,We kwamen hier met een duidelijke opdracht'
HET MILIEU OPPEPPEN
PZC/za terdagkrant
Inspecteur
Adriaanse
na zes jaar
vertrokken
Toen dr. A. Adriaanse (39 en tot halverwege deze week hoofd van de Zeeuwse milieu-inspectie»
begin 1972 naar Zeeland kwam, had hi.i - zoals hij zegt - „de wind mee". „De hele milieu-problema
tiek stond duidelijk in de maatschappelijke belangstelling, ze werd ondersteund door allerlei
acties en er kwamen belangrijke stukken af op het gebied van de wetgeving. De wet verontreini
ging van oppervlaktewateren, de wet inzake de luchtverontreiniging. In Zeeland werd de dienst
aangepast, er moest in de provincie een nieuw milieubeleid worden opgezet. Een boeiende aange
legenheid, pionierswerk eigenlijk, dat werd gesteund door een duidelijke opdracht: ervoor zorgen,
dat de belangen van het milieu in het beleid tot gelding werden gebracht."
ZATERDAG 3 DECEMBER 1977
De eerste paar Jaar merkt de buiten
wacht niet veel van de activiteiten van
de Zeeuwse milieu-inspectie, in die
eerste tijd in feite een tweemans-post.
behalve door dr. Adriaanse ook be
mand door drs G. J. Beijen. Ze zijn bin
nenskamers bezig met de vertaling
van het milieubeleid naar de provincie
toe. er is druk overleg met de provin
cie. de gemeenten, het bedrijfsleven.
„We moesten ons de karakterstiek van
Zeeland eigen maken, een buiten
gewoon tijdrovende zaak: we zaten die
eerste paar jaar zo'n beetje aan tachtig
uur per week." Zeeland begint
Adriaanse geleidelijk aan te kennen
en 'n genoegen is het niet voor iede
reen:
een onverzettelijk man als het om de
belangen van het milieu gaat. ik heb
hem eens schertsend horen aanduiden
als ..Adriaanse, de Zeeuwse allesreini-
ger."
..De inwerkperiode," signaleert Ad
riaanse een week voor zijn vertrek, „is
nu wel duidelijk achter de rug. zowel
binnen als buiten de inspectie. We zijn
m een nieuwefase terecht gekomen, er
zit lijn in het nnlieu-beleid. Het is
uniek, dat de provincie een taak heeft
gekregen bij de uitvoering van de wet
verontreiniging oppervlaktewater
Dat zal meer gebeuren, ook als de wet
op de afvalstoffen tot stand komt Hij
betreurt, dat de provincie Zeeland de
mogelijkheid om de bevoegdheden in
de wet verontreiniging oppervlakte
water te delegeren, heeft benut en er
een taak voor de waterschappen van
heeft gemaakt
Bedroevend
Adriaanse: ,,'t Is voor mij geen hals
zaak. maar het zou beter zijn gewéesl
aJs de provincie al dan niet via een
provinciaal zuiveringsschap die taak
zelf had aangepakt. Het had er eerder
toe kunnen leiden, dat er een tech
nisch apparaat zou zijn opgezet om
het beleid van het provinciaal be
stuur te ondersteunen. Je had meer
know-how bij de provincie onder
kunnen brengen. En het is natuurlijk
droef dat zeven jaar nadat de wet van
kracht is geworden, ze in een deel van
Zeeuwsch-Vlaanderen nog niet
werkt, omdat de problemen rond de
Afvalwaterleiding Kanaalzone nog
niet zijn opgelost. De provincie zou
een breder draagvlak hebben gebo
den. had gemakkelijker coördinerend
kunnen optreden. En wat zie je nu?
Als de waterschappen er niet uitko
men, zoals in Zeeuwsch-Vlaanderen,
moet de provincie zich cr toch mee
bemoeien. Je had ook het verschil in
zuiveringsheffingen in de ver
schillende regio's van Zeeland kun
nen voorkomen, je kunt meemaken
dat de drang om nieuwe kampeer
terreinen bijvoorbeeld te vestigen het
grootst wordt in die gebieden waar de
heffingen het laagst zijn: 't kan een
exploitant tonnen schelen. Spijtig,
dat hel zo gelopen is."
Voorde milieu-inspectie in de afgelo
pen zes jaar gegroeid van twee naar
tien man personeel - hebben de mi
lieuhygiënische aspecten bij de vesti
ging. de uitbreiding of de sanering van
bedrijven hetmeeste werk opgeleverd
Adriaanse: „Bij nieuwe vestigingen is
het plezierig te kunnen werken vanuit
Sinds donderdag heeft dr.
A. Adriaanse, hoofd van de
milieu-inspectie in Zeeland,
deze provincie verwisseld
foor Leidschendam. Hij is
hoofd van de sector lucht
geioorden van het direc
toraat-generaal voor de
rnilieugiêne.
Een week voor zijn vertrek,
maakte de vertrekkende
milieuinspecteur in een
vraaggesprek met de PZC-
redactie de balans op van
bijna zes jaar werken in
Zeeland. Een gesprek,
waarbij - op verzoek van dr.
Adriaanse - ook zijn opvol
ger, drs G.J. Beijen aanwe
zig was.
een beleidsvisie. Total is in die geest,
tot stand gekomen, wij werden er in
hetnajaarvan 1971 bij betrokken, toen
we hier nog niet werkten. Total is uit
het oogpunt van de milieuhygiëne een
goed draaiend geheel, ik heb respect
voor de manier, waarop dat bedrijf
zich moeite heeft, getroost. Voor de
laatste uitbreidingen van Dow geldt
dat ook, ze voldoen aan hoge milieu-
eisen. men heeft, ook moeite gedaan
om de milieubelasting van bestaande
fabrieken terug te dringen en het ener
gieverbruik zo laag mogelijk te hou
den." In de sfeer van de sanering ziet dr
Adriaanse in de CSM „een geval,
waarin veel is bereikt en waar men na
een confrontatie tussen overheden en
bedrijf toch weer naar het har
moniemodel is toegegroeid". ..We zijn
er redelijk uitgekomen, je hoort daar
over uit Sas van Gent geen klachten
meer
Fase voor fase
Problemen bij sanering van be
drijven - signaleert Adriaanse - zijn
vaak van ingrijpendeaard. „Jehebt te
maken met bestaande situaties, een
ingreep in het produktieproces is in
het algemeen een moeilijke zaak. dat
wordt eigenlijk steeds onderhande
len over een fasering van maatrege
len. Bij nieuwe vestigingen ligt dat
anders, dan moet jc in een keer ver
schrikkelijk veel werk doen, maar als
je cr dan als bedrijf samen met de
overheden uitkomt, ben je er ook
vanaf. Dan kun je een tijd doorgaan
zonder milieuproblemen. In de ont-
werp-fase van een fabriek is het meest
te verdienen voor hel milieu, het is
een hypotheek op de toekomst Total
is er feen voorbeeld van, Montedison
-al is dal dan niet gekomen ook, we
hebben daar erg veel van geleerd.
Adriaanse- „Voor Eurogas hebben we
de verzoeken ondersteund om te ko
men tot een zo goed mogelijke risico
analyse. Ook van de nautische aspec
ten Hel, gebeuren op het. land is wel
geanalyseerd, voor de nautische as
pecten isdatnognïetgereed. We zitten
nog midden in een procedure op dit
stuk van zaken Niet dg uitstoot is bij
Eurogas een probleem, maar de ri
sico's bij accidenten. Daar raak je
langzamerhand aan een tweede gene
ratie van milieuproblemen, de veilig
heid voor de omgeving Over de naut i
sche aspecten rond Eurogas staat de
milieu-inspectie nog geen helder beeld
voor ogen
Dr. Adriaanse geniet bij zijn vertrek
uit Zeeland langzamerhand enige
faam of enige beruchtheid - doorhalen
wat men niet van toepassing acht -
over het aantal beroepszaken, dat hij
heeft voorgebracht bij de Kroon Hoe
kijkt hij aan legen het verwijt, dat hij
hier en daar te snel beroep heeft aan
getekend?
De vertrokken milieu-inspecteur: „tsr
zijn twee categorieën beroepen 'ge-
Tekst: Kees Cijsouw
Foto: Wim Riemens
weest. Eén groep, betrelt zaken, waar
van we vonden, dat er beleidsmatig
gezien eens een uitspraak moet ko
men. Van die beroepen is er nog geen
behandeld, het zijn er verschillende,
maar er is een achterstand in de af
handeling Een tweede groep beroe
pen is Ingesteld, omdat in allerlei be
slissingen onvoldoende recht werd ge
daan aan de milieu-problematiek, be
slissingen die wij een onvoldoende
voor hel milieu moesten geven. Nee. ik
ga daar niet verder op in
Ik las vorige week. dat de burgemees
ter van Temeuzen een uitspraak van
de Raad van State „verbijsterend"
noemde. Dat soort dingen zal Lk niet
doen.
De milieuvraagstukken rond de indu
strialisatie mogen de milieu-inspec
tie de afgelopen jaren het meeste
werk hebben bezorgd, liet was tege
lijk het terrein, waarop men „de
meeste greep had". Voor de recreatie
zijn er - zegt Adriaanse - minder wet
telijke handgrepen.
Hij signaleert, dat de inspectie ernaar
streeft om in het stadium van de pla
nologie al milieu-eisen als randvoor
waarden in het recreatie-beleid In te
bouwen „We zouden dat graag verder
uitgebouwd zien. maar zolang de wet
telijke voorzieningen er nog niet zijn,
kunnen niet allerlei dingen In een
vroeg stadium geregeld worden. Als je
de milieu-zaken in de planologie kunt
inbouwen, ben je er voor de recreatie
net zo vroeg bij als wanneer je je mi
lieu-eisen kunt formuleren op een
moment,, dat. een fabriek nog ontwor
pen moet worden Maar recreatie is
grotendeels een zaak van de gemeen
ten en je hebt er die streng zijn en er
zijn er, die soepel optreden Oostburg
vind ik een voorbeeld van een ge
meente. die z'n recreatiezaken profes
sioneel aanpakt Men houdt de aan
tallen mensen in de gaten en men heeft
gezorgd bijvoorbeeld voor zuiverings
installaties, die op de seizoendrukte
berekend zijn. Wat ons bijvoorbeeld
zorgen baart is de ontwikkeling van
het vrij kamperen bij de boer. De zo
mer van 1976 heeft aangetoond, datei
voor de milieu-problemen echt wel
aanvullende voorzieningen nodig zijn
Een wilde boel bij sommige boeren,
dertig tenten waar er vijf mochten
staan en geen sanitaire voorzieningen
en Schouwen-Duiveland in de pro
blemen met de drinkwatervoorzie
ning, daar is in het seizoen een vol
ledige wanverhouding tussen de be
volking en het. aantal toeristen. De in
frastructuur is niet overal aangepast,
ze moet met het oog op het milieu op
de pieken berekend zijn Men is aan het
inhalen. In die verhouding ziet dr. Ad
riaanse ook het probleem van de vaste
afvalstoffen. „Er is in de zomer een gi
gantisch aanbod. Behalve in
Zeeuwsch-Vlaanderen zijn er nu in
Zeeland goede regionale regelingen
bereikt, in Zeeuwsch-Vlaanderen is
het aantal stortplaatsen ook wel ver
minderd - maar de zaken lopen daar
niet zoals zou moeten. Er is natuurlijk
wel wat bereikt, toen we hier kwamen
had je vijfenvijftig Zeeuwse belten en
sommige rookten net zo hoog als de
Lange Jan. je kon je er op oriënteren.
Concentratie was en is zeer gewenst, je
hebt dan constante bewaking en min
der kans. dat er zaken op de stort
plaatsen komen te liggen, die er niet
horen Zeeland was op da t. punt beslist
achtergebleven, terwijl je nu ook van
landelijke functionarissen hoort, dat
Midden- en Noord-Zeeland de toets
der kritiek kunnen doorstaan."
Als „een voorrecht" zietdr. Adriaanse
het in Zeeland te hebben gewerkt in de
periode, dat de milieuproblematiek
een vaste greep kreeg op het beleid
rond de Oosterschelde. „We zijn bij dat
proces betrokken geweest, hebben er
in 1972 al voor gepleit het milieu veilig
te stellen, niet alleen door de manier
van afsluiting, ook qua compartimen
tering.Dr. Adriaanse signaleert, dat
in Zeeland de calamiteitenregelingen
van de grond beginnen te komen. ..De
milieu-inspectie is er echter op geen
enkele manier bij betrokken, al komt
dat er in de toekomst wel van. Insprin
gen op calamiteiten geniet bij deze
dienst absolute voorrang, als er belan
gen van volksgezondheid of milieu in
het gedingzijn. De gebeurtenissen met
de „Attican Unity" voor Cadzand zijn
er een voorbeeld van. We zijn er twee
weken van 's morgens acht tot 's
nachts twee uur bezig geweest, meetr
wagens van het rijksinstituut voor de
volksgezondheid wisselden elkaar
continu af. het heeft van de mensen bij
de dienst fysiek veel geëist, we hebben
het er bij moeten doen. maar we heb
ben het gedaan, omdat er een duidelijk
risico bestond voor de bevolking van
Cadzand-Bad Hoe terecht die zorg
was, bleek uit de ontsnapping van
blauwzuur, waardoor een aantal men
sen in het ziekenhuis belandde. Je
moet er niet aan denken, wat er had
kunnen gebeuren, als de wind ver
keerd had gestaan. Zeeland heeft
buitengewoon veel geluk gehad, hoe
ongelukkig die affaire in andere op
zichten ook is geweest Je moet bij dit
soort zaken zorgen, datje een regeling
met een goede organisatievorm hebt.
Dan voorkom je competentiekwesties
en daar heeft niemand behoefte aan.
zeker niet in zo'n situatie."
Bijzijn optreden als milieu-inspecteur
m Zeeland heeft hij meer overleg met
België met name bepleit over de grens
overschrijdende luchtverontreini
ging. Wat is daar - zes jaar later - uit
gegroeid
Grensgebied
„Niet veel concreets," erkent Ad
riaanse.„Het is het terrein, waar je
met wetgeving geen greep op hebt. Er
is niets af te dwingen. Er zijn wel re
gelmatig gesprekken geweest, maar
we zijn er niet veel vertier mee geko
men. Het is niettemin een belangrijk
punt: zeker Oost-Zeeuwsch-VIaande-
ren wordt in belangrijke mate grens
overschrijdend belast, het geldt niet
alleen voor de lucht, maar ook voor
het water, voor het Kanaal Gent-Ter-
neuzen. voor de Schelde, De veront
reiniging is wel minder dan een aan-
ial jaren geleden, maar dat is niet het
gevolg van maatregelen, dat is ver
moedelijk door de omstandigheid,
dat tegenwoordig fabrieken worden
gesloten of op halve kracht draaien.
Er zijn ook wel saneringen geweest,
maar de effecten voor Nederland zijn
niet zo groot. Het blijft een zaak om
attent op te zijn, Als Zeebrugge ook
begint met industrialisatie komt er
een nieuw gebied bij. dat grensover
schrijdende vervuiling kan opleve
ren, en dan in West-Zeeuwsch-Vlaan-
deren."
De balans, na zes jaar Zeeland?
„Erg moeilijk. Resultaten van allerlei
maatregelen op het terrein van het
milieu zie je vaak pas na jaren Je sig
naleert wel een verandering in de men
taliteit. Veel gemeenten hebben de
laatste jaren milieu-ambtenaren aan
gesteld. op de Bevelanden wordt ge
zamenlijk de hinderwetproblematiek
behartigd De provincie heeft een hele
milieu-dienst opgebouwd. Dat zijn
nuttige initiatieven, je kunt er een
evenwichtig beleid mee voorbereiden.
Je merkt, dat men vertrouwd wordt
met denkbeelden, die vroeger als vol
komen nieuw werden ervaren. Milieu
zaken worden bij allerlei diensten
meer eigen dan ten tijde van onze
komst liet geval was. Je krijgt langza
merhand ook zakelijk en goed gefun
deerd tegenspel. Men draagt oplossin
gen aan. die bij ons worden getoetst.
We beginnen over de schouder mee te
kijken naar de oplossingen, die elders
worden aangedragen.
Als het de laatste jaren over milieuza
ken ging in Zeeland - hou ik A.dnaanse
voor ging het langzamerhand ook.
een beetje om de v raag: voor of tegen
Adriaanse lk meld hem. hoe een ge
hard Zeeuws bestuurder, de vinger
priemend naarm'n borstbeen, me eens
heeft toegebeten: AdriaanseDie
breekt hier z'n nek nog weieens. En ik
wijs hem - anderzijds - op de nadruk
kelijke waardering, die tijdens de
jongste begrotingszitting van de
Zeeuwse staten van de kant van de
PPR-fractie voor zijn werk werd uitge
sproken Hoe was Adriaanse onder
dat soort reacties op z'n werk?
Zelfstandig
„De taak van de milieu-inspecteur en
zijn positie liggen verankerd in de ge
zondheidswet. Hij hoort de proble
men zelfstandig aan te pakken en
heelt daarvoor zoveel ruimte, dal hij
dat ook kan doen. Niemand kan in die
verantwoordelijkheden treden. En
gezien de aard van de problemen ge
beurde het weieens. dat de verhou
dingen minder goed zijn geweest. Die
dingen komen naar buiten. Er is mis
schien wclecnsccn scheel'beeld over
gekomen, Ik kan cr we! begrip voor
hebben, dat men weieens aanmerkin
gen had op de presentatie - maar wat
kon men tegenover de inhoud stellen?
Als ik mijn zin niet kreeg op redelijke
punten, ging ik door. En dat heb je
tevoren wel goed afgewogen. Hetgold
gevallen, waarbij hel milieu de dupe
dreigde te worden van een bepaald
handelen. We zijn hier met een duide
lijke hoodsehap gekomen - Zeeland
oppeppen, de milieuproblemen zo
goed mogelijk aanpakken.