FIETSEN OP MANHATTAN:
'VRIJBUITEREN'
DOOR HET VERKEER
Jonge drugsgebruiker: Ik ben de
gevangene van mijn verslaving
Amerikaanse
notities (3)
PZC/zaterdagkrant
ZATERDAG 15 OKTOBER 1977
Ho, onmogelijke is in New York
gewoon, zeker op de fiets, tien auto
mobilist moet zich aan strikte regels
houden, maar een fietser kan zich
permitteren vrijbuiter te zijn. Ik heb
hel geprobeerd, ik heb een fiets ge
huurd. Op zondagmorgen zag ik op de
hoek van de Seventh Avenue en de
Achtenvijftigste straat zo'n merk
waardig fietsautootje staan, dat men
in het Belgische Knokke op de Boule
vard kan huren. Hier was het met een
ketting aan een lantaarnpaal vast
geklonken en diende het als een re
clamezuil, meldend dat er op nummer
twee-dertien fietsen te huur waren.
En jawel, voor éen dollar vijftig per
uur kon men zich een velo aanschaf
fen om zich in het Newyorkse verkeer
te storten. Het leverde een ervaring
van een geheel eigen stijl op: fietser in
New York.
Eerst het Central Park in, het, heuvel
achtige Vondelpark van Manhattan.
Niks aan de hand, alsof men in Neder
land op een rustig B-weggetje peddelt
Na die oefening het rauwe leven in: het
verkeer van Manhattan Eerst over de
Fifth Avenue, richting Washington
Square in Greenwich Village Er is hier
eenrichtingverkeer en 'dus' peddel ik
met het verkeer mee. Zorgvuldig blijf
ik m de tweede baan van rechts om
met in conflict te komen met afslaand
verkeer Voor de zekerheid pak ik het
wiel van een jonge neger op een
schitterende fiets met alles er op en er
aan. minstens tien versnellingen Die
van rnjj heeft er maar drie. maar met
mijn Nederlandse tegenwindervaring
houd ik hem makkelijk bij
Bij het eerste rode licht rem ik haas
tig af, maar oei. de man met de blitse
fiets kart opgewekt, door het stoplicht,
zwierend van links naar rechts om
auto's te ontwijken. En héé. kijk daar
van de andere kant komt een fietser
aanrijden, nota bene dwars tegen het
verkeer in Waar is de politie? Is dat,
geen geval voor Kojak? Maar nee,
niemand trekt zich iets van de tegen
ligger aan, alleen een taxichauffeur
claxonneert even Ik peddel ondertus
sen voorzichtig door. van blok naar
blok. van stoplicht naar stoplicht, met
een onbekende fietsen een Nederlands
achterlichtjes-geweten
Op Washington Square - het is er ge
zellig- popgroepen. poppenkast,
straatgoochelaars - houd ik een me
defietser aan- hoe dat eigenlijk mei de
fietsregels op Manhattan zit? Hij haalt
zijn schouders op „Ik ken ze niet De
beste manier is om dwars tegen het
verkeer in te gaan. dan zien ze je ten
minste. Rijd je met de auto's mee. dan
heb je een mooie kans om geschept te
worden Stoplichten? Och. soms kan
je er nog net door en waarom zou je het
dan niet doen Eigenlijk is er maar één
regel: zorg dat je niet aangereden
wordt,".
Een simpele overlevingsregel Voor
zover ik kan nagaan werkt die redelijk
goed. Ik ben dwars tegen het verkeer
in teruggefietst, zo mogelijk stoplich
ten negerend, zwierend van de ene
baan in de andere, terug naar het uit
gangspunt: nummer twee-dertien in
de Achtenvijftigste straat bij de Se
venth Avenue En daar ben ik zonder
kleerscheuren aangekomen Het on
mogelijke is mogelijk in New York. ze
ker op de fiets
Het onmogelijke gebeurt in deze
stad ook in de concertzaal. In de
Avery Fisher Hall van het Lincoln-
centre speelt Eugene Istomin het
pianoconcert in C van Mozart, K 467.
Een uitverkocht huis. maar ik kan een
kaart overnemen van een jongeman
wiens vriendin niet is komen opda
gen. Dirigent is Lawrence Foster van
het Houston Symfonie-orkest, een nog
jong musicus van zevenendertig. Er
werd uitstekend gemusiceerd. Is
tomin - ook wel eens 'dp man van
mevrouw Casals' genoemd: tw ee jaar
geleden trouwde hij de weduwe van
de grote cellisl - speelt het Mozart-
concert gearticuleerd en uiterst
transparant.
Na het eerste deel klatert een ver
diend. maar voorbarig applaus op Di
rigent Foster maakt een bezwerend
gebaar en de zaal. in de ban van dit
boeiend musiceren, gehoorzaamt,: de
legendarische speld kan men onmid
dellijk horen vallen. Langzaam heft.
Foster de armen omhoog voor het.
tweede deel. Andante Maar dan ge
beurt het. op de eerste rij niest een
mevrouw uiterst luid en zéér nadruk
kelijk Het galmt door de zaal:
..Haaaa-rsjieeeéé En vrijwel on
middellijk klinkt van een andere kant
een welgemeend Bless you!0' Het pu
bliek reageert alsof er een goede mop is
verteld daverend gelach Weg con
centratie
JJjr gaat een verhaal over Mengel
berg. die eens werd geïnterrumpeerd
tijdens een uitvoering van Pijpers Zes
Epigrammen. Na een nogal luid slot
van een van deze korte stukken,
merkte een nuchtere bezoeker duide
lijk verstaanbaar op „Da's hard"
Mengelberg draaide zich om en zond
een vernietigende, ja dodelijke blik de
zaal in: hij duldde geen inbreuk noch
op zijn autoriteit, noch op zijn muziek.
Foster blijkt uit een ander hout. gesne
den. Ook hij draait zich om, maar in
plaats van een woedende blik. vraagt
hij vriendelijk-laconiek Is there a
handkerchief in the house?", is er een
zakdoek in de zaal0 Publiek en orkest
applaudisseren enthousiast voor deze
gevatheid. En dan wordt het opnieuw
stil voor het Andante De concentratie
blijkt er niet onder te hebben geleden:
in New York is het onmogelijke im
mers mogelijk
Hoewel, ook elders kan men eigenaar
dige ervaringen hebben. In San Fran
cisco tref ik in de taxi van de air ter
minal naar mijn hotel een jonge
chauffeur die naar Beethoven luistert.
Hij draait zijn hoofd om, wijst op de
radio en vraagt ..Weet u wat dal is?"
Ik knik. Beethoven, de zesde Hij knikt
goedkeurend als een onderwijzer die
een goed antwoord van een leerling
krijgt Dan komt de moeilijke vraag:
welke dirigent? Ik haal hulpeloos mijn
schouders op. sorry, maar dat weet ik
niet zo éen-i wee-drie na een paar ma
ten. afgezien van de vraag of ik het wel
ooit zou weten Het valt hem van me
tegen „Dal u dat nou niet herkent",
zegt. hij bestraffend. Hij wacht, nog
even, hij wil me blijkbaar nog één kans
geven voor hij me definitief laat zak
ken Ik zwijg bedremmeld. Geërgerd
zegt hij „Klemperer natuurlijk". Ik
probeer een tegenzet te plaatsen: ,.U
hebt het vanmorgen eerst opgezocht
in het radio-programma". Dat had ik
maar beter niet. kunnen zeggen Tot
aan het hotel zet hij me docerend uit
een dat iedereen die maar even wat
van muziek afweet, de vertolkingen
van Klemperer direct kan herkennen,
met name aan het tempo ..Wie durft,
het tegenwoordig aan sommige delen
zo langzaam te nemen? Bijna
niemand Nee. je maakt mij niks wijs,
dit is Klemperer Zo we zijn er" Haas
tig helpt hij de koffers uit de wagen,
kennelijk wil hij niets van Klemperer
missen Och. er zyn slechtere manie
ren om op een plaats van bestemming
te komen
G A. de Kok
Door Arjeh Kalmann
Een groot aantal jongeren is verslaafd aan zware drugs. Bij zware
drugs denkt men aan middelen als heroine, amfetamine, LSD en
cocaine. Verschillende van de jongeren proberen al jaren van hun
verslaving af te komen, maar de resultaten die een hulpverle
nende instelling als het Consultatiebureau voor Alcohol- en
Drugbestrijding met het afkicken behaalt, zijn niet erg bemoedi
gend. Slechts een enkeling slaagt erin de speed, de pep of de horse
de baas te worden.
Hij is lijkbleek, zijn ogen zijn rood
doorlopen, hij praat af en toe erg on
duidelijk. Een aardige jongen, 21 jaar
jong. Zijn leven tot dusver: li grote
puinhoop. Zijn toekomst: n groot
vraagteken. Na lang wikken en wegen
was hij bereid ons zijn verhaal te ver
tellen. niet omdat hij er behagen in
schept zijn lijdensweg in de
openhaarheid te brengen maar omdat
hij hoopt dat andere jongeren zullen
vermijden dezelfde fouten te maken
die hij gemaakt heeft. „Als je met
drugs begint", zegt hij, „zie je er al
leen maar de prettige kanten van. Je
realiseert je niet waar je aan begint.
Je denkt: met mij zal het zo'n vaart
wel niet lopen, ik houd mezelf wel in
de hand. Maar voor je hel weet, ben je
verslaafd. En verslaafd zijn, dat is een
verschrikkelijke puinhoop"
„Ik was 14 jaar toen ik begonnen ben
hasjiesj te gebruiken Ik had natuur
lijk al 's eerder geblowd maar toen ben
ik echt regelmatig gaan roken, iedere
dag Op school leerde ik een meisje
kennen dat Triitrichloorethyleen. een
schoonmaakmiddel) snoof Dat heb ik
toen ook 's gedaan, je kon zo'n fles ge
woon in de winkel kopen Van Tri
kreeg je een vreselijke kick Je had hel
idee dat er een rubberen beschermlaag
om je heen zat, dat je door het verkeer
kon huppelen zonder het gevaar te lo
pen overreden te worden Alles fib-
reert. alles echoot, alles draait je
voelde je eerder dronken dan high
Maar Tri is wél dodelijk; als je het twee
maanden gebruikt ga je de pijp uit Ik
was er anderhalve maand mee bezig
toen iemand me van de straat af
haalde m'n haren waren uitgevallen,
m'n tanden vielen zo uil m'n mond"
„Tuurlijk wist ik dat je hartstikke ka
pot gaat aan dat spul. maar toch
haalde ik met dat meisje iedere dag
een fles bij de apotheek Ik weet niet
waarom Het kon me niet schelen ka
pot teeaan: dat maakte me niets uit
Zijn ouders grepen in en lieten hem
eén keer in de week naar het Medisch
Opvoedkundig Bureau in Amsterdam
gaan Gesprekken met een psycholoog
over „vroeger" graven in het verleden
Leuke spelletjes, een dag per week vrij
van school Rondwandelen door Am
sterdam waar de soft drugs als her
ware voor het oprapen lagen Het
einde van het liedje was dat. hij wegens
dealen en wegens een slechte invloed
op zijn medescholieren van school
werd get rapt enige maanden voor zijn
eindexamen
Ontslag
op de uitkijk staan als de jongens een
kraakie gingen zetten, maar meestal
moest ik thuis blijven. Zoals de laatste
keer Ik zat 's nachts te wachten tot ze
terug zouden komen, maarze kwamen
niet. terug, want ze werden op heter
daad betrapt"
Samen met. wat andere knullen uit de
buurt raakte hij in de scene m Zwolle
verzeild. Ze woonden in onbewoon
baar verklaarde huizen en leefden van
de verkoop van stuf en van het oplich
ten van Wehkamp
Vriendin
In 1974 ging hij met c
van 'm. een „cleane vogel", op vakan
tie naar Finland. Hij leerde daar een
meisje kennen, „een mooie meid waar
ik het helemaal meezagzitten", en hij
nam haar mee naar Nederland. Ze be
trokken een huisje achter de woning
van zijn ouders, hij ging weer werken.
Aan deze kortstondige idyllische pe
riode kwam een einde toen zijn Finse
vriendin er vandoor ging. Prompt
werd hij ontslagen, we schrijven dan
al zomer 1975. en even prompt raakte
hij aan de heroine.
Ik was al die tijd wel met pep en si ui
bezig gebleven, maar veel minder al
leen de weekeinds en zo Ik had toen
ook nog echt niet het idee dat lk ver
Hij werkte een paar maanden in een
fabriekje in Harderwijk, maar dat
werd niks: er stonden flessen Tri in het
magazijn, en daar kon hij niet vanaf
blijven Na zijn ontslag zat hij een
tijdje thuis zonder iets om handen te
hebben
„Ik had toen een stel vrienden waar
mee ik iedere dag blowde We organi
seerden feestjes, rookten iedere avond
bij een van ons thuis We gingen ook
vaak naar Harderwijk: daar zat in be
paalde café s in de binnenst ad een hele
groep Pepvogels en speedfreaks Via
die jongens ben ik aan de pep geraakt
Dat werd al gauw dagelijks trippen,
want je had toch niks anders te doen
Soms wist je niet of je wel of niet iets
had ingenomen, zstoned wasje: je wist
niet meer wat normaal was en wat
niet'
Zijn vader stelde hem op een gegeven
moment voor de keuze- gaan werken of
het huis uit Hij koos voor het laatste
Met vier andere joagens ben ik toen
in een vakantiehuisje gaan wonen Die
jongens waren allemaal een stuk
ouder dan ikik was pas zestien Ik ben
toen ook speed gaan spuiten, iets waar
ik me altijd tegen verzet had want
shotten, dat is het einde, daar ga je
vroeg of laat dood aan Je wéét dat.
maar t och begin je eraan En voordat
je het weet. ben je eraan gewend, en
kan je er met meer buiten Van speed
gaje je erg goed voelen, je hebt hel idpc
dat je alles kan. je hebt enorm veel
energie Eten doe je bijna met. te
luistert nachtenlang naar muziek We
leefden met z'n vijven in een heel apart
wereldje je had alleen met elkaar te
maken, de rest van de wereld kon bar
sten"
„Die andere jongens gingen inbreken
om aan geld te komen voor de speed tk
won af en toe de jackpot van 'n gok
automaat. daar had ik erg veel geluk
mee En ja.je jatte wel eens een fiets of
een leren jasje waar je dan 'n geeltje
voor kroeg Een enkele keer mocht ik
slaafd was Toen kreeg ik een keer een
snuifje heroine van iemand, nou dat-
was echt te gek. Ik was in die periode
erg ongelukkig en van heroine raak Je
in een zalige verdoving, je voelt niets
meer. en dat was precies wat. ik wilde:
niets meer voelen En de „horse" was
toen ook nog niet zo duur- voor 25 gul
den kocht je een gram en daar was je
de hele week knetterstoned van ik
had geld genoeg, want ik kreeg een
paar maanden na mijn ontslag een
ww-uitkering mét terugwerkende
kracht, en ik ving iedere week een flink
bedrag aan zieklegeld dus ik kon wer
kelijk snuiven bij het leven
.In die tijd ben ik ook horse gaan spui
ten Ik wilde dat eerst niet net als met
speed, je hebt dan toch het gevoel dat
je een bepaalde grens overschrijdt
Maar ik ben tóch gaan shotten, en ik
ben niet alleen aan de heroine maar
óók aan het spuiten verslaafd geraak!
Het klaarmaken van de spuit geeft al
een zalig gevoel maar het moment dat
jet het spul in je ader spuit, dat is een
onbeschrijflijk gevoel Je krijgt een
geweldige flash, dat, moment is tien
keer fijner als erna"
Heroine
Heroine betekende een ommekeer in
z'n leven. Een paar maanden nadat hij
eraan begon realiseerde hij zich dat
hij er hopeloos aan vast zat Wat als
een lolletje was begonnen, was bittere
ernst geworden
„Eind 75 ben ik naar het Consulta
tiebureau voor Alcohol- en Drug
bestrijding gestapt, want ik vond het
toen toch wel een beetje te gek worden
De horse stond centraal in m'n leven,
je liep er echt dag en nacht aan te den
ken Met hulp van een maatschappe
lijk werkster ben ik toen vier maanden
clean geweest toen vond ik dat ik er
wel weer tegen kon Ik begon met al
leen de weekends maar daar kwam
langzamerhand de vrijdag bij. en de
donderdag, en op 'I laatst zat ik er weer
helemaal aan vast"
We gingen toen iedere dag met een
man of tien uit de buurt naar Am
sterdam om spul te kopen, want als je
't samen haalt. Is het goedkoper Hei is
de laatste jaren erg moeilijk geworden
om aan horse te komen, de prijzen zijn
astronomisch de hoogte in gegaan
Vorig jaar betaalde je op een gegeven
moment duizend gulden voor een
gram. nu betaal je daar ongeveer 200
gulden voor Wfj hebben vaste adres-
sen waar we het spul halen, maar het is
iedere keer weer een levensgevaarlijke
bezigheid Er liggen steeds junkies op
de loet die weten dat jij geld hebi en
dar je straks horse hebt. en ze wachten
gewoon op een gelegenheid om je in
elkaar t(- slaan Ja ik ben een paar
keer stevig In elkaar geslagen maar
dat hoort bil het leven van een junkie
Je moet, steeds opnieuw voor je gram
metje of je kwart grammetje horse
vechten, maar als je iets versierd hebt
en je ziet overal junkies liggen en han
gen en rondlopen die niets hebben,
dan voel je je de koning te rijk"
- Hoe kom je aan het geld?
„De laatste anderhalfjaar werk ik en
verdien ik dus geld. Maar dat geld is
natuurlijk zo op. vaak is het al op
voordat ik het heb. Ik heb erg veel
geld geleend, van banken, van vrien
den. noem maar op. In totaal voor
duizenden guldens die ik natuurlijk
onmogelijk terug kan betalen En ik
reis naar popfestivals om wat te dea
len: gevaarlijk, jazeker, maar je ver
dient er wel een hoop poen mee. Er
zijn jongens die werkelijk alles doen
geld voor horse te komen:
chanteren, auto's openbre
ken, zakken rollen, inbreken, maar
met die scene heb ik niets te maken. Ik
ben er zelfs erg bang voor".
Behandeling
stap van de verslaving aan hard drugs
af te helpen. Het hielp bij hem geen
donder Hij bleef even hard snuiven
en spuiten als tevoren
„Ik zit echt helemaal in de put, ik zie
mijn eigen situatie echt niet meer zit
ten. M'n vrienden ben ik allemaal
kwijt, ik ben nauwelijks in staat om
te werken. Ik heb duizenden en
duizenden guldens schuld, iedereen
krijgt geld van me, zelfs de melkboer.
En ik kan er maarniet mee ophouden.
Ik zit momenteel op een halve gram
horse per dag - moet je nagaan, iedere
dag spuit ie honderd gulden in je
body. Ik besluit steedsom ermee op te
houden Dat houd ik één dag vol. twee
dagen, soms drie dagen, maar dan ga
je je zo allemachtig ziek voelen, je
krijgt overal pijn. en dan stap je weer
in de auto en rijd je weer naar Am
sterdam"
Opnemen
Hij heeft na zijn eerste mislukte po
ging nog diverse keren geprobeerd
zijn verslaving de baas te worden.
Toen hij zijn huidige baantje kreeg,
slaagde hij erin drie maanden clean te
blijven, maar toch ging hij „zoals een
goed druggebruiker betaamt" weer
de mist in. Daarna ging hij naar het
bekende afkickcentrum De Kmillie-
hoeve. maar hij bracht het niet verder
dan tot de vijfde dag van de intrndur-
Vervolgens onderwierp hij zich aan
een acupunctuurbehandeling in het
psychiatrisch ziekenhuis Veldwijk in
Krmelo. Veldwijk is vorig jaar met
deze behandelingen begonnen. Hij
was een van de eersten op wie deze
methode werd uitgeprobeerd. Een
half uur per dag kreeg hij naalden in
z'n voeten, benen, buik en neus. en dat
werkte, zegt hij. verbluffend goed.
Weliswaar ontnam de behandeling
hem niet de lust om heroine te ge
bruiken, maar hij voelde zich tijdens
het afkicken tenminste niet lichame
lijk ziek. Toch kwam de heroine w eer
als w innaar uit de strijd.
„Ik ging op een gegeven moment het
druggebruik combineren met de acu
punctuurbehandeling. Dat was
ideaal- als ik horse had. had ik horse,
en als ik geen horse had, dan had ik de
acupunctuur. Zo werd ik nooit ziek".
Dat ging goed totdat Veldwijk erach
ter kwam dal hij de zaak bedonderde.
Toen weigerde het ziekenhuis hem
verder Ie behandelen. Ilij ging toen
over op een methadonhrh,indeling
onder leiding van het reeds genoemde
eniisultal ie bureau Methadon is een
ehemiseh preparaat dat in afnemende
hoeveelheid aan een druggebruiker
wordl verstrekt om hen stap voor
Een paar weken geleden heeft hij de
finitief besloten zich in een afkick
centrum te laten opnemen. „Al krijg
ik vandaag honderdduizend gulden,
dan laat ik me nog niet van mijn be
sluit afhouden. Want op deze manier
gaat het niet verder. Ik ben een ge
vangene van mijn eigen verslaving,
niets heb ik meer over mezelf te ver
tellen. Dat moet nou maar eens voor
goed afgelopen zijn".
Eind oktober wordt hij opgenomen.
De behandeling zal een jaar tot an
derhalf jaar duren Denkt hij dat 't
hem lukken zal van de horse los te ko
men?
..Ik weet het met Ik hoop het vurig. De
hoop dat ze me daar zullen leren niet
meer voor m'n gevoelens op de vlucht
te slaan Want dat Is toch de kern van
mijn probleem ik heb nooit leren
voelen, ik durf niet gelukkig te zijn.
niet te lachen, niet te huilen. Ik heb de
laatste jaren van mijn leven in een heel
beperkt wereldje geleefd, het wereldje
van de junkies"
Ik hoop dat er een nieuwe wereld voor
mij zal opengaan, een wereld waarin ik
mezelf durf te zün Maar terwijl ik dat
zeg. weet Ik verdomde goed dat er
maar heel weinig junkies zijn die erin
geslaagd zijn helemaal los te komen
van de heroine Jc hebt als junkie toch
hei idee dat je een gedoemde bent. dat
de horse je altijd in zijn macht zal
blijven houden Eén troost heb je
daarbij Altijd voor een junkie duurt
niet zolnng als voor een normaal
Om zijn sfeervolle huisje te verlaten
moet je door de keuken. In die keuken
hangt aan een van de muren een stic
ker met daarop de afbeelding van een
spuit Levenslang" staat er in grote