PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
AANTJES BEHOUDT
NEDERLANDERSCHAP
Gazastrook terug
Egypte: minimaal
üUautn adria
Debat begint morgen al
om kwart over tien
PvdA betwijfelt of pijlerdam in monding
Oosterschelde in 1985 gereed zal zijn
Berghuis getipt over
oorlogsverleden Aantjes
als het am auto's gaat
Debat Aantjes
rechtstreeks
op televisie
Regering: niet in vreemde krijgsdienst getreden
Geen loonakkoord
in Engeland
Belgische
parlement
ontbonden
DAY AN OP BRES VOOR COMPROMIS
Serieus? paginall
221e jaargang no. 269
Woensdag 15 november 1978
MarcDniBtr.l'EnesTelOIIDnSD^^n*
Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De regering vindt dat ex-CDA-fractieleider mr. W. Aantjes vrijwel zeker niet zijn
Nederlanderschap heeft verloren door zich aan te melden voor de SS. Uit de nu beschikbare
gegevens kan niet worden afgeleid dat Aantjes in 1944 daadwerkelijk in vreemde krijgsdienst is
getreden.
Dat stelde de regering dinsdag in een begeleidende brief bij de antwoorden op de 116 door de
Tweede Kamer gestelde vragen naar aanleiding van de affaire-Aantjes. De Kamer besloot om
donderdagochtend vanaf kwart over tien een uitgebreid debat aan de zaak-Aantjes te wijden.
De gegevens uit het rapport van dr. L.
de Jong en de heer A. van der Leeuw
van het Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie (RIOD) zijn onvoldoen
de duidelijk over de dienstneming van
Aantjes, zo vindt de regering. De Ge
rmaanse SS, waarvan Aantjes lid zou
zijn geweest, was een politieke en geen
militaire organisatie. Bovendien blijkt
Aantjes alleen in werkelijke dienst te
zijn geroepen, maar heeft hij geweigerd
ten velde te trekken. De regering ziet
daarom nu onvoldoende aanleiding om
Aantjes" Nederlanderschap in te trek
ken
Wel kondigt zij aan dat het onderzoek
naar dit aspect van de zaak nog niet is
voltooid. Justitie zal nog een nadei
ambtelijk onderzoek instellen. Dat is
overigens het enige onderzoek dat de
PAGINA 2
aanpassen
regering uit eigener beweging nog in
deze zaak wil laten instellen. De rege
ring stelt in de brief dat verder onder
zoek niet haar verantwoordelijkheid is.
Vluchtkansen
De antwoordeDe antwoorden op de
vragen uit de Tweede Kamer geven op
sommige punten de heer Aantjes ge
lijk. op andere spreken zij zijn verkla
ringen tegen. Zo hebben de heren De
Jong en Van der Leeuw toegegeven dat
-zoals Aantjes eerder al zei - veel Ne
derlanders die in Duitsland tewerk
waren gesteld, van dienstneming bij
de Waffen-SS gebruik maakten om
naar Nederland te vluchten.
Daarentegen spreken de onderzoekers
tegen dat vluchten en onderduiken In
Nederland vervolgens erg moeilijk zou
zijn. Gebleken is dat van de Neder
landers die van deze mogelijkheid ge
bruik maakten nauwelijks éénderde
ook werkelijk op de SS-bestemming in
ons land aankwamen. De rest ver
dween gewoon tijdens het transport, ol
verdween tijdens de opleiding. Deze
vluchters zijn ook nooit als SS-vrywil-
ligers aangemerkt. Het feit dat dit ge
geven ontbrak in het eerste rapport
van de heer De Jong wordt veroorzaakt
door het feit dat dat rapport op het
moment van publikatie nog niet was
afgerond
Dr. De Jong heeft blijkens de antwoor
den nu verklaard dat het heel wel mo-
DEN HAAG - De debatten in de
Tweede Kamer over de zaak-Aan-
tjes, die morgenochtend om kwart
over tien beginnen, worden recht
streeks op de televisie uitgezonden.
De NOS begint om tien over tien 's
ochtends met deze uitzending op
Nederland 1. Mochten de debatten
's avonds nog niet beëindigd zijn,
dan heeft de Tros. die die avond zou
uitzenden, zich bereid verklaard
haar zendtijd aan de NOS af te
staan
Ronnie Schrier: Inpakken en weg
wezen bij PC Vlaardlngen.
PAGINA 15
reorganisatie
Directie VARA-televisle wijst reorga
nisatie af; radio- en televisiepro-
Bramma's. strip.
PAGINA 17
verlies
Verlies Akzo tot twaalf miljoen be
perkt. beurs financiën - economie
ROELS: „BEREID MINISTER WAT RESPIJT TE GEVEN"
BEDENKINGEN
TEGEN PLANNEN
OM MEER ZAND
TE GEBRUIKEN
ivan onze Haagse redacteur
DEN HAAG - De PvdA-fractie in de
Tweede Kamer betwijfelt sterk of de
pijlerdam in de monding van de Oos
terschelde op tijd, in 1985, gereed zal
zijn. De fractie baseert die twijfels, zo
vertelde kamerlid P. A. Roels bij de
behandeling van de begroting van
verkeer en waterstaat in de Tweede
Kamer, op de vele onzekerheden op
technisch gebied die nog overwonnen
moeten worden.
De PvdA heeft ook bedenkingen tegen
de plannen om méér zand te gebruiken
bij de aanleg van Oester- en Philips-
dam. Dat zou weliswaar een bezuini
ging van 40 miljoen kunnen opleveren,
maar de PvdA vreest voor de gevolgen
die een en ander voor de
schelpdiercultures zou kunnen heb
ben: de getijwerking bij dc aanleg van
de dammen moet voor de duur van
acht weken kunstmatig worden ver
traagd. Juist dat zou, aldus de heer
Roels, voor de schelpdieren tot een
dodelijk gehalte van chloor-ionen
kunnen leiden.
De sociaal-democraten vinden niet, zo
bleek dinsdagmiddag bij de behande
ling van minister Tuijnmans begro
ting, dat er onoverkomelijke proble
men ontstaan wanneer de Ooster-
scheldedam niet in 1985 gereed zou
komen. De heer Roels: ,,Als dat jaar
niet wordt gehaald, dan is onze fractie,
met de twijfel die ik heb uitgesproken
die bij ons leeft, bereid de minister nog
één of twee jaar respijt te geven".
Het kamerlid hechtte er grote waarde
aan van minister Tuijnman „opening
van zaken" te krijgen over de proble
men waarmee de rijksdiensten kam
pen De heer Roels zei te denken dat de
technische diensten nogal „in de moei
lijkheden zijn"; dat was hem uit infor
mele contacten met ..een rijksdienst"
gebleken Het kamerlid wilde niet
blindvaren op het onlangs verschenen
„voortgangsrapport", waarin werd ge
sproken over 1985 als „haalbaar" tijd
stip.
De heer Roels daarover: „WIJ zouden
dat best willen, alhoewel in mijn fractie
ook wel eens wordt gevraagd of wfj
eigenlijk met deze werken wel op de
goede weg zijn. en of wij het eigenlijk
met op een andere manier hadden
moeten aanpakken, met name als dat
wordt vergeleken met de buiten
gewoon goede manier waarop de par
tiële dijkverhoging is aangebracht".
Terugkomend op de technische pro-
(Slot zie pagina 5 kol. 2)
BRUSSEL - Vooruitlopend op de al
gemene verkiezingen van half decem
ber heeft het Belgische parlement
dinsdagavond besloten zichzelf te
ontbinden. Dit heeft de voorzitter van.
de kamer van volksvertegenwoordi
gers. Edmond Leburton. bekend
gemaakt.
De Belgische parlementsverkiezingen
zijn door de overgangsregering van
premier Paul van den Boeynants vast
gesteld voor 17 december Van den
Boeynants is de opvolger van Leo Tin-
demans, die op 10 oktober woedend
zijn ontslag indiende na een debat ln
het parlement over de communautaire
politiek.
Juist voor de ontbinding van de kamer
was dinsdagavond de wet aangenomen
over de Europese verkiezingen, die in
Juni 1979 moeten plaatsvinden. België
was het laatste land van de EEG dat
zich nog niet over deze wet had uitge
sproken. De Belgische kiezers moeten
volgend jaar 24 afgevaardigden naar
het Europese parlement kiezen, van
wie 13 Nederlandstaligen en 11 Frans-
tallgen.
Vervroegd pensioen levert 20.000 ar
beidsplaatsen op.
PAGINA 13
wegwezen
LONDEN (RTR) - Regering en het
vakverbond TUC in Engeland zijn er
niet in geslaagd het eens te worden
over een formule om de loonsverho
gingen te berperken en de inflatie te
beteugelen. Dit is dinsdagavond door
beide partijen bekendgemaakt.
Maandagavond verklaarde minister
voor werkgelegenheid Albert Booth
nog dat onderhandelaars van het TUC
het met het kabinet eens waren gewor
den over beperking van de loonstijging
tot maximaal acht procent, hetgeen
gelijk stond met het huidige infla
tiepercentage De centrale raad van
het TUC moest zich echter nog over het
onderhandelingsresultaat uitspreken.
Deze uitspraak is negatief uitgevallen.
Publiciteit
De onderzoekers hebben overigens la
ten weten nog onvoldoende getuigen
te hebben kunnen horen, omdat zij
hun onderzoek niet konden afronden.
Oorzaak daarvan was dat de berichten
over het onderzoek waren uitgelekt en
perspublikaties de zaak in een
stroomversnelling brachten. „Onder
druk van de publiciteit is het onder
zoek nog niet voltooid", aldus De Jong
in de antwoorden aan de Tweede Ka
mer. Dat is ook de reden dat alleen
belastende getuigen zijn gehoord en
nog geen getuigen a decharge. De Jong
en Van der Leeuw ontkennen overi
gens ten stelligste dat een selectie van
getuigen zou hebben plaatsgevonden.
Uit de antwoorden blijkt voorts dat de
bron van de Haagse advocaat mr. I.
Hes - door wiens tip het Rijksinstituut
met het onderzoek naar Aantjes begon
- nog steeds niet bekend is. Hes sprak
van „wandelgangen in de Eerste Ka
mer". maar wie dat is of zijn is nog on
bekend. In de mededelingen van Hes
zagen de onderzoekers overigens geen
aanleiding anderen te gaan horen.
Rol P.O.U.
Weinig opheldering is verder gegeven
over de vraag waarom de Politieke Op-
sporings Dienst (POD) na de oorlog
geen stappen tegen Aantjes heeft on
dernomen. Volgens De Jong was het
namelijk ruim bekend dat het wacht-
bataljon van de Landstorm - waarvan
Slot zie pagina 4 kolom 4)
iVan onze parlementaire redactie)
DEN HAAG- De oud-voorzitter van de
ARP. dr. W. Berghuis, blijkt in 1967
getipt te zijn over het feit dat mr. Aan
tjes lid is geweest van de SS. Dit valt
op te maken uit de brief van Berghuis
aan Aantjes van 7 juni 1967, waarin
deze opheldering vraagt over Aantjes'
oorlogsverleden, nadat Aantjes was
gepasseerd als minister in het kabi
net-De Jong in verband met geruchten
over zijn gedrag in de bezettingstijd.
Berghuis stelde Aantjes toen een zestal
gerichte vragen, waarvan er één luidt:
„Is het waar jij lid bent geweest van de
Germaanse SS?". De andere vragen
betreffen Aantjes' beweerde lidmaat
schap van de NSB. zijn functie in het
kamp bij Assen en het gerucht dat hij
daar geregeld de Hitlergroet bracht.
Aantjes ontkent in zijn antwoord alle
zes punten. In zijn brief van 12 juni 1967
aan Berghuis (die dinsdagochtend uit
de kelders van de Vrije Universiteit in
Amsterdam is opgediept en direct is
doorgestuurd naar de Tweede Kamer:
geeft hij alleen toe dat hij in Duitsland
is ingegaan op de werving voor „poli
tiediensten" in Nederland. Zijn doel
was zich op die manier aan de arbeids
dienst in Duitsland te onttrekken. In
Nederland aangekomen werd Aantjes
al snel duidelijk dat hij als militair zou
worden opgeleid. „Vanaf dat moment
heb ik alles geweigerd", aldus Aantjes
mjpjn verklaring aan Berghuis.
•^Tot dusver is door de AR-top, die
in de jaren vijftig en zestig met Aan
tjes' oorlogsverleden in aanraking
kwam, steeds ontkend dat het woord
SS in verband met Aantjes was geval
len. Het kamerlid Schakel en oud
voorzitter Berghuis hebben vorige
week herhaaldelijk verklaard pas
door het recente onderzoek van dr. De
Jong van Aantjes' SS-lidmaatschap te
hebben vernomen. Berghuis blijkt nu
door de informanten die hem van Aan
tjes' verleden op de hoogte stelden,
ook over de SS tc zijn ingelicht. An
ders had hij niet de vraag kunnen stel
len over de SS en zeker niet over de
„Germaanse SS", de afdeling waar
voor Aantjes zich naar eigen zeggen
had opgegeven.
Aantjes' brief aan Berghuis komt vrij
wel overeen met wat hij vorige week
over zijn verleden heeft meegedeeld.
namelijk dat hij geen lid van de NSB Is
geweest, dat hij nooit de Hitlergroet
heeft gebracht en na de oorlog geen
problemen heeft gehad met de Poli
tieke Opsporings Dienst noch met de
zuiveringscommissie van de Utrechtse
universiteit. Wel stelt hij dat hij ook
geen lid is geweest van „enige andere
nationaal-socialistische organisatie",
een bewering die nu door de ontdek
king van dr. De Jong Is gelogenstraft.
Verhalen
Dr. Vondeling, de voorzitter van de
kamercommissie die het debat van
donderdag voorbereidt, heeft voorts de
antwoorden ontvangen van alle partij
en fractievoorzitters en kabinets
formateurs, die iets van Aantjes' oor
logsverleden hebben kunnen opge
vangen. Geen van allen hebben z\j in
formatie ontvangen over Aantjes' SS-
lidmaatschap, ook Biesheuvel en De
Jong niet, die direct waren betrokken
bij het passeren van Aantjes als minis
ter in 1967. Op vrijdag 30 maart 1967
was Aantjes' kandidatuur geheel rond,
maar diezelfde ochtend werd Berghuis
door iemand uit het plaatsje De Krim
benaderd met verhalen over Aantjes'
oorlogsverleden. Na overleg met frac
tievoorzitter Biesheuvel werd besloten
Aantjes te schrappen als minister-in-
spé. Aan formateur P J. S. de Jong
werd echter verteld dat Aantjes op me
dische gronden niet geschikt was voor
een ministerschap.
De AR-voorzitters Veerman en De Ko-
(Slot zie pagina 4 kolom 5)
TEXEL- De kustsleepboot Wambrau van de Koninklijke Manne i midden) langs
zij het in moeilijkheden geraakte bootje Alina op drie mijl uit de kust ten noorden
van Oudeschild op het Texelstroom. De Alina was lekgeslagen maar wist door te
wuiven naar de passerende Wambrau aandacht te trekken Het sleepbootje werd
later door Hr. Ms. Mercuur ttorpedowerkschip op sleeptouw genomen naar
Texel evenals de bemanning. Op de achtergrond Hr. Ms. Blommendal.
ISMAILIA (RTR)-Een vredesverdrag
met Israël moet minimaal in het voor
uitzicht stellen, dat Egypte de strook
van Gaza terugkrijgt, anders is het
voor ons onaanvaardbaar. Dit heeft
president Sadat woendag gezegd op
een partijbijeenkomst in Ismailia.
„In 1967 nam Israèl ons Sinai en Gaza
af en het is essentieel dat Gaza met de
Sinai worden teruggegeven als begin
van een veelomvattende en rechtvaar
dige regeling. Ik sta Gaza niet af. Het is
van ons. De westelijke Jordaanoever is
Palestina's probleem. Wij willen vrede
en onze vice-president zal dat aan Car
ter meedelen." aldus de Egyptische
president, die tot nu toe bovendien als
voorwaarde stelde, dat Israël de wes
telijke Jordaanoever zou verlaten.
Egypte wil Gaza weer gaan besturen
tot er overeenstemming is bereikt over
de toekomst van de westelijke Jor
daan
oever. want het wil graag dat Gaza en
de westelijke oever samen een Pales
tijnse entiteit worden die nauw met
Jordanié verbonden is.
Nieuwe denkbeelden
Het Israëlische kabinet zal vandaag
enkele nieuwe Amerikaanse denk
beelden met betrekking tot de Egyp-
tisch-Israélische vredesonderhande
lingen bespreken. Dit heeft de Israëli
sche minister van buitenlandse zaken
Dayan dinsdag in Tel Aviv meegedeeld
bij zijn terugkeer van de geschorste
onderhandelingen in Washington. Op
twee punten na, zei hij, zijn we het eens
over het vredesverdrag en de politieke
en miliatire annexen.
Het voornaamste struikelblok is de
westelijke Jordaanoever. „Wij willen
niet," zei Dayan, „dat het verlenen van
autonomie aan dat gebied op mechani
sche wijze wordt gekoppeld aan het
Egyptisch-Israèlische vredesverdrag."
Dayan heeft dinsdag zowel het Israëli
sche kabinet als de Egyptische rege
ring opgeroepen het Amerikaanse
compromisvoorstel te aanvaarden. In
dit voorstel wordt het bilaterale vre
desverdrag „in verband' gebracht met
een algemene regeling voor het Mid
den-Oosten. Volgens Dayan is hetgeen
dat tot nu toe met Egypte is bereikt,
het maximaal haalbare De Israëlische
minister van landbouw, Ariel Sjaron,
zei maandag dat zijn plannen voor een
nieuw stedelijk centrum in de strook
van Gaza een passende reactie zijn op
de nieuwe eisen van Egypte bij de be
sprekingen in Washington.
De plannen voor de bouw van een ste
delijk centrum Ln de strook van Gaza
werden zondag onthuld.
Vice-premier Yigael Ydain zei dat de
regering niet gesproken had over de
plannen voor dit centrum en vele mi
nisters waren verbaasd over de ont
hulling.
Broomchemie moet het produktiepro-
ces op een aantal onderdelen aanpas-
PAGiNA 3
afbraak
Van Thijn- minister breekt het
openbaar vervoer langzaam af
PAGINA 7
mishandeling
Twee weken gevangenisstraf voor het
ernstig mishandelen van een vrouw.
PAGINA 11
pensioen
gelijk is dat Aantjes als gestrafte in het
kamp Port-Natal is terechtgekomen en
pas na enige tijd als functionaris van de
kampleiding werd aangesteld. Dat is in
tegenspraak met eerdere mededelin
gen van het RIOD dat Aantjes alleen
als bewaker werkzaam was geweest.
Dat antwoord geeft Aantjes ook gelijk,
die vorige zei dat hij gevangene en geen
bewaker was
De Jong en Van der Leeuw stellen ook
het niet uitgesloten te achten dat mili
tairen van de Landstorm, waartoe
Aantjes behoorde, bij de kampbewa
king werden ingeschakeld. Aan de an
dere kant hechtten de onderzoekers
weinig waarde aan de elkaar tegen
sprekende verklaringen van getuigen
uit PortrNatal over de kleding waarin
Aantjes in het kamp rondliep.
DEN HAAG - Beeld van de vergadering dinsdagmiddag van de commissie onderzoek-Aantjes. V.l.n r.: Den Uyl, Klei
Voogd, de griffier en de voorzitter van de commissie Vondeling.
RECHTSTREEKSE VRAAG OVER LIDMAATSCHAP SS
