„Je bent een soort schuurpaal"
IVtooie. serene middagen waren dat. als de gemeenteraad van Borssele in vergadering bijeen
kwam. Je reed er op het gemakje heen en van veraf zag je de leden van de raad - rustig lopend en
pront in het pak - aankomen. Als iedereen er was. opende de burgemeester in die tijd was dat
Dominicus, de vergadering met het uitspreken van een immer gelijkluidend gebed, waarin een
zinsnede voorkwam over „een stil en gerust leven". Een enkeling scheurde daarna de enveloppe
open, waarin de stukken met de voorstellen zaten. Die besteedde de vergadering dan aan het
zorgvuldig bestudéren van het door burgemeester en wethouders gebodene. De meesten hadden
het thuis al bekeken en hielden korte toespraakjes, die als regel uitmondden in de verklaring, dat
zij zich geheel in het voorstel konden vinden, al maakten ze daarbij nog wél eens de kanttekening,
dat de uitvoering ervan behoorlijk in de papieren ging lopen. De raad van Borssele. zo'n jaar of
twaalf geleden doende met wat de de grondwet wordt omschreven als „de regeling en het bestuur
van de huishouding der gemeente", die raad werkte op de toeschouwer sterk rustgevend.
Eén van de leden van de raad. de heer
J. Bras. die nu wethouder is (voor de
sgp) van de grote .heringedeelde ge
meente Borsele, ziet glimlachend op
die dagen terug. We praten - met het
oog op de naderende verkiezingen -
over het raadslidmaatschap en over
wat dat zoal inhoudt en hij zegt:
„Vroeger was dat meer een erebaan
tje. Het waren de notabelen, die in de
gemeenteraad kwamen. Het ging om
de status. Men ging overhel algemeen
niet naar de raadsstukken kijken als
die ter inzage lagen. Nu ligt dat. in de
grote gemeente, heel anders. De leden
van de raad verdiepen zich meer in de
zaken, die ter tafel komen. Dat is
trouwens ook meer nodig. Want waar
hadden we destijds in Borssele met
twee ss-en nu mee te maken. Planolo
gie, dat had niets te betekenen. I)e
raad hield zich bezig met de zorg voor
goede straten en wegen en met de ver
fraaiing van het dorp. Het was alle
maal gemoedelijk.
H,,
let lidmaatschap van een gemeen
teraad, er is in de afgelopen laren nogal
wat over te doen geweest Enkele jaren
geleden werd een speciale commissie
ingesteld, die de positie van hel raads
lid moest bestuderen. De conclusies
waren niet opgewekt, In een door de
Vereniging van Nederlandse Gemeen
ten uitgegeven rapport staan ze, wat
citaten: „Naarmate raadsleden het
accent van hun taak meer wensen te
leggen op het bepalen van de hoofd
lijnen. komt het vaker voor, dat het
raadslidmaatschap als teleurstellend
wordt ervaren. De raad blijkt slechts
in beperkte mate een bijdrage te kun
nen leveren aan het formuleren van de
hoofdlijnen van het beleid. Men
schrijft dit toe aan het feit. dat in de
practijk het zwaartepunt van de be
leidsvorming bij het college van bur
gemeester en wethouders blijkt te lig
gen. Bovendien is het proces van be
sluitvorming voor raadsleden vaak
ondoorzichtig.
Klopt dat Komt het er ln de practijk
op neer. dat de raad. die het hoofd van
de gemeente isin feite weinig invloed
op het beleid heeft en weirug inzicht in
de voorbereiding van door burgemees
ter en wethouders gedane voorstellen?
De heer J Verkerk, sinds acht Jaar
voor de WD raadslid van Vlissingen
meent, dat het niet klopt ..Als de raad
wil, kan dé raad voldoende ingelicht
zijn", zegt hij. „In bepaalde opzichten
heeft de gemeenteraad wel degelijk
grote invloed. De raad beslist uit
eindelijk". De heer Verkerk erkent
overigens, dat met ieder raadslid even
goed geïnformeerd kan zijn. Hij wijst
erop. dat zijn fractie in de Vlissingsc
raad geen wethouder heeft „Kijk",
zegt hij. .je hebt alle rechten om je
over allerlei zaken via de bureau's van
de gemeente degelijk te laten voor
lichten en dat werkt ook in de practij k
Maar als je geen wethouder hebt uit de
eigen gelederen, dan is dat een gemis,
omdat je minder achtergrondinforma
tie krijgt dan fracties, die wel een wet
houderhebben, Die kunnen in het sta
dium. waarin het beleid zich ontwik
kelt. wat meer inspraak hebben. Maar
als je wilt. kun je je toch voldoende op
de hoogte stellen. Door op de secreta
rie voorlichting te vragen en in de
raadscommissies, waarin allerlei voor
stellen worden behandeld, voor ze in
de raad komen
Beslist spreekt ook de heer E. C. Mln-
naard. CDA-raadslid van Westkapelle.
zich uit over de Invloed, die de raad
heeft op het beleid, met name in een
kleine gemeente „Uiteindelijk is de
raad wel degelijk het hoofd van de ge
meente Hij heeft het laatste woord.
Als de raad dat wil. maakt de raad de
dienst uit", zegt hij. De heer Minaard
meent, dat een raadslid voldoende in
lichtingen kan krijgen om zich gefun
deerd uit te spreken over voorstellen
van b en w. of hij in een fractie zit, die
een wethouder levert of niet. „De raad
wil op een gegeven moment een inves
teringsplan en vraagt daar dan om
Burgemeester en wethouders maken
dat dan Naar buiten toe kan het er
dan op ljjken. dat b en w in hun beleid
worden gevolgd, maar in feite ügt het
zo. dat de raad een belangrijke bij
drage aan het beleid heeft geleverd",
zegt hij.
De heer A. Welleman. die sinds 1946
voor de PvdA raadslid is van Kortgene
en die de laatste vier jaar een wethou-
derpost heeft bezet: Het is zeker zo.
dat de raad bestuurt. Een actief
raadslid kan te rade gaan bij het amb
tenarenkorps en hij kan in fractiever
gaderingen over nuttige achtergrond
informatie beschikken. Het gebeurt
inderdaad niet zo dikwijls, dat een
voorstel van burgemeester en wet
houders wordt afgestemd, maar dat
wil niet zeggen, dat. dat college het
voor het zeggen zou hebben on de raad
niet Er Is. zeker in een kleine ge
meente. een wisselwerking, waarbij de
raadsleden een belangrijke rol kunnen
spelen in de beleidsvorming"
Wethouder Bras van Borsele: „Zonder
meer is de raad het hoofd van de ge
meente Voor de herindeling verdiep
ten misschien sommigen zich niet
zozeer in de zaken Het was ook over
zichtelijk Maar men laat zich nu over
het algemeen goed informeren en men
heeft zeker - als men dat wil - grote
invloed op het beleid".
He,
ken te behandelen, dan kom Je op een
niet. verkiesbare plaats en op een ge
geven moment ben je kandidaat op
een wel verkiesbare plaats. Je moet
wel een bepaalde ambitie hebben, dat
wel ja Anders zou je het ook niet goed
doen. Nou zie ik het ook als een soort
sport. Ik heb een tijd in de schcids-
rechterij gezeten, ben de enige Zeeuw,
die in het betaald voetbal heeft geflo
ten. Daar moet Je ook een beetje ijdel
voor zijn, net als voor de politiek.
He,
Let raadslid bestaat met en de ge
meente al evenmin. Er zijn allerlei
raadsleden en elke gemeente is ver
schillend Minnaard uit Westkapelle.
die stellig van oordeel is dat een
raadslid niet controlerend, maar be
sturend bezig moet zijn. geeft als ver
klaring voor zijn kandidatuur. „Je
wordt door je kiesvereniging naar vo
ren geschoven. Als je door een grote
groep gevraagd wordt om iets te doen.
dan moet je dat ook doen. Gemeen
schapszin, dat is wel het juiste woord"
Welleman: „Het gaat erom. dat je be
reid moet zijn je voor de gemeenschap
ln te zetten. Daarbij komt, dat het
raadslidmaatschap je een zekere per
soonlijke voldoening geeft. Je bent
met concrete dingen bezig, die je in het
belang van de plaats waar je woont
doet IJdelheid? Misschien wel een
beetje. Raadsleden zijn denk ik wel
vaak mensen, die zich met allerlei din
gen bemoeien, waarvan ze denken, dat
het belangrijk is, datze gebeuren. Voor
de gemeenschap.
Bras „Je denkt vanuit een bepaalde
doelstelling. Bij mij is dat. zoals wij dat
noemen. Gods Woord tot erkenning
brengen op politiek terrein. Voor het
geld hoefje het met te doen. Het is echt
bezig zijn in het algemeen belang,
op basis van je beginselen. Als wet
houder kom je dan wel voor dingen,
waar je op grond van je eigen uit
gangspunten niet voor kunt stemmen,
maar die je wel moet uitvoeren, omdat
de meerderheid van het bestuur dat
wil".
let. raadslidmaatschap vraagt of
fers. zo wordt gesteld in het rapport,
dat door de Vereniging van Neder
landse Gemeenten is verspreid onder
de titel „Een goede raad". Het kost tijd
en het levert met veel op: materieel
noch immaterieel. Waarom stelt
iemand zich dan toch kandidaat als er
weer eens gemeenteraadsverkiezin
gen op til zijn. Op een congres van de
Vereniging van Nederlandse Gemeen
ten. enkele jaren geleden, zei het
Haagse raadslid Buijtendijk daarover:
„Volgens mij door een merkwaardig
samengaan van burgerzin, een hobby
en geldingsdrang".
Het Vlissingse raadslid Verkerk zegt
op de vraag, waarom hij eigenlijk lid
wil zijn van de gemeenteraad: „Ik ben
nu 60 jaar en 55 jaar daarvan ben ik
geïnteresseerd geweest in de sport en
met name ook ln de voetballerij In de
politiek was ik gedurende mijn jeugd
weimg belangstellend Maar op een
gegeven moment wordt je. door an
dere activiteiten op het gebied van de
sport, gevraagd. Je komt op de leden
lijst van een partij, dan vragen ze je in
het bestuur van die partij dc sportza
V„,
raadsleden de vergoeding krijgen"
Bras Toen er alleen presentiegeld
gegeven werd. legde je er geld aan ten
koste Je reed de dorpen eens af en je
had andere kosten, zoals voor de tele
foon. De vergoeding voor raadsleden
in Borsele ligt op ongeveer f 6 000.- per
jaar Het moet natuurlijk met om de
centen gaan. Toen de vergoeding werd
ingevoerdhadden we er wel een beetje
angst voor, dat kandidaten zich om
het geld zouden melden, maar ik ge
loof. dat dat met is uitgekomen. Het is
toch zo. datje er iets voor moet voelen,
anders doe je het met, of je houdt het in
ieder geval met vol".
Ee,
Jen belangrijk thema in de cam
pagne ter voorbereiding van de ge
meenteraadsverkiezingen is opnieuw
de inspraak. In Vlissingen woonde ik
onlangs een verkiezingsbijeenkomst
bij. waarop vertegenwoordigers van
zes verschillende partijen precies de
zelfde vurige pleidooien hielden voor
een goede inspraak van de burgerij,
dus dat zit wel goed. Hoewel, een on
derwerp kan. door te frequente be
handeling, ook slijtageplekken gaan
vertonen. Maar goed. inspraak dus.
Verkerk: „Het leuke van het gemeen
tebestuur is. dat het de bestuurslaag
is. die het dichst bij de bevolking staat.
Je moet dan ook zorgen voor een nauw
contact met de bevolking en ik geloof
nog niet. dat dat zo is als watje ervan
oor het geld hoefje het met te doen.
De tijden zijn dan wel wat veranderd
en sinas een jaar of dne krijgt het
raadslid een vaste vergoeding inplaats
van presentiegeld ln Vlissingen komt
dat neer opeen bedrag in de buurt van
de/ 14 000. per jaar. in een kleine ge
meente als Westkapelle is het een paar
duizend gulden. Dc vergoedingen zijn
belastbaar. Verkerk: „Ik denk niet dat
raadsleden er ooit bij stilstaan, dat het
om het geld zou gaan Je houdt er. als
de belasting eraf is. heus geen kapita
len aan over hoor". Minnaard: „In feite
wordt het werk natuurlijk niet be
taald. Je hebt zo'n 100, netto per
maand. Nou hoort het ook met betaald
te worden Je wordt geacht de belan
gen van de bevolking te behartigen,
afgezien van een beloning". Welleman:
„Die vaste vergoeding daar zitten
twee kanten aan Vroeger had je ac
tieve raadsleden, die een hele tijd ach
ter een zaak aangezeten hadden en
dan toevallig, door ziekte of zo niet
jjaar de raadsvergadering konden. Die
ltregen dan ook geen presentiegeld,
terwiil ze veel werk verzet hadden. De
andere kant is. dat nu ook met actieve
mag verwachten. Makkelijk is het ook
niet altijd, want uit de wijken krijg je
vaak stemmen van actiegroepen, waar
lang niet de hele bevolking het mee
eens is".
In een kleine plaats als Westkapelle
ligt dat eenvoudig. Minnaard. „De
kracht van een kleine gemeente is. dat
iedereen iedereen kent. Als er iets is,
waar men het niet mee eens is. dan
hoor je het gauw genoeg. Hoorzittin
gen. daar zou bij ons denk ik haast
niemand naartoe komen. De opmer
kingen komen toch wel. Een West-
kappelaar is niet bepaald iemand die
de neiging heeft dingen voor zich te
houden en dat is een goed ding". Wel
leman: „Over bizondere dingen wor
den in Kortgene hoorzittingen gehou
den. Verder benaderen de mensen je
als ze over iets willen praten". Bras
„We bezoeken als college van b en w
regelmatig alle kemen en op hoorzit
tingen laten we ons voorlichten over
de wensen, die er leven. Daar wordt
behoorlijk gebruik van gemaakt In
spraak op zichzelf is met verkeerd, als
het geen medebeslissingsrecht
wordt".
Men kan verschillende opvattingen
hebben over het raadslidmaatschap:
het raadslid controleert burgemeester
en wethouders en het raadslid neemt
deel aan het bestuur zijn er twee Mi
naard heeft daarover een uitgespro
ken mening „Je bent als raad bezig
met het besturen van de gemeente
Dat is toch het belangrijkste. Dat
houdt meteen in, dat je met alleen de
belangen van je eigen groepering,
maar ook die van anderen behartigd.
Door je eigen mensen wordt dat met
altijd even goed begrepen".
In kleine gemeenten, zoals West
kapelle en Kortgene. kan de democra
tie zeer direct werken. De kiesdeler ligt
er uiteraard afhankelij k van het aantal
mensen, dat komt stemmen - in de
buurt van de tweehonderd Een
raadslid hoeft in zo'n gemeente dan
ook maar één of enkele families tegen
zich te knjgen of het kost zijn fractie
een zetel. Zo werkt dat volgens de wet
van de kleine getallen. En daarmee is
aangegeven, hoe wankel de positie van
een raadslid kan zijn.
De
waardoor het soms moeilijk is kan
didaten voor de raad te vinden. De
confessionele partijen hebben het
daar misschien iets makkelijker mee
maar toch klemt het ook daar wel. De
grootste belangstelling gaat uit naar
de niet verkiesbare plaatsenMin
naard nog eens „Bedankjes krijg je
nooit als raadslid, alleen afkeuring
Allee
positie van het raadslid: hij of zij
meent over het algemeen, dat de
hoofdlijnen van het beleid de meeste
aandacht moeten krijgen. Maar van
het raadslid wordt tevens veronder
steld. en verlangd, dat hij zich bezig
houdt met details. Een Vlissings
raadslid moet zich verdiepen in
vraagstukken rond de vestiging van
een bedrijf als Eurogas. Komt hij 's
avonds thuis van een vergadering, dan
moet hij nog even iemand terugbellen,
die klachten heeft over geparkeerde
vrachtwagens of die inlichtingen
wenst over een bouwvergunning. Ver
kerk constateert, dat de bevolking de
gemeenteraad vooral benadert over
zaken, die de mensen direct raken: de
toekomst van een woonwijk als het
Oranjekwartier, de bouw van een
rioolwaterzuiveringsinstallatie bij
Ritthem en verder allerlei kleine din
gen, die voor de inwoner persoonlijk
van betekenis zijn. Verkerk: Het is
van groot belang, dat je je als raadslid
steeds bereikbaar houdt voor de be
volking Daar gaat dikwijls wel veel
tijd inzitten, maar het is ook bevredi
gend".
Altijd is dat niet hel ge val. In het door
de VNG gepubliceerde rapport over de
gemeenteraden, wordt met zoveel
woorden gesteld, dat het raadslid een
gewantrouwde figuur is. Dat is voor
een aantal mensen tevens een reden
om geen kandidatuur te aanvaarden.
Verkerk„Het is waar. datje wantrou
wen ontmoet. Je hoort wel eens zeg
gen: 'Ach, die raad. ze doen maar
wat'. Je krijgt inderdaad ongegronde
kritiekIk vinddatje daar tegen moet
kunnen Zoals een scheidsrechter er
tegen moet kunnen, dat hij uitgefloten
wordt". Minnaard:,, Jc staat ontzet
tend aan kritiek bloot Ook daardoor
is het misschien wel eens moeilijk om
kandidaten te krijgen, voor de niet
verkiesbare plaatsen gaat dat wel.
maar voor de verkiesbare is het lang
niet altijd even makkelijk. Die kritiek,
och. daar ga je boven staan. De beste
stuurlui staan aan wal. maar ze willen
niet als jongmaatje opgeleid worden
Welleman:Je hebt nu eenmaal men
sen, die alles negatief benaderen Van
mij wordt weieens verwacht, dat Ik hoe
dan ook altijd in de oppositie ben. Mijn
zoon heeft dat thuis wel gezien en hij
voelt er niets voor om kandidaat te
staan als raadslid Het waait thuis
nogal eens. Maar als het tegenzit gaan
mijn veren overeind staan In dc wei
heb je van die schuurpalen. Je bent als
raadslid vaak een soort schuurpaal
Bras gebruikt hetzelfde woord Een
schuurpaal. Men denkt nogal eens:'Ze
maken het toch wel klaar daar by de
gemeente'. Dat is wel eens vervelend,
maar je krijgt een olifantshuid. De kri
tiek is wellicht één van de redenen.
lleen afkeuring en kritiek. Of toch
overwegend negatieve reacties.
Waarom wordt men dan toch lid van
de gemeenteraad Welleman:Ik was
er groots op, toen ik in 1946 op een
verkiesbare plaats kwam. Dat ik ge
schikt werd geacht om voor mijn partij
te werken in hel belang van de sociaal
zwakkeren. Dat bedoel ik met ijdel-
heid. Je bent niet uit ijdelheid raads
lid. maar je kunt trots zijn als je ge
kandideerd wordt". Minnaard- „Het is
een soort roeping". Verkerk: Vanuit
bepaalde levensbeschouwelijke op
vattingen wil je meehelpen aan het
opbouwen van een goed leefklimaat in
de gemeente. Dat is toch dankbaar
werk" Bras: „Je hebt natuurlijk je
baaldagen, dat je denkt, 'moet dat nu
zo, zou ik maar niet opstappen' Maar
het aantrekkelijke is. dat je als raads
lid weet wat er m de gemeente omgaat
en dat je vanuitje levensbeschouwing
dienstbaar kunt zijn voor het welzijn
van de bevolking".
D«
'e gemeenteraad. Mooie, serene
middagen waren dat destijds als in
Ovezande de raad vergaderde. De
volksvertegenwoordigers behoorden
er slechts tot twee partijen een een
mansfractie van de protestanten en
een fractie van zes man van de KVP.
Van die zes man heetten er drie De
Jonge, wat op de toehoorder, die ter
plekke niet bekend was wellicht wat
verwarrend werkte, maar wat tevens
een sterk gevoel van zekerheid gaf Als
Iemand het woord voerde, had je zeer
veel kans. dat het De Jonge was. Je
verliet zo'n raadsvergadering als ver
slaggever altijd vervuld van een sterk
gevoel van vrede.
De tijden zijn veranderd. Jachtiger
geworden Gemiddeld besteedt een
raadslid, zo blijkt uit een landelijk on
derzoek dertig tot vijftig uur aan zijn
bestuurdersbaan - afhankelijk van de
grootte van de gemeente In het rap
port „Een goede raad" waarin de re
sultaten van dat onderzoek zijn opge
nomen. wordt het raadslid gekarak
teriseerd als een circusartiest, die men
slechts even ziet optreden en die de
rest van de tijd bezig is zijn kunsten
voor te bereiden.
JLn verkiezingstijd ziet men ze wat va
ker dan normaal optreden. Dat geldt
niet voor allemaal, want de heer Bras
doet niet aan verkiezingsbijeenkom
sten. „Het haalt namelijk totaal niets
uit", zegt hij.
En hij vertelt over een onlangs te Ove
zande gehouden verkiezingsavond
van de WD „Daar kwam een man van
tachtig jaar" zegt Bras glimlachend
„Je kunt wel allemaal toespraken
houden, maar dat levert echt niets
op".
Of hij gelijk heeft weten we wellicht
volgende week woensdag.
