KLUSSENBUS
KOMT IN
BEWEGING
VAN GEND EN LOOS WERKT OOK MEE
Wat beweegt de klussenbusser?
KLUSSENBU:
PZC/zaterdagkrant 21
ZATERDAG 2 DECEMBER 1978
De werkloosheid in ons land is tot een zorgelijk hoog peil gestegen Toch is er met in alle sectoren gebrek aan werk
Wie toel eens een reparatie in of om het huis wil laten uitvoeren weel dat. Het is soms moeilijk een vakman te vinden
en nog moeilijker om zo'n vakman bereid te vinden om op korte termijn hulp te bieden. Vaak zijn de karweitjes te
klein of te eenvoudig voor zo'n expertdie duur heeft geïnvesteerd en dus duur betaald moet worden. De voorrijkos-
ten gaan dan doortikken. Daardoor is er een nieuwe markt ontstaan voor de kleine klussers. Er zijn vandaag de dag
al een tiental rijdende werkplaatsen in Nederland, bemand door handige mensen, die bereid zijn voor een redelijke
vergoeding een karweitje te klaren. Hun werk is kleinschalig Daarom hebben zij de steun van De Stichting Mens- en
Milieuvriendelijk Ondernemen (Memo). De Twaalf Ambachten, tweemaandelijks tijdschrift voor kleinschalig Ne
derland en orgaan van Memo organiseerde in Amersfoort een informatie- en actiedag over de 'klussenbus' PZC-re-
dacteur Rien van Reems was er bij...
Zo'n veertigmensen, meest mannen, in leeftijd variërend van
ruim twintig tot bijna vijftig jaar, hebben zich op een door
hagelbuien geteisterde zaterdagochtend verzameld in jeugd
soos De Instee aan de Zuidsingel in Amersfoort. Allemaal heb
ben ze gereageerd op een uitnodiging van De Twaalf Ambach
ten, het tweemaandelijks orgaan van de Stichting Mens- en
Milieuvriendelijk Ondernemen (Memo) voor een informatie- en
actiedag over het Memoproject 'De Klussenbus'. Een nogal ge
varieerd gezelschap, maar met één ding gemeen: de wens om
zelfstandig, kleinschalig en op een mens- en milieuvriendelijke
manier een flinke dosis technische handvaardigheid in de
praktijk rendabel te maken.
Terwijl de spil van de bijeenkomst, redacteur-uitgever Sietz
Leeflang van De Twaalf Ambachten, dozen proviand en infor
matiemateriaal naar binnen sjouwt, mevrouw Ank Leeflang
met haar helpsters veertig eieren organiseert voor een gigan
tisch roerei bij de lunch en de binnendruppelende deelnemers
zich laven met koffie, sla ik er nog eens de klussenbusinforma-
tiemap op na.
Nederland werd voor het eerst met de
idee van een rijdende werkplaats on
der de naam 'klussenbus' gecon
fronteerd in mei van dit jaar tijdens de
Memobeurs in de Hilversumse Ex-
pohal. Dicht bij de ingang van de hal
stond toen zo'n volledig ingerichte rij
dende werkplaats opgesteld. De be
zoekers dromden er om heen. Ir Kees
Schalkwijk van Memo zou er later in
de informatiemap over schrijven: „De
volgende types bezochten ons: Vaklui,
die of een klussenberoep al uitoefenen,
of plannen hebben om dit te gaan
doen. Vertegenwoordigers van werk
lozen en sociale projekten Gemtres-
seerden. die het een interessante ont
wikkeling vonden en vroegen wanneer
de bus bij hen langs zou kunnen ko
men".
Nog steeds is de klussenbus van de 32-
jarige Rotterdammer Chris Schouten -
ook vandaag in Amersfoort weer van
de partij - een van de fraaiste voor
beelden van een rijdende werkplaats
conform de Memo-opzet. Na de Memo-
beurs in mei liet hij zich op 7 juli als
klusser bij de Rotterdamse Kamer van
Koophandel en Fabrieken inschrij
ven „Het begon", zo memoreert or
ganisatiedeskundige Eef Hijmans in
het Memoblad. „met een prijsvraag
voor een rijdende werkplaats in de
eerste publikatie van De Twaalf Am
bachten vorig jaar. En toen kwamen
bij mij de beelden van vroeger naar
boven: het beeld van de scharensliep,
die altijd eens in de twee maanden bij
ons aan de achterdeur placht te ver
schijnen. en naar wie mijn moeder met
verlangen uitzag, omdat 'je op het
broodmes naar Keulen kon rijden' Hij
heette meneer Freriks Het karretje
met de slijpmachine trok ons, kinde
ren, aan als een magneet: het wiel
draaide en de vonken vlogen er af. Tot
slot kreeg hij altijd een kopje koffie in
de keuken, en het andere beeld van
mijn vader, die in de oorlogstijd vanuit
een kamp van Havelte met zijn
'veldsmidse' op de rug langs de Drent
se en Friese boerderijen trok, en met
het repareren van ploegen en kruiwa
gens zoveel voedsel wist te verdienen
dat hij als onderduiker heelhuids over
de Afsluitdijk naar Holland kwam
En nog meer oude herinneringen: aan
de rondtrekkende stoelenmatter. aan
de zigeuners die je kapotte - toen zo
peperdure - paraplu konden repare
ren. Toen stelde ik me voor dat er een
rijdende werkplaats voor mijn deur
zou stoppen en dat een werkelijk han
dige en betrouwbare figuur zoals me
neer Fj-eriks me zou vragen of hij me
ergens mee kon helpen. En daar zag ik
ineens overal de mankementen waar
je mee leert leven, maar die zo lastig en
soms gevaarlijk kunnen zijn de
zachtboardplaten van het. woonka
merplafond die aan drie kanten los
hingen. het kapotte stopcontact in de
logeerkamer; de fontein in de douche
cel met zijn lekkende afvoer waar een
emmer onder stond: de keukenkraan
die na ieder gebruik zo irritant stond te
druppen als je hem niet extra hard
dichtdraaide Ja. ik zag wat in rij
dende werkplaatsen En iedereen die
ik erover sprak zag er óók wat in
Maar... hoe doe je zoiets, en kan een
mens daarvan leven?"
Vragen
Het zijn vooral deze twee laatste vra
gen, door mevrouw Hijmans hypothe
tisch gesteld, waarop het merendeel
van de aanwezigen in Amersfoort ook
een antwoord zoekt. Op de eerste
vraag, hoe doe je zoiets?, geven vier
klussers uit de praktijk een voor de
meeslen wel bevredigend antwoord,
maar vraag twee blijkt moeilijker te
zijn. omdat de omstandigheden van
de vier nogal uiteen blijken te lopen.
De derde vraag, die niet zo bewust
wordt gesteld, maar die terloops toch
ter sprake komt en mij het meest be
zighoudt is: waarom iemand met een
klussenbus de boer op wil. De klus
senbus- dat is zo klaar als een klontje -
komt langzaam in beweging, maar
wat beweegt nu eigenlijk de klus
senbusser, l it een aantal gesprekken
blijkt dat de beweegredenen even
complex zijn als de samenstelling van
het in Amersfoort bijeengekomen ge
zelschap. Zij hebben waarschijnlijk
voor een niet onbelangrijk deel te
maken met enkele aspecten die Sietz
Leeflang in zijn inleiding noemt: so
ciaal contact en werkgelegenheid.
De bezitters van een rijdende werk
plaats die naar Amersfoort zfjn geko
men om informatie te geven en met
collega's uit te wisselen, zijn allemaal
jonge mensen, van even in de twintig
tot net in de dertig. In veel gevallen
hebben zij teleurstellende ervaringen
in studie of bedrijfsleven achter de rug.
zoals de jongeman die bij een aanne
mer werkte en er genoeg van kieeg
keunge badkamers af te breken omdat
de mode een andere kleur wandtegel
voorschreef en de sociaal werker die in
de dagelijkse omgang met werklozen
te weinig positieve impulsen ontving
Zij hebben allemaal gemeen, dat zij
nog niet zijn verwend met een hoge
geldelijke beloning voor hun werk Zij
stellen aan hun welzijn geen hoge ei
sen. maar vinden een grote voldoening
in het sociale aspect van hun nieuwe
bezigheden Vooral in de grote steden
met moderne woonwijken doet zich
het verschijnsel voor van de vereen
zaamde bejaarde Deze oudere men
sen zitten nietalleen met het probleem
van de kleine mankementen, waar
voorzij geen vakkundige hulp kunnen
krijgen, maar missen bovendien vaak
ieder sociaal contact Regelmatig be
zoek van de rijdende werkplaats biedt
voor beide problemen een oplossing.
Klussenbussers uit de Memosfeer vin
den er bevrediging m dit soort klanten
te helpen Daarbh blijken zij bereid de
over het algemeen minder
draagkrachtige bejaarde klant finan
cieel tegemoet te komen door minder
voor hun werk te rekenen dan zij nor
maal zouden doen Veel klussers han
teren een flexibel tarief, dat uiteen
loopt van 15 tot 30 gulder per uur. Ma-
run van Zuylen uit Eemnes geeft er een
voorbeeld van. „Als ik bij een bejaarde
een karweitje opknap dan reken ik
niet meer dan elf twaalf gulder per
uur Een rijke tante, die net een huis
heeft laten zetten van vier ton. betaalt
het dubbele" Marijn is als exponent
van de hierboven beschreven catego
rie Jonge klussers misschien wel het
beste voorbeeld onder degenen die
met een geringe financiële beloning
tevreden zijn Hij werkt circa twintig
uur per week tegen een gemiddeld net
to uurloon van elf gulden en dat bete
kent ;'.ot hij niet boven het wettelijk
vastgestelde minimumloon uitkomt
Hij kan dat doen omdat zijn kosten
laag zijn Wanneer hij vertelt dat hij
honderd vijftig gulden per maand huur
betaalt, stijgt, er een begrijpend 'oooh'
op uit het gehoor Er ontstaat nog
meer begrip, wanneee hij vertelt niet
met een bus. maar met een bakfiets te
opereren, waardoor het kostenaspect
wel bijzonder gunstig wordt bein-
vloed Feitelijk valt hij dan ook niet
onder de klussenbussers al verricht hij
wel hetzelfde werk Marijn heeft bo
vendien geen gezin en ook dat maakt
het allemaal een stuk eenvoudiger
Zijn werkterrein ligt in het Gooi. Ge
brek aan klusjes is er niet. integendeel,
het kost zelfs moeite om de 20-urige
werkweek te handhaven. Hij geeft dan
ook geen extra bekendheid aan zijn
bedrijfje, omdat, er dan gevaar bestaat
dat hij het niet meer aankan. Bij grote
re klussen werkt hij samen met een
collega, een ex-student in Utrecht die
zijn eenmanszaak nog eenvoudiger
heeft opgezet: hij heeft zelfs geen bak
fiets. maar rijdt zijn klanten gewoon
op de fiets af Zijn gereedschap heeft
hij in een kist achterop Het is het
meest eenvoudige voorbeeld van een
rijdende werkplaats
Veel werk
Frappant op deze dag is dal niemand
van de praktiserende klussers kan
klagen over een gebrek aan werk. De
meesten kunnen meer werk krijgen
dan ze aankunnen. Die situatie ver
troebelt enigszins het beeld van de
sociale klusser, die zijn klanten vindt
onder de groep die naar Memo-maat
staven het eerst voor deze vorm van
dienstverlening in aanmerking komt.
namelijk de vereenzaamde bejaarde,
in de moderne stadswijken. Vrijwel
alle klussers blijken ruim te zijn
voorzien van langdurige opdrachten.
Het is een vorm van werken die risi
co's verkleind, maar niet strookt met
de opvattingen van de meesten onder
ons. Een van hen kondigt dan ook aan
dat hij per 1 januari a.s. een begin gaat
maken met het echte huis-aan-huis-
werk. Een vertekend beeld geeft ook
het feit dal enkele klussers financieel
niet volledig afhankelijk zijn van hun
klusjeshedrijt. Een van de prak
tijkmensen blijkt twee dagen per
week in het bejaardenhuis te werken
waarin ook zijn vrouw werkzaam is.
Een tweede heeft een boerderijtje in
Groningen en besteedt ongeveer drie
dagen aan het klusjesbedrijf om de
rest van de week in de tuin te werken
en zijn dieren te verzorgen, terwijl
zijn vrouw een parttime-werkkring
heeft. Op deze eerlijke onthullingen
wordt hier en daar in de vergadering
wat teleurgesteld gereageerd.
Stap terug
De man naast mij gehoort tot de cate
gorie oudere aanwezigen. Hij is een
chauffeur bij een containervervoerbe-
drijf en woont op een fiat in Zaandam.
Zijn vrouw staat helemaal achter zijn
wens om op het klussenbedrijf over te
schakelen, maar - na alles wat hij tot
nu toe hier heeft gehoord - vindt hij het
jammer dat zij niet is meegekomen
naar Amersfoort. Zij hebben twee
dochters op het gymnasium en hun
grootste wens is een huis meteen lapje
grond buiten de stad „Ik wil best een
stap terug doen. vooral wanneer ik
daarmee tijd kan vrijmaken voor de
tuin. We hebben het goed bekeken en
ik zou best met hondervijftig gulden
minder in de week toekunnenOnze
Zaandammer is handig. Van op de
vuilnisbelt gevonden onderdelen
bouwde hij een prachtige fiets vooreen
van zfin dochters Zijn zeven jaar oude
auto heeft hem zevenhondervijftig
gulden gekost en ziet er puntgaaf uit.
Geen wonder dat hij aan het exploite
ren van een rijdende werkplaats heeft
gedacht Aan de ene kant heeft wat hij
vandaag allemaal heeft gehoord hem
in zijn voornemens gesterkt, aan de
andere kant is hij toch nog met veel
vraagtekens blijven zitten „Je blijft
alleen staan", is zijn conclusie
Voetangels
Een andere, niet meer zo piepjonge,
Klussenbus Onder deze naam zullen
m de nabije toekomst wellicht tiental
len rijdende werkplaatsen op onze
wegen verschijnen De echtgenote van
een aankomende klussenbusser heeft
zojuist het comfort in de cabine getest
belangstellende komt uit Eindhoven
Hij is geschoold in de electrotechniek
en bezii de nodige kennis op het ge
bied van de meet- en regeltechniek Hij
en een vriend uit Eindhoven hebben
vooral belangstelling voor de voetan
gels en klemmen van de vestigingswet,
waarover de heer H. Voortman van de
afdeling sociaal-economische wetge
ving en voorlichting van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor het
Eemland zijn licht laat schijnen. De
heer Voortman zet uiteen, dat de ver
plichte inschrijving in het handelsre
gister geen problemen oplevert Iets
anders, is het wanneer men wil vol
doen aan de eisen van de vestigings
wet Voor de meeste ambachtelijke
bedrijven is er een vestigingsregeling.
Voor het klusjesbedrijf is die er niet.
De klussenbussers zouden graag zo'n
regeling willen hebben, maar de heer
Voortman ziet geen mogelijkheden
De klusser zou tientallen diploma's
moeten behalen en dan op elk gebied
nog over de nodige ervaring moeten
beschikken. Een vrijwel onhaalbare
zaak Daarom blijft alleen de moge
lijkheid over werkzaamheden uit te
voeren waarvoor geen vergunning is
vereist Zoals bijvoorbeeld onder
houdswerk dat niet van bouwkundige
aard is Een klusser merkt op dat het
heel wat gemakkelijker is een electri-
sche leiding aan te leggen - wat verbo
den is - dan een deur af te hangen -
hetgeen is toegestaan
Soms komt een klusser bij een groot,
toegestaan, karwei een klein klusje
tegen dat hij niet mag uitvoeren. Op
het gebied van electriciteit en water
leiding is vrijwel alles verboden. „Er
is een grens", legt de heer Voortman
uit. „maar waar die precies ligt is
vaak moeilijk vast te stellen". In een
aantal gevallen is er een beslissing
van het college van beroep voor het
bedrijfsleven, waarop men kan te
rugvallen. Iemand wijst erop dat de
minister ontheffing kan verlenen,
wanneer een bedrijf niet helemaal
beantwoordt aan de eisen van de ves
tigingswet. maar deze optimist wordt
al snel uit de droom geholpen: met
ontheffingen is de minister uiterst
spaarzaam.
Een oplossing kan zijn met een erken
de installateur samen te werken
Kleine klusjes worden dan onder zijn
verantwoordelijkheid en met hem
door hem geleverd materiaal uitge
voerd Sietz Leeflang waarschuwt voor
het gevaar dal bij het verrichten van
werkzaamheden in de 'grensgebieden'
de angst voor concurrentie bij de ge
vestigde bedrijven zal leiden tot over
heidsingrijpen Dat de opsomming
van al deze belemmeringen die het
klusjesbedrijf in de weg staan, de
stemming nauwelijks kon beinvloe-
den, is tekenend voor de geestdrift on
der de klussenbussers En daarom is
het jammer dat na het informatieve
gedeelte van de bijeenkomst het ac
tiepart m het water valt. Een aange
kondigde demonstratie met enkele
klussenbussen in een renovatiewijk
van oud-Amersfoort. waarbij gratis
hulp wordt geboden aan de bejaarde
bewoners gaat niet door Het betrok
ken wijkcentrum heeft de beloofde
propaganda niet gevoerd, omdat
commerciële bedoelingen werden
vermoed Zo blijft een aantal bejaarde
Amersiborters verstoken van hulp en
zijn wij niet in staat de theorie aan de
praktijk te toetsen.
De bijeenkomst gaat daardoor een
beetje als een nachtkaars uit. want
conclusies zijn er niet te trekken. Wel
wordt besloten een studiegroep op
dracht te geven de gezamelijke aan
pak van de klussenbusproject ze reali
seren. Die studiegroep zal bekijken
hoe de klussenbus straks op de weg
moet komen Er zijn voorstanders van
een uniform ogende bus. terwijl ande
ren de uiterlijke verschijningsvorm
liever aan de particuliere klusser over
laten. In ieder gevel is de naam 'klus
senbus' gedeponeerd bij het Benelux
Merkenbureau, en heeft iemand in
Drente een embleem ontworpen, dat
we niet te zien krijgen, want hij is met
komen opdagen.
Sietz Leeflang: van De Twaalf Am
bachten heeft gezocht naar een be
stelwagen die zich leent voor het
klussenbedrijf. Hij vond wat hij
zocht bij Van Gend en Loos. Dit
expeditiebedrijf werkt al jaar en
dag met de Commer. een Engels en
dus nogal conservatief produkt.
maar ook bijzonder degelijk. Van
Gend en Loos heeft zich bereid
verklaard om wagens die er na
zo'n negen jaar uitgaan, voor een
zacht prijsje over te doen aan as-
pïranl-klussenbussers. De Twaalf
Ambachten bemiddelt daarbij en
vormt ook een 'pool' van minder
geschikte wagens als onderdelen-
reservoir.
Tijdens de informatiedag in
Amersfoort vertelde de chef tech
nische dienst van Van Gend en
Loos op plastische wijze over de-
vele-eigenaardigheden van de
Commer Bijvoorbeeld over het
remsysteem, dat door het ontbre
ken van een 'bodenklepje' de on
aangename eigenschap heeft, 'een
flinke poep lucht' op te sparen „De
chauffeurs klemmen dan s avonds
een plank tussen stuurwiel en rem
pedaal en dan is de volgende och
tend'de zaak weer gezond" De En
gelsen gebruiken zwaar plaatstaal
voor hun auto's. Gevolg, een groot
eigen gewicht Om aan een totaal
gewicht teigen gewicht en laad
vermogen samen) van 3500 kilo te
komen zodat de chauffeurs kun
nen volstaan met het rijbewijs BE.
heeft Van Gend en Loos de Com-
mers ontdaan van krik en r
vewiel Een andere eigenaardig
heid: de wielmoeren rechts hebben
een rechtse draad, die aan de lin
kerkant een linkse draad Boven
dien past er geen normale sleutel
op.
Een ander minpuntje is het ta
melijk grote benzineverbruik één
op zeven tot één op vijf. Maar daar
staat tegenover dat de motor niet
kieskeurig is. Sietz Leeflang. die
zelf een Commer heeft, acht het
niet onmogelijk om de auto met
een vrij geringe technische ingreep
geschikt te maken voor petroleum.
Leuk karwijtje voor een klusser
Voor klussen in de stad is de Com
mer een geschikte wagen. Van
Gend en Loos garandeert een
tweedehandsje dat 'automo-
bieltechnisch elke toets der kritiek
kan weerstaan' De wagen heeft
rechtse besturing (heel handig in
de binnenstad) is sterk en heeft veel
ruimte en slahoogte De eerste
Commer-klussenbussen blijken
goed te voldoen.
Voorbeeld van een goedingerichte klu.
Rien van Reems