BEDRIJVEN IN BRUINISSE VERKEREN
NOG STEEDS IN HET ONGEWISSE
Iepziekte houdt
huis in Westhoek
SchouwetifDuiveland Extra
De touwtrekkerij rond een schadevergoeding
EN DAN NOG DIT..
Schrijven voor
politieke
gevangenen
VELE BOMEN DOOR
SCHIMMEL AANGETAST
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1978
En jawel hoor, zondag was het opnieuw raak. Door een volko
men onverwacht hoge waterstand werd het havenplateau van
Bruinisse weer volledig blank gezet. Dit keer viel de schade nogal
mee. Bij slechts een van de vier bedrijven op het havenplateau
drong het zeewater binnen. Bij de andere bedrijven konden ze de
voeten droog houden. Maar ze krijgen er zo langzamerhand wel
grijze haren van, daar in Bruinisse. Want het was zondag voor de
zoveelste keer binnen enkele jaren, dat het opgedrongen zeewater
Want. zeggen ze. alle ellende vloeit
voort uit de Deltawerken endaar zijn wij
de dupe van. Hoe vaak hebben de eige
naars van de buitendijkse bedrijven het
al niet uitgeroepen: door al die watero
verlast dreigen we in grote financiële
problemen te raken. Plannen van de
machinefabriek 'Welgelegen- (waar
ruim dertig mensen werkzaam zijn) om
uit te breiden, werden voorlopig maar
op de lange baan geschoven. En eind
vorig jaar klonk het zelfs, dat ver
schillende bedrijven uit Bruinisse zou
den vertrekken, wanneer de rijksover
heid zou blijven weigeren de helpende
hand toe te steken. Een situatie, die
leidde tot de nodige onrust onder het
personeel van de bedrijven. De ruim zes
tig werknemers van de twee machine
fabrieken en de twee scheepswerven op
het havenplateau deden een dringend
beroep op het gemeentebestuur van
de buitendijkse Bruse bedrijven voor problemen stelde. Ze be
ginnen er zelfs al een beetje aan te wennen. Want hoe lang speelt
het nu al niet? Hoe lang zijn de bedrijven al niet bezig om van het
rijk een schadevergoeding los te peuteren voor al die keren, dat
het water wel voor een fikse schadepost in de bedrijven had
gezorgd. Nog steeds zonder noemenswaardige resultaten. Tot
groot ongenoegen van de eigenaars van de betrokken bedrijven.
Bruinisse. om toch maar vooral alles in
het werk te stellen de werkgelegenheid
veilig te stellen. Dat was bijna een jaar
geleden. Sindsdien is er heel wat ge
beurd. Maar nog steeds hebben de tal
loze besprekingen over de weinig benij
denswaardige positie van de Bruse
buitendijkse bedrijven weinig positi-
tiefs opgeleverd.
Het is Januari 1973. wanneer het Ooster-
schelde water opgezwiept door een zwa
re storm voor de eerste keer de bedrijfs
hallen binnendringt De schade, die het
zoute water aan de machines in de be-
drijfsloodsen aanrichtte, was zeer aan
zienlijk: ruim een half miljoen gulden.
De verzekeringsmaatschappijen
weigerden over de brug te komen. Met
de ramp van 1953 in het achterhoofd
hebben de verzekeraars een bepaling in
de polissen opgenomen, waarin wordt
vastgelegd, dat schade veroorzaakt
door overstromingen, niet wordt ver
goed. De gemeenteraad van Bruinisse
vond. dat de getroffen bedrijven niet in
de kou mochten blijven staan, en be
sloot bij de hogere instaties om finan
ciële steun aan te kloppen. Er was zelfs
een tweede kamerlid, die meende dat
Bruinisse tot rampgebied verklaard
'moest worden, waardoor het mogelijk
zou zijn een beroep te doen op het natio
naal rampenfonds. Maar die vlieger ging
niet op.
In januari 1976 sloeg het water weer
toe. Opnieuw joeg een hevige storm het
water het havenplateau op. Dit keer
slaagde men er wel in tijdig voorzie
ningen te treffen, waardoor het lukte de
schade binnen de perken te houden. In
november van '77 stroomde het haven
plateau weer vol. Ook dit maal nauw
elijks schade aan de machines, maar de
bedrijfsschade liep toch behoorlijk in
de papieren. Volgens voorzichtige
schattingen hadden de vier bedrijven
gezamenlijk zo langzamerhand te ma
ken gekregen met een schadepost van
in totaal een miljoen gulden.
De maat was vol in Bruinisse. De emo
ties liepen hoog op. Er klonk krachtige
taal in de raadszaal van Bru:Aan be
grip hebben we niets meer. Het rijk moet
nu maar eens tot daden over gaan", riep
burgemeester T. C. Hekman strijdlustig
uit. Volgens het gemeentebestuur en de
gedupeerde bedrijven staat het als een
paal boven water, dat het rijk verplicht
is te hulp te schieten. Want, zo wordt in
het vissersdorp geredeneerd, door de
aanleg van de Grevelingendam. de Vol-
kerakdam en de Phillpsdam. kunnen bij
Bruinisse extreem hoge waterstanden
ontstaan. En op grond daarvan menen
zij. dat de bedrijven recht hebben op een
Het waren sombere geluiden, die de woningbouwvereniging 'Beter Wonen'
zo'n drie maanden geleden in de eerste aflevering van de Zeeland-Woonkrant
leen informatieblad tot stand gekomen door samenwerking van de woning
bouwverenigingen in Goes. Reimerswaal, Temeuzen en Zierikzee) liet horen.
Het zou - zo voorspelde 'Beter Wonen' - steeds moeilijker worden om op
Schouwen-Duiveland aan een woning te komen. Want het aantal huurwonin
gen. dat op Schouwen-Duiveland mag worden gebouwd, is lang niet genoeg
om aan alle aanvragen te kunnen voldoen. Het aantal woningzoekenden op
Schouwen-Duiveland zal - zo wordt geraamd per 1 januari 1978 zo rond de
vierhonderd schommelen. En. zo voorzag 'Beter Wonen', het zou een onmo
gelijke opgave zijn al die woningzoekenden op korte termijn aan een huis te
helpen Ze zijn bij 'Beter Wonen' inmiddels wel wat optimistischer gestemd
geraakt. Het college van burgemeester en wethouders van Zierikzee heeft de
aanvraag van 'Beter Wonen' voor een rijksbijdrage voor de bouw van twee
honderd woningwetwoningen en veertig premiekoopwoningen in 1979 en van
nog eens tweehonderd woningwetwoningen en twintig premiekoopwoningen
in 1980 ondersteunt.Het is nu te hopen, dat de bezuinigen van het kabinet
op volkshuisvesting geen roet in het eten gooien", aldus Beter Wonen'. De
woningen waar het om gaat. zijn mede nodig voor de huisvesting van de
Oosterscheldewerkers en voor werknemers van de nieuwe industrievestiging
in de gebouwen van de voormalige motorenfabriek van Smit en Bolnes op het
industrieterrein in Zierikzee.Dat goede huisvesting van buitengewoon be
lang is voor de werkgelegenheid in de regio blijkt uit de intensieve contacten
tussen de Deltadienst. Dosbouw en andere bedrijven met 'Beter Wonen".
uitkering krachtens de Deltascliade-
wel.
Maar in Den Haag wil men daar niet
aan. Er wordt ontkend, dat de Del
tawerken een opstuwing van het water
bij Bruinisse tot gevolg hebben. Eer
welles-nletes-spelletje. dat nog steeds
voortduurt B. en w. hebben een juristen
een medewerker van het Economisch
Technologisch Instituut <ETI) voor
Zeeland in de arm genomen om hen bij
te staan in het steekspel met het minis
terie van verkeer en waterstaat. Maarz^
hebben - in zeer voorzichtige bewoor
dingen - te kennen gegeven, dat er toch
wel rekening mee moet worden gehou
den. dat het ryk blijft weigeren d»
schadeclaims toe te kennen. Wel is op
ambtelijk niveau in ieder geval de toe
zegging losgeweekt, dat eventuele wa
terschade tussen 1978 en 1985 (het jaar
waarin de pijlerdam in de Oosterschelde
gereed is en waarmee alle ellende in
Bruinisse tot het verleden zal behoren
wel voor een vergoeding in aanmerking
kan komen. Dat is meegenomen, mar
het is niet meer dan een pleister óp
wonde De touwtrekkerij rond
schadeclaims duurt voort. Het wordt nu
zo langzamerhand toch echt wel 's tijd
dat ze in Bruinisse definitief weten waar
ze aan toe zijn. Iedereen weet het: amb
telijke molens plegen nogal eens traag
te malen. Maar het Oosterscheldewatcr
houdt daar geen rekening mee
NU OOK IN ZIERIKZEE
Amntesy International organiseert sinds kort ook in Zierik
zee 'schrijfavonden'. Iedere vierde woensdag van de maand
grijpt een klein groepje mensen vanaf acht uur in een woning
aan de Lange Nobelstraat30 naar pen en papier om aandacht
te vragen voor het lot van politieke gevangenen waar ook ter
wereld Er is met altijd een direct resultaat merkbaar na zo'n
schrijfactie. Maar het gebeurt wel. dat een gevange kort na
zo'n actie wordt vrij gelaten. Een mooi voorbeeld daarvan
staat in het laatste nummer van 'Wordt vervolgd', het maan
delijks informatieblad voor leden en donateurs van Amnesty
International Op 26 april werd Abdulrahman Babu in Tan
zania vrij gelaten. Voor hem was in december vorig jaar ge
schreven. In een bedankbrief zegt Babu ervan overtuigd te
zijn. dat zijn leven zich nu nog in de gevangenis zou voortsle
pen als de leden van Amnesty zich niet zo massaal voor hem
hadden ingezet De gevangen om wie het deze maand gaat
zijn Alberto Altesor in Urugay. Wilibrordus Surendra Rendra
in Indonesië en Nasir Bin Adullah Al-Wahidl in de volksrepu
bliek Jemen Altesor werd in 1975 gearresteerd wegens zijn
lidmaatschap van de communistische partij en zijn leidende
functie bij de vakbond Hij zou vele malen zijn gemarteld en
lijdt aan een ernstige hartkwaal Rendra is een 42-jarige In
donesische intelectueeel, die begin dit jaar werd opgepakt,
omdat hij betrokken was bij studentenonlusten; o. a een
protest tegen het schenden van de mensenrechten. Nasir Bin
Adullah Al-Wahidi werd in februari 1968 na een regeringswis
seling veroordeeld tot tien jaar. Hij is nu nog niet vrij. Talloze
vragen om informatie over zijn huidige verblijfplaats zijn niet
beantwoord
In het vervolg zullen de maandelijks door dc werkgroep Wes-
terschouwen in Haamstede georganiseerde schrijfavonden
niet meer op de derde maar op de vierde maandag van de
maand zijn. De eerstvolgende is maandag 25 september, zoals
gewoonlijk in de recreatiezaal van de gereformeerde kerk,
waar vanaf half acht tot half tien druk wordt gepend om te
trachten het lot van politieke gevangen te verzachten.
De gemeente Westersehouwcn en de Plantenziektckun-
dige Dienst zijn in de Westhoek van Schouwen-Duive
land begonnen met het rooien van een groot aantal iepen.
De operatie is noodzakelijk, omdat de bomen zijn aange
tast door de iepziekte. Om welke aantallen het gaat, is
niet precies bekend. Wel is het duidelijk, dat de ziekte,
behoorlijk heeft huis gehouden onder het iepenbestand
in de Westhoek. Vooral aan de Hogezoom tussen
Haamstede en Renesse zijn vele iepen door de ziekte
getroffen. Volgens een woordvoerder van de dienst ge
meentewerken van de gemeente Westersehouwcn is er
maar een middel om te voorkomen, dat de ziekte zich nog
verder zal verspreiden: rooien. En daarmee is dan een-
begin gemaakt. De iepziekte is de laatste jaren nauw
elijks meer in de Westhoek van Schouwen-Duiveland
geconstateerd. In dc jaren dertig moest ook een massale
rooiactie op touw gezet worden, om de iepziekte een halt
toe te roepen. En sindsdien heeft men in de Westhoek
eigenlijk nooit meer in ernstige mate met de iepziekte te
maken gehad.
De iepziekte wordt veroorzaakt door een schimmel (cera-
lostomella ulmi). die de sapkanalen in de bomen ver
nauwt. waardoor niet meer voldoende sappen naar boven
kunnen stromen. De boom sterft daardoor op den duur af
De schimmel wordt op gezonde bomen overgebracht door
de iepespinkever. die onder de bast kanalen graaft- De
ongeveer twee mm grote kevertjes leggen hun eitjes mees
tal in verzwakte of oudere bomen. Maar voor de zoge
naamde rijpingsvraat doen de kevertjes zich ook tegoed
aan gezonde bomen, die nogal volop groeien Omdat de
schimmels alleen door de kevertjes worden overgebracht,
is het zaak dat de aangataste bomen en daarmee de kever
tjes zo snel mogelijk gerooid en verbrand worden. Tegen
de iepziekte is weinig te doen Er zyn momenteel wel drie
'iepeselecties' die verminderd vatbaar zijn voor de ziekte,
maar afgewacht moet nog maar worden of ze dat over
enkele jaren nog steeds zijn In een iepesoort, die jaren
geleden nog ongevoelig heette te zijn voor de ziekte, woe
den de schimmels nu het hevigst. Wel bestaat de moge
lijkheid de bomen tegen iepziekte te iiyecteren. Onder
druk wordt dan onder in de stam van de boom een che
misch middel in de sapkanalen gespoten. Dat biedt een
bescherming voor ongeveer acht maanden Bovendien
kunnen bomen, die slechts in lichte mate zijn aangetast er
door worden genezen Het bezwaar tegen dit injecteren ls
echter, dat de behandeling honderd tot tweehonderd gul
den per boom kost. en dat het karwei regel matig herhaald
moet worden om de boom blijvend te beschermen. De
iepziekte werd het eerst ontdekt in Nederland <19I9i en
heeft zich sindsdien over de gehele wereld verspreid. Aan
het onderzoek betreffende de oorzaak en de bestrijding
hebben twee vrouwelijke Nederlandse biologen <dr. M. B
Schol-Schwarz en dr. Christine Buisman) veel bijgedra
gen.
