zal bij een mis
lukking van het „verligte" Namibie-
beleid nog heviger worden.
In Namibië zelf zal eveneens de roep
om aansluiting bij Zuid-Afrika. als
vijfde staat in de Unie. sterker worden
wanneer de verkiezingen een overwin
ning lijken te zyn voor de Swapo. Wel
iswaar lijkt het nu uitgesloten dat
Zuid-Afrika de internationale opune
zal trotseren en Namibië zal inlijven op
grond van de wens van een door een
minderheid van de Namibische bevol
king gekozen „parlement", maar men
weet maar nooit.
Een tweede mogelijkheid, waai- open-
lyk over wordt gesproken, is „Udi",
een eenzydige onaihankelykheids-
verklaring door het „parlement" van
Namibië, zogenaamd zonder inmen
ging van Zuid-Afrika. Het voorbeeld
van Rhodesie lijkt weinig aanlokke
lijk. maar veel blanke Namibiërs - m
de uiterst rechtse hoek natuurlyk -
schynen wel iets te zien in een „gema
tigd" bestuurd Namibië, desnoods
met een permanent gewapende oppo
sitie.
Nuchterder figuren, zoals een redac
teur van één van Namible's Duitstali
ge kranten, wijzen erop dat ook een
dergelijk bestaan van een zelfstandig
Namibië niet mogeiyk zal zyn zonder
Zuidafrikaanse steun, al was het al
leen al militair, tegen de Swapo. „Onze
enige hoop is dat de verkiezingen een
succes worden", aldus deze blanke
Namibièr, „er is voor ons geen alter
natief'
Mo,
Lochten de verkiezingen wel een
succes worden, ook in het noorden.
Ovamboland, aan de grens met An
gola, waar de Sw apo hel sterkst is en
waar de O vambo's w onen, 400.000 van
de 800.000 zwarte Namibiërs. dan zal
het parlement, de grondwetgevende
vergadering, aan zijn werkzaamhe
den kunnen beginnen. Naarmate de
door Zuid-Afrika aangestelde ad
ministrateur voor Zuidwest-Afrika,
rechter Steyn, zulks dienstig oor
deelt, zal de grondwetgevende verga
dering ook bestuurlijke bevoegdhe
den kunnen krijgen.
In diplomatiek Pretoria wordt gespe
culeerd over de vraag of de Zuidafri
kaanse regering de grondwetgevende
vergadering naar voren zal proberen te
schuiven in de onderhandelingen met
VN. westelijke grote vyf, frontlynsta-
ten en Swapo over de „Tweede Ron
de", de verkiezingen onder VN-toe
zicht. De regering in Pretoria heeft
steeds ontkend dat dat de bedoeling
zou zijn. men geeft zelfs te kennen he
lemaal niet blij te zyn met de grote
publiciteit die de verkiezingen in Na
mibië internationaal krijgen. Maar de
verleiding zal zeker groot zyn, wan
neer men kan waarmaken dat de
grondwetgevende vergadering min of
meer representatief is voor de bevol
king van Namibië
Pas wanneer, op 14 december, de
stemmen zijn geteld, zal blyken of de
zwarte bevolking van Namibië gelooft
in een geleide, geleidelijke emancipa
tie, ofwel in de revolutionaire gebalde
vuist van de Swapo.
Door Nico Scheepmakeri
„Je weet niet wat je leest" is de
welgekozen titel van het boek van
de maand december, dat deze
week zijn perspresentatie beleef
de. Het gold zeker voor Rcnale
Rubinstein, die ik in het expres
aangebrachte doolhof van titels en
auteursnamen via deductie en een
beetje geluk naar de juiste bladzij
van haar prozafragment kon lei
den. Onder de haar onbekende li-
tel: „Zeven nachten kermend op de
stoep" las ze haar eerste zin:
„Het begon met het herhaald be
zoek van een kerel"
Die regel riep niets by haar wakker,
te meer niet omdat zy het woord
„kerel" nooit zou gebruiken, Be
vreemd las zij verder
„Hy kwam op het onder mijn raam
gelegen platje af en toe voorzichtig,
via tussenlandingen op schoor
steen en goot, gehupt om zich de
voeten te wassen in de volgelopen
bloemenbak en bij die gelegenheid
wilde hij ook wel eens een slokje
van hetzelfde water gebruiken. Ik
beschouwde hem als een welkome
gast, en om hem het bezoek nog
verder te veraangenameji opende
ik het raam en wierp in dobbelste
nen gesneden brood in zijn rich
ting. Waarop hij natuurlijk prompt
verdween
Het was duidelijk: in plaats van
„kerel" had er „merel" moeten
staan! Misschien wel de enige
drukfout in de 108 prozafragmen
ten had met verbijsterende precisie
toegeslagen in een van de weinige
woorden die zich daartoe leenden,
en natuurlijk juist by Renate. die
de laatste jaren zo in de clinch ligt
met de feministen en wier recente
bundel columns: „Niets te verlie
zen en toch bang", haar ontredde
ring beschrijft nadat zy door haar
echtgenoot is verlaten En dan dit:
„Het begon met het herhaald be
zoek van een kerel" tot en met
„Waarop hij natuurlyk prompt
verdween Een drukfout die nog
tweehonderd jaar klassiek zal blij
ven in de wereld van de Nederland
se literatuur!
In de „verantwoording van de re
dactie" schrijft Max van Rooy:
„Dit boek is de eerste doorsnee
bloemlezing die een beeld geeft
van wat „de Nederlander" leest"
Het is voorts „een selectie waarbij
de restrictie gold dat deze (Neder
landstalige) uitgaven zoveel mo
gelijk in de boekhandel verkrijg
baar moeten zijn".
Beide criteria gingen niet op voor
het stuk proza van Peter Andriesse.
dat van 1965 dateert (wat nergens
uit op te maken is), uit een boek
afkomstig is dat „verramsj t" moest
worden omdat „De Nederlander"
het niet las. terwyl noch dit boek
noch enig ander van hem momen
teel in de boekhandel te verkrijgen
is En Herman Pieter de Boer ont
dekte. dat zijn verhaal „Een klier
van een jongen" was omgedoopt in
„Dat kreng van hiernaast". Heel
mysterieus!
Dat van Louis Ferron (redactie) en
Manuel van Loggem en Adriaan
van der Veen (medewerkers) wel
fragmenten zyn opgenomen en van
Remco Campert. Bertus Aafjes.
Karei van het Reve, Heere Heer-
esma. Theun de Vries, J. Bemlef, C
Buddingh'. R. J. Peskens, Maarten
't Hart, Cees Nootenboom. Nescio.
F. B. Hotz. Maarten Biesheuvel,
Max Dendermonde, Frans Kel-
lendonk. Joop Waasdorp, Neel
Doff, Mensje van Keulen, Anja
Meulenbelt, Hannes Meinkema,
Hella Haasse. Willy Corsari. Maria
Dermout. Anna Blaman, Mischa de
Vreede. Hester Albach. Anne
Frank en Doeschka Meysing niet.
zou onderzoekers in het jaar 2078
wel eens op een dwaalspoor kun
nen brengen als zy een beeld van
onze eigenaardige samenleving
anno 1978 willen optekenen. Ter
wijl het, blijkens de laatste zin van
de verantwoording, toch juist de
bedoeling is geweest een handboek
samen te stellen, waaruit onder
zoekers „in het jaar 2078 etcetera
(zie boveni
Maar voor het overige lykt het me.
behalve een heel goedkoop (f 18.50
voor 460 pagina's) ook een heel le
zenswaardig boek, vooral als je de
beheersing kan opbrengen de pro
zafragmenten eerst te lezen, dan de
namen van de auteurs te raden, en
die pas moeizaam op te zoeken na
dat je alles gelezen hebt Het is
daarbij een hele steun dat zulk ka
rakteristiek proza als van Nescio.
Remco Campert, Heere Heeresma,
Joop Waasdorp. Karei van het Re
ve. en Maarten Biesheuvel lont-
breekt
i Advertentie)
