Verkiezingsresultaten
worden steeds
sneller verwerkt
ZATERDAG 27 MEI 1978
t Door Flip FeiJ)
Wat enkele tientallen j aren geleden nog met de hand, enig denkwerk en eventueel met behulp van
eenvoudige toestellen moest worden verricht, gebeurt nu met heel wat minder inspanning. Automa
tisering en mechanisatie zijn zomaar twee trefwoorden uit deze na-oorlogse ontwikkeling, die werd
ingegeven door het streven naar besparing van geld en tijd. Naar doelmatigheid kortom, het betere
woord voor „efficiency", waar geen moderne leverancier van kantoorbehoeften meer aan voorbij
gaat. Maar ook werkloosheid, geestdodend werk, herscholing en hart- en vaatziekten zijn begrippen
die in verband met deze ontwikkeling kunnen vallen. Er bestaat geen medaille of er zit wel een
keerzijde aan.
Voor dit stukje houden we ons bij de
glanzende voorzijde van die medaille,
die barst van de zegeningen van deze
tijd. Als we eens rondkijken in onze
huiskamer, dan schieten ze ons gauw
te binnen. Wanneer we ons daarbij
beperken tot de communicatiemidde
len, vallen het televisie-ontvangst-
apparaat en de radio-ontvanger als
eerste op.
Deze audio-visuele machines maken
het voor de bezitter en zijn huisgeno
ten bijvoorbeeld minder nodig om pe
riodiek naar Zuid-Afrika af te reizen
om zich daar persoonlijk op de hoogte
te stellen van de strijd tussen blank en
zwart. Evenmin zullen zij het als drin
gend gewenst ervaren om elke dag
bulten de kamerrecessen naar het
Haagse Binnenhof te rijden teneinde
daar zelf de besluitvorming in het
parlement gade te slaan Om getuige
te zijn van een avondvullende show
van Bette Midler hoeven de eigenaar
van een televisie-ontvanger en zijn
vrienden ook niet per se naar Cleve
land, Ohio.
Ze zorgen er gewoon voor, dat hun ap
paraat tijdig wordt ingeschakeld, ne
men vervolgens plaats op enige af
stand en ze krijgen een informatief of
recreatief programma gepresenteerd,
dat zonder al te veel moeite te con
sumeren is.
Overzicht
Als ze het toestel volgende week
woensdagavond aanzetten, is de kans
groot, dat ze de uitslagen van de ge
meenteraadsverkiezingen meege
deeld krijgen. Dat spaart toch weer
een hoop gereis uit. want men moet
niet gering denken over de tijd die men
nodig heeft om op de verkiezingsdag
na sluiting van de stembureaus alle
ruim 800 Nederlandse gemeenten af te
gaan met de bedoeling zo spoedig mo
gelijk een landelijk overzicht bijeen te
hebben. De mensen zijn het als de ge
woonste zaak van de wereld gaan er
varen dat men - desgewenst - met
grote haast op de hoogte wordt ge-
'bracht van de verkiezingsresultaten.
De mensen die daarvan hun werk ma
ken incluis, overigens.
Dit laatste blijkt uit een gesprek, dat
wij voor deze gelegenheid in Den Haag
voerden met de heer A. van Rijn, die
nauw betrokken is bij de organisatie
van de verkiezingsdienst van het Al
gemeen Nederlands Persbureau
(ANP). Hij is van oordeel, en dat zal
van een persman nauwelijks verba
zing wekken, dat het verkiezings-
nieuws onmiddellijk „de wereld in"
moet. Volgens hem dienen de kiezers
geen kleine week te wachten op de re
sultaten van hun en andermans ge
drag in de stemhokjes van Nederland
Verzamelpunt
In grote lijnen zou die wachttijd na
melijk het alternatief zijn van de
ANP-bemoelenissen: om zeven uur 's
avonds worden de biljetten verzameld,
geteld en administratief vastgelegd
De resultaten gaan naar een regionaal
verzamelpunt, waar vandaan ze naar
Den Haag worden gezonden De of
ficiële uitslag is dan meestal 's maan
dags na de verkiezingen van woensdag
bekend. Bijna niemand bekommert
zich daar dan meer om. want dankzij
het ANP hebben de nieuwsmedia hun
werk dan al lang gedaan. Als men op
de avond van de verkiezingen niet
ruim voor middernacht naar bed gaat
en radio of tv volgt, weet men voor het
slapen gaan met hoeveel volksverte
genwoordigers ..Dorpsbelangen"
straks in de raadzaal zal komen
- Hoe werkt dat nu. op zo'n ver
kiezingsavond?
De heer Van Rijn: ..Tijden tevoren be
ginnen we al met, de voorbereidingen
Voor alle bij ons aangesloten media
verzorgen we op voorhand lijsten met
de uitslagen van vorige verkiezingen
en lysten met kandidaten. De kranten,
radio en televisie kunnen zelf bepalen
wat ze daarmee doen De meeste ge
bruiken ze respectievelijk om de
nieuwe uitslagen te vergelijken met
oude en om de nieuwe uitslagen te
concretiseren in personen, die in de
naaste toekomst een zetel zullen be
zetten Op de avond zelf geeft het ANP
per telex alleen reeksen cijfertjes door
De redacties van kranten kunnen die
gecodeerde gegevens direct achter de
cijfers plaatsen die ze al hebben ont
vangen We willen met grote snelheid
werken, zodat we ervoor hebben ge
zorgd, dat, de tijdrovende factoren zo
veel mogelijk zijn uitgebannen
Gemeenten
In Nederland zijn - we merkten het al
op - ruim 800 gemeenten Niet iedere
gemeente echter heeft woensdag
stemlokalen ingericht. Dat zijn bij
voorbeeld Buren, Geldermalsen.
Neerrijnen en Tiel, vier Betuwse ge
meenten, waar men vorig jaar ge
meenteraadsverkiezingen heeft ge
houden als gevolg van een gemeente
lijke herindeling De gemeenten Eg-
mond aan Zee en Egmond-Binnen
staan op het punt te worden samen
gevoegd, zodat van deze twee alvast
éen uitslag uit de bus komt Woensdag
zal ook worden gestemd voor de
nieuwe samenstelling van de advies
raden van Lelystad en Almere in de
zuidelijke IJsselmeerpolders Het
Limburgse Stevensweert (ongeveer
1500 inwoners) neemt een zeer bijzon
dere positie in De kiesgerechtigden
daar gaan niet naar de stembus en de
uitslag zal voor de dorpspolitiek geen
verrassingen opleveren. In deze ge
meente is men het klaarblijkelijk zo
eens. dat men besloten heeft tot een
enkelvoudige kandidaatsstelling: er
zijn in de gemeenteraad zeven zetels te
vergeven en er zijn drie lijsten met-ze
ven kandidaten. ANP-functionaris
Van Rijn „Zo'n situatie kan je alleen
maar in het Zuiden meemaken, zeggen
wij altijd Het is in die regionen
trouwens al eens vaker voorgeko
men"
Het ANP bezit in elke gemeente een
verkiezingscorrespondent. Meestal is
dat een ambtenaar van de afdeling be
volking op het gemeentehuis. Die belt.
zodra hij de resultaten in zijn ge
meente kent, naar het ANP in Den
Haag. dat aanstaande woensdag
avond te gast is in de raadzaal van het
gemeentehuis De verkiezingsdienst
heeft daar de beschikking over 25
telefoonlUnen en een reeks medewer
kers. die de uitslagen meteen intikken
op zogenaamde terminals. Dat zijn in
genieuze apparaten met beeldscherm,
die via telefoonlijnen in verbinding
staan met een computer in Am
stelveen In zijn geheugen heeft deze
computer reeds de vooraf bekende in
formatie over vorige verkiezingsresul
taten, aantallen deelnemende poli
tieke partijen opgeslagen en rekent
per gemeente op een vastgesteld aan
tal uitslagen Hiermee wordt het ma
ken van fouten tot een minimum be
perkt.
Snelheid
ANP-man Van Rijn is verrukt over
deze gang van zaken en vooral ook
over de snelheid waarmee dankzü de
computer kan worden gewerkt Hij
legt die feilloze eigenschap van de
computer nog eens uit „Een computer
maakt geen fouten Dat klinkt nogal
absoluut, maar het is gewoon niet an
ders Als er al fouten worden gemaakt.
dan komt dat doordat de mens het ap
paraat niet goed heeft geinstrueerd"
Fouten worden op zo'n verkiezings
avond vrijwel niet gemaakt Daarvoor
is alles van tevoren te goed getest De
ANP-verkiezingsdienst kan zich ook
geen grote fouten veroorloven, want
miljoenen mensen gebruiken degepro-
duceerde gegevens Toch is er weieens
wat geks gebeurd, waardoor het lan
delijke eindresultaat enige tijd op zich
heeft laten wachten De heer Van Rijn
„We hebben het eens meegemaakt,
dat één van onze correspondenten het
liet afweten Kennelijk had hu verge
ten de centrale meldpost op de hoogte
te brengen van de verkiezingsresulta
ten in zijn woonplaats. En wij maar
bellen en bellen De man was een
voudigweg niet te pakken te krijgen
We hebben toen de plaatselijke rijks
politie ingeschakeld die de man in een
café wist op te sporen Gelukkig had
hij de uitslagen op een papiertje nog in
zijn Jaszak, zodat hij zijn verzuim nog
kon goedmaken Nee. ik zal maar niet
vertellen in welke gemeente zich dat
afspeelde In het algemeen echter
hebben we over onze correspondenten
en hun nauwgezetheid niet te klagen
Met z'n allen spelen ze zpwat de be
langrijkste rol op zo'n avond We zijn
zedaardan ook heel dankbaar voor
kend. De Nederlandse Omroep Stich
ting (NOS) is rechtstreeks op de com
puter aangesloten en kan de uitslagen
op elk gewenst moment via televisie in
de huiskamer brengen
Ook worden teksten en ponsbanden
geproduceerd Die teksten zijn be
stemd voorde radionieuwsdienst (ver
zorgd immers door het ANP), die van
uit de Haagse raadzaal rechtstreekse
uitzendingen verzorgt en voor het
ontmoetingscentrum, dat de afdeling
voorlichting van de gemeente Den
Haag op de verkiezingsavond heeft in
gericht voor de belangstellende bur
gerij De ponsbanden met dezelfde in
formatie worden ingevoerd in de „le
zers" van het Algemeen Nederlands
Persbureau Ze worden daar omgezet
in tekst en belanden op de rollen van
de ANP-telexen op de redacties van de
nieuwsmedia
Voor de zekerheid heeft het AN P op de
verkiezingsavond nog een computer
ter beschikking, die binnen enkele mi
nuten in werking kan worden gesteld
als die in Amstelveen het laat afweten,
bijvoorbeeld door een storing Die
tweede computer staat in Rockville, in
de Amerikaanse staat Maryland, en
kan zijn diensten voor het ANP gaan
doen door middel van een verbinding
per communicatiesatelliet
Verandering
Computer
Terug naar de computer in Am
stelveen. Die berekent aan de hand
van de opgegeven stemmen de op
komstpercentages, de verschuivingen
ten opzichte van vorige verkiezingen
en maakt die, te zamen met de nieuwe
zetelverdeling binnen korte tijd be-
In een reactie op onze verwonderde
gelaatsuitdrukking bij het horen over
de vruchten van onze voortgeschre
den technologie vertelt de heer Van
Rijn, dat er de laatste jaren inderdaad
veel veranderd is. Efficiënter gewor
den zullen we maar even zeggen. In
194fi maakte hij bij het ANP de eerste
verkiezingsdag mee. Om de uitslagen
te verwerken trok men met ongeveer
1300 medewerkers en een macht aan
eenvoudige telmachientjes naar hel
Amsterdamse beursgebouw, dat als
zenuwcentrum was ingericht (tegen
woordig zijn er ongeveer 60 mensen
bij betrokken). Tot de volgende och
tend vijf uur was die grote club inge
spannen aan het rekenen en de och
tendbladen konden nog niet meer
melden dan tussentijds gebleken ten
densen.
Bij de laatste statenverkiezingen werd
een record verbroken: om kwart over
elf was de laatste uitslag bekend en
kon het landelijk overzicht worden
geproduceerd BU de kamerverkiezin
gen van vorig jaar mei was dat nog
even na half twaalf
Het is de vraag of er volgende week
woensdag weer een nieuw record
wordt gevestigd. Aan de heer Van
Rijn. zijn medewerkers en de Lim
burgse gemeente Stevensweert zal het
in elk geval niet liggen Vast staat wel
dat in de nabije toekomst de stop
watches nog aanmerkelijk eerder in
gedrukt kunnen worden De heer Van
Rijn .We zitten nog midden in een
ontwikkeling van het doorgeven van
meldingen, waarvan het einde nog
lang niet in zicht is. De telefoon met
druktoetsen in plaats van een kies-
schijf kan - als deze vinding vrij alge
meen ingang heeft gevonden - in dit
streven naar snellere informatiever
werking een sleutelrol gaan spelen.
Voorspellingen zUn in dit stadium ech
ter nog niet. te doen
Ook voor de dagbladen zal er in de
toekomst het nodige veranderen op de
verkiezingsavond Na de recente sta
tenverkiezingen is bij een landelijk
ochtendblad een proef genomen met
een directe verbinding tussen de tech
nische afdeling van de krant en de
computer van de ANP-verkiezings
dienst. Het resultaat was. dat de pa
gina's met verkiezingsuitslagen kant
en klaar ter beschikking kwamen, pre
cies in de opmaakstijl van die krant,
De heer Van Rijn De mensen die voor
het vervaardigen van die verkiezings
pagina's naar hun bedrijf waren ge
gaan. hebben de hele avond zitten
kaarten en koffie drinken De techniek
deed het werk De operatie was ge
slaagd"
En dat wilden we nou maar zeggen
Een avondje kaarten en koffiedrinken
is nog tot daaraan toe Maar zodra dat
er in die strijd voor meer doelmatig
heid vijf per week worden, ziet de zaak
er anders uit Dan komen we aan de
keerzijde van de medaille Een geheel
ander verhaal derhalve, dat misschien
over tien jaar te maken is
Het zenuwcentrum van de ANP-verkieztngsdienst Overzicht v
en ingetikt op computer-terminalsfoto ANPi
i de zaal in het Provinciehuis van Zuid-Holland in Den Haag.waarin de uitslagen van de statenverkiezingen van 29 maart j.l werden verzameld
