PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DE GAAY FORTMAN EN
BOERSMA WEIGEREN
Grote spionagezaak
in West-Duitsland
minikrant
Havengebied Terneuzen „in 't vizier"
voor kolenvergasser in de toekomst
I
ISRAEL BEREID TOT AFSTAND
GEBIED WESTOEVER JORDAAN
AR-kandidaten voor kabinet moeilijk te vinden
220e jaargang no. 286
Dinsdag 13 december 1977
Elke vrijdag in de PZC de SPECIALE ADVERTENTIE
RUBRIEK voor verenigingen, actiegroepen e.d. vooi
advertenties ZONDER WINSTOOGMERK.
DDR laat schrijver
naar westen gaan
BERLIJN (RTR) - Hans-Joachim
Schaedlich. schrijver van satirische
korte verhalen over het leven in
Oost-Duitsland. heeft van de Oost-
duitse autoriteiten toestemming
gekregen naar het westen te ver
trekken.
Hij verblijft sinds het
weekeinde met zijn vrouw en twee
kinderen bij vrienden in Noord-
Duitsland.
I Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG- Formateur Van Agt heeft moeite met het vinden van AR-kandidaten voor het nieuwe
kabinet-Van Agt-Wiegel. Maandag lieten zowel Boersma alsook De Gaay Fortman sr. weten, dat zij
niet voelen voor een verlenging van hun ministerschap. Zij stonden op de lijst voor respectievelijk
sociale zaken en justitie. Een meevaller voor Van Agt was het feit dat de VVD eindelijk een
aanvaardbare kandidaat heeft gevonden voor de post van buitenlandse zaken. Het wordt dr. Van
der Klaauw, een hoge ambtenaar op het ministerie van buitenlandse zaken.
vrij
In tegenstelling tot De Gaay Kortman
sr. stond Boersma nog niet op het of
ficiële lijstje van de formateur. Van Agt
wilde eerst de zekerheid hebben dat
Boersma in principe wel iets zou voelen
voor een portefeuille in het nieuwe ka
binet Toen bleek dat daar geen uitzicht
op was. heeft. Van Agt in overleg met
Boersma. besloten hem niet te vragen.
Boersma noemde dit na afloop van zijn
onderhoud met Van Agt een „hoffelijke
oplossing".
De twee hebben het in het ruim twee uur
durend gesprek gehad over de sociaal-
economische paragraaf van het re
geerakkoord en over Boersma's hou
ding ten opzichte van de WD. Zoals be
kend kan Boersma slecht met de libe
ralen overweg. Bekend is zijn uitval van
ongeveer een jaar geleden tegen Wiegel,
tijdens een debat in de Kamer, toen hij
zei: „De hemel verhoede dat u ooit aan
deze kant van de regeringstafel komt te
zitten".
Geen verrassing
De weigering van Boersma kwam in
politiek Den Haag niet als een verras
sing. Boersma zal nu in de Tweede Ka
mer gaan zitten, als er tenminste een
zetel vrijkomt. Hij staat voor de ARP in
de CDA-fractie „eerste reserve". De
uitbouw
Gedeputeerde Kaland bij normale
energieprijs uitbouw Hoechst wel te
vergeten.
ontbinding
overleg
agenda
rijden
Rubriek "Hoort- Ziet - Schrijft': Recept
voor een avondje uit afspreken wie er
rijdt
PAGINA 9
olie
Europa moet blijven bezuinigen op olie.
PAGINA 12
finale
protesten
Spanningsveld in Belgrado groter:
Kortsnoj dient twee protesten in.
documentaire
Ernesto Cardenal in documentaire
KRO-t.v; radio- en televisieprog
ramma's; strip.
bouw
Opgaande lijn bouwnijverheid zet door
in het derde kwartaal: beurs, financiën,
economie.
kans dat er een vacature komt,
groot, nu Hannie van Leeuwen
dag aankondigde de politiek te zullen
verlaten. Boersma voelt zich naar zijn
zeggen verwant met de zeven CDA-le-
den die tegen het regeerakkoord heb
ben gestemd en die het nieuwe kabi
net-Van Agt-Wiegel op zijn daden zul
len beoordelen.
Het is onduidelijk welke kandidaten
Van Agt nu in het hoofd heeft voor de
post van sociale zaken. In het gesprek
met Boersma zijn wel enkele namen
over de tafel gegaan. Steeds weer duikt
de naam van het Eerste-Kamerlid prof.
Albeda op en die van prof Goudzwaard,
de opsteller van het CDA-verkiezings-
program. Goudzwaard wordt overigens
ook genoemd voor de post ontwik
kelingssamenwerking.
Goudzwaard is vrijdag al, evenals De
Gaay Fortman sr., door Van Agt telefo
nisch gepolst voor een ministerspost.
Belden hebben toen bedenktijd ge
vraagd. Zaterdagavond, na het CDA-
congres in Amsterdam, is er een AR-
topberaad geweest met fractievoorzit
ter Aantjes, partijvoorzitter De Boer
de ministerskandidaten Boeisma. De
Gaay Fortman sr. en Goudzwaard. Al
beda was daarbij niet aanwezig.
Onwaarachtig
De Gaay Fortman verklaarde
vraagd) zich goed kon vinden in het
tussen CDA en PvdA-D'66 gesloten re
geerakkoord. „Maar het huidige re
geerakkoord wijkt daar niet in de
laatste plaats op punten als de grond-
polilieken het sociaal-economische be
leid zo wezenlijk van af. dat ik het on
waarachtig zou vinden nu toch ja te
zeggen".
De Gaay Fortman, die nu Eerste-Ka-
merlid wordt, zei zich niet te kunnen
voorstellen hoe het CDA in één kabi
netsformatie met twee partijen twee to
taal verschillende regeerakkoorden kan
sluiten en die toch allebei goed vindt.
Da t men het in de formatie- Den Uyl over
het bezetten van de ministersposten
niet eens werd (De Gaay Fortman sprak
van „een dieptepunt" en „gescharrel
met mensen" I, had voor het CDA vol
gens de minister geen reden mogen zijn
nu ineens het roer te wenden en met de
WD in zee te gaan. „Direct na de ver
kiezingen heeft het CDA gezegd, dat
samenwerking met de PvdA de aange
wezen weg was. Het lag dan ook voor de
hand dat de in 1973 begonnen samen-
Volgens De Gaay Fortman moet men bij
hetformeren van een kabinetnietalleen
letten op de verhoudingen in het par
lement, maar ook op de wijze waarop
zo'n kabinet in de samenleving kan
functioneren. Hij uitte kritiek op het feit
weigering uit het feit dat hij (destijds
ook door Den Uyl voor justitie ge- Slot zie pagina 4 kolom 2)
JEKOZACETÜ- De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Vance tr) en de
Israëlische premier Begin lachend op een persconferentie.
Jordanië niet, Vaticaan wel naar Cairo
i Van onze correspondent i
BONN-In Wesl-Duitsland is een nieuw
spionagcschandaal aan het licht geko
men dat alle tot nu toe gekende affaires
overtreft en zelfs de zaak-Guillaume
zal doen verbleken. Deze mening is de
federale procureur-generaal Rcbmann
toegedaan.
Volgens het federale bureau van justi
tie in Karlsruhe kan de DDR volledig
op de hoogte zijn met de interne struc
tuur van het Westduitse leger en alle
geheime plannen voor een NAVO-
alarm. Ook de inhoud van een groot
aantal streng geheime NAVO-docu-
menten kan in Oost-Berlijn wel eens tot
de al lang bekende bijzonderheden be
horen over de militaire bedoelingen
van het Westen.
Er best aat een redelijke kans dat de al in
juni 1976 aangehouden chef-secreta
resse van het ministerie van defensie.
Renate Lutz. samen met haar man. Lot-
har Erwin Lutz. lid van de afdeling be
wapening. plus hun vriend Juergen
Wiegel, staflid bij de marine, dc wes
telijke verdedigingsgemeenschap de
grootste schade hebben berokkend
sinds het. bestaan van de NAVO en het
Westduitse leger. Het wordt zeer wel
mogelijk geacht dat zij meer dan 1000
geheime stukken aan de inlichtingen
dienst van de DDR hebben doorgege
ven. Een deel van de papieren behoort
tot de topgeheimen, aldus justitie.
Een vijfde deel van de stukken waartoe
het drietal toeganghad betrof de NAVO.
i Van onze correspondent)
JERUZALEM - De Israëlische regering
is bereid tot gebiedsafstand op de wes
telijke Jordaanoever. Dat valt op te
maken uit hetgeen minister van
buitenlandse zaken Dajan maandag
middag in Jeruzalem heeft gezegd.
„Namens de Israëlische regering kan ik
zeggen dat wij bereid zijn om over een
deling van dc westelijke Jordaanoever
te spreken als dat van Arabische kant
wordt voorgesteld", zei Dajan.
Dajan heeft die these al meer verkon
digd, maar voorheen niet namens de re
gering. De uiterst belangrijke toevoe
ging betekent dat premier Begin, een
aanhanger van de Groot. Israël-bewe-
ging. tot gebiedsafstand op de wes
telijke Jordaanoever bereid is. Dajan
voegde er aan toe - zoals hij al eerder
gedaan heeft - dat Israël niet zo'n deling
zal voorstellen, omdat de afgelopen tien
jaar van Arabische kant geen belang
stelling is geweest voor een territoriaal
compromis op de Westoever, steeds
voorgesteld door de Arabische regerin
gen
Nederzettingen
Dajan vindt dat Israël zjjn nederzettin
genpolitiek op de westelijke Jordaa-
noeve'- niet moet veranderen. Op de
vraag of hij een zelfde formule zou steu
nen als waarop hij tot de regering is toe
getreden. te weten- geen nieuwe neder
zettingen zolang er onderhandelingen
gaande zijn. antwoordde Dajan: „Niet
de nederzettingen zijn bepalend voor de
toekomstige grenzen, maar de lijn die
getrokken wordt, als hij getrokken
wordt Als nederzettingen na de schei
ding op Arabisch grondgebied blijken te
liggen, dan zullen wij öf die nederzettin
gen ontruimen, ofwel daar op Arabisch
grondgebied blijven Dat kan via on
derhandelingen opgelost worden" Da
jan is tot de regering van Begin toege
treden op voorwaarde dat de Westoever
niet geannexeerd zal worden zolang er
onderhandelingen met de Arabieren
gaande zijn.
Dajan waarschuwde indirect presi
dent Sadat dat Egypte zal moeten be
palen waarover in Cairo onderhandeld
kan worden. Israël is weliswaar bereid
alles in Cairo te bespreken, ook het Pa
lestijnse vraagstuk, maar Egypte wil en
kan niet onderhandelen voor partijen
die niet naar Cairo komen. Na een dag of
tien zal Egypte dus moeten beslissen
waarover het wel onderhandelen wil, al
dus Dajan. daarom doelend op een af
zonderlijk Israêlisch-Egyptisch vredes
verdrag
Dajan herhaalde nog eens uitdrukkelijk
dat Israël niet op een afzonderlijk vre
desverdrag met Egypte uit is. maar met
(Slot zie pagina 4 kolom 5)
KALAND IN COMMISSIE ECONOMISCHE ZAKEN:
„MOGELIJK OVER
ENKELE JAREN
AAN DE ORDE"
MIDDELBURG-Het havenschapsge-
bied van Terneuzen is „in het vizier"
voor een mogelijke vestiging van een
kolenvergas-installatic. Gedeputeerde
A.D. Kaland heeft daarover maandag
middag een mededeling gedaan in dc
statencommissie voor economische
zaken, die de agenda's voor de haven-
schaps-vergaderingen van aanstaande
woensdag doornam. De gedeputeerde
liet weten, dat dit niet een zaak is. die
dit jaar al zal spelen, maar die mogelijk
op wat langere termijn aan de orde kan
komen.
Hij kwam met zijn mededeling, toen de
statencommissie sprak overeen nieuwe
kostprijsberekening voor het kanaal-
havenplan Terneuzen. Daarbij vroegen
onder anderen de heren P.J Huybregt
tpvdai en J.H. Roose (cda) naar de aan
leg van een nieuwe kade bij de Mas
sagoedhaven. Gemeld was, dat die
aanleg een onzekere factor is en mede
afhankelijk van een infrastuctuursub-
sidie van het rijk. De heer Huybregt
vroeg zich af of dexaanle eventuele
aanleg wel verstandig is. nu de aanwe
zige kade niet druk gebruikt wordt.
Kaland: „Als je een haven tot ontwik
keling wilt brengen, zul je met Je ac
commodatie voorop moeten lopen." Hij
betoogde, dat het niet mogelijk is een
dergelijke fade zonder infrastructuur
subsidie van het rijk aan te leggen en
wees erop. dat dit ook geldt voor de
plannen voor een verlenging van de
kade met 350 meter in VlissingenOost.
„Maar als die subsidiemogelijkheid er
wel is. moeten we goed bedenken of we
die kunnen laten lopen." zo zei hij.
Daarbij betoogde de gedeputeerde dat
naar zijn indruk onder meer de kolen-
transporten'in Nederland zsllen toene
men, In dit verband noemde hij de ge
dachten, die leven om onder meer bij
Delfzijl een kolenvergasser te bouwen,
bij het begin van de toevoer door het
aardgasleidingennet. Als de vergassing
van kolen nodig is. komt ook Terneuzen
„in het vizier zo zei de gedeputeerde: in
het kanaalzonegebied namelijk is
sprake van een geconcentreerde be-
(Slot zie pagina 6 kolom et
Hoeveel nachtjes
slapen nog?
Hoeveel nachtjes sjapen
Ir&gwf nog voortiat er een rheuw ka-
binet is? Vijf, zes. zeven? Het
pSgjagj» zal afhangen van de beciank-
IStSj jes die Van Agt nog meer
krijgt te incasseren. De Gaay
Fortman senior - Gajus, zoals ze in Den
Haag zeggen - heeft nee gezegd en zo ook
Boersma. Daardoor ontvalt de for
mateur weer enige progressieve steun,
zonder twijfel aanleiding voor
goedkeurend getrappel op de PvdA-
bank. Maar vermoedelijk zal het toch
eens gebeuren: een nieuw kabinet op de
trappen van Huis ten Bosch, glim
lachend rondom hare majesteit. Dat zal
een hele rust wezen, voorlopig althans.
Eindelijk kan er dan met het 'gewone'
regeren worden begonnen en komt er
een einde aan het gemarcheer en ge
marchandeer van de Nederlandse poli
tici via voorpagina's, tv-schermen en
radio Al die brave, minder brave, glim
lachende. zuur-kij kende, heilige en
schijn-heilige gelaten beginnen lang
zamerhand nog erger te vervelen dan
een verkeerd gekozen bloemetjesbe-
hang Sommige politieke leiders - jawel,
zo worden ze genoemd - kunnen geen
hoestje plegen of er staat wel een ca
mera bij. een man met een microfoon
plus een aantal lieden met opschrijf
boekje: het kuchje is nieuws geworden.
De politieke achterban pikt af en toe een
graantje mee ais er congressen zijn: de
camera's nemen in de zaal her en der
close-ups van intens-vergenoegd kij
kende partijleden, afgevaardigden die
weten waar hun gekozenen de politieke
mosterd halen. Langzamerhand begint
het allemaal zo gewoon te worden dat de
gemiddelde krantelezer en tv-kijkerniet
meer beter weet of het hoort zo: de dag
begint en eindigt met Van Agt. Den Uyl
en Wiegel. Er zijn mooiere dagopenin
gen en -sluitingen denkbaar.
Maandag had informateur Van Agt een gesprek met de Gaay Fortman sr. over zijn eventuele aanstelling als minister van
justitie De Gaay Fortman heeft nee gezegd. FOTO. Van Agt (li en de Gaay Fortman.
NA VO-GEHEIMEN DOORGEGEVEN AAN DDR
Hieronder bevonden zich documenten
over de logistiek van het bondgenoot
schap. lijsten voor de energïeverzorging
in noodsituaties en NAVO-plannen over
bewapening. Wat over het Westduitse
leger kon worden overgebriefd overtreft
de stoutste verwachtingen. Dat geldt
ook voor het feit, hoe makkelijk het
drietal in het bezit van het geheime ma
teriaal kon komen. Mevrouw Lutz had
een sleutel van een kluis met streng ver
trouwelijke documenten De veilig
heidsvoorschriften werden volgens het
oordeel yan de justitie op haar afdeling
nauwelijks in acht genomen. Zij kon dus
haar gang gaan en inlichtingen verza
melen over bijvoorbeeld de planning
van de Bundeswehr op lange termijn en
de militaire berichten over het leeer tus
sen 1972 en 1974.
Kopieën
Zij Tcopieerde alles op hel fotoko
pieerapparaat in het ministerie en nam
de kopien in haar handtas mee naar
huis. Ook alle inlichtingen over de fou
ten die bij de NAVO-manoeuvre Wintex
in 1975 aan het daglicht zijn getreden
stonden tot haar beschikking. De he
ren-spionnen zaten niet stil. Zij ko
pieerden bijvoorbeeld een Westduitse
militaire analyse over de troepen van
het Pact van Warschau - in hoeverre de
Bundeswehr dus op de hoogte is over
het aantal van de strijdkrachten, uitrus
ting. plannen en eventueel gebreken
van de legereenheden uit het Oosten.
Verder de resultaten van een analyse
van de Bundeswehr. waarin alle gebre
ken en sterke kanten van het leger te
voorschijn komen.
Tot de verraden geheimen behoort het
concept voor de ontwikkeling van een
nieuwe tank, die in de jaren '90 de West
duitse Leopard zal aflossen. Verder kon
(Slot zie pagina 4 kolom 6)
V an Agt blijft de man van de sur
prises. Zaterdag tij
dens het congres
van het CDA haalde
hij plotseling ene
Eugenie er bij.
Eugenie bleek zijn
echtgenote: hij sprak woorden van dank
en hulde tothaar, woorden die spontaan
bij hem opkwamen, zo liet hij het con
gres weten. En dat was geroerd: het ap
plaudisseerde lang en met grote gene
genheid. Niemand zal het mevrouw Van
Agt misgunnen dat haar man en een
partijcongres gezamenlijk haar huldi
gen voor haar trouwen toewijding, maar
het is wel ongewoon. Er zijn in Neder
land vele duizenden vrouwen die ap
plaus vendienen, maar desondanks
nooit worden toegejuicht door een con
gres. Terwijl ze het afgelopen jaar toch
zo voortreffelijk het gezinsbudget heb
ben beheerd d at het gezin op reis kon en
er ook nog wat voor de sinterklaas over
schoot. Vrouwen zonder applaus. Zoals
zeemansvrouwen - wenoemen maar een
groep - die de kinderen alleen moeten
opvoeden en dat voortreffelijk doen. Zo
zijn er vele vrouwen die door allerlei oor
zaken alleen voor hun gezinnen staan,
maar die niemand naar het podium
roept. Mevrouw Van Agt mag wat ons
be treft best wonden worden toegejuicht,
we nemen zonder meer aan dat zij een
bekwame en haar man plus het CDA
zeer toegewijde vrouw is. Maar haar
echtgenoot moest verstandiger zijn: hij
kwam verslag uitbrengen aan een par
tijcongres over zijn politiek handelen en
daarbij passen geen onverwachte sen
timenten. Er ontstaat dan een sfeer van
genoegelijke vertedering: „Die Van Agt
toch. liij haalt zijn vrouw naar voren,
mooi. heel mooi." Of nee: :,Die Dries
toch", want dat hebben we inmiddels
wei geleerd: in de politiek heet een mens
niet meer Van Agt of Steenkamp. Den
Uyl of Aantjes. maar roept men elkaar
als broeders Dries. Piet. Joop of Wim
toe. Ze zijn gemeenschapsbezit.
xjlIs binnenkort de groep-Van Agt aan
treedt en de discussie met de kamer
aanvangt, wordt dat een zeer Neder
lands schouwspel. Bij de grote partijen
zal voor het CDA vermoedelijk mr. W.
Aantjes optreden, lid van de Hervormde
Kerk. richting Gereformeerde Bond. Bij
de WD zal mr. J. G. Rietkerk de fractie
leiden, oorspronkelijk van gereformeer
den huize. En tenslotte wordt de opposi
tie aangevoerd doordrs. J. den Uyl. vele
jaren geleden vertoevend op hetzelfde
kerkelijk erf. Toen hij nog aan het for
meren was, had hij het voortdurend over
'het beproeven van de nieren': scherpe
luisteraars herkenden de statenverta
ling. Van Agt zal hen zeker minzaam be
groeten. op zijn beurt enige achtergron
den onthullend door voortdurend te
spreken van 'op de eerste plaats'. Een
boeiende ontmoeting met de silhouet
ten van Dordrecht en Rome op de ach
tergrond. Nederland bLijfl ook in
neerslachtige dagen zichzelf.
STAKING
FRANS-BRITSE
VEERDIENSTEN
DOVER (RTR)- Als gevolg van een sta
king van Franse zeelieden zijn maan
dagochtend de veerdiensten tussen
Dover en de Franse havens Calais en
Boulogne gestaakt.
De actie van de zeelui die tot vandaag
(dinsdag) middernacht zal duren, heeft
ook de diensten lussen Dover en
Duinkerken en tussen Newhaven en
Dieppe stilgelegd. Er zijn extra-afvaar
ten van Dovernaarde Belgische havens
Zeebruggc en Oostende.