Winkelier uit liefhebberij
DE LEEUWERIK
Door weer en wind
voor oud papier
PZC/P
J
een te zware opgave
'Parcival': geen
blijvende spanning
DE 'DEGELIJKHEID'
VAN STOFFEL GUNST
Nachtwake voor
kleuren-tv
Bij defamilie Goud in Krabbendijke
kijken ze nu kleur, dank zij de vee
rtienjarige zoon Sebastiaan. die
woensdagmiddag al om half vier bij
winkelier Bouwman in Kruiningén
voor de deur ging zitten om te pogen
een bijzonder uitverkoopje te be
machtigen. Want in de etalage stond
een kleuren-tv te koop voorpijf cent.
Winkelier Bouwman verwachtte wel
enige aanloop. Om nu te voorkomen
dat een aantal liefhebbers ieder voor
zich het recht van de eerste koper
zouden gaan opeisen hod hij een
rode stoel buiten gezet. En - zo rede
neerde de winkelier degene, die op
die stoel zit, mag de tv kopen. Dan
heb je verder geen discussie meer.
Nadat Sebastiaan Goud zich voor de
deur had geposteerd, brachten
vrienden een slaapzak voor de
koude nachtelijke uren. Vanuit de
buurt werden in de loop van avond
en nacht allerlei versnaperingen
aangereikt. Ook kwam men met
warme chocomel en extra dekens en
een kacheltje aanzetten. Het lange
wachten bleef niet zonder beloning.
De kleuren-tv was voor de jongeman
uit Krabbendijke. 'Sebastiaan was
op alles voorbereid', vertelt win
kelier Bouwman. Hij had een
stuiver bij, maar ook vijf losse cen
ten'. En Sebastiaan zegt, na achttien
en een halfuur posten:Het was wel
koud, maar ik heb het niet slecht ge
had'.
In veel gemeenten krijgt de politie
voor de surveillancedienst weer fiet
sen. Lange tijd hét vervoermiddel voor
de politieagent, maar na de tweede
wereldoorlog bij de politie steeds meer
in onbruik geraakt. Men heeft nu ont
dekt dat de fiets voor de politiedienst
wel erg belangrijk is, omdat in de ste
den een fiets vaak het snelste ver
voermiddel is en de polltie-agent op de
fiets meer ziet, zijn werk beter kan
doen en voor de burgers beter aan
spreekbaar is. Het heeft overigens
vroeger wel een tijdje geduurd voor
dat de politie van de fiets gebruik
mocht maken. Eerst werd in 1895 een
proef genomen met fietsen voor de
rijksveldwachters op het platteland.
Als eerste gemeente in Nederland
werd in 1897 de fietrs bij de politie in
Leeuwarden ingevoerd. In Haarlem
had de commissaris al eerder een po
ging gedaan dit voor elkaar te krijgen,
maar de gemeenteraad was niet be
reid hiervoor geld beschikbaar te
stellen. Fidelio vertelde daarover in
dertijd in zijn 'Haarlemsche schetsen':
„Toen brak het ogenblik aan, dat ook
de politie zich ging oefenen op het rij
wiel. Met prijzenwaardige zuinigheid
bepaalde men zich aanvankelijk tot
één fiets, die bovendien niet was van
de nieuwste constructie. Toch was ze
ter opleiding van het politiekorps goed
genoeg. En van dat ogenblik af zag
men in 't gehiemzinnige midder
nachtelijk duister nu dezen, dan genen
inspecteur of adjunct zijn eerste
zwakke pogingen doen op het voertuig
der democratie, op de Grote Markt,
nadat Brinkman dicht was. Welhaast
waagden ze zich op klaarlichet dag
onder de critiserende ogen van het
publiek en thans kunnen bijna alle in
specteurs en adjuncten en ver
schillende rechercheurs er zo goed
mee ovenoeg, dat zij de snelvoetigste
dief met gemak kunnen inhalen."
ZATERDAG 21 JANUARI 1978
provincie
In de kelders van het verzor
gingshuis Bachten Reede' in Vlissin-
gen is een speciale ruimte gereser
veerd, waar Bram Schroevers zijn»
verzamelwoede kan botvieren.
Schroevers (70) haalt al jaren oud pa
pier op voor de hervormde kerk. Dat
stapelde hij op in zijn flat op de derde
verdieping. Maar dat werd op de duur
toch wel een beetje veel. Trouwens,
mijn vrouw vond het ook geen werk',
vertelt Schroevers.
Maar in de kelders van Bachten
Reede' kan hij nu zijn gang gaan. Want
daar is aardig watopslagruimte. Bram
Schroevers: ze kunnen hem in Vlissin-
gen bijna uittekenen. Met zijn vol-
getaste fiets is hij een vertrouwde ver
schijning in het straatbeeld. Drie keer
per week gaat hij vooraf aan de vuilni
swagen, op zoek naar dozen of pakken
met kranten. Ook heeft hij zijn vaste
klantjes, die hij om de paar weken be
zoekt.
'Ik vind', zegt Schroevers.het zonde
dat dat papier maar in de vuilte gaat.
Het brengt wel niet veel op, maar drie
centen per kg, maar het is voor een
goed doel'.
Te oordelen naar de uitlatingen van
mevrouw Schroevers het is me wat
hoor. Ik weet nooit waar-ie zit) zou ze
eigenlijk veel liever hebben, dat haar
man beneden in de recreatiezaal een
partijtje ging biljarten in plaats van
door weer en wind te gaan om oud pa
pier te verzamelen. Maar dat is niks
voor Bram.'Ik heb', zegt hi j,' eerst veel
gewandeld. Maar op de duur raak je
uitgewandeld. En hier heb ik aardig
heid in. Kijk, ik ben vroeger bakker
geweest Ik zou misschien bestnogwel
eens ergens kunnen gaan helpen. Maar
dat doe ik niet Ik wil niet een ander
werk uit handen nemen. Dit werk is
belangeloos. Daar doe ik geen mens
kjyaad mee'.
UDDET
ZIET!
JACQUES CATS
het schip de trap mee op. om het op de
wagen te krijgen of in het pakhuis van
de beurtschipper.
Op een avond, bij terugkeer van het
werk naar huis, zag Traas op een aan
plakbord staan dat de kruideniers
winkel, een van de dertien winkels die
Baarland toen nog rijk was. te koop
was. Diezelfde avond heeft Traas toen
de zaken nog geregeld En zoals dat bij
veel winkeliers was, hield de vrouw de
vonkel overdag wat bij, omdat de man
er ging bij verdienen
In de winkel, tegenover de toren van
Baarland, hangt nog iets van de sfeer
van vroeger. Er prijkt een plaat van
Van Rosseum's troosten worden nog
pakjes stoffenverf van t Lintje' ver
kocht. De dokter heeft al gezegd, dat
hij graag dat kastje zou willen hebben
waar die producten van 't Lintje in zit
ten, meldt Jacob Traas En hij vertelt
verder dat ze dezer dagen zelfs vanuit
Goes naar zijn winkel kwamen om uit
de drogisterij-afdeling enkele flessen
pijlstaartolie tegen rheumatische
aandoeningen weg te kopen. De
stroop, die Traas verkoopt, staat nu
keurig in kartonnen bekers verpakt op
de bovenste plank. Traas weet nog
wel. dat hij die stroop rechtstreeks uit
het vat verkocht. De klanten kwamen
met een kannetje naar de winkel en de
kruidenier hield dan dat kannetje on
der de kraan van het stroopvat.
Eigenlijk, zegt Traas, ben ik nu nog
meer winkelier uit liefhebberij. Ik doe
het niet voor de verdiensten, maar
omdat ik nogzo graag werk En ik voel.
dat ik er fit bij blijf Bovendien: met
zo'n winkel kun je dat contact een
beetje houden Alsjeopeen stoel zit en
je leest een boek heb je weinig omgang
met de mensen. Zo krijg ik nog steeds
van die oude reizigers op bezoek. Ze
zijn dan wel gestopt, maar af en toe
komen ze toch nog eens langs om een
praatje te maken
Het gesprek stokt even. want er kor
men een paar klanten de winkel bin
nen. Koud vandaag, he', zegt Traas,
als hij de dame aan de andere kant van
de toonbank ziet huiveren 'Nou warm
is wat anders' meldt de dame, die een
fles advocaat wenst De mevrouw, die
daama aan de beurt is. wil enig klein
fhrit 'Het is een onsje teveel' zegt de
winkelier, blikkend op de weegschaal.
Mag hef? Het mag!
Kijk, dat bedoel ik nou, zegt Traas als
de klanten de deur uit zijn. 'Die con
tacten, dat is toch een heel mooi iets'.
Ai s u.deze rubriek een beetje bijhoudt zal het u wel opgevallen
zijn, dat nog heel wat pensioengerechtigde mensen het bereiken
van de 65- jarige leeftijd niet aangrijpen om een dikke punt
achter hun werkzaamheden te zetten. Verschillende doorzetters
hebben in deze kolommen al bekend dat ze stug doorgaan, om
dat ze- zoals ze zelf zeggen- niet goed stil kunnen zitten. En ook
willen ze wel bekennen, dat ze die contacten van het werk niet
graag willen missen.
Een mens moet bezig zijn, vindt ook
Jaap Traas uit het Bevelandse Baar
land. Hij is de tachtig al gepasseerd,
■maar stoppen met zijn levensmidde
lenwinkel is er nog steeds niet bij. 'Ik
sta nu 48 jaar in de winkel", zegt Traas
'En ik zou de vijftig graag willen vol
maken. Als ik het geslacht Traas zo
eens bekijk heb ik er nog wel goede
hoop op, dat me dat zal lukken Een
broer van mijn vader is 99 geworden.
Ik maak dus wel kans'
Voordat Traas op 33-jarige leeftijd in
de winkel kwam. achter de toonbank
kwam, bestond er ter plekke in Baar
land al een kruidenierswinkel. Die was
van een zekere heer Elenbaas, weet hij;
Zijn schoonzoon is hem later nog op-
eevold. In die tijd werkte Trees voor de
beursschipper, op de haven van'
Baarland. Zwaar werk, herinnert
Traas zich. Ik moest onder meer baal
tjes kunstmest lossen. Tegenwoordig,
zit. dat in zakken van vijftig kg Maar
toen tilde je zakken van honderd kg
En daar moest je dan vanaf het schip
de trap mee op, om het op de wagen te
krijgen of in het pakhuis van de beurt
schipper.
Op een avond, bij terugkeer van het'
werk naar huis. zag Traas op een aan
plakbord staan dat de kruideniers
winkel, een van de dertien winkels die
Baarland toen nog rijk was. te koop
was. Diezelfde avond heeft Traas toen
de zaken nog geregeld. En zoals dat bij
veel winkeliers was, hield de vrouw de
winkel overdag wat bij, omdat de man
er ging bij verdienen,
ven van Baarland. Zwaar werk, herin
nert Traas zich. Ik moest onder meer
baaltjes kunstmest lossen. Tegen
woordig zit dat in zakken van vijftig
kg. Maar toen tilde je zakken van hon
derd kg. En daar moest je dan vanaf
Jacob Traas-Zeevaart en echtgenote: winkeliers uit liefhebberij:
SCHOUWBURG, MIDDELBURG
Het Middelburgs Theater met Anowlh's 'De
leeuwerik' in de regie van Ad van Noort.
lean Anouilh's 'L'Alouette', de etheri
sche leeuwerik naar de Janne d'Arc-le-
gende, is een bijzonder moeilijk te ver
tolken stuk. Het Middelburgs Theater,
ontstaan uit drie amateurgroepen,
waagde zich er aan, strijdbaar gemaakt
en geïnspireerd door de regie van Zeel-
ands toneeladviseur Ad van Noort.
Moed en zelfoverschatting? Nade eerste
voorstelling, gisteravond in de Schouw
burg, dient men voor het eerste te kie
zen. Het was een voorstelling met veel
tekortkomingen. Van Noort had voor de
bezetting van de vele rollen niet vol
doende kwaliteit in huis, waardoor een
duidelijk tekort aan evenwicht ont-
stond. De regisseur kon steunen op en
kele prominente krachten, maar het to
taalbeeld miste de overtuiging, de affec
tie tot het spel, zoals Anouilh zijn on
derwerp benaderde. De auteur, aris
tocraat, van de geest, heeft met gevoelen
verstand zijn onderwerp laten ver
vloeien tot, een harmonieuze, eigen
tijdse benadering van het gegeven.
Vanuit die achtergrond dient Jeanne
d'Arc de toeschouwer tegemoet te ko
men als de pure, naïeve en integere
maagd, wier zuiverheid uitstijgt - de
Leeuwerik - boven de bekrompen, hy
pocriete en corrupte intensies van wat
als gezag geldt. Een tijdloos gegeven,
dat- de auteur zonder bitterheid heeft
uitgewerkt, van Jeanne's verblijf tussen
de kudde tot aan haar gang naar de
brandstapel. Die mildheid, ingegeven
door de machteloze wijsheid der berus
ting, plaatste het spel onder de 'klas
sieke' werken die na de tweede wereld
oorlog geschreven zijn.
Moed of overmoed van het Middelburgs
Theater? Na het zien van de voorstelling
blijft bij alle gebreken een gevoel van
groot respect over. 'Een krachtmeting'
noemde de regisseur het op voorhand;
hij heeft die krachtmeting niet met
glans gewonnen, wel met ere doorstaan.
Vitaalk is vooral, dat de jonge Middel
burgse formatie niet koos voor een ge
makkelijk te beredderen niemen
dalletje. maar voor een spel, eens door
beroepsgezelschappen met aarzeling op
het repertoire genomen,
hi de vertolking was er een enorm plus
punt. men zag een schitterende, vaak
ontroerende Jeanne d'Arc van Tilly van
Meyeren, die op vrij eenzame hoogte het
stuk droeg en professioneel, in een fraai
en helder gearticuleerd taalgebruik in
veel van de fragmenten het niveau be
paalde. Zij werd hierin door ver
schillende van de haar omringende figu
ren benaderd: zo zag men goede vertol
kingen van Gerafd Baïjens (Couchon),
EUy van Hees (koningin Yolande).
Wilma Dadema (Agnes) en Frans Meijer
(de oude heer d'Arc).
Een lange rij van medespelenden en
daarbij moest de regisseur kiezen voor
wat meer wankele schouders. De ver
tolking van Beaudricourt was zwak cn
de graaf Van Warwick was op hetzelfde
plan vaak aangewezen op de soufleuse.
André Brand deed als Dauphin Charles
enorm z'n best, maar het schort hem
duidelijk tekort aan routine. In wezen is
zijn optreden in het spel van Anouilh
van grote betekenis: de Dauphine dient
in speelsheid te worden afgeschilderd
als een uiterst intelligente jongeman,
die door zijn gevoel voor distantie en
relativiteit iedere beslissing, iedere ver
antwoordelijkheid ontwijkt. Met meer
ervaring had hij. toen er iets mis ging
met de fraaie betimmeringen van zijn
zetel (van decorbouwer Joop van der
Linden) kunnenopmerken. „Zelfs de
troon wankelt' maar dat is teveel ge
vergd: het bleef een leuke vetolkingmet
een belofte voor de toekomst.
Een enkele opmerking nog over de
mise-en scène: erg statisch! in dat op
zicht functioneel, maar niet op het mo
ment dat het herderinnetje Jeanne tot
de dauphin spreekt welke dialoog zich.
gebonden door de plaats van de troon,
teveel op de achtergrond afspeelt.
De balans: een te zware opgave, een
prachtige hoofdrolvertolking, een het
gezelschap sierende moed en de garan
tie dat deze formatie een minder veel
eisend stuk uitstekend moet kunnen
brengen. Vanavond wordt de voorstel
ling in de Middelburgse schouwburg
herhaald. H.H.
Trio Manus trad
op in Hulst
HULST - Vrijdagavond trad in 'Den
Duflaert' in Hulst het Rotterdamse tno
'Manus' op. Het trio. dat door Jeugd en
Muziek naar Zeeland was gehaald, be
staat. uit Bert van Beek, slagwerk. Mar
cel Edixhoven. klarinetten en Ed Vos.
contrabas. Er waren in Hulst zeven be
zoekers.
HARR SCHEFFER
IN VLEESHAL
MIDDELBURG
MIDDELBURG - Vrijdagavond werd in
de Vleeshal te Middelburg een tentoon
stelling geopend van recente werken
van de Limburgse kunstschilder Harr
Scheffer. De opening werd verricht
door de directeur Culturele Dienst
Venlo, dc heer L. M. Alberigs, die niet
alleen de schilder prees voor, wat hij
noemde, zijn „enorm assimilatie ver
mogen" en iemand die de natuur har-
stochtelijk beleeft en zoekt, maar tege
lijkertijd ook voor het gehucht Ron-
kenstein, waar de kunstschilder zijn
domicillie heeft.
In zijn openingstoespraak omschreef de
heer Alberigs het Limburgse plaatsje als
een „paradijselijk stukje Noord-Lim
burg." van waaruit de kunst van Harr
Scheffer ontstaat. „Hier vindt de
schilder zijn talloze motieven voor zijn
op het landschap geïnspireerde ver
beeldingen," aldus de heer Alberigs. die
Scheffer's werken onder meer het resul
taat noemde van „hartverwarmende,
spontane verbeeldingen, die in een be
heerst compositorisch spel over het vlak
worden verdeeld." Op de tentoon
stelling zijn zo'n 70 grote en kleinere
schilderijen, gouaches en lino's te zien.
De expositie is dagelijks, tot 12 februari,
te bezichtigen van 10.00 tot 17.00 uur.
MOLENTHEATER MIDDELBURG
Poppentheater 'Parcival' met 'Het verhaal
van de graal'.
In het kleine theater in de molen in
Middelburg-Zuid speelde Willem Joppe
vrijdagavond met zijn poppen het ver
haal van de graal een vertelling over
Parcival,wiens zoeken naar de uiterste
waarhei voert langs wegen van geweld
en inkeer. De basis van het spel is te
vinden in de boeken van Créstien de
Troves en Wolfram van Esschenbach,
die rond 1200 de verhalen over koning
Arthuren over Parcival samenvoegden.
De vertelling die Willem Joppe op het
toneel laat horen en zien, gaat over Par
cival. die door zijn moeder buiten de ge
welddadige wereld van de ridders wordt
opgevoed, die later toch in die wereld
terechtkomt en om zijn heldendaden
kan worden toegelaten tot de Ronde
Tafel van koning Arthur. Innerlijke
vrede vindt Parcival daardoor niet. Hij
blijft zoeken naar „hetlicht", „de opper
ste waarheid". De waarheid krijgt in de
legende gestalte in de graal, de kelk, die
Christus tijdens het laatste avondmaal
in handen had en waarin zijn bloed is
opgevangen. Parcival verkrijgt inzicht
in 'net mysterie van het lijden en hij
vindt de weg naar de burcht, waarin de
graal wordt bewaard.
Het lijkt uitennate moeilijk op basis van
dit gegeven in een poppentheater een
voorstelling te geven, waarmee men het
publiek enkele uren geboeid kan hou
den. Willem Joppe doet daartoe een be-
wonderesnwaardige poging, maar
slaagt er - wat mij betreft althans - niet
geheel in.
In zijn spel maakt Joppe gebruik van
stokpoppen en marionetten. Hijzelf
blijft gedurende de hele voorstelling - in
het zwart gehuld en daardoor tegen een
zwart decor niet opvallend irfbeeld Dat
levert zo nu en dan voorstreffelijke
fragmenten op, maar de spanning is niet
blijvend. Dat heeft naarmijn gevoel ver
schillende oorzaken: de tekst, die Joppe
spreekt, is niet steeds van grote zeg
gingskracht, zijn wijze van spelen her
innert soms aan de manier, waarop de
poppenspeler voor kinderen optreedt -
zoekend naar reacties uit de zaal - en de
techniek van de voorstelling eist teveel
van de aandacht van de speler en der
halve van de toeschouwer. Het kan een
verademing zijn eens een minder gepo
lijste manier van theater maken te zien,
waarbij de decors tijdens de voorstelling
door de speler worden gewisseld, maar
in Joppe's Parcival-voorstelling leidt
het de aandacht nogal eens af.
Deze kanttekeningen brengen mij niet
tot een onverdeeld negatief oordeeL
Zoals gezegd, het spel kent sterke frag
menten. die de kennismaking met
Joppe waardevol maken. Hij com
bineerteen aantal spelmethoden op een
manier, die weldadig aandoet. In het
Molentheater waren vrijdagavond
slechts tien bezoekers; aanzienlijk min
der dan Willem Joppe verdient.
A.J.S.
GROTE KERK: TERNEUZEX
Tweede cyclus orgelconcerten
Solist- Stoffel Gunst.
De
/e degelijkheid van Stoffel Gunst
kon eigenlijk reeds van te voren worden
vastgesteld uit de programma-keuze:'
hij had immers een programma samen
gesteld dat zich bewoog tussen kerst- en
paaskring. Het. feit dat hij kerkmuziek
heeft gestudeerd bij Adnaan Schuur
man zal hieraan wel niet vreemd zijn en
het kon daarom niemand van de aanwe
zigen verbazen, dat Stoffel Gunst begon
met de bekende koraalfantasie van
Buxtehude (Wie schön leuchtet der
Morgenstern) Kan de aan het kerkelijk
jaar aangepaste muziek een voordeel
zijn, het hoeft nog niet te betekenen dat
op de interpretatie niets viel aan te
merken. Want ook hier werkte de dege
lijkheid iets te ver door. Er mankeerde
niet ene noot dat niet, de vertolking was
wel degelijk, maar niet sprankelend. Nu
is het zo, dat Stoffel Gunst voor deze
muziek het orgel niet meehad, dat zou
niemand ontkennen, maar hij had wel
door meer gearticuleerde voordracht de
koraalfantasie wat meer barokker kun
nen doen klinken. Daama speelde de
organist van Joh. Seb. Bach 'In Dir ist
freude'. gevolgd door twee bewerkingen
van "Als tiefer Not schrei ich zu Dir',
eveneens van Bach. Voor het eerste
werk van Bach geldt hetzelfde als voor
dat van Buxtehude: alle noten waren er
en toch was er ook hier weer dat vlakke,
dat weinig inspireerde. Hierbij moet
worden aangetekend, dat de Holpijp-
achtvoet verstek liet gaat. een euvel dat
ook duidelij k bleek bij de Voluntary end
van Stanley. Bovendien raakten naar
mate de temperatuur in de kerk steeg,
de tongwerken meer en meer ontstemd,
een handicap die bij de twee bewerkin
gen van het 'Aus tiefer Not' duidelijk
bleek.
Het
Let derde werk dat Gunst vertolkte
bestond uit twee delen uit de derde werk
dat Gunst vertolkte twee delen uit de
derde sonate van Mendelssohn. Zeer
punctueel vertolkt en met minder naar
voren komen van de beperktheden van
het romantische orgel. Met mij zullen de
toehoorders genoten hebben van deze
Voluntary van Stanley, niet in het minst
door de voortreffelijke registratie, zij het
dat het aan het uitvallen van de Hoipijp
de organist niet de minste schuld had
Zeer geschikt voor uitvoering op het
Temeuzense orgel bleek ook nu weer
het 'Carillon de Westminster' van L.
Vieme. Stoffel Gunst wist zijn publiek
Stoffel Gunst
hier kennelijk te boeien. Het is een goed
in het gehoor liggend werk vanwege de
overbekende melodie, ontleend aan de
melodie van de bekende Londense klok.
Geen gemakkelijk werk. en het pleit
voor de organist dat hij met de techni
sche uitvoering niet de minste moeite
had. Toch mist ook deze interpretatie
mijns inziens de nodige spanmng.
Uit 'La nativite du seigneur' van Mes-
siaen speelde de organist 'Les mages'.
Wederom, zij het nu een moderne herin
nering aan kerst, namelijk de Wijzen uit
het Oosten. Een boeiend werk, qua
harmonie iets minder door het. ritme,
voortrenelijk door Stoffel Gunst ver
tolkt. Mocht dit werk een hoog cijfer
krijgen, de hoogste lof reserveer ik voor
het slotwerk. Het Choral III van Cesar
Franck. Stoffel Gunst speelde dit werk
voortreffelijk. Hulde. Ook voor zijn
vrouw, die hem bij de vertolking van dit
werk uitstekend assisteerde als regi-
strante.
Samenvattend kan ik gewagen van ui
termate degelijk orgeLspel dat wellicht
ook door het onwennige van het spelen
op een ietwat luid. pneumatisch orgel,
wat vlak bleef. Althans dat spran
kelende miste om ver boven de middel
maat uit te steken.
D. van E.
GESLAAGD
ROTTERDAM - Mejuffrouw M A. de
Bruijne is aan de nijverheidsschool "De
Windroos' te Rotterdam geslaagd voor
de Nijverheidsakte Stofversieren (NS).
