Standpunten Sinaï
zijn onverzoenlijk
Bestrijding van strandbevuiling door olie
los je niet op met praten en 'afschuiven5
FRANSE COMMUNISTEN
WILLEN HUN EIGEN WEG
r
VRIJDAG 13 JANUARI 1978
-
P»
maakt, wat ze in de Sinai nooit zijn ge
weest.
i Van onze correspondent, mr. J. van Wesel)
JERUZALEM - Minister van defensie Weizman en president Sadat hebben woensdagmiddag het
centrale probleem besproken waarmee het al of niet slagen van de besprekingen in Cairo staat of Heilige koeien
valt. De standpunten van Israël en Egypte staan onverzoenlijk tegenover elkaar. Egypte staat op
het standpunt dat er geen plaats is voor Israëlische nederzettingen in de Sinai.
Het afbreken of verwijderen van de ne
derzettingen is volgens Egypte een on
derdeel van de problematiek, die sa
menhangt met de Israëlische terug
tocht uit de Sinai. Dat soort technische
besprekingen, alsook de veiligheid
sarrangementen, moeten in de militaire
commissie besproken worden.
Israël ziet de nederzettingen in de Sinai
als een politiek probleem en wil daarom
de discussie daarover voeren in de poli
tieke commissie in Jeruzalem, die
maandag met zijn beraadslagingen be
gint
Of Sadat en Weizman een formule heb
ben gevonden in Aswan is niet bekend
gemaakt
Obstakel
Het vraagstuk van de Israëlische ne
derzettingen in de Sinai is eigenlijk een
totaal onverwacht obstakel. Wel
iswaar besloot de Israëlische regering
afgelopen zondag het aantal nederzet
tingen in de Sinai niet uit te breiden,
maar de huidige nederzettingen leve
ren al genoeg problemen op.
Het idee om het gebied ten zuiden van
de Gazastrook te voorzien van een ring
van Israëlische nederzettingen is van
Mosje Dayan afkomstig. Hij opperde
nog als minister van defensie in de rege
ring van Golda Meir de idee om de toe
gang tot de Sinai in het noorden af te
sluiten door een net van Israëlische
dorpen, met als centrum een grote stad.
Yamit.
De Israëlische nederzettingen in de Si
nai pasten in de algemene politieke mi
litaire strategie, die ervan uit ging dat
de grenzen van Israël bewaakt moeten
worden door een combinatie van mili
taire en civiele nederzettingen.
Het is een ideologie, die in de eerste helft
van deze eeuw is ontstaan, toen de pio
niers van weleer het land bewerkten met
het geweer in de hand. Letterlijk, om
zodoende infiltranten van zich af te
houden. Het idee van nederzettingen ter
bewaking van de grens ging op in tijden
van guerrilla-acties. Maar de Jom Kip
poeroorlog bewees op de Golan hoe ver
ouderd de idee over de nederzettingen
vanuit militair gezichtspunt is. Bij het
uitbreken van de Jom Kippoeroorlog in
1973 was de eerste daad van het opper
bevel om de burgemederzetting op de
Golan te ontruimen.
Verdeeld
Sindsdien zijn de Israëlische militaire
experts verdeeld over de vraag of ne
derzettingen militair nut hebben, of
een blok aan het been zijn. De voor
standers van nederzettingen beweren
dat het mogelijk is de nederzettingen in
het defensiesysteem te integreren. De
bewoners kunnen voor patrouilletaken
gebruikt worden. De tegenstanders
zeggen dat je voor al die militaire taken
geen civiele nederzettingen met vrou
wen en kinderen nodig hebt.
Het paradoxale van de nederzettingen
in de Sinai. is dat Begin en Dayan deze
discussie bij voorbaat overbodig heb
ben gemaakt door aan Egypte voor te
stellen de hele Sinai te ontruimen Vol
gens het Israëlische plan zal het Israëli
sche leger niet voor. maar achter de ne
derzettingen worden ingegraven.
Daarmee heeft Israël officieel de doc
trine van een buffer via nederzettingen
overboord gegooid.
Anders dan op de westelijke Jordaa-
noever hebben de nederzettingen in de
Sinai nooit een ideologische motivering
gehad. De nederzettingen, zo beweer
den politici en militairen, maakten deel
uit van Israëls defensiesysteem.
Heel begrijpelijk argumenteert Egypte
nu dan ook dat die Israëlische nederzet
tingen rustig kunnen verdwijnen, nu zij
hun militaire functie hebben verloren,
op grond van de Israëlische plannen
President Sadat heeft dat wat ondi
plomatiek uitgedrukt door de Israëli's
de keuze te geven de nederzettingen te
verbranden of af te breken.
Eigen houtje
Even paradoxaal is het dat juist een
bekwaam militair als generaal Sharon
nu aan het hoofd staat van de cam
pagne voor het behoud en de uitbrei
ding van de nederzettingen. Overigens
worden hierbij geen militaire ar
gumenten gehoord.
Sharon is voorzitter van de minis
teriële commissie voor nieuwe neder
zettingen. In die hoedanigheid heeft hij
de vorige week veel onrust gezaaid
door min of meer op eigen houtje een
begin te maken met een groots plan
voor nieuwe nederzettingen in de Si
nai. De regering had op een geheime
vergadering besloten de nederzettin
gen te versterken, en Sharon heeft dat
besluit zo ruim mogelijk geïnterp
reteerd.
Het graafwerk van bulldozers en tracto
ren wekte in de wereld, en vooral in
Amerika, zoveel verbazing, ongeloof en
weerstand dat de regering Sharon af
gelopen zondag snel tot de orde riep en
een verklaring uitgaf dat de bestaande
nederzettingen versterkt en uitgebreid
zullen worden, maar dat er geen nieuwe
nederzettingen worden gebouwd.
Maar daarmee loste premier Begin het
probleem niet op. Want hij riep presi
dent Sadat toe dat Israël zijn vredes
voorstellen weieens zou kunnen intrek
ken. als Egypte weigert de aanwezig
heid van Israëlische nederzettingen in
de Sinai te dulden En met die uitspraak
heeft Begin, geheel onnodig, van de ne
derzettingen een politiek probleem ge-
Nederzettingen zijn in Israël heilige
koeien: symbolen uit een schoon verle
den van pioniers. Sharon zelf bewees
dat, bekwaam militair, maar politiek
onbenul als hij is.
„Wij moeten oppassen dat wij niet aan
zelfoverschatting gaan lijden", riep
Sharon uit op een vergadering van zijn
en Begins Cheroetpartij. „Daarom
moeten wij in de bezette gebieden sle
den, nederzettingen, fabrieken en
vliegvelden vestigen. Dal zal bepalend
zijn voor de vraag hoe Israël er over 20
of 30 jaar uit zal zien".
Sharon uitte algemene zorg voor Israëls
infrastructuur in de toekomst. Hij pro
jecteerde dat op volstrekt irrationele -
zeker geen militaire - redenen op de be
zette gebieden. Israël is allang geen land
meer van pioniers Het enige gebied,
waar pioniers nog actief zijn is in de be
zette gebieden. Daarom doen de poli
tieke partijen hun uiterste best om daar
datgene wat er van het pionierstijdperk
over is te cultiveren
Dat is de reden dat Goeh Emoeniem, het
extreme blok der gelovigen, zoveel res
pect afdwingt in Israël Ze zijn wel
iswaar extreem, maar niemand kan
ontkennen dat ze idealisten en pioniers
zijn. Omdat nederzettingen nationale
symbolen zijn geworden met een haast
mystieke betekenis, verklaart iedere
politicus die zichzelf respecteert, dat
deze produkten van pioniersarbeid
nooit en te nimmer mogen worden prijs
gegeven
Premier Begin heeft zich terwille van
een paar duizend mensen, die in de Sinai
hun huis hebben gebouwd, en daar goed
aan de landbouw verdienen, lelijk in de
nesten gewerkt
Zoals de Jerusalem Post deze week op
merkte: „Als Begin faalt als gevolg van
zijn ideologie van een 'groot Israël', dan
kan de geschiedenis hem dat wellicht
vergeven. Maar als de vredesbesprekin
gen met Egypte mislukken vanwege de
nederzettingen in de Sinai. dan zal de
geschiedenis dat Begin nooit vergeven"
Van correspondent Rudolph Bakken
H
Let beeld van Frankrijk na de ver
kiezingen van midden maart zal er al
weer wat overzichtelijker uitzien na
de gebeurtenissen van het afgelopen
weekeinde. Het zijn de communisten
die aan veel onduidelijkheid een eind
hebben gemaakt. In feite komt hun
recen te positiebepaling erop neer, dat
in de regering van na de algemene
verkiezingen geen communistische
ministers zitting zullen hebben. Geen
euro-communisme dus voor Frank
rijk en geen herleving van de „volks-
front"-idee.
Communistenleider Marchais heeft
het afgelopen weekeinde gezegd dat
het stemmenpercentage dat de com
munisten in de laatste verkiezingen
van 1973 behaalden - het bedroeg 21,54
procent - absoluut te laag zou zijn als
het zich zou herhalen. Hij stelde als
streefpercentage 25 procent. Tussen
deze beide cijfers zal de uitslag moeten
liggen, willen de communisten aan een
regering meedoen. Zo niet. dan achten
ze hun invloed te klein.
Het staatje van percentages van de
afgelopen tien jaar geeft te zien dat de
communisten in de algemene verkie
zingen nooit hoger kwamen dan 22,46
procent (in 1967) en experts verwach
ten niet dat in maart het en
thousiasme voor de partij plotseling
enorm zal zijn gestegen. Hiermee
staat eigenlijk wel vast. dat de com
munisten nu definitief hebben afge
haakt. Het „gemeenschappelijk prog
ram", dat in 1972 samen met de so
cialisten en linksradicalen werd op
gesteld als basis voor een regerings
program, is daarmee zo dood als een
pier verklaard.
Veel onzekerheid over de rol van de
communisten in de afgelopen maan
den is daarmee verdwenen. De eerste
breuk kwam toen de drie linkse part
ners het niet eens konden worden over
een „actualisering" van het gemeen
schappelijk program en het was de
kleine linkradicale partij die als eerste
partner begreep dat de tijden sinds
1972 veranderd waren en de com
munisten andere belangen hadden
gekregen Het. weglopen van de links
radicalen uit de onderhandelingen be
tekende het historische einde van de
samenwerking, ook tussen de „grote
twee".
Invloed
Waarom wilden de communisten in
eens niet meer, zo stelde men zich al
gemeen de vraag. Die vraag is nu op
gelost. Ze zagen aankomen dat hun
invloed binnen een communistisch-
socialistische regering kleiner zou
zijn dan ze noodzakelijk achtten om
hun doelstellingen te verwezenlijken,
namelijk diepgaande veranderingen
BPIIIIIIIIIIIIIIIllllllllilllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllB
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIE
aan te brengen in de structuur vani,
land en de strijd doeltreffend te
ren tegen de hegemonie van het w,
terse kapitalisme.
Het verschil tussen 1972 en 1978 is.d
zes jaar geleden de communisten
sterksten waren in het verbond i
enorme opgang van de socialistic I
partij, die toentertijd nog maart-
schim van zichzelf was. was een far.
die de communisten niethadden v#
zien. Een overwinning waarover
niet de volledige controle zouden h-
ben. was geen overwinning voort
communisme En de Franse ca
munisten hebben vastgesteld, de-
dit land een „klein beginnen", also;
in landen als Tsjechoslowakije
beurde, nooit via agitatie en malven
tie tot de macht zal kunnen leiden
De strategie van de Franse commur.
ten heeft een lange adem Ze zijn t>
reid te wachten Tenslotte
hen om structuren van wereldoog
tende betekenis.
Precair
Door dit alles zijn Francois V
terrand en zijn socialisten, hou
machtig, maar toch niet machtig
noeg om alleen te regeren, in eem
terst precair pakket geraakt
vraag die zich nu dan ook in alle»
lijkheid voordoet, is niet meer:
vraag of de partijen van linkss
licht toch nog zullen winnen. Deer;
vraag van betekenis is, of het land:
kunnen worden geregeerd door
federatie van republikeinen (de pat
van president Giscard), radicalen
socialisten, en met uitsluiting van
communisten aan de uiterst link»
de gaullisten aan de uiterst rer!
kant. Een dergelijke sociaal-den
ratïe is het doel waarnaar presii
Giscard d'Estaing altijd heefl
streefd. Hij ziet een dergelijk verb
als het meest natuurlijke en dair
als het gezondste voor het land.
Voor de huidige premier Barrea
nog plaats in dit beeld. Barre heeftc
al het afgelopen weekeinde zijn W
ten op tafel gelegd en hij is begoit
aan een heuse verkiezingsactie, ai
hij geen hoogleraar in de econo;
was, maar een rasecht politicus. Bi
vecht voor het behoud van de huid
coalitie, waarin de gaullisten
hebben. Als leider van deze coal
kan hij moeilijk anders Daarbij
zich de vraag voor of presideni
card d'Estaing. de hoogste uit voe:
van het staatsgezag, er wel zo o;
brand is dat Barre's plan het haal:
gaullisten, die Giscard aan de c
winning in de presidents verkies
hebben geholpen, liepen hem sr
dien danig in de weg toen hij zijnes
plannen voor zijn „Franse de mo
tie" - en hij zette die in een boek:
een, dat een bestseller werd - vj
gaan doorvoeren.
Het Franse ministerie van j
nenlandse zaken heeft intussen
eigen opinie-onderzoeken verrl
Het is tot de conclusie gekomen
naar alle waarschijnlijkheid
huidige regeringscoalitie de t
winning behaalt met 250 zei
waaronder 130 voor de gaullist.
Aan de kant van de oppositie zt-
van de 240 zetels er 140 bezet zijnt
de socialisten, die de grootste pi
van het land zullen blijven. Dec
munisten zouden niet meer dan SI
tels behalen en de kleine linksradi:
len ongeveer twintig.
Om een voorsprong op de gaullist:',
behouden, zou president Giscard:
plan zijn binnen de eerste drie
den na de vorming van de nieuwerr;
ring een aantal hervormingsplan
door te voeren, die nu al worden
bereid, en. om de remmende werk
van de gaullisten te elimineren, ra
durend te dreigen met zijn een ik
recht het parlement te ontbinden
A wee olierampen op zee van formaat lig
gen nog vers in de herinnering: in april 1977
de 'spuiter' op het boorplatform in het
Noorse Ekofisk-veld op de Noordzee en nog
geen maand geleden de botsing van twee
mammoettankers in de Indische Oceaan,
nog geen dertig kilometer uit de kust van
Zuid-Afrika. Onwillekeurig denk je bij dal
soort (dreigende) catastrofes: wat zouden de
gevolgen zijn wanneer zoiets in de onmid
dellijke nabijheid van de Nederlandse kust
gebeurt? En de vraag die daar meteen op
volgt: hoe hebben we ons 'gewapend' om die
gevolgen te bestrijden?
Het antwoord is even simpel als ontmoedi
gend we zijn in Nederland tegen een fors ge
val van olievervuiling op de stranden be
paald niet opgewassen en hebben ook nog
steeds niet uitgemaakt wie voor opruimings
acties verantwoordelijk moet worden ge
steld
Hoe luchthartig ongeregeld deze hele kwes
tie eigenlijk is en hoe weinig zicht er komt op
een oplossing trad enkele dagen terug nog
eens haarscherp naar voren, toen het provin
ciaal bestuur van Zuid-Holland bekend
maakte dat men in Den Haag had opgesteld
een 'noodplan voor coördinatie en advisering
in geval van strandverontreinigingdoorolie'.
Zuid-Holland nam die beslissing voor zich
zelf nadat er jarenlang is gepraat in een in
terprovinciale commissie (een club van amb
tenaren en beleidsfiguren uit Friesland.
Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland! en
pogingen zijn ondernomen om de kust-
gemeenten in een soort samenwerkingsver
band te krijgen. Zonder tastbaar resultaat
overigens Het overleg is namelijk blijven
steken in twee problemen: een financieel en
een organisatorisch. Het rijk heeft steeds dc
boot.afgehouden wanieer het erom ging te
erkennen dat bij een olieramp van enige om
vang alle kosten van de bestrijding daarvan
niet zonder meer kunnen worden toegere
kend aan de kustgemeente die door de
strandvervuiling wordt getroffen Vanuit
Den Haag kregen de provincies en de betrok
ken kustgemeenten niet veel meer te horen
dan dat het schoonhouden van de stranden
nu eenmaal bij het takenpakket van de ge
meenten hoort. En dat 'nul op rekest' was er
indirect de reden van dat het ook niet lukte
om een zodanig samenwerkingsverband van
kustgemeenten op te richten, dat de gevol
gen van een olieramp op zee doeltreffend en
snel te lijf zou kunnen gaan zodra deze de
kust zouden bereiken Tenslotte kunnen ge
nieenten die al geen kans zien hun eigen
schoonmaakproblemen in zulke gevallen op
te lossen moeilijk financiële en organisatori
sche verplichtingen aangaan met anderen
Tegelijk met het 'noodplan' van Zuid-Hol
land kwam ook een interimrapport van de
eerdergenoemde interprovinciale commissie
in de publiciteit Daarin werd zonder veel
omwegen vastgesteld dat de kustgemeenten
in Nederland met de middelen waarover ze
op het ogenblik beschikken niet in staat zijn
om een middelgrote of een grote strand-
verontreiniging door olie doeltreffend te be
strijden Hoe ernstig zo'n manco is wordt in
het bewuste rapport aangegeven via kans
berekeningen op dergelijke olievervuilingen.
En dan lees je dat op het Nederlandse deel
van de Noordzee de laatste jaren gemiddeld
één keer per jaar een zodanig scheepsonge-
luk is voorgekomen, dat meer dan 100 m3 olie
vrijkwam met een maximum van 5000 m3.
Nog problematischer vervuilingen, waarbij
de stranden over een lengte van enkele
tientallen kilometers of meer onder de smur
rie kunnen komen door meer dan 1000 m3 olie
worden in die becijferingen opgevoerd als
calamiteiten voor eenmaal per veertien jaar
Welke technieken bij de opruiming van olie
op het strand moeten worden toegepast. -
daarover is ook al veel gezegd, geschreven
nagedacht en gestudeerd Dezelfde commis
sie heeft er al eerder een rapport over uitge
bracht. Het. wondermiddel blijkt nog steeds
niet gevonden De troep bijeenbrengen en er
gens begraven lijkt nog steeds de enig
doenlijke oplossing Voornamelijk mecha
nisch zal dit werk moeten gebeuren Bij
kleine gevallen zal het allemaal zo'n vaart
niet lopen. Maar om rampen van enige om
vang op te vangen zijn voorzorgsmaat regelen
nodig en moet er meteen grootscheeps wor
den aangepakt Dat vergt preventieve maat
regelen Ideeën daarvoor zijn al aangedra
gen. Op strategische punten langs de kust
moeten opslagplaatsen komen voor mate
riaal en materieel. Dat vergt geld. Voor de
opzet van een organisatie om de zaken te re
gelen is volgens het rapport in eerste instan
tie een bedrag van 3 miljoen nodig Dat
vergt een bundeling van alle belanghebben
den Daarom is men het er in de kring van de
instanties die zich tot nu toe over dit pro
bleem hebben gebogen (gemeenten en pro-
over eens dat er op centraal niveau
initiatieven moeten worden genomen. Kort
weg: het rijk kan niet categorisch weigerach
tig blijven en zich aan de kant. opstellen. Ge
beurt dat wèl, dan zou de bestrijding van
olie vervuiling op de Nederlandse stranden
wel eens een affaire van heel lange adem
kunnen worden
In Zuid-Holland heeft men zich op een der
gelijke moeizame gang van zaken kennelijk
al helemaal ingesteld, gezien de beslissing
om in eigen huis in ieder geval de grootste
onzekerheid op te heffen Het komt erop neer
dat in het provinciehuis te Den Haag een cen
trale meldpost voor olie vervuiling op het
strand wordt ingericht Van daaruit worden
aan de betrokken gemeentebesturen advie
zen gegeven over de technische en organisa
torische aanpak van de bestrijding, van
daaruit kan in noodgevallen mogelijk ook
voor hulp van elders worden gezorgd
Zonder dat er in de publiciteit uitvoerig aan
dacht aan is besteed functioneert ook in
Zeeland al geruime t ijd een dergelijk proviso
risch waarschuwingssysteem In beide ge
vallen gaat het om pogingen zich in te dek
ken tegen onverwachte calamiteiten waarbij
wel eens zou kunnen blijken dat alle betrok
ken partijen verwijten kunnen worden ge
maakt omdat er dan helemaal niets geregeld
zou blijken te zijn. Maar intussen blijft het
stumperen Bij gebrek aan iedere rugdekking
door het rijk, liever nog: bij gebrek aan toe
gankelijkheid bij het rijk voor het probleem
als zodanig missen de vier kust provincies en
de betrokken gemeentebesturen gewoon
iedere mogelijkheid om zelfs maar een aanzet
te geven tot een centrale aanpak
Het begint er overigens n u wel naar uit te zien
dat van de onderkant af een wat minder
vriendelijke houding ten opzichte van het
rijk in deze kwestie wordt aangenomen De
gezamenlijke colleges van gedeputeerde sta
ten hebben duidelijk gemaakt dat zij weige
ren de verantwoording op zich te nemen voor
het bestrijden van een grote olievervuiling op
de stranden Ze willen met de nieuwe minis
ters Wiegel (binnenlandse zaken), Tuijnman
(verkeer en waterstaat) en Ginjaar (mi
lieuhygiëne) een gesprek om hen ervan te
overtuigen dat oliebestrijding op het strand
évenzeer een taak van het rijk is als oliebe
strijding op zee
ling voor de bestrijding van erg hoge kosten
waarover men kennelijk op het ministerie
van CRM beschikt Maar zo'n potje met geld
voor het betalen van rekeningen uit hopeloze
gevallen achterafkan natuurlijk nooit de ba
sis zijn voor een bestrijdingsorganisatie.
waarvoor in ruwe trekken in het laatste rap
port de contouren worden getekend. „Zo'n
organisatie", wordt dan gezegd, „moet be
schikken over een groot stuk slagkracht,
over een grondige kennis van zaken en moet
steeds in staat zijn om onmiddellijk hulp
middelen in te zetten op de plaatsen waar dat
nodig is Een prachtige omschrijving. Het.
vreemde is alleen dat iedereen ziet wat er zou
moeten gebeuren, maar dat. tegelijk iedereen
roept: het is mijn zaak niet Wanneer rijk. de
kustprovincies en de gezamenlijke gemeen
ten zich niet geroepen voelen om de verant-
woordelijkheid voor het probleem op zich te
nemen, aan de opzet van een dergelijke or
ganisatie te gaan werken en de financiering
te gaan regelen, zit de zaak in wezen klem-
vast, In de marge van het rapport wordt nog
wel even opgemerkt dat sommige particu
liere bedrijven hebben te kennen gegeven dat
ze zich wel in de bestrijding van strand-
vervuiling willen gaan specialiseren Naar de
mogelijkheden in die hoek zou dan eerst een
uitgebreid onderzoek moeten worden inge
steld Op zichzelf geen gek idee. maar deze
manoeuvre om uit de moeilijkheden te ko
men riekt wel naar een poging om de zaak
voorlpoig maar onder tafel te laten ver
dwijnen. Een organisatie gefundeerd op dc
basis van het particulier initiatief zou een
technische oplossing kunnen opleveren
maar ontslaat de drie overheden (rijk. kustp
rovincies en betrokken gemeenten) niet van
de noodzaak om het financieel met elkaar
eens te worden Zuid-Holland heeft daarop
met de wat nadrukkelijke aankondiging van
een 'noodplan' voor het eigen gebied de vin
ger gelegd En dat was na al die jaren praten
wel even nodig
KEES VAN DER MAAS.
En
r is op rijksniveau in zoverre wel eens naar
het vraagstuk gekeken dat een interdepar
tementale werkgroep leen club ambtenaren
van verschillende ministeries dus) zich heeft
bezig gehouden met de financiële con
sequenties Tot nu toe heeft die voorzichtige
benadering voor de direct betrokkenen geen
enkele verandering in het standpunt van het
njk opgeleverd, dat men daar eigenlijk niets
met de zaak van doen wenst te hebben.
Het enige waarop een gemeente die met eei.
ernstige toestand op het strand te maken
krijgt, kan terugvallen is een bijdrage rege-
