UNITY', EEN DUUR VOOR AUTORITEITEN DE 'ATTICAN LEERMIDDEL Cadzand-Bad ontsnapte aan een ramp PZC/zaterdagkrant ZAffcROAG 15 OKTOBfcR 1977 Een vertrouwd, bijna gemoedelijk beeld is het intussen. Het Griekse vrachtschipde „Attican Unity ligt dicht tegen de kust van Zeeuwsch-Vlaanderen, ter hoogte van Cadzand-Bad, dat tot volgend jaar verlaten is door de badgasten. Om het schip heen bewegen wat kleinere boten van bergers. Met een kraan wordt,stukje bij beetje, de lading van boord gehaald. Op het duin wat restaurants, van waaruitje de bezigheden op het gemakje kunt volgen. De autoriteiten, die ervoor verantwoordelijk zijn, dat het schip zo snel mogelijk verdwijnt, zullen het er niet mee eens zijn, maar deAttican Unity' begint er al een beetje bij te horen. Als we dinsdag tien oktober voor de zoveelste maal in Cadzand Bad komen om de zaak in ogenschouw te nemen, lijkt er geen vuiltje aan de lucht. Maar onderhand. Tussen vijfen twintig augustus, toen 't schip aan de wal is gezet, en nu is er zeer veel vuil in de lucht geweest. Ir. II. A. Q. Ver hees. arrondissementsingenieur van de rijkswaterstaat in Vlissingen. zegt, in zijn kantoor nabeschouwend op de gebeurtenissen van de afgelopen ze ven weken: Cadzand-Bad is aan een ramp ontsnapt". En de Zeeuwse mi lieu-inspecteur, dr. A. Adriaansc: Het evacuatieplan, dat in de eerste dagen na de brand bij de hand werd gehouden, is er terecht geweest Er was sprake van een uiterst riskante situatie Cadzand-Bad is er, door een combinatie van omstandigheden, zeer gelukkig afgekomen". Terug naar het begin. Op donderdag vijfentwintig augustus vertrekt de „Attican Unity", een twintig jaar oud schip, dat ongeveer achtduizend ton meet. vanuitde haven van Antwerpen De kapitein is daar aan boord geko men. Het is de eerste reis, die hij in die rang maakt Om een uur of vier is het schip ter hoogte van Oostende en daar ontdektmen, dat in één van de voorste ruimen brand is ontstaan. Kapitein Ioannls Stefanakïs besluit, dat men terug moetom in Vlissingen een haven aan te lopen. Om kwart voor tien ligt de „Attican Unity" in een zee van vuur voor het strand van Cadzand-E^ad. Het schip zal d aar voorlopig niet meer ver dwijnen. Reconstructie Tussen het moment, waarop de brand uitbrak en dat waarop de „Attican Unity" werd vastgezet, is er het een en ander gepasseerd. Een reconstructie van de gebeurtenissen wijst uit, dat vanaf het schip pas anderhalf uur na het uitbreken van de brand is gemeld, dal er iets gaande was. De Attican Unity" keert terug op haar koers, er is radiocontact met bergers in Zee- brugge en bij Westpost wordt een nieuwe, Belgische loods afgeroepen, die even na half zeven aan boord komt Ioannis Stefanakïs vraagt de haven autoriteiten in Vlissingen toestem ming. of hij daar mag binnenlopen. Over de lading niets dan goeds; die is ongevaarlijk, meldt hij. Hij heeft het onder meer over katoen. Hulp van een sleepboot van de Unie van Reddings- en Sleepdiensten heeft de kapitein niet nodig Aan boord van het schip probeert men de brand te bedwingen door luchtkokers af te sluiten en door C02 in de ruimen te spuiten. Kort na zeven uur biedt de sleepboot opnieuw assistentie aan. Er komt dan rook uit ruim één en de kapitein heeft het dan over zakken sulfide, natnumsulfaat en natrium. Dat klinkt al heel anders dan katoen. Na acht uur maakt de sleep bootvan de Unie van Reddings- en Be rgingsdiensten vast en de loods krijgt direct daarop van de havenautoritei ten in Vlissingen de boodschap, dat hij met het schip voorlopig buiten Ne derlands grondgebied moet blijven. De berger sluit aan boord van de ..At tican Unity" een contract af op de ba sis ..no cure, no pay": geen resultaat, geen geld. Men begint de brand te blussen en men vaart door De rijks havendienst heeft intussen laten we ten. dat het schip niet naar Vlissingen mag doorkomen, voorde tweede maal Er wondt op gereageerd met een ma noeuvre naar stuurboord, maar het voorlopig eind van het verhaal is, dat de „Attican Unity" om kwart voor tien. terwijl zich in de ruimen hevige explosies voordoen, vastzit op het strand bij Cadzand-Bad Een kwartier later gaat de bemanning van boord. Het Griekse vrachtschip brandt dan als een fakkel en het zal een week du ren voor men het vuur compleet onder controle heeft. A rgeloos In die week loopt de bevolking van Cadzand-Bad. die tijdelijk een fors aantal badgasten in huis heeft, gevaar. De reacties van de bevolking zrjn nogal vrolijk als melding gemaakt wordt van een evacuatieplan. dat bur gemeester A. Schipper van Oostburg ach ter de hand houdt. Maar dat berust op argeloosheid. Op en rond het schip wordt een ernstige verontreiniging van water en lucht gemeten. De wind waait van Cadzand-Bad af en dat is een gunstige omstandigheid, maar even goed was dat anders geweest Milieu-inspecteur Adriaanse nu: De resultaten van de metingen van de lucht vielen steeds wel mee. Maar de omstandigheden hadden ook niet be ter gekund. De windrichting was steeds van Cadzand-Bad af. Daar kwam bij. dat de brand fluc tueerde: tijdens de korte perioden, waann de windrichting niet gunstig was, woedde de brand minder hevig Die combinatie was gunstig. Cad zand-Bad is er zeer gelukkig afgeko men Er zijn zeer duidelijke risico's geweest voor de volksgezondheid" Melding De gebeurtenissen van de avond, waarop de „Attican Unity" vastliep brengen de heer Adriaanse niet alleen tot de constatering, dat de bevolking in gevaar geweest is. maar ook tot de conclusie, dat er meer duidelijkheid moet komen over het vervoer van ge vaarlijke stoffen over de Wester- schelde. Het is al eerder gezegd: er moet een meldingsplicht worden in gevoerd voor het vervoer van gevaar lijke stoffen Bij de havenautoriteiten in Vlissingen moet bekend zijn. wat er aan lading over de Westerschelde wordt vervoerd. De heer Adriaanse „Het gaat om een goed stuk manage ment Je kunt van een kapitein en een loods aan boord van een brandend schip niet verwachten, dat ze - terwijl ze aan boord hun handen vol hebben aan de wal precies melden wat ze aan boord hebben. Dat moet gebeuren, voordat ze langskomen. Hel. is van het grootste belang, dat men vanaf de wal in de eerste uren na een seheepsonge- luk slagvaardig kan optreden Dat. kan bepalend zijn voor de hele gang van zaken daama. Als je een goed uitge werkte regeling voor de melding van het vervoer van gevaarlijke stoffen in voert.. dan kim je op het moment, dat zich een calamiteit voordoen, meteen beginnen met het maken van een aan valsplan. J e kunt een brand als die aan boord van de „Attican Unity" niet adequaat bestrijden als je niet be schikt over informatie over de aard van de lading. In dit geval heeft het een dag geduurd voor we een compleet beeld hadden over wat er aan boord was Ir. Verhees van de rijkswaterstaat is het daarmee eens. Kort na het scheepsongeluk hadden we geen duidelijk beeld. Wc wisten niet pre cies welke stoffen er aan boord van het schip waren en dat heeft de be strijding van de brand moeilijk ge maakt. Er moet inderdaad een mel dingsplicht voor het vervoer van ge vaarlijke stoffen komen", zegt hij. Stoornissen Waarmee men er nog niet is. Een dag na het. uitbreken van de brand was wel duidelij k hoe het zat met de 1 ad ing van de „Attican Unity". Aan boord van het Griekse vrachtschip bevonden zich benevens machine-onderdelen, raap zaad en mogelijk enig poetskatoen. Tekst Dolf Snel Foto: Roland de Bruin Luchtfoto: Slagboom vijftig soorten chemische stoffen, die het schip, op het moment, dat het in brand raakte, veranderden in een on berekenbare rookbom. De bergers van Van den Akker. Smit en de Unie van Reddings- en Sleepdiensten kwamen er gaand eweg ach ter, dat ze niet alleei i Cadzand-Bad. maar ook zichzelf had den opgescheept met een rokend en smeulend gevaarte, waar weinig ge noegen aan te beleven viel Tussen vijfentwintig en eenendertig augustus bleven ze tobben met. de .Attican Unity" Er werd geprobeerd de brand uit te krijgen. c-r werd wat lading van boord gehaald En vender kwam men tot de ontdekking, dat de resultaten zacht, gezegd mager zouden worden en dat derhalve van betaling geen sprake zou zijn.Watdeden dus de bergers Zij besloten ermee te stoppen. Op eenen dertig augustus lieten ze de autoritei ten weten, dat ze hun schepen zouden terugtrekken van het nog steeds brandende schip. En op dat moment maakte de waarnemend arrondis sementsingenieur van de rijkswater staat te Vlissingen bekend, dat oprui ming van de „Attican Unity" noodza kelijk wasen datom zulks te bereiken de wrakkenwet van toepassing werd verklaard op het Griekse vrachtschip. Waarop een periode aanbrak, die niet alleen gekenmerkt werd door geregeld overleg en nijver bluswerk, maar ook door misverstanden en communica tiestoornissen. Nadat de wrakkenwet van toepassing was verklaard en de bergers zich op nieuw - maar nu op kosten van het. rijk met het schip gingen bezighouden, werd de brand vrij snel bedwongen. Vrijdag twee september was het vuur uit. Een fase van nieuwe problemen begon. In de ruimen van het schip was een aanzienlijke hoeveelheid blus water gepompt, en dat moest eruit, omdat de spanning op de huid van het schip tc groot was geworden De rijks waterstaat, die de directe verant woordelijkheid had gekregen voor het karwei, dat eerst onder supervisie van de burgemeester van Vlissingen was aangepakt, besloot het bluswater overboord te pompen. Tegen het uit drukkelijk advies van milieu-inspec teur Adriaanse in. De milieu-inspectie had aan hand van metingen, die het rijksinstituut voor de volksgezond heid had gedaan, de slotsom getrok ken, dat het water in het schip-en ook daaromheen - ernstig besmet was. Er waren proeven gedaan met kreeftjes. die gedood werden door de giftige stoffen. De meest besmette monsters uit het schip zouden vijftienduizend maal verdund moeten worden om de schadelijke werking van het water te niet te doen Milieu-inspecteur Ad riaanse. die op vijfentwintig augustus onwetend bleef van het feit dat zich een ongeluk met een schip met ge vaarlijke stoffen had voorgedaan en die daarover een dag later in de krant las. werd met op de hoogte gesteld van de lozing van het giftige bluswater. Toen hij er achteraf van hoorde, was hij vriendelijk gezegd, verbaasd En woedend was hij toen op zeven sep tember buiten zijn medeweten werd besloten opnieuw bluswater over boord te zetten, tegen alle afspraken in Rijkswaterstaatsambtenaar Ver hees zei en zegt. dat het. een kwestie was van „nood breekt wet". Hij om schrijft de lozing van het besmette bluswater als een legitieme actie, die moest worden ondernomen om ergei te voorkomen. Milieuambtenaar Ad riaanse constateert, "dat de lozingen pen week na hetongeluk methetschip hebben plaatsgevonden en hij zegt: ..Vanaf het. begin is het aspect van de waterverontreiniging bezien en ik heb dat ook onder de aandacht gebracht Men had zich kunnen realiseren, dat men met het probleem van het over boord zetten van bluswater te maken zou krijgen en ervoor kunnen zorgen, dat het in bakken zou worden overge slagen En rijkswaterstaatsambte naar Verhees, die op woensdag zeven september een ontheffing had gekre gen op grond waarvan hij - onder ver antwoordelijkheid van de minister van verkeer en waterstaat het be smette water kon laten lozen in zee: „Over de kritiek, die is geleverd wil ik wel zeggen, dat zich misverstanden en communicatiestoornissen hebben voorgedaan. Dan praat ik vanuit mijn eigen dienst. Maar men moet er reke ning mee houden, dat dit scheeps ongeval een bijzonder karakter had. doordatzich zoveel soorten chemische stoffen aan boord van het schip be vonden. Dat bizondere karakter heeft het overleg onder zware druk gezet Men wordt in een geval als dit ge dwongen direct te reageren op steeds wisselendeomstandigheden. Vooral in de beginfase is onder grote spanning gewerkt. Psycologisch is het te verkla ren. dat zich misverstanden voorde den. Overigens: de rijkswaterstaat heeft volgens mededelingen van de heer Verhees geen gebruik meer gemaakt van de ontheffing, die op zeven sep tember werd gegeven om lozing van bluswater in zee legitiem te maken. Meetresultaten van het rijksinstituut voor de volksgezondheid wijzen uit. dat ook na de lozingendie in de nacht van twee op drie september werden verricht, het water rond de .Attican Unity" besmet bleef. Over water is foutgelopen in het over leg tussen verschillende instanties zijn intussen vragen gesteld door de ka merleden H. Eversdijk van hetCDA en mevrouw M Epema-Brugman van de PvdA Van de bewindslieden van verkeer en waterstaat en van volks gezondheid en milieuhygiëne - wie dat ook mogen worden - vallen daarop binnen niette lange tijd antwoorden te verwachten. Daarin zal - naar mag worden aangenomen - uiteengezet worden, dat het overleg tussen de be trokken instanties niet steeds even gladjes is verlopen. Mogelijk zal erin staan, dat de minister van verkeer en waterstaat geen overleg gepleegd heeft met zijn collega van volks gezondheid en milieuhygiëne over de verleende ontheffing voor de lozing van het verontreinigde bluswater. En zeker zal erin komen te staan, dat het pleidooi van de twee kamerleden voor de spoedige totstandkoming van een rampenbestrijding voor het Wester- scheldegebied wordt, onderschreven. Dat pleidooi is en wordt op afroep ge houden door verschillende bij de .At tican Unity" betrokken autoriteiten, die met het wrak een duur leermiddel - de bergingsoperatie zal miljoenen guldens kosten - in handen hebben. Ir Verhees zegt, dat in de afgelopen pe riode is gewerkt volgens de hoofd lijnen van een ontwerp voor een ram- penbestrijdingsregeling voor de Wes terschelde en hij voegt eraan toe: „Een evaluatie van het ongeval bevestigt, dat een definitieve regeling snel gebo den is. Met zo'n regeling in de hand kan worden voorzien in een meer slag vaardig optreden". Dr. Adriaanse: „Van een concept-regeling voorde be strijding van rampen op de Wester schelde is de milieuinspectie niets be kend. Wij zijn daar niet bij betrokken geweest En verder:.. Als zich onvoor ziene omstandigheden voordoen moet je de meldingsplicht en de rampenbe- strijdingsregeling hebben Dat sluit logisch bij elkaar aan. Je moet in eerste instantie kunnen beschikken over gegevens over de lading van schepen, die gevaarlijke stoffen ver voeren. Als zich daarmee dan iets voordoet moetje een plan bij de hand hebben voor de wijze, waarop de ge volgen van een ongeluk moeten wor den aangepakt. En verder moet op de Westerschelde loodsdwang worden ingevoerd. Voor het Rotterdamse ge bied zijn er allang allerlei regelingen en plannen om in noodsituaties ade quaat te kunnen optreden. Het is ab soluut noodzakelijk, dat we hier ook over dergelijke regelingen kunnen be schikken en wel zo snel mogelijk". En intussen ligt daar bij Cadzand- Bad nog steeds de „Attican Unity" stevig vastgezet aan hel eind van de eerste en zeer korte reis, die Ioannis Stefanakis als kapitein maakte. Vol gens ir. Verhees is de spanning er een eind af. Als de weersomstandigheden een beetje gunstig zijn, kan het vrachtschip over enkele weken een Vlissingse haven worden ingeloodst, waarna de burgemeester van Vlissin gen het wrak bij opbod mag verko pen. Helemaal verdwenen is de span ning overigens nog niet, want het kan elk moment gaan stormen, zoals veer tien dagen geleden al gebeurde- In Cadzand-Bad ziet men vanaf dc dm nen neer op het schip, dat er al een beetje bij is gaan horen. Geen vuiltje aan de lucht.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1977 | | pagina 19