Geneve-overleg: geen overeenstemming over
wie de Palestijnen mag vertegenwoordigen
Matte aanloop naar eerste
verkiezingen in een
onafhankelijk Suriname
PZC/o
Tekst werkdocument
WOENSDAG 26 OKTOBER 1977
opinie en achtergrond
fVan onze correspondent!
WASHINGTON. JERUZALEM - De Gf-
neefse vredesconferentie staat nog steeds op
losse schroeven. De vertegenwoordiging
van de Palestijnen in Geneve is en blijft het
;rotc knelpunt dat heropening van „Ge-
aève" in de weg staat. Dat de Palestijnen in
;enève aanwezig moeten zijn, daar zijn alle
partijen het over eens, ook Israël. De vraag
s alleen: wie mag de Palestijnen vertegen
woordigen?
De Arabische landen staan op het standpunt
lat het de PLO moet zijn; Israël sluit deel-
ïeming van de PLO uit. Israèls minister van
juitenlandse zaken Dajan is tot ongenoegen
,-an vele van zijn landgenoten zover gegaan,
dat hij heeft gezegd dat Arabische bur
gemeesters van de bezette jordaanoever de
PLO mogen vertegenwoordigen, als zij zelf
maar geen lid zijn van de PLO
Daartegenover heeft Amerika voorgesteld
dat onbekende PLO-functionarissen de Pa
lestijnenzouden kunnen vertegenwoordigen
maar dat voorstel is zeer nadrukkelijk uit het
zes punten omvattende werkdocument ge
schrapt. waarover Amerika en Israël het be
gin oktober eens werden
Om Genève niet bij voorbaat te laten mis
lukken, blijft Amerika naar een Palestijnse
formule zoeken die hetook voorde Arabische
landen mogelijk zal maken naar Genève te
komen. Met dat doel heeft de Amerikaanse
regering een herziene versie van het Israe-
lisch-Amerikaanse werkdocument naar
Egypte gestuurd De Inhoud daarvan is met
precies bekend, maar aangenomen wordt dat
daarin opnieuw de PLO op de ene of andere
manier is opgevoerd
Voorspel
Het, voorspel van de Geneefse conferentie is
al in september 1975 begonnen. Bij het slui
ten van het Slnai-akkoord tussen Israël en
Egypte maakten Amerika en Israël aanvul
lende afspraken in een „geheim" memoran
dum. dat al binnen korte tijd uitlekte „De
Verenigde Staten zullen zich keren en zo no
dig stemmen tegen elk initiatief in de Veilig
heidsraad dat ten doel heeft in ongunstige zin
de voorwaarden met betrekking tot de ge
neefse conferentie te wijzigen, ofde resoluties
242 of 338 te veranderen in een zin die onver
enigbaar is met hun oorspronkelijke
doelstelling Zolang de PLO resolutie 242 en
338 en Israls bestaansrecht niet zal erkennen
zullen de Verenigde Staten en de PLO met
onderhandelen Dat is de tekst van het me
morandum. heel zorgvuldig door Henry Kis
singer geformuleerd En deze formule bracht
Israel ertoe om een stuk van de Smai op te
geven.
De prijs die Kissinger voor Israèls ge-
biedsafstand betaalde, was dat Israel een
vetorecht kreeg inzake deelneming van de
PLO aan Genve. Dat vetorecht ligt in het
i opgesloten, omdat de PLO
nooit en te nimmer resolutie 242 kan aan-
aarden. Resolutie 242 specekt over het be
staansrecht van alle landen in het Midden
oosten. maar gaat voorbij aan de politieke
dimensie van het Palestijnse vraagstuk. Op
grond van deze resolutie zullen de Pales
tijnen nooit een eigen staat krijgen. De PLO
zou zichzelf overbodig maken door resolutie
242 te aanvaarden.
Het meest voor de hand liggende compromis
dat Genève zou kunnen redden, is een nieuwe
resolutie van de Veiligheidsraad, waarin be
halve alle bepalingen van 242 ook de poli
tieke status van het Palestijnse vraagstuk
wordt genoemd Maar het Sinai-akkoord
staat ook zo n resolutie in de weg, omdat
amerika verplicht is tegen iedere wijziging
van 242 zijn vetorecht uil te spreken het is
dus geen wonder dat een hoge Amerikaanse
functionaris in Washington zuchtend op
merkt Wij zouden het Sinai-akkoord met
deze voorwaarden nooit gesloten hebben
maar nu dat akkoord er eenmaal is. zijn ook
wij erdoor gebonden"
Het is deze uitspraak die het onbegrijpelijk
maakt waarom president Carter reeds bij zijn
ambtsaanvaarding Juist het noemen van da
tums - eind decemeber is de meest recente -
blijft een onbegrijpelijke zaak Om de Ara
bieren naar Geneve te knjgen. moet de PLO
worden uitgenodigd Resolutie 242 staat de
komst van de PLO in de weg, en van 242 moet
Amerika afblijven
Geen ruimte
De gebeurtenissen van de afgelopen weken
hebben nog eens duidelijk gemaakt hoe
weinig manoeuvreerruimte Amerika heeft.
Op 1 oktober gaven Amerika en Rusland een
gemeenschappelijk communiqué uit over
Genève. Daarin werd om nu wel duidelijke
redenen over242 gezwegen. Even begrijpelijk
is het dat Israël direct op de barricade klom
Dgjan dreigde de besprekingen af te breken,
want als dat communique een uitgangspunt
was voor Geneve, dan schond Amenka
daarmee het Sinai-akkoord. Mede onder de
druk van de Amerikaans-joodse gemeen
schap moest president Carter dan ook drie
dagen later een stap terug doen door nog
maals Amerika's verplichtingen ten aanzien
van 242 in het Amenkaans-Israëlische werk
document te herhalen. En ten overvloede
werd m een bijlage van dat document vastr
gesteld dat Amenka punt 7 van het werkdo
cument. waarin werd voorgesteld de Pales
tijnen door onbekende PLO-functionanssen
te laten vertegenwoordigen, had laten vallen
Om Genève voor 31 december bijeen te
krijgen, blijft Amerika niets anders over dan
dit document als uigangspunt te nemen voor
de verdere voorbereidingen. Dat is inmiddels
gebeurd Egypte en Jordanië hebben geen
overwegende bezwaren, maar vooral Syrië en
de PLO liggen dwars Om aan die bezwaren
tegemoet te komen, heeft Amerika de Ara
bieren laten weten dat er geen afspraak met
Israël is. dat de PLO niet naar Genève mag.
Een juiste maar irrelevante uitspraak, gezien
de vermelding van 242 in het Israèlisch-Ame-
rikaanse document waaruit Dajan in het
openbaar - terecht - de conclusie heeft ge
trokken dat Amenka en Israël het erover
eens zijn dat er voor de PLO in Genève geen
plaats is. De clou van dit Genève-spel is, dat
Amenka nooit hardop mag zeggen dat er in
Genève voor de PLO geen plaats is
Is Geneve dus een hopeloze zaak? Niet hele
maal. Het prestige van president Carter
staat op het spel. Alle partijen, ook Syrië,
willen goede vriendjes blijven met Amerika
en zijn dollars. Dat is de reden dat iedereen
tegen beter weten in zo optimistisch blijft
doen. Niemand wil de schuld krijgen van
een fiasco, ook Syrië niet. Dat is de Ameri
kaanse troef.
De tekst van het Amerikaans-Israëlische werkdocument met suggesties voor de hervatting
van de Geneefse vredesconferentie luidt
1. De Arabische deelnemers zullen worden vertegenwoordigd door een verenigde Arabische
delegatie, waar Palestijnse Arabieren deel van uitzullen maken Na de openingszitting zal
de conferentie worden opgesplitst in werkgroepen
2. De werkgroepen voor vredesonderhandelingen en het sluiten van vredesverdragen zullen
als volgt worden samengesteld a Egypte-Israël, b Jordanië-Israël, c. Syriè-lsrael. d
Libanon-Israel.
3. De problematiek van de westoever en de Gazastrook zal worden besproken in een werk-
groep die bestaat uit Israël. Jordanië. Egypte en Palestijnse Arabieren
4. De oplossing van het vraagstuk van de Arabische vluchtelingen en de joodse vluchtelingen
luit de Arabische landen - JvW) zal worden besproken volgens voorwaarden waarover
partijen het eens moeten worden, i„besproken" en niet ..onderhandeld" - JvWi
5. De overeengekomen basis voor de onderhandelingen op de Geneefse vredesconferentie
over het Midden-Oosten zijn de VN-resoluties 242 en 338 van de Veiligheidsraad
6 Alle oorspronkelijke bepalingen ten aanzien van de Geneefse vredesconferentie blijven van
kracht, tenzij de pariijen anders overeen komen.
Suriname naar
de stembus
openbare gebouwen. Aan het bronzen
monument voor het honderd jaar oude
parlement van Suriname is een krans
opgehangen Partijgrootheden reizen
af en aan naar massameetings in de
districten Op zondag is er na de vogel
tjeswedstrijden in de vroege ochtend
op het Onafhankelijkheidsplein na
afloop van de eerste kerkdienst een
lieve verkiezingscampagne aan de
Waterkant, compleet met waters
kidemonstraties op de Surinameri-
vier Maar het lijkt alsof het kleurige
publiek meer belangstelling heeft voor
de verslagen van de voetbalwed
strijden uit de alomtegenwoordige
transistorradio's dan voor de diepere
politieke achtergronden van een der
gelijke gebeurtenis
En juist omdat de wat agressieve be
langstelling voor de stembus ont
breekt - die was in 1973 na de sociale
onrust in Paramaribo wel duidelijk
aanwezig - durven maar weinigen
zich te wagen aan een voorspelling
over de opkomst. Kunnen de traditio
nele Creoolse en Hindoestaanse blok
ken alleen rekenen op hun vaste aan
hang? Blijft de zwevende kiezer thuis,
of gelooft hij het verder wel? Of pro
beert hij zich opnieuw bij een van de
actieve kleine partijtjes, die zich
vooral met veel woordelijk geweld op
radio en televisie presenteren, aan te
sluiten?
Wat er bij deze eerste verkiezingen in
onafhankelijk Suriname aan ver
nieuwingsdrang nog is te merken,
komt daarvandaan Stuk voor stuk
ontlenen die partijtjes hun be
staansrecht in de campagne voor een
belangrijk deel aan onvrede over de
ontwikkelingspolitiek van de huidige
regering Ze willen naar een drastische
ombuiging van de besteding van de
hulpgelden die Nederland aan Suri
name spendeert en het eigen aandeel
dat aan de economische toekomst
wordt geleverd Niet langer dus de na
druk op grootschalige projecten, zoals
de bauxietontginningsactivlteiten in
West-Suriname (de voorkomens in het
Bakhuysgebergte) en de waterk
rachtcentrales. De kleine partijen
mikken op produktieve projecten van
klein formaat in de direct produktieve
sfeer- kleine landbouw, uitbouw van
bedrijven die behoeften in de bouwwe
reld kunnen dekken, kleine indu
strieën om de enorm grote importen
waaraan Suriname economisch mank
gaat, te kunnen afremmen.
Kleine clubs
Op hun eigen manier zijn ze bijna al
lemaal links, die kleine partijen
Sommige politiek gebaseerd op radi
cale ideologieën, zoals het „Derde
Blok", aangevoerd door het Com
munistisch Volksfront en met verder
kleine groeperingen van indianen,
bosnegers en progressieve landbou
wers in hun gelederen Daarnaast is er
de nationalistische PNR van Bruma.
de partij die het na vier jaar opvallend
gedurfd meeregeren in het kabinet-Ar-
ron nu op eigen gelegenheid zal moe
ten zien te klaren. En dus in een duide
lijk nadelige positie is.
Voor het eerst doet ook mee aan de
stembus de Progressieve Arbeiders-
en Landbouwers Unie (PALU). een ge
zelschap van voornamelijk uit Wage-
ningen afkomstige agrarische des
kundigen. die voorspellen dat Suri
name aan de rand van een diepe crisis
staat, omdat er nog geen enkele in
houd aan de onafhankelijkheid is ge
geven Volgens de PALU is het eerst en
vooral noodzakelijk dat de achter
stand in de bewoonde Surinaamse dis
tricten in het binnenland wordt weg
gewerkt door voedselproduktie en al
lerlei direct nuttige maatschappelijke
voorzieningen Om enig politiek
houvast te krijgen, hebben de
PALU-mensen een monsterverbond
gesloten met de conservatieve Hin-
doestaande VDP van Lachmon. En
Het gerestaureerde Fort 'Zeelandia'. waarin het Surinaams Museum is ondergebracht. Een van de meest markante herinne
ringen aan de Nederlandse tijd
dat geeft deze groep dan weer een
stempel mee, moeilijk plaatsbaar voor
de buitenstaander
Volkspartij
Opvallendste nieuwe verschijning
aan de Surinaamse politieke hemel is
de Volkspartij van de arts Rubin Lie
Pauw-sam (34). Zes jaar terug ves
tigde hij zich na zijn studie in Neder
land in Paramaribo. Nu staat hij aan
het hoofd van een gezelschap actieve
jongeren, die zich gesteund weten
door een schaduworganisatie in Ne
derland. De Volkspartij wil een zeer
gerichte terugkeer uit Nederland van
Surinamers die van aanpakken we
ten. „Op papier zijn we socialist, maar
we weten dat in de praktijk geen en
kel „isme" aanspreekt in Suriname",
legt hij uit.
De Volkspartij maakt zonder omwe
gen duidelijk, dat terugkeer van Suri
namers uit Nederland wordt tegenge
houden, omdat de politici die het in
Paramaribo voor het. zeggen hebben
geen antwoord hebben op kritischc-
jongeren, klaar om de mouwen op te
stropen en hel ontbrekende midden
kader aan te bieden Lie Pauw-sam
voert een harde, goed georganiseerde
campagne voor sociale rechtvaardig
heid. recht op arbeid en een goede
oudedagsvoorziening. Zijn Volkspartij
wil in Suriname regelrecht aansluiten
op de behoeften die er in de economie
zijn en - zoals hij zegt - zich daarbij
niet; bedienen van kretologie. Volgens
hem moet Suriname het van de nieuwe
generatie hebben
Spookbeeld
Of de ..kleintjes" in het ingewikkelde,
gemengde Surinaamse kiesstelsel een
slag aan de bak krijgen, is op zijn minst
twijfelachtig. Wanneer je op de voor
eigen parochie verkondigde voorspel
lingen moet afgaan, zou het nieuwe
Surinaamse parlement uit honderd
man moeten bestaan In werkelijkheid
zijn er niet meer dan 39 zetels Zoals bij
de onafhankelijkheid het spookbeeld
van de chaos en politiek machts
misbruik werd opgeroepen, dat vooral
veel Hindoestanen op de loop bracht
naar Nederland, zo wordt nu het com
munisme als de grootste bedreiging op
het verkiezingstoneel getoverd. Op de
Nederlandse Antillen was dat afgelo
pen zomer ook al het geval, met als
resultaat een stevige ruk naar rechts
Op hun beurt betichten de kleine
linkse partyen in Suriname de van
ouds bekende partijblokken van ge
knoei met de oproepkaarten voor de
verkiezingen. Een boekje van minister
van binnenlandse zaken Ooft over de
werking van het Surinaamse par
lementaire stelsel heeft in de linkse
hoek een vernietigende kritiek gekre
gen. Ooft, wordt ervan beticht dat hij
enkele tienduizenden kiezers meer
opvoert dan er in werkelijkheid zijn
Suriname heeft het met zijn gebrek
kige bevolkingsadministratie erg
moeilijk als het er om gaat de kiesge
rechtigden boven 21 jaar te bereiken
Ongeveer een jaar geleden is iedereen
opgeroepen toch vooral zelf te komen
controleren of hij op de kiezerslijst
voorkomt. De nationaliteitenkwestie
heeft dat er niet eenvoudiger op ge
maakt. Lang niet alle kiezers hebben
zich die moeite getroost. En nu het
bijna zover is, ontstaat er veel lawaai
over. De grote politieke partijen zijn
niet meer zo zeker van hun zaak. Ze
lijken over hun hoogtepunt heen
Vooral omdat meer dan een kwart
van de bevolking nog steeds in Neder
land woont, telt hier iedere stem
zwaar door en zou de uitslag wel eens
een erg moeilijke opgave kunnen op
leveren.
PARAMARIBO - Acht politieke partijen in Suriname gaan aanstaande maandag de verkiezingen
in zonder dat er na twee jaar wennen aan de onafhankelijkheid een belangrijk nationaal twistpunt
voorhanden is om elkaar eens stevig de oren mee te wassen. Vandaar misschien dat de aanloop naar
de stembus zo'n matte vertoning is gebleven. Afgezien van de gebruikelijke verdachtmakingen,
beschuldigingen en roddels over en weer, is er van een werkelijk groot verkiezingsvuurwerk in
Paramaribo geen sprake.
Voor de eerste keer in zijn bijna
twee jaar jonge bestaan als zelf
standige republiek houdt Suri
name op 31 oktober aanstaande
verkiezingen voor een nieuw par
lement. Toch kan eigenlijk maar
driekwart van de bevolking naar
de stembus: de rest <130 000 Sun-
namers) verblijft in Nederland.
Hoe staan de zaken ervoor in het
land dat op 25 november 1975 het
koninkrijk verliet en zijn eigen weg
ging? Onze redacteur Kees van der
Maas peilde aan de vooravond van
de Surinaamse verkiezingen de
stemming in Paramaribo Van
daag zijn eerste impressie.
In het hart van Suriname's hoofdstad staat het standbeeld van de eerste grote
staatsman van het lan 'JopiePengel (minister-president van 1963-19691 komt er
een 'herhaling' van zijn brede-basis-politiek0
De maatschappelijke vernieuwing die
men zichzelf had beloofd toen op 25
november 1975 de laatste restanten
van de koloniale banden met Neder
land werden doorgesneden, is uitge
bleven. Het lijkt er veel op. dat de twee
grootste politieke groeperingen (de
Creoolse NPS van premier Arron en de
hindoestaande VDP van opposi
tieleider Lachmon) aansturen op op
nieuw een grote coalitie met een ste
vige meerderheid in het parlement, die
voor de komende vier jaar het zicht op
een stabieler beleid opent.
Heeft de Surinamer een beetje genoeg
van het politieke avontuur dat in 1973
begon? In ieder geval is van de radi
cale sfeer in het Creoolse blok. dat toen
een meerderheid behaalde die erg be
trouwbaar leek, niet veel heel geble
ven. Langzaam gegroeid wantrouwen
en een knetterende ruzie tot besluit
hebben het Arbeidersfront van
PNR-minister van economische zaken
Eddy Bruma op een zijspoor geran
geerd Hij mag in het Creoolse blok
van Arron niet meer meedoen, volgens
de officiële lezing, omdat zijn kleine
militante club met drie ministers in
het huidige kabinet sterk overge
waardeerd zou zijn.
In werkelijkheid komt het erop neer.
dat de oude Creoolse massapartij van
wijlen de legendarische Jopie Pengel -
de eerste grote zwarte staatsman in
Suriname - de radicale vakbondsfigu
ren niet meer zo nodig heeft, nu de on
afhankelijkheid er in de voorbije rege
ringsperiode is doorgedrukt. Het komt
nu aan op een beleid in Suriname dat
een economische ontwikkeling op
gang moet brengen, waarvoor in het
akkoord met Nederland over hulp tel
een totaal bedrag van 3.5 miljard gul
den in een penode van tien tot vijftien
jaar de basis is gelegd. Hoe. met welke
politieke motieven en waaraan die
hulp moet worden besteed, daarover
zal het in de nieuwe kabinetsperiode
vooral gaan En hoewel het niet met
zoveel woorden wordt gezegd: rondom
die vraag zal de polit ieke scheidslijn in
Suriname zichtbaar worden
Cadeautjes
Daarom is de verkiezingstijd in Pa
ramaribo de laatste weken voor 31
oktober eigenlijk traditioneler dan
ooit. De voormannen van de grote
blokken, Arron (NPK) en Lachmon
(VDP, hij heeft maar een nieuwe naam
gekozen voor de partij), keren terug
van hun stembusexpedities naar hel
binnenland. Daar hebben ze opval
lend argeloos wat verkiezingsca
deautjes achtergelaten: een elekt
risch aggregaat in een Indianendorp,
een stukje medische voorziening in
een boslandnederzetting.
Op die trips komen ook de verhalen
over onregelmatigheden die zich bij de
vorige verkiezingen zouden hebben
voorgedaan er zou de hand zijn ge
licht met een bepaling in de Kieswet
omtrent vingerkleuren Partijpropa
gandisten zouden hulpbehoevende
kiezers nadrukkelijker dan nodig bij
het invullen van het stembiljet hebben
geholpen In de stad schrijft de cen
trale leiding van een van de polit ieke
partyen dan een brief op hoge poten
aan de voorzitter van hel onafhan
kelijke kiesbureau om erop toe te zien
dat dit met meer voorkomt
Trouwens, ook in Paramaribo kan
plotseling van allerlei worden gere
geld. dat al heel lang op zich heeft la
ten wachten De eerste tien volkswo
ningen kunnen worden opgeleverd
van een project dat kampte met stag
natie op stagnatie De Bejaardenbond
krijgt de toezegging - nadat daarover
een open brief aan de regering is ge
schreven - dat een begin zal worden
gemaakt met, de uitbetaling van de
ouderdomsuitkering van sociale za
ken. die na het laatste kwartaal van
1975 was stilgelegd.
En dan zijn er de geruchten over
smeergelden en regeringsbijdragen
onder de tafel aan verkiezingskassen
van bepaalde partijen Het is allemaal
al zo vaak vertoond en het hoort er
allemaal zo bij in de laatste weken
voor de Surinaamse verkiezingen
Rustig
Met uitzondering van een enkel inci
dentje op een politieke vergadering,
gaat het vooral op straat erg rustig toe
Af en toe stormt een stoet auto's met
vlaggen en luidsprekers door de bin
nenstad. Erg in trek zijn de plakacties
op bomen, lantaarnpalen huizen en
