Aangepaste elementen
voor wie geen schoorsteen heeft
Bezig zijn
in vrije tijd
MAAK EIGENTIJDSE
KLOK- BAROMETER
Kleur kiezen in
harmonie met
eigen interieur
Tips
Eiken logen
zoals vakman
dat doet
Lezers vragen
Onderdelen
aanbouwmeube
Palissander
of niet
Ongezond tapijt
Antiek ijzer
toonbaar
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1978
Op de grens van twee seizoenen vragen kille, vochtige avonden om (bij)verwarming. Voor de
winterkachel is het nog te vroeg. Maar helemaal zonder stoken gaat het toch ook niet. Kamer
bewoners en anderen, die het zonder rookkanaal in huis moeten stellen, zullen uitzien naar
aangepaste elementen. Warm wonen zonder vuur blijkt in die gevallen heel goed mogelijk. In de
nabije toekomst wordt zélfs elektrisch verwarmd behang verwacht, waardoor de muren voor een
aangename temperatuur zorgen.
Veel nieuwbouwwoningen zijn zonder
schoorsteen uitgevoerd. Men is daar
uitsluitend aangewezen op de centrale
verwarming. De warmte moet dan uit
het stopcontact komen. Er is de
laatste jaren dan ook een uiteenlo
pend assortiment in elektrische ka
chels en radiatoren ontstaan.
De traditionele elektrische straalka-
chel is op zijn retour. De warmte daar
van is sterk gericht en doet in een en
kel geval zelfs scheuren en barsten
ontstaan in houtwerk en meubels.
Meer verbeterde uitvoeringen zijn de
ventilatorkachels en radiatoren.
Ventilatiesysteem
Een ventilatorkachel werkt door ge
forceerde luchtcirculatie. De warmte
die door een element wordt geprodu
ceerd. wordt met grote kracht de
ruimte ingeblazen. Eerst wordt de
lucht boven de vloer verwarmd. Om
dat die warme lucht opstijgt zal het
hele vertrek een behagelijke tempera
tuur krijgen. Het apparaat is verstel
baar naar alle richtingen. Er wordt een
optimaal effect mee verkregen. De
warme lucht wordt gelijkmatig ver
deeld.
Deze manier van bij verwarming is
schoon en veilig. Het (lichtgewicht)
kacheltje is simpel te verplaatsen als
men ook in een ander vertrek verwar
ming nodig heeft. Een snoer van twee
tot twee en een halve meter zit aan de
kachel vast. Oudere typen hadden als
nadeel dat ze veel lawaai veroorzaak
ten. De laatste jaren is dat probleem
ondervangen, zodat ze nu praktisch
geruisloos werken
Het beste systeem bij ventilator
kachels is dat waarbij in een cilinder
twee ventilatoren aan de zijkanten ge
lijktijdig draaien. Daardoor wordt een
grote spreiding van warme lucht mo
gelijk. De meest simpele uitvoering is
die met een versnelde warme-lucht-
circulatie, geschikt voor 1000 of 2000
Watt. Het apparaat moet voorzien zijn
van een stabiele kunststof voet.
Er is bovendien nog een type in de
handel dat ook de mogelijkheid heeft
koude lucht te laten circuleren In ver
trekken waar bijvoorbeeld na een
avond visite veel rook is blijven han
gen. zorgt frisse lucht ervoor dat de
atmosfeer snel prettig wordt.
Gesloten radiator
Een andere manier van elektrische
bijverwarming is de gesloten ra
diator. De lucht wordt verwarmd,
stijgt vanzelf op en gaat circuleren.
De oppervlaktetemperatuur be
draagt ongeveer 80 graden Celsius.
Door de olievulling is de warmte ge
lijkmatig. Een thermostaat regelt de
automatische aanpassing van de
temperatuur.
In een kolomradiator met veertien
kolommen en een vermogen van 2000
Watt gaat ruim elf liter olie. Er zijn ook
kleinere uitvoeringen. Handgrepen en
zwenkwieltjes maken de radiatoren
gemakkelijk verplaatsbaar.
Een paneelradiator heeft een kleinere
olie-inhoud. Deze apparaten zijn
meestal voorzien van twee vloersteu-
nen. Door het geringe gewicht (onge
veer 17 kilo) zijn ze eenvoudig te ver
plaatsen. Elektische radiatoren zijn
altijd wel ergens te plaatsen. Voor
kleine kinderen is deze hulpverwar
ming volkomen veilig. Er bevinden
zich nergens draaiende delen.
Slaapkamer
Slaapkamers kunnen al vroeg in de
herfst kil zijn. Een tijdelijke verwar
ming met behulp van radiatoren kan
een uitkomst zijn. Men gebruikt hier
voor een kachel in gesloten uitvoering
die onder het raam kan worden ge
plaatst. Voor de vaststelling van de
luchttemperatuur kan een instelbare
tegelaar worden toegepast. Die zorgt
voor het automatisch in- en uit
schakelen van de kachel. Het is uiter
aard niet nodig dat die kachel voort
durend brandt Met behulp van een
schakelklok kan men de slaapkamer-
verwarming 's avonds instellen, enkele
uren voordat men naar bed gaat.
Weinig gebruikte logeerkamers moe
ten van tijd tot tijd ook worden ver
warmd. Voor dat doel is een losse ver-
Plaatsbare radiatorkachel geschikt.
Voor een studeerkamer zijn diverse
oplossingen mogelijk. Om een vertrek
snel op temperatuur te brengen is een
ventilatorkachel aan te bevelen. Bo
vendien kan men een zogenaamde
schrijftafelverwarming nemen, die
vooral de voeten warm houdt en het
(studie)hoofd koel. Het gaat hier om
^n stralingstoestel met gering
stroomverbruik dat aan de onderkant
van het tafelblad wordt bevestigd.
Zo'n zuinig kacheltje is in staat de
eerste kille weken het vertrek goed te
verwarmen, zonder dat andere ap
paraten behoeven te worden inge
schakeld.
Nachtstroomkachels
Voor kinderkamers en keukens, die
doorgaans permanent moeten wor
den verwarmd, komen accumuleren
de nachtstroomkachels in aanmer-
h'ng. Zij hebben het voordeel dat men
van goedkope stroomtaricven ge-
speciale ketel of brander. Toch kan
men met enkele van die apparaten het
huis afdoende verwarmen. Er is echter
één nadeel. Het apparaat is tamelijk
groot en niet erg sierlijk in het inte
rieur. Een radiator van de cv loopt heel
wat minder in het oog dan een derge
lijke verwarmingsunit
De aanschafkosten zijn ook met ge
ring. Een kachel met een vermogen
van zes Kilowatt is al gauw nodig in
een flinke ruimte. Daarvoor betaalt
men rond de 1000 gulden. Er kunnen
nog speciale aansluitkosten bij ko
men.
Geen aardgas
In dunbevolkte plattelandsstreken
zijn niet alle huizen op aardgas aange
sloten. Ze zullen dat in de toekomst
waarschijnlijk ook niet krijgen. Men is
daar dus aangewezen op olie of elek
triciteit als energiebron.
Ook de bekabeling van het elektrici
teitsnet laat soms te wensen over. Een
accumulerende nachtstroomkachel
vereist een drie-fasen-aansluiting. Die
is niet bij elk pand aanwezig. De kans
is groot dat men die ook niet overal
aangeleverd krijgt. Innstallatie van
zo'n nachtstroomapparaatisaltijdhet
werk van de vakman. Die moet, in sa
menwerking met het energiebedrijf, de
schakelklok voor goedkope stroomta-
rieven aanbrengen. Dat alles heeft
vanzelfsprekend invloed op de inves
teringskosten.
Chamottekachels kan men overal los
plaatsen. Maar van goedkope energie
kan men niet profiteren. De aan
schafprijs is voordeliger dan een
nachtstroomkachel. Ze zijn ook in
staat een flink vertrek te verwarmen,
echter tegen hoge tarieven. De door
elementen verhitte stenen blijven nog
lang een behagelijke temperatuur ver
spreiden.
Veilig in bad
Uiteraard zijn in badkamers en
doucheruimten alleen de voorge
schreven elektrische kachels te ge
bruiken. Zo'n kachel moet minstens
twee meter boven de vloer aan een
wand worden aangebracht. Bij voor
keur zo dicht mogelijk bij de plaats
waar men zich aankleedt. De reflector
zal zodanig moeten worden opgesteld
dat men optimaal van de stralings
bundel profiteert. Warmtestralers in
lampvorm, met een aansluitwaarde
van 250 tot 375 Watt per stuk, zijn ook
te gebruiken. Deze apparaten kunnen
bovendien worden toegepast in het
toilet. Vooral tijdens vorstperioden
voorkomt men hiermee bevriezing
van de waterleiding.
Ofschoon keukens meestal overvol
zijn. valt met schuiven altijd wel een
plaatsje te vinden voor een platte ra
diatorkachel. Een apparaat dat vast
opgesteld wordt, heeft de voorkeur.
Meer plaatselijke verwarming, bij
voorbeeld op de vloer, krijgt men door
een voetverwarmingsplaat voor het
aanrecht te laten aanbrengen.
Garages die verwarmd zijn hebben het
voordeel dat het starten van de auto 's
morgens probleemloos verloopt. Een
ribbenbuiskacheltje kan hiervoor de
oplossing zijn. Zo'n apparaat vraagt
een aansluitwaarde van 1250 Watt.
Men plaatst het toestel in de leng
terichting van de wagen onder het mo
torblok. Een garage-temperatuurre-
gelaar zorgt ervoor dat de kachel au
tomatisch wordt in- en uitgeschakeld.
Veel duurder?
Elektrische kachels worden door het
publiek ervaren als schoon.
BEGANE GROND
-*€
ACCUMULERENDE KACHEL
CONVECTORKACHEL
RADIATORKACHEL
s
STRAALKACHEL MET STAAFELEMENT
VENTILATORKACHEL
TEMPERA TUUR REGEL AAR
Een huis volledig verwarmd met elektrische kachels vereist een juiste keuze. Hier is een schema voor een doorzonwoning
met drie slaapkamers op de verdieping en de gebruikelijke andere vertrekken. Het huis heeft een totale inhoud van 310
kubieke meter. Tevoren is ter verbetering van de thermische isolatie in de woonkamer dubbele beglazing aangebracht. Het
gezin telt zes personen. De temperaturen vindt men per vertrek aangegeven. Als minimaal optredende buitentemperatuur
is bij de berekening van de warmtebehoefte uitgegaan van -10 graden Celsius.
Badkamerkachels moeten op veilige hoogte warmte geven
fortabel en vooral makkelijk regel
baar. Met thermostaatknoppen kan
men elke gewenste temperatuur kie
zen. Een minder plezierige kant
vormt de hoge rekening die men later
van het energiebedrijf krijgt.
Is elektrisch stoken eigenlijk veel
duurder? Geen enkele handelaar kan
daar direct antwoord op geven. De ta
rieven verschillen namelijk sterk per
provincie. Elektriciteitsbedrijven
zijn vrij hun eigen prijzen vast te stel
len. De PUEM in Utrecht houdt de
stroomkosten tamelijk goedkoop. Dit
verzorgingsgebied is dan ook kleiner
dan de andere provincies. Waar veel
zogenaamde onrendabele gebieden
zijn, leveren de bewoners minder op
in vergelijking met de aansluitkos
ten. Dat kan invloed hebben op de ta
rieven.
Wie, in plaats van een gas- of oliege-
stookte cv, wil overgaan op elektrische
verwarming in het hele huis, kan over
de totale stookkosten advies vragen
aan het voorlichtingscentrum van het
provinciaal elektriciteitsbedrijf.
In veel gevallen zal men daar als voor
waarde stellen dat eerst de woning
goed geïsoleerd moet zijn. Dat geeft al
een behoorlijke besparing op het
stookbudget. Het elektriciteitsbedrijf
redeneert: wanneer men toch geld
gaat uitgeven voor de aanschaf van
verwarming, kan beter tevoren
geinvesteerd worden in isolatie. Pas
dan kan een deugdelijke begroting
van het caiorieënverbruik worden op
gesteld.
Warmte uit de muur
Ir. A. van Helden van de Provinciale
Utrechtse Elektriciteits Maat
schappij, die ook zitting heeft in in
ternationale commissies voor ener
gievoorziening, ziet in de toekomts
wel een toename van het stroomver
bruik voor verwarming optreden.
„Over een paar jaar zijn we toe aan
proeven met verwarming via weefsels
aan de wand. Doe-het-zelvers kunnen
dan warmte uit de muur laten komen.
Een handige knutselaar kan ook tapij
ten op de vloer warmte laten geven.
Onze test is vooral bedoeld om meer
dere huizen van dezelfde indeling en
grootte, die ook door identieke gezin
nen worden bewoond, op verschillen
de manieren te verwarmen. Na een
jaar is een kostenvergelijking een
voudig te maken".
Het belangrijkste voor wie in huis
wil gaan schilderen is een evenwich
tige kleurkeus. De gewenste tinten
moeten combineren met de rest van
het interieur. Meubels, vloerbedek
king en gordijnen vragen om een
juiste achtergrond van harmoniërend
geverfd houtwerk.
Het beste kan men één hoofdkleur ne
men, waarby al die elementen in het
vertrek goed combineren. Gaat men
bijvoorbeeld uit van de kleur blauw,
dan wordt die in meerdere schakerin
gen gebruikt voor wanden en plafond.
Daarnaast zijn tinten als wit, grijs en
zwart aan te bevelen. Die kleuren
kunnen terugkomen in meubels,
raambedekking en de vloer. Maar ook
in bijzettafeltjes, lampen en andere
accessoires.
Rose als hoofdtint geeft in combinatie
'LI 1TI.ni.Uil, VV.II Z.1C1I VÜ1J UC niVIL Ü(U VIHL. I.,. 1 YYUIUL
"nuk kan maken. Het systeem komt vooral bepaald door de houtsoort. Aan
erop neer dat een met tegels bekleed
element wordt verwarmd. Die stenen
houden de warmte vast en geven die
af via ventilatoren. Volgens hetzelfde
systeem werken ook de zogenaamde
roamottekachels.
i nachtstroomkachel vereist geen
Klokken in huis zijn zowel functio
neel als decoratief. Nog veelzijdiger
kan een combinatie van klok, ther
mometer en barometer zijn. Wie als
doe-het-zelver bij de tijd is, kan ze
zonder meer zelf maken. Het batterij-
uurwerk met een wijzerplaatdikte
van 12 millimeter is los te koop in een
klokkenwinkel. Ook voor een baro
meter en thermometer kan men hier
terecht. Voor de klok zal de diameter
16 centimeter moeten zijn.
Over de wijzerplaat komt een glas
deksel van dezelfde afmeting. De wij
zers zijn 7 centimeter lang. Het aan
zien van de klokbarometer wordt
te bevelen is fraai gevlamd dennehout.
Een plank van ongeveer 65 bij 20 cen
timeter is voldoende. Voorts is nog een
lat van 3 centimeter breed. 1 centime
ter dik en 13 centimeter lang nodig
Tenslotte kleurloze vloeibare wasbeits
en houtlijm.
De kast van de klok is niet moeilijk te
vervaardigen. Gebruik bij het uitza
gen een schrobzaag voor het profiel.
Massief hout laat zich het best in de
juiste vorm verwerken. Dat lukt beter
dan bijvoorbeeld gefineerd
spaanplaat. Bij de houthandel oi
meubelmaker kan men het tevoren op
12 millimeter dikte laten afschaven.
Teken eerst de vorm van de voorplaat
op papier. Vouw de tekening dan in de
lengte doormidden en gebruik de twee
helften om de vorm op het hout over te
brengen. Dat is de aangewezen me
thode om de voorkant symmetrisch te
krijgen.
De klok wordt in zijn geheel 65 cen
timeter hoog en 13 centimeter breed.
Alleen achter het uurwerk is de breed
te 19,5 centimeter. Nadat de houten
vorm is uitgezaagd worden de randen
met schuurpapier glad gemaakt.
Uit de lat wordt een raamwerk ge
maakt voor de achterkant. Dit lijmt
men in elkaar. Daarna wordt het even
eens met lijm op de achterzijde beves
tigd.
Het hout wrijft men met wasbeits in.
Na een half uur kan de oppervlakte
met een zachte borstel bewerkt wor
den. De „vlam" van het materiaal
komt dan sterk naar voren.
In het midden van de cirkel, waar de
klok komt moet een gat geboord wor
den voor de wijzers. Daarmee wordt de
wijzerplaat vastgezet.
Er overheen komt de glazen deksel die
men nog eens met kleine koperen spij
kertjes bevestigt Het uurwerk wordt
aan de achterkant aangebracht. Ba
rometer en thermometer worden met
kleine schroefjes, die men in de winkel
bijgeleverd krijgt, op een plank beves
tigd.
Op de steunlat aan de achterkant
wordt tenslotte een schroefoog ge
plaatst. waaraan de klok kan worden
opgehangen.
Decoratief en makkelijk zelf te maken,
zo'n klok die tevens thermo- en baro
meter is.
met grijs, wit en donkerrood een spe
ciaal effect. Goudkleurige schilderij
lijsten en geel koper komen goed tot
hun recht op een rose wand.
De natuurtlnt bij uitstek is natuurlijk
groen. Een kamer, waar deze kleur
overheerst, straalt rust uit. Het
vriendelijke karakter wordt versterkt
door er veel blank hout in te verwer
ken. Ook rotan en manou staan hier
goed bij.
Bruin roept de sfeer op van bossen.
Heel licht beige maakt een kamer zon
nig. Koperen en tinnen voorwerpen
doen het uitstekend tegen een don
kerbruine achtergrond.
Let er op dat bij combinatie van lichte
en donkere kleuren het evenwicht ge
handhaafd blijft. Een derde deel don
ker en twee derde licht is de beste ver
houding.
Een vertrek met veel hoeken en korte
muren vraagt om donkere korte
wandjes. Grote lange vlakken worden
hier zo licht mogelijk gehouden.
Voorbereiding
Houtwerk dat opnieuw geschilderd
moet worden dient men altijd eerst af
te schuren. Eventuele spijkergaten en
andere beschadigingen vult men op
met plamuur. Daarna wordt met grof
schuurpapier en vervolgens met fijn
schuurlinnen de oppervlakte glad
gemaakt. Daardoor zal de grondverf
beter „pakken". Als men de grondlak
drie tot vier uur heeft laten drogen,
wordt opnieuw gepolijst met water
vast schuurlinnen. Maak daarna het
oppervlak volkomen glad en stofvrij.
Vanzelfsprekend worden voorwerpen
in de directe omgeving afgedekt met
oude kranten. Het verwijderen van
verfvlekken kan soms lastig zijn.
Vooral wanneer men met verfver-
dunner moet werken. Sommige ver
fsoorten zijn echter makkelijk met
water en zeep weg te halen. De vak
man in de doe-het-zelfzaak zal daar
over wel advies kunnen geven.
Het werken met zijdeglansverf geeft
nog wel eens problemen wanneer men
over oude verflagen moet schilderen.
Het helpt wellicht wanneer in plaats
van grondlak hoogglanslak wordt ge
bruikt Vanzelfsprekend wel in de
juiste kleur. Na het afschuren wordt
het geheel overgeschilderd met zij-
deglanslak.
Wordt een kamer van boven tot onder,
dus ook plafonds en wanden, van
nieuwe verf voorzien dan moet men
zich aan de juiste volgorde houden.
Eerst is het plafond aan de beurt.
Daarvoor wordt een roller of verfspuit
gebruikt. Maak de banen niet breder
dan vijftig centimeter en begin bij een
raam. Bij het werken met een verfspuit
moet men gelijkmatige bewegingen
maken. Daarbij wordt niet de spuit
maar de arm bewogen, zodat de verf
zich glad verdeelt.
Na het plafond wordt het houtwerk
rond ramen en deuren ter hand geno
men, Dit werk lukt het best met kwas
ten in verschillende dikten.
Een muur verdeelt men in vierkante
vlakken. Men werkt van boven naar
beneden. Per vlak wordt maal verti
caal en éénmaal horizontaal
schilderd. Een roller met gesloten ver-
freservoir is hiervoor het aangewezen
gereedschap.
Het komt nogal eens voor dat bijvoor
beeld antieke eikenhouten meubels
bedekt zijn met oude verflagen. Zij
kunnen weer in de oorspronkelijke
staat worden gebracht door ze te be
handelen met een oplossing van na
tronloog (of caustic soda).
Men moet hierbij een verhouding ne
men van op acht delen water. De be
handeling moet enkele malen worden
herhaald. Dan naspoelen met warm
water. De oorspronkelijke kleur van
het hout wordt op deze manier niet
aangetast. Wel is het aan te raden het
hout na twee uur te bewerken met een
oplossing van één deel water en één
deel azijn. Dit om te voorkomen dat er
witte zoutuitslag ontstaat
Na een droogtijd van minimaal een
week wordt het meubel behandeld
met bruine drogistenwas, waardoor de
originele kleur wordt versterkt.
Scharnieren, sloten en dergelijke wor
den ingewreven met boter. Olie zou
hardnekkige vlekken in het hout kun
nen geven, die men er beslist niet meer
uitkrijgt.
- Is het waar dat onderdelen voor
oudere aanbouwmeubelen altijd kun
nen worden bijgekocht?
Toen de aanbouwsystemen pas in de
handel kwamen werd overal verklaard
dat in de toekomst voortdurend on
derdelen of elementen bijgeleverd
konden worden. Enkele systemen zijn
nu al vijftien jaar op de markt. De
eerste uitvoering wordt nog steeds
gemaakt. Maar er zijn ook heel wat va
riaties bij gekomen. Zelfs als men zo'n
oud systeem neemt zal geen enkele
meubelverkoper nu zwart op wit dur
ven zetten dat onderdelen onbeperkt
nageleverd kunnen worden. Men moet
het aanbouwmeubel dan ook gebrui
ken om een passende combinatie te
maken en niet om met een paar ele
menten te beginnen en deze beschei
den combinatie van lieverlee uit te
breiden.
- We hebben enige tijd geleden een
hoekkastje gekocht in de veronder
stelling dat het was gemaakt van pa
lissanderhout. Nu beweert een kennis
dat het Concalo Alves is. een veel
goedkopere houtsoort. Zou dat kun
nen?
Het komt dijkwijls voor dat onder de
naam palissander, gemengd met deze
Jioutsoort, ook partijen Concalo Alves
borden verscheept Beide houtsoor
ten komen uit Brazili: Concalo Alves
heeft lichte en donkere roodbruine
kleuren en is voorzien van zwarte ade
em Het wordt in massieve uitvoering
rfs vervanging van het veel duurdere
palissander gebruikt. Men kan alleer
dan van onjuiste voorlichting spreken
als de verkoper de naam palissandei
gebruikt, terwijl het om Concalo Alves
gaat. In een bonafide zaak zal men op
de label, die asm het meubel hangt, de
toelichting „palissanderkleur" vinder
als men met vervangingshout te ma
ken heeft. Aan de prijs moet in iedei
geval te merken zijn. of het al dan niet
vervangingshout betreft
- Volgens mijn moeder is het erg onge
zond tapijt in de slaapkamer te leggen.
Alleen „gladde" materialen zouden
hiervoor in aanmerking mogen ko
men. Zelf vind ik tapijt veel gezelliger.
Maar het mag natuurlijk niet ten koste
van de gezondheid gaan. Wat zaliknu
kiezen?
Tegenwoordig zijn slaapkamers over
het algemeen veel minder stoffig dan
vroeger. Door het gebruik van
schudbedden, stoffige matrassen en
dikke gestikte dekens had het onge
dierte in het begin van deze eeuw vrij
spel. Ook beschikte men toen nog niet
over stofzuigers. „Zeil" was toen in
derdaad het beste wat men op de vloer
kon leggen. In onze tijd is een sfeervol
tapijt beslist verantwoord. Wel moet
de voorkeur worden gegeven aan
kortpolig, liefst synthetisch materiaal.
Dat is elektrostatisch. Het houdt
rondzwevend stof vast, totdat de stof
zuiger het wegzuigt. Bovendien is
synthetisch tapijt ongevoelig voor
schimmels en bacteriën. De vloerbe
dekking kan van een wat mindere
kwaliteit zijn Slijtage is er immers
nauwelijks. Er zijn dan ook speciale
slaapkamerkwaliteiten in de handeL
De plaatsen waar scherpe poten van
het bed of andere meubelen komen,
moeten wel een bescherming krijgen
in de vorm van plastic meubelschotels
of veiligheidsdoppen.
- Hoe krijgt men verroeste antieke
strijkijzers weer een beetje toonbaar?
Oude en lelijk geworden ijzeren voor
werpen kunnen worden schoon
gemaakt door middel van een dom
pelbad in Tart. Dit produkt levert Du
bois Chemicalin in Amsterdam. Het
voorwerp moet daarin ongeveer twaall
uur weken. Daarna laat men het dro
gen en dan inwrijven met witte was. Zc
voorkomt men dat het ijzer verdei
wordt aangetast. Het krijgt weer de
oorspronkelijke kleur.
