„Zelfs de VS hebben belang
bij verdwijning van Somoza
OORLOG VAN DE TIENERS
PZQ/zaterdagkrant 21
SANDINISTISCH BEVRIJDINGSFRONT:
(Van onze speciale verslaggever Gijs Wanders)
„De dagen van Somoza zijn geteld. Hij steunt alleen nog op zijn soldaten en die vechten voor nog
geen tweehonderd gulden per maand. In tegenstelling tot het volk ontbreekt het hen aan elke
motivatie. Het vertrouwen in hun leider neemt af. Voor het eerst in 45 jaar lijdt het leger grote
verliezen. Maar de bevolking van Nicaragua heeft de vrijheid geroken en wil wraak nemen voor de
tienduizenden familieleden, vrienden en kennissen die door de dictatuur zijn vermoord. In dit land is
een revolutie begonnen die niet meer te stoppen is".
Eindelijk is het gelukt met enkele leiders van de Frente Sandinista de liberacion Nacional (Nationaal
Sandinistïsch Bevrijdingsfront) in contact te komen. Ze wonen in Costa Rica en organiseren van
daaruit de guerrilla in het buurland Nicaragua. Aan het interview gingen tal van nutteloos lijkende
afspraken met tussenpersonen vooraf. Om veiligheidsredenen willen de Sandinisten hun namen niet
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1978
noemen.
Hel Sandinistiscli front wordt door
steeds meer mensen als de enige be
weging gezien die de dictatuur kan
bestrijden. Parlementaire oppositie
is onmogelijk, want tegenstanders
worden in de gevangenis gegooid of
simpelweg vermoord. Waarom is de
guerrilla niet eerder in de aanval ge
gaan?
„Al meer dan veertig jaar vechten we
tegen de dictatuur van de familie So
moza. Het is ons echter nooit gelukt
om die omver te wei-pen. De repressie
was ongelofelijk en tot voor kort kon
Somoza op alle Steun van de Verenig
de Staten rekenen. Hij was een mario
net van de Amerikanen. Zolang hij
hun belangen beschermde, had hij
mets te vrezen. De familie Somoza is
een produkt van de Amerikaanse in
terventie in de jaren twintig. De Na
tionale Garde waarover ze beschikt is
getraind en bewapend door de Ver
enigde Staten".
- Hel front heeft dus weinig kans ge
kregen om zich te organiseren?
„Beslist. Alleen het rekruteren van
mensen was al een groot probleem. In
de afgelopen veertig jaar zijn zoveel
boeren en onschuldige vrouwen en
kinderen afgeslacht, dat het volk ge
terroriseerd werd door angst. In der
gelijke omstandigheden kun je moei
lijk op veel steun rekenen".
- V/aar raas het verzet aanvankelijk
vooral geconcentreerd?
„In een bergachtig gebied langs de
grens met Honduras. Dat was niet de
best denkbare strategie, want in het
noordoosten van Nicaragua woont
vrijwel geen mens. We hadden onszelf
dus eigenlijk van het volk geisoleerd
en konden aan het bewustmaken en
organiseren van de massa nauwelijks
iets doen. We zouden het moreel van
de mensen hooguit kunnen opvijzelen
door voortdurend het leger aan te val
len. Maar ook dit bleek moeilijk. So
moza hoefde maar betrekkelijk weinig
militairen naar het bewuste gebied te
sturen om ons in bedwang te houden.
Als gevolg hiervan hebben we destijds
veel van onze kameraden verloren".
- Wanneer is de strijd naar de steden
verlegd?
„Inhet begin van de jaren zeventig. De
eerste spectaculaire actie die we er
uitvoerden was in 1973, toen we metde
gijzeling van een aantal diplomaten in
de hoofdstad de vrijlating van enkele
Sandinisten wisten af te dwingen.
Maar we kregen geen kans om onze
strijd op te voeren, want Somoza liet
ogenblikkelijk de noodtoestand af
kondigen. De daarop volgende onder
drukking door het leger was ongelofe
lijk. Complete dorpen werden ver
woest. Mensen werden in hun huizen
opgesloten en levend verbrand, of ze
nu met het front sympathiseerden of
niet".
Imperium
In de afgelopen 45 jaar hebben de So-
moza's een economisch imperium op
gebouwd, dat immense vormen heeft
aangenomen. De omvang ervan is
nauwelijks te schatten, aangezien
veel bezittingen op naam van vrien
den en kennissen staan. Is dat een van
de oorzaken van het brute optreden
van de regering?
„Ongetwijfeld De Somoza-dynastie
heeft in al die jaren meer tijd besteed
aan het verrijken van zichzelf dan aan
politiek. Vandaar dat ze op een gege
ven momentmeer haar eigen belangen
dan die van de Verenigde Staten ver
dedigde".
Is dal de oorzaak geweest van het
keerpunt in de Amerikaanse politiek
ten opzichte van Nicaragua?
„Dat hoeft niet per se. Per slot van re
kening is Nicaragua voor dc Amerika
nen economisch gezien van geen enkel
belang. Het land is slechts een basis
van waaruit de Verenigde Staten het
onrustige Latijns-Amerika kunnen
controleren. Voor wat dat betreft had
den ze aan Somoza een trouw dienaar.
Zelfs meer dan dat. Want omdat So-
moza's imperium zich over heel Mid-
den-Amerika uitstrekte, kon hij zijn
invloed ook nog eens in de buurstaten
doen gelden. Economisch, dus poli
tiek. dus militair. Je zou kunnen zeg
gen, dat hij al het land tussen de Ver
enigde Staten en Zuid-Amerika als
een privé-landgoed beschouwt".
- Met welk concreet voorbeeld kan
worden aangetoond dat Somoza de
belangen van de Verenigde Staten
dient?
„Met de Condeca. de Consejo de De-
fensa Centroamericana (Centraala-
merkaanse Verdedigingsraad), die in
1964 werd opgericht. Deze organisatie
stelt zich ten doel het internationale
communisme te bestrijden. De Ver
enigde Staten hadden al langer gepro
beerd een dergelijk militair apparaat
in te stellenmaar dit werd alleen maar
door Somoza mogelijk gemaakt".
„Hoeveel invloed Somoza binnen deze
Condeca heeft, werd het vorig jaar
duidelijk. Hij liet de organisatie toen
de operatie „Adelaar VI" uitvoeren in
zijn eigen departement Nueva Sego
via. Op die manier hoopte hij af te re
kenen met de guerrilla die daar nogal
sterk georganiseerd was Het gebied
werd met napalm bestookt"
Carter
Met de komst van Carter leek Ameri
ka echter zijn ogen te openen voor het
geweld, waarmee Somoza zijn land
terroriseert. Diens dictatuur stond
immers lijnrecht tegenover de men
senrechtenpolitiek van de nieuwe
Amerikaanse president. Betekende
dat inderdaad een verandering?
„Beslist niet. De 300 „groene baretten"
en 800 „Amerikaanse rangers" (com
mandotroepen) werden niet terugge
trokken. Ze bleven in Nicaragua om
het leger te trainen in onderdruk
kingsmethoden en in het bestrijden
van de guerrilla. Daarnaast kon So
moza op zowel economische als mili
taire steun blijven rekenen. Onlangs
nog heeft Carter opnieuw economi
sche hulp beloofd".
Niettemin worden de relaties tussen
beide landen stroever.
..Dat komt door de interne ontwikke
ling in de afgelopen twaalf maanden.
De Amerikaanse regering heeft inge
zien. dat de macht van Somoza aan het
afbrokkelen is. Daarom begon ze al
een tijd geleden voorzichtig te zoeken
naar een alternatief'.
- Een tegenkandidaat in de persoon
van Pedro Joaquin Chamorro?
e..Inderdaad zou Chamorro in zo'n
model passen. Hij kon immers als
leider van de democratische beweging
UDEL op brede steun rekenen. Van de
conservatieven, de christen-democra
ten de socialistende communisten en
ook van het bedrijfsleven. Maar nu
Chamorro door vrienden van Somoza
is vermoord, is er geen enkel alter
natief meer over. Tenminste niet op dit
moment. Dat maakt de situatie in Ni
caragua zo onoverzichtelijk. Je kunt
hooguit speculeren over wat er op kor
te termijn gaat gebeuren Niets is ze
ker".
- Waarom heeft het bedrijfsleven zich
begin dit jaar plotseling tegen de dic
tatuur gekeerd?
„Omdat de Somoza's voortdurend het
bezit van de staat en dat van de familie
met elkaar verwarden. Ze vormden
een iedereen bedreigende economi
sche macht en omdat ze zich onge
straft aan allerhande concurrentie
vervalsende praktijken schuldig kon
den maken, viel er voor het bedrijfsle
ven nauwelijks meer tegenop te bok-
- En van dit ongenoegen, van de toe
nemende protesten vanuit de kerk en
van de aarzelende houding van de
Verenigde Staten heeft het Sandinis
tïsch front gebruik gemaakt7
„Natuurlijk was het geen toeval dat
wij in oktober vorig jaar met een
grootscheeps offensief zijn begonnen.
We lieten onze strategie van een lang
durige volksoorlog varen en wilden
proberen Somoza zo snel mogelijk ten
val te brengen. Vanzelfsprekend
speelde daarbij ook de gezondheid
stoestand van de dictator een rol. Na
zijn hartaanval van het vorig jaar
merkten we. dat zijn positie begon te
verzwakken. Somoza nam niet alle be
slissingen meer en er groeide een
machtsvacuüm binnen de familie".
- Volgens welke strategie werkte het
front?
„Aanvallen op zoveel mogelijk plaat
sen en op hetzelfde moment. Poli
tieposten, kazernes en gevangenissen
hadden we als doelwit uitgekozen. Op
deze manier manoeuvreerden we het
leger in een moeilijke positie Voor
heen hadden de militairen zich slechts
in het noordoosten hoeven te con
centreren. Maar nu moesten ze overal
op hetzelfde moment zijn. Al snel werd
ons duidelijk hoe slecht de ver
schillende posten waren uitgerust. Om
een machtsgreep te voorkomen had
Somoza zijn soldaten namelijk slechts
een beperkte hoeveelheid wapens en
munitie willen geven".
- Hoe kwam het front aan wapens?
„Veel militairen zijn corrupt en verko
pen wapens op de zwarte markt. Op
die manier kunnen ze hun salaris een
beetje opschroeven. Zelfs nu het leger
in de verdediging is gedwongen gaan
ze er mee door. Daarnaast zijn er nogal
wat soldaten die zich solidair voelen
met het onderdrukte volk en die in het
geheim wapens weggeven. Om aan
munitie en wapens te komen hebben
we ook kazernes en politieposten
overvallen".
- En uit het buitenland? Bijvoorbeeld
van Cuba?
„Het is niet moeilijk om na te gaan
welke landen met onze strijd sym
pathiseren Maar het zou onverstandig
zijn om te zeggen door wie en in welke
mate we gesteund worden"
- In hoeverre is het Sandinistischfront
bereid om aan een democratische re
gering deel te nemen?
„We hebben alle politieke groeperin
gen laten weten dat wij van de partij
willen zijn als er straks een nieuwe re
gering gevormd moet worden. Dat im
pliceert al, dat wij er niet voor voelen
om alle macht naar ons toe te trekken
en dat ook wij een verandering iangs
democratische weg willen. Maar dat
we in het politieke spel willen mees
pelen. spreekt voor zich. Na jarenlang
vechten en met, een toenemende sym
pathie onder de bevolking kunnen we
eenvoudigweg niet weer buitenspel
worden gezet".
- Tot een akkoord met de politieke
partijen is het echter niet gekomen.
„Helaas niet We vinden elkaar waar
het gaat om het bestrijden van onze
gemeenschappelijke vijand de dic
tatuurvan Somoza Over wat er in een
volgende fase moet gebeuren, zijn de
meningen verschillend. Wij als Front
hebben de ontbinding van het leger
geëist. Enerzijds omdat er bloed aan
kleeft, anderzijds omdat het onge
twijfeld partij zou kiezen voor de bezit-
tende klasse van Nicaragua Dat zou
betekenen dat als Somoza weg is.
diens systeem overeind blijft staan.
Een Somosisme zonder Somoza. Daar
voelen wij niets voor. Wat ons betreft
zal de oorlog dan onverminderd door
gaan".
- Welke verandering zou de meest
reële zijn onder de huidige omstan
digheden?
„Waar we rekening mee moeten hou
den, is dat de bourgeoisie van dit land
samen met de Verenigde Staten een
politiek model aan het uitdokteren is
dat een democratische glans krijgt,
maar dat van binnen rot is Zo zouden
kopstukken uit het leger voorlopig op
non-actief kunnen worden gesteld.
Ons zou een plaats in de nieuwe rege
ring kunnen worden gegund, maai" dan
alleen om het volk rustig te houden.
Tenslotte zouden de eigendommen
van Somoza kunnen worden genatio
naliseerd Een dergelijke ontwikkeling
zou voor een land als Nicaragua uitr
zonderlijk ddmocratisch zijn. En de
kans is groot dat de rust dan ook in
derdaad terugkeert. Maar vervolgens
zullen Amerika en de heersende klasse
proberen het hele proces weer lang
zaam terug te draaien, zoals bijvoor
beeld in Portugal is gebeurd. Uit
eindelijk komen we dan opnieuw te
recht bij een systeem als het huidige.
Deze mogelijkheid is reëel en daarom
zullen we zeker op onze hoede moeten
zyn".
- Is de val van Somoza nog een kwestie
van dagen, of haal' hij alsnog de ver
kiezingen van 1981
„We zjjn ervan overtuigd dat het bin
nen zeer korte tijd bekeken is. Hoe
langer de oorlog aanhoudt, hoe meer
het volk zich bewust wordt van wat er
werkelijk aan de hand is. De mensen
zullen beseffen dat in Nicaragua niet
slechts een gevecht tegen Somoza.
maar ook een klassenstrijd aan de
gang is. Een ontwikkeling die zowel de
nationale elite als de Verenigde Staten
nooit zullen toestaan. Daarom hebben
ook zjj er alle belang bij dat Somoza
snel verdwijnt
Van onze speciale verslaggever Gijs
B Wanders)
ij het endergaan van de tropische
zon verandert het Middenamerikaane
staatje Nicaragua in een uitgestorven
land. De stilte Is beklemmend en
wordt af en toe onderbroken door ze
nuwachtig blaffende honden.
Dc mensen houden zich schuil in hun
huizen. Wie zich buiten waagt, kan
door soldaten van de Nationale Garde
worden doodgeschoten. Niemand kan
nog ontkennen dat er een burgeroor
log aan de gang is. De stilte is betrek
kelijk.
Ik kom 's avonds in de hoofdstad Ma
nagua aan. Een kennis komt me afha
len en brengt me naar zijn huis. In een
jeep rijden we door de verlaten stad.
Het oude centrum is even triest als
driejaar geleden, toen ik hier voor het
laatst was De door de aardbeving van
1972 vernielde huizen staan nog altijd
op instorten. Niets is gerestaureerd.
Waar eens hotels en grote bank
gebouwen stonden, lopen vandaag
koeien het gras en onkruid te korten.
Managua is een spookstad,
We worden aangehouden door zwaar
bewapende soldaten. Uitstappen, met
de handen in de nek. Kofferbak en
dashboard moeten worden geopend.
Er kunnen wapens of subversieve lite
ratuur in verborgen zijn. De militairen
zijn nog tieners en gedragen zich
buitengewoon nerveus. Een enkeling
heeft zijn groene uniform met hand
granaten gedecoreerd De denneap-
pels schudden er lustig op los.
Ik voel me onzeker in dit gezelschap.
In mijn koffer zitten aantekeningen
die ik tijdens een interview met het
Frente Sandinista de Liberacion Na
cional (Sandinistisch Bevrijdings
front), de guerrillabeweging in Nicara
gua, heb gemaakt. Onze bagage wordt
echter niet onderzocht. We mogen
doorrijden. Als we thuis zijn aange
komen. is het buiten nog altijd stil.
Een burgeroorlog lijkt onwerkelijk
Ontploffing
fel gevochten. Droge knallen uit de
pistolen en de eenvoudige geweren
van de guerrillero's worden door het
leger met hevig mitrailleurvuur
beantwoord. De gevechten duren tot
diep in de nacht. Over de verliezen aan
beide kanten wordt gezwegen.
De volgende dag vernemen we. dat
politie en leger die nacht ook in andere
wijken in de hoofdstad zijn aangeval
len. Hetzelfde is gebeurd in plaatsen
als Leon, Esteli. Chinandega en Ma-
saya. Een offensief van het Sandinïsti-
sche Front, dat de val van dictator
president Anastasis Somoza Dehayle
moet bespoedigen.
Het totale aantal doden van die ene
nacht moet tegen de honderd lopen.
De werkelijke verliezen kunnen echter
aanmerkelijk hoger liggen. Het leger
weigert een juiste opgave te doen, om
demoralisatie onder de soldaten te
voorkomen. De guerrillastrijders op
hun beurt proberen de gewonde en ge
dode kameraden mee te nemen, uit
angst voor represailles tegen fami
lieleden.
De volgende dag is het betrekkelijk
rustig in de hoofdstad. Toch blijven de
meeste mensen binnen. Wie zich in de
hoofdstad wil verplaatsen, is aange
wezen op eigen transport of het
openbaar vervoer. Dat laatste ligt.
vanwege de algemene staking, vrijwel
plat De enkele bussen die nog rond
rijden, puilen uit. Passagiers zoeken
tot op de bumpers een staanplaatsje.
Taxi's zijn er genoeg, maar de tarieven
zijn tot op een voor het gros van de
bevolking een onbetaalbaar niveau
opgetrokken.
Het, leger laat via radiocommuniquès
weten dat de situatie in het hele land
onder controle is. Een weergave die
niet correct is. In Leon wordt nog hevig
gevochten. Guerrillero's hebben zelfs
grote delen van de stad bezet.
Scholieren
Ook in Leon worden de Sandinisten
door jonge scholieren en studenten
gesteund. Gemaskerde tieners zijn
veelal slechts met pistolen bewa
pend. Ze verschuilen zich achter bar
ricaden. maar lijken nauwelijks op
gewassen tegen het moderne mate
rieel van de Nationale Garde. Zieken
auto's van het Rode Kruis rijden af en
aan. Witte vlaggen wapperen uit hun
ramen, maar die bieden weinig ga
rantie. Het leger heeft dc afgelopen
dagen al meermalen op mensen van
het Rode Kruis geschoten.
In de ziekenhuizen liggen veel aan
flarden geschoten lijken. Onherken
baar verminkt. Er zijn betrekkelijk
weinig gewonden. Alleen zware ge
vallen kunnen behandeld worden, Er
is een tekort aan personeel. De medici
hebben zich van meet af aan bij de al
gemene staking aangesloten. Alleen
door middel van een roulatiesysteem
is enige hulpverlening mogelijk.
Op de korte golf vangen we instructies
op van de Becat. de beruchte veilig
heidsdienst: ..Gearresteerde guerril
lastrijders of andere subversieve ele
menten moeten ter plekke worden ge
dood De gevangenissen zijn ken
nelijk overvol.
De laatste twee weken zijn talloze poli
tici. variërend van links tot uiterst
conservatief, studenten, advocaten,
medici, mensen van het Rode Kruis en
leden van het Comitë voor de Verdedi
ging van de Mensenrechten opgepakt.
Plotseling horen we een krachtige
ontploffing, gevolgd door enkele scho
ten Een nabijgelegen politiepost is in
de lucht gevlogen. We willen gaan kij
ken. maar de straten zijn tot ver in de
omtrek afgezet In de duisternis wordt
Het record-aantal arrestaties op één
dag ligt boven de vijfhonderd.
Ook geestelijken worden niet met rust
gelaten. Enkelen zijn inmiddels het
land uitgegooid, anderen zijn be
dreigd. Veel kerkgebouwen zijn door
het leger overvallen en bezet „Om
dat", zo wordt gezegd, „van hieruit
subversieve acties worden gecoördi
neerd"
Vrijwel alle levensmiddelen zijn op en
het ziet er naar uit dat we binnen en
kele dagen niets meer kunnen krijgen.
Alle winkels zijn gesloten. Alleen op de
markt wordt nog verkocht. Het aantal
produkten is echter schaars.
Nicaragua kan slechts door een onge
kend hoge import (vooral uit de VS en
WestrDuitsland) overleven. Nu nage
noeg alle economische activiteiten
(inclusief de invoer) stilliggen, raken
de voorraden zienderogen uitgeput.
Van de bevolking wordt het uiterste
gevraagd. „Somoza hoopt ons uit te
hongeren en ons op die manier te
dwingen weer aan het werk te gaan",
weet een vrouw te vertellen.
Even buiten Managua ligt de super
markt van een generaal. Gezien zijn
functie en alle voordelen die daar aan
verbonden zijn. zal de generaal er niet
aan denken om zich bij de algemene
staking aan te sluiten. Door het weg
vallen van de concurrentie heeft hij
alle produkten in prijs kunnen verho
gen Er is veel volk in de winkel. Om
dat niemand weet hoe lang de oorlog
nog zal duren, wordt met grote
hoeveelheden tegelijk ingekocht-
Buiten rijden met soldaten volgeladen
jeeps en vrachtwagens af en aan. Bij
gebrek aan rollend materieel heeft het
leger ook auto's van particulieren
moeten onteigenen. De wagens wor
den door mensen van de dienst
openbare werken bestuurd. Ze zijn ge
dwongen dit kosteloos te doen. Iedere
soldaat achter het stuur Is een
schutter minder, redeneert Somoza.
Op de hoek van de st raat ligt nog altijd
de dode militair van gisteren, Zijn lin
kerbeen is aan stukken geschoten.
Kennelijk heeft, niemand tijd om het
lijk weg te halen
Het is de vraag hoe Somoza zijn leger
(7500 man) met al die verliezen op
sterkte denkt te houden. „Een tijd ge
leden heeft hij met het idee rondgelo
pen om jongens van het platteland te
ronselen. Uiteraard onder dwang",
vertelt een inwoner van Managua.
Het plan is op de lange baan gescho
ven. Waarom weet niemand. Mis
schien vreest de dictator infiltratie
van Sandinisten.
Opgeschort
Via de radio vernemen we dat de rege
ring alle grondwettelijke vrijheden in
de departementen Esteli en Masaya
heeft opgeschort. Er is een krijgsraad
ingesteld. Een nutteloze vermelding,
want arrestaties worden amper meer
verricht. Elke sta-in-ae-weg - schuldig
of onschuldig - wordt door de Natio
nale Garde doodgeschoten. Zoals gis
teren in Masaya met een gewonde
vrouw gebeurde. Ze kon niet snel ge
noeg komen en werd, volgens een
Amerikaanse journalist, door een sol
daat met twee kogels afgemaakt.
De situatie in verschillende delen van
Nicaragua is chaotisch. Steden wor
den afwisselend door de Sandinisten
en het leger bezet De mensen van het
Rode Kruis kunnen vaak niet anders
dan toekijken. Ze worden door militai
ren doorgaans van het slagveld ge
weerd. Als er niet wordt gehoorzaamd
of wanneer een bevel niet goed wordt
begrepen, wordt er geschoten.
Nicaragua leeft in angst en onzeker
heid. Tal van rebellerende plaatsen
zijn van de buitenwereld afgesloten.
Om de Sandinisten tot overgave te
dwingen, wordt de bevolking uitge
hongerd. Water- en elektrici
teitstoevoer zijn door de regering afge
sneden.
In dit arme land kunnen slechts weini
gen het zich veroorloven om naar het
buitenland te vluchten. Zo niet de in
dustriëlen en grootgrondbezitters.
Hun kapitaal hebben ze al een tijd ge
leden vooruit gestuurd. Nu vertrekken
ze zelf. Een vliegtuig kunnen ze niet
meer nemen, want de luchthaven is
gesloten. In peperdure Amerikaanse
wagens trekken ze de grens over.
„In de onfeilbaarheid van Somoza
hebben we geen vertrouwen meer. En
wanneer het eenmaal met hem is afge
lopen, zal de volksopstand doorgaan.
Dan zal de massa ook ons aanvallen"
zei me de eigenaar van enkele ka
toenplantages. terwijl hij zijn bezit
tingen door hel huispersoneel in twee
vrachtwagens liet laden.
