PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
POLITIEKE KRINGEN:
LIJMPOGING MOGELIJK
33
3
ff i
Cultuurtechnische commissie adviseert
ruilverkaveling bij Wolphaartsdijk
GEEN NADER ONDERZOEK
NAAR WAPENZOEKACTIES
Formatie struikelt over zetelverdeling
Vance optimistisch
over Midden-Oosten
EUROPA MEUBEL
Veel partijen boycotten PSP-debatje
UITOEFENING LANDBOUW WORDT BEMOEILIJKT DOOR GEBREKEN
220e jaargang no. 230
Vrijdag 7 oktober 1977
PASPOORTSTHAAT I» 17 LANGEVeU 6«
TEL
Omdat u niet elke dag meubelen koopt
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - Ondanks een sfeer van bittere beschuldigingen over en weer na de derde breuk in de
formatie, geloven politieke kringen in Den Haag dat een lijmpoging van een nieuwe informateur
mogelijk is. De informateurs Den Uyl en Veringa hebben donderdagavond de koningin verslag
uitgebracht van de mislukking. Op korte termijn zal koningin Juliana de fractievoorzitters van
PvdA, CDA en D'66 ontvangen voor de consultaties.
De drie politieke leiders wilden don- stellend" ..Hulde voor het program-ak- De politieke leider van D'66 verwijt ook
derdagavond niet op die adviezen voor- koord. Maar dat zij niet in staat zijn ge- de informateurs dat zij zich niet aan de
uitlopen, maar vooral Van Thijn zei on- weest om de zetelverdeling - een zeer afgesproken procedure hebben gehou-
omwonden dat hij vindt dat niet alle overzichtelijk probleem - op te lossen den, en dat zodoende niet eerst de dis
mogelijkheden uitputtend door de ge- vind Ik teleurstellend". Volgens Ter-
sprekspartners zijn behandeld. Dit is louw is het een grote fout geweest dat
ook de mening van D'66-fractieleider men halverwege de discussie de fracties
Terlouw. die zei dat de 8-7-1-formule aan het woord heeft gelaten Hij heeft
(voor respectievelijk PvdA, CDA en vanaf het begin van de discussies ge-
D'66) in de discussie nooit echt een kans pleit voor het op tafel leggen van een
heeft gehad en dat de 7-7-2-formule gezamenlijk voorstel van de infor
mateurs, op basis waarvan verder had
kunnen worden onderhandeld.
(voorgesteld door het CDA) nauwelijks
serieus is onderzocht
Volgens Terlouw is het gesprek van de
aflopen tien dagen overheerst door een
wederzijds wantrouwen tussen de so
cialisten en de christen-democraten.
„Het begint erop te lijken dat PvdA en
CDA elkaar psychologisch uitsluiten",
zei hij
cussie over de zetelverdeling werd afge
rond alvorens men begon aan de invul
ling van de posten Door deze onjuiste
manoeuvre heeft- bijvoorbeeld de kwes
tie Van Agt-justitie zich op schadelijke
wijze vermengd met de gesprekken over
de zetelverdeling
Uit het relaas van de drie onderhan
delaars blijkt wel dat de positie van
Kritiek
Van Agt en Terlouw hebben ook niet
mis te verstane kritiek geleverd op het
informateursduo Den U.vl en Veringa.
„Hun ijver was even groot als hun te
kort aan doeltreffendheid", zei Van
Agt. En: „Ze hadden beiden te veel
aandacht voor hun eigen fractieleider".
Van Agt vindt dat het aanstellen van
twee informateurs met ongelijke poli
tieke kleur „herbezinning verdient".
Terlouw noemde het optreden van het
koppel Den Uyl-Vennga „erg teleur-
ziekte
klaarheid
Nog deze maand kan er klaarheid ko
men over de aangekondigde regerings
maatregelen
PAGINA 4
opspraak
PAGINA 7
kerk
PAGINA 9
rechtsstaat
De Rotterdamse hoogleraar Van Maar-
seveen vindt dat de Nederlandse rechts
staat aan het afbrokkelen is.
PAGINA 15
ramp
Volgens minister Van der Stoel kan ei
boycot van Zuld-Atrika een ramp voor
komen.
PAGINA 17
glad
Jean Thomassen lussen glad en goi
PAGINA 19
zestien
Jodie Foster zou nooilouderdan zes
willen zijn; Radio- cn tclevisieprog-
Strip.
samenwerking
Het Energiebureau breidt zijn techni
sche samenwerking uit. Bcurs-finan
ciën-economie
Van Agt, gekoppeld aan de bezetting
van het departement van justitie, de
meest centrale rol heeft gespeeld in de
tien dagen durende discussie. Volgens
Van Agt is een van de voornaamste re
denen van het mislukken van de infor
matiepoging geweest de weigering van
de PvdA om het ministerie van onder
wijs af te staan in ruil voor justitie. Van
Agt noemde deze weigering een hele
blokkade van de PvdA, tegenover een
halve blokkade van de christen-de
mocraten. die immers wel bereid zijn
geweest justitie af te staan, maar
daarbij onderwijs (PvdA-mlnlster Van
Kemenadc) in ruil vroegen.
Een tweede voorstel van het CDA is ge
weest om het departement van justitie
in CDA-handen te houden, maar niet te
laten bemannen door Van Agt. „Ik had
SCHIETPARTIJ
BIJ GRENSPOST
ZEVENAAR (ANP) - Bij de grenspost
Babberich heeft zich donderdagavond
laat een schietpartij voorgedaan. Vol
gens de politie ontstonden moeilijkhe
den met de inzittenden van een Duitse
personenauto.
Meer bijzonderheden waren vanmorgen
vroeg niet bekend; de politie was bezig
met het onderzoek
PLO-LEIDER BESCHULDIGT V.S.
SOESTDIJK - Aankomst, van koningin Juliana bij paleis Soestdyk, waar zij don
derdagavond de informateurs Den Uyl en Veringa raadpleegde over het mislukken
van de informatie.
VERENIGDE NATIES (RTR, UPI, AP) -
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Cyrus Vance, heeft don
derdag gezegd dat er binnen een jaar
weliswaar nog geen sluiting van vre
desverdragen in het Midden-Oosten zal
zijn maar wel vorderingen op de weg
daarheen.
Op een lunch die de Verenigde Staten
aanboden aan vertegenwoordigers van
(Van onze parlementaire redactie
DEN HAAG - Minister De Gaay Fort
man (justitie en binnenlandse zaken,
acht het niet nodig een nader onder
zoek in te stellen naar de inval in het
Zuidmolukse wijkgebouw Pattimura
in Assen en naar de wapenzockacties
van begin september in Assen en Bo-
vensmilde. De bewindsman zei dit
donderdag tijdens een door het PSP-
Tweede-Kamerlid Van der Lek aange
vraagde interpellatie over deze zaak.
De Gaay Fortman betoogde dat de be
slissing tot de wapenzoekactie onver
mijdelijk was nadat er de hele zomer ge
schoten was. er branden waren gesticht
en vernielingen waren aangebracht. De
bewindsman noemde het uitgesloten
dat er bij een dergelijke zoekactie geen
fouten worden gemaakt Hij ontkende
dat de Zuidmolukkers die op politie en
brandweer hadden geschoten direct
hadden kunnen worden opgespoord
Volgens de bewindsman waren de in
lichtingen dat er in het Zuidmolukse
wijkgebouw Pattimura gewelddadige
acties werden voorbereid, positief. Hij
vond daarom een nader onderzoek
waarvoor Van der Lek pleitte, niet no
dig,
De Gaay Fortman vond niet dat de wa
penzoekactie zoals Van der Lek stelde
„een weinig adequaat middel ls om te
reageren op één of enkele schietpartijen
- hoe kwalyk ook - van individuele
Zuidmolukkers" De Gaay Fortman
„Er was geen ander middel mogelijk
CDA contra PSP
De fracties van PvdA. CDA en VVD na
men niet aan het spoeddebat deel om
dat naar hun mening in het eerder ge
houden mondeling overleg van een aan
tal kamercommissies met de minister
voldoende gelegenheid was geweest om
kritiek te uiten De CDA'er Schakel
verweet Van der Lek dat hu in zijn inter
pellatie geen enkel nieuw feit naar voren
bracht Langs een omweg heeft Van der
Lek zo toch een debat in de Kamer uit
gelokt dat eerder door de Kamer was
afgewezen, betoogde Schakel
De Kamer had namelijk 's middags het
verzoek van het D'66-Kamerlld mev
rouw Wessel-Tuinst ra afgewezen om het
verslag van het mondeling overleg op de
agenda te plaatsen
De Kamer verwierp uiteindelijk een mo
tie van Van der Lek waarin de regering
gevraagd werd de noodzaak van mas
saal politieoptreden zorgvuldiger af te
wegen. Volgens de motie ls niet aange
toond dat de ordeverstoringen en straf
bare feiten in Assen niet op een andere
wijze bestreden hadden kunnen wor
den Andere oplossingen waren moge
lijk geweest als tijdens en na de ongere
geldheden overleg was gepleegd met
vertegenwoordigers van de Zuidmo
lukse gemeenschap, aldus de motie
De Gaay Fortman wees de mogelijkheid
van overleg af In het algemeen noemde
hij overleg over handhaving van de
openbare orde van groot belang „Maar
men kan niet in overleg treden over de
vraag of er justitile activiteiten zullen
plaatsvinden", zei hij De motie Van der
Lek kreeg alleen de steun van de PPR
fractie en van mevrouw Wessel-
Tuinstra De rest van de D'66fractie was
tijdens de stemming afwezig
Excuses
Tijdens het interpellatie-debat bood
minister De Gaay Fortman nog zijn ex
cuses aan aan de politie van Zwolle Hij
had enkele weken geleden, na afloop
van een mondeling overleg met enkele
kamercommissies over het poli
tieoptreden. gezegd dal de politie te
Amersfoort en te Zwolle bepaalde op
drachten, onjuist had uitgevoerd
Het isgcbleken.dat de politic te Zwolle
de gegeven opdracht juist uitvoerde,
Hel spijt me, dat ik een blaam op
Zwolle geworpen heb, aldus de be
windsman.
daarbij de keus tussen dan wel naar
binnenlandse zaken te gaan. dan wel het
bos in", zei Van Agt. Ook dit voorstel
werd door PvdA afgewezen. Volgens
PvdA-kringen had een deel van de frac
tie wel akkoord kunnen gaan met het
verdwijnen van Van Agt van het poli
tieke toneel (maar zijn eigen CDA-frac-
tie stak daar een stokje voor), maar Van
Agt op binnenlandse zaken en een an
dere christen-democraat op justitie was
geen aantrekkelijke ruil
Van Thijn noemde woensdag op zijn
persconferentie het ministerie van Justi
tie een „uiterst gewichtig departement,
niet alleen voor de regeling van het
abortusvraagstuk, maar ook voor
maatschappelijke hervormingen" Het
CDA-voorstel om justitie in te ruilen
voor onderwijs heeft Van Thijn serieus
overdacht, hoewel hij het inhoudelijk
een onredelijke suggestie vond. „En dat
voorstel kwam pas te elfder ure De dis
cussie over de formule 7-7-2 kon vrijwel
tot het laatst toe niet op gang komen
omdat de christen-democraten niet toe
stonden dat er aan de claim op justitie
werd getornd.
Hoewel de PvdA de 7-7-2 formule be
spreekbaar heeft gehouden, heeft Van
Thijn nog steeds grote bezwaren tegen
deze CDA-positie. „Het leidt niet tot een
homogeen kabinet. Het is in wezen een
(Slot zie pagina IS kolom 6)
landen van de Arabische Liga. gaf
Vance uiting aan een gevoel van opti
misme na een week van intensieve di
plomatieke activiteiten op het hoofd
kwartier van de Verenigde Naties. Ame
rikaanse functionarissen voorspelden
dat er een compromis zal worden be
reikt tussen Israël en de Arabieren over
de netelige kwestie van de Palestijnse
vertegenwoordiging op een hervatte
vredesconferentie in Genève.
Hij zei dat voortdurende vooruitgang op
de volgende zaken gebaseerd moet zijn:
Alle partijen zullen hun eigen belang
ondergeschikt moeten maken aan het
overheersende doel van vrede
Een oplossing zal gebaseerd moeten zijn
op de Veiligheidsraadsresoluties 242 en
338 De Palestijnen moeten vertegen
woordigd zijn wil men een rechtvaar
dige en blijvende vrede hebben
Israel
In Jeruzalem zei waarnemend premier
Ehrhch dat de Israëlische regering
waarschijnlijk akkoord zal gaan met de
door Dayan en Carter uitgewerkte for
mule voor de Geneefse conferentie Het
Israëlische blad 'Yedioth Aharonoth'
wist echter te melden dat de premier
Begin de alinea over de deelneming van
de Palestijnen wat de vorm van die
deelneming beterft, te onduidelijk
vindt.
Beging ligt nog in het ziekenhuis maar
zal begin volgende week naar huls mo
gen.
Sadat
President Sadat van Egypte zei don
derdag in een televisie-vraaggesprek
dat er geen vrede in het Midden-Oosten
kan zijn tenzij het Pelestijnse vraagstuk
is opgelost.
PLO-leider Yasser Arafat heeft de Ven
erugde Staten er woensdag van be
schuldigd de aanstichter te zijn van 'een
complot om de Palestijnse zaak en het
Arabische nationalisme om zeep te hel
pen met de uiteindelijke bedoeling om
de oorlog tussen de Arabieren en de
Zionisten te doen verkeren in een oorlog
tussen de Arabieren onderling." Dit be
richt werd donderdag in Tunis opge
vangen van de Libische radio.
DEN HAAG - Na het mislukken van de
informatiepoging van Den Uyl en
Veringa gaven (van boven naar bene
den) Terlouw. Van Thijn en Van Agt. elk
afzonderlijk een persconferen tie in
Nieuwspoort.
„BELANGRIJKE
BIJDRAGE
TOT BETERE
INRICHTING'
GOES - Volgens de centrale cultuur
technische commissie (CCC) zal een
ruilverkaveling een belangrijke bij
drage kunnen le\eren aan een zo goed
mogelijke inrichting van het gebied
nabij Wolphaartsdijk. De commissie
adviseert gedeputeerde staten van Zee
land dan ook de aanvrage voor een
ruilverkaveling, die door de drie cen
trale landbouworganisaties in Zeeland
(ZLM, CBTB, NCB) is ingediend, goed
te keuren. Eén en ander blijkt uit een -
niet openbaar - rapport van de CCC
(het zogenaamde 'artikel 32-rapport').
In het rapport meldt de commissie dal
de uitoefening van de landbouw in het
ruilverkavelingsgebied-ln-spe wordt
bemoeilijkt door gebreken in de ontslui
ting de verkaveling en de waterbeheer
sing De cultuurtechnische inrichting
van het gebied schiet tekort voor een
doelmatige bedrijfsvoering onder aan
vaardbare arbeidsomstandigheden
Ook de productiekosten worden biei
door in ongunstige zin beïnvloed", aldus
de centrale cultuurtechnische commis-
In het advies aan gedeputeerde staten
komt de CCC met drie doelstellingen,
die voor een uitvoering van de ruilver
kaveling bruikbaar 2ijn.
het samenvoegen van kavels, zo mo
gelijk aansluitend aan de bedrijfsge
bouwen Hierdoor ontstaat afstands-
verkorting en kunnen grotere en regel
matig gevormde kavels worden toege
deeld De ontsluiting van de kavels kan
worden verbeterd door de aanleg van
bed rij fs wegen
het verbeteren van de kwaliteit van
het huidige wegenstelsel afgestemd op
het met de akkerbouw samenhangende
zware transport en het gebruik van
brede werktuigen:
het verbeteren van de waterbeheer
sing door. zonodig, het verlagen van de
pellen en het daaraan aanpassen van de
gemalen In delen van het gebied dienen
de waterlopen te worden verruimd, ter
wijl voor net geheie gebied de zijlos
singen en de kavelsloten verbreed en
verdiept kunnen worden Tevens zal de
drainage kunnen worden aangepast
Voor droogtegevoelige gronden zal ge
streefd worden naar conservering van
water en naar verbetering van het
vocht houdend vermogen
De CCC vindt dat in het ruilverkave-
Hngsgebied eveneens enkele doelstel
lingen voor het landschap en de aanwe
zige natuurwetenschappelijke waarde
kunnen worden behartigd De commis
sie noemt onder meer het behoud van
het historisch bepaalde karakter van
het landschap en het nemen van maat
regelen die de landschappelijke waarde
kunnen versterken. De CCC meent dat
ook het behoud van natuurweten
schappelijke waarden, in het bijzonder
van kreken en dijken, een rol moet spe-
De humeuren
der politici
VtfvifV Nu voor de derde maal de
rwMM kabinetsformatie is afse"
sprongen door moeilijkheden
tussen PvdA en CDA. komt
onvermijdelijk de vraag aan
de orde of wellicht de ver
schillen tussen beide groepen zo
diepgaand zijn, dat ze maar beter niet
met elkaar kunnen regeren. We doelen
niet alleen op de knelpunten van de af
gelopen maanden, maar op de hele was
lijst van moeilijkheden, die sinds het
begin van het kabinet-Den Uyl is inge
vuld Tussen beide partijen is zo lang
zamerhand sprake van een situatie,
waarvoor de Fransen een fraaie uit
drukking hebben: Incompatibility
d'humeur'. een onverenigbaarheid vao
humeuren Die van Van Thijn en van
Van Agt blijken in ieder geval moeilijk
te combineren, maar als het alleen om
die twee ging. dan zou er nog wel uit te
komen zijn: één of twee mensen zjjn ai-
tijd te vervangen Het ziet er echter naai
uit dat de onverenigbaarheid dieper zit
en dat komt vooral tot uiting zodra er
fundamentele kwesties aan de orde zijn.
bijvoorbeeld de abortus. In dit geval is
er nog veel meer meningsverschillen
over kleine en grote dingen, bejegenin
gen in het persoonlijke vlak. onvriende
lijk gekissebis, een reeks factoren die
met elkaar een sfeer van wantrouwen
hebben doen ontstaan. Moet men zich in
beide partijen niet eens eerst afvragen ol
men wel met elkaar kin regeren, of de
wederzijdse humeuren misschien te
moeilijk in één kabinet zijn onder te
brengen?
J. ot nu toe heeft men aan beide kanten
betoogd dat men samen wil regeren:
men is daartoe gedoemd door de ver
kiezingsuitslag. Vooral de PvdA komt
steeds weer terug met een beroep op de
'opvatting van de kiezer'. Uit die opvat
ting zou af te leiden zijn dat er zonder
meer een tweede kabinet-Den Uyl moet
komen. Dat kan best
zijn. maar men moet
toch wel oppassen
voor een te vrij
moedige interpreta
tie van de ver
kiezingsuitslag. De PvdA heeft ruim
drieëndertig procent van de stemmen
gekregen en dat komt er op neerd at éen-i
derde van het kiezerskorps een PvdA-
bewind in Nederland wenst Ruim één
endertig procent heeft het CDA uitver
koren en daaruit valt af te leiden dat iets
minder dan een derde - in absolute ge
tallen gaat het om een verschil van rond
honderdvijftigduizend kiezers - zich
heeft uitgesproken vooreen bewind van
een christen-democratische signatuur
Veel meer is ten aanzien van beide par
tijen niet te constateren, alle andere re
kenkunde is gekleurd. Een volgende
conclusie is dat een combinatie van de
twee tot een geriefelijke meerderheid
kan leiden, maar als men die wil berei
ken dienen er wel compromissen te
worden gesloten. En in dat geval moeter
over en weer respect bestaan voor eik
aars opvatting, wetende dat men aan
beide kanten is gehouden om de ander
op bepaalde punten toe te geven. Wan
neer men elkaar echter blijvend uit de
ooghoeken beloert, als men stemming
blijft maken tegen vertrouwensflguren
van de andere groep, als men weigert
echte sommen te maken in plaats van
overdreven optellingen, dan kan men
maar beter met praten ophouden. In dat
geval immers ontbreekt de basis voor
een hechte samenwerking voor nu en
straks Daarom lijkt het dringend ge
wenst dat men zowel bij de PvdA als bij
het CDA zich afvraagt kunnen en willen
we dit land wel samen regeren? Zodra
men met veel omhaal van woorden op
deze vraag antwoordt, is het al fout.
Dan is er namelijk inderdaad sprake
van een 'onverenigbaarheid van hu
meuren'. een onmogelijke stemming
van 'we-vertrouwen-elkaar-niet'
fiantfyn J
]\^isschi
chien moet men zich ook eens af
vragen of men wel op eerlijke motieven
elkaar probeert te vinden Bij de PvdA
heeft men er nooit een geheim van ge
maakt dat het CDA een onbetrouwbare
partner wordt geacht, maar zolang de
socialisten geen meerderheidspartij
vormen, zijn ze op CDA-hulp aangewe
zen. helaas' vinden de PvdA-ers. Een
weinig hechte basis voor samen
werking Bij het CDA is het overigens
niet veel beter: daar is sprake van een
tamelijk grote groep, die eigenlijk niets
voelt voor een samengaan met de so
cialisten. maar die al evenmin een an
dere mogelijkheid ziet. In die vleugel
worden dikwijls 'buiten-parlementaire'
overwegingen opgesomd vooreen coali
tie met de PvdA de vakbonden zouden
dan minder lastig zijn, een combinatie
met de VVD leidt tot activering van al
lerlei ongewenste en moeilijk te con
troleren oppositie enz In zo'n situatie
ontstaat onvermijdelijk een onver
bloemde machtsstrijd om aan beide
kanten zoveel mogelijk binnen te halen.
De Amsterdamse oud-wethouder dr. P
J Koets vertelde ons eens uit zijn Indi
sche jaren dat tijdens onderhandelin
gen met een Japanse handelsdelegatie
in het Batavia van vóór de oorlog de
Nederlanders de Japanse voorstellen
als onaanvaardbaar afwezen. Waarop
de Japanse voorzitter verbaasd vroeg:
„Maar als u ons standpunt met ac
cepteert. hoe kunnen we dan ooit een
compromis bereiken?" Het lijkt een
verhaal over Van Agt en Van Thyn
Alle
Hes bijeen beleeft de Nederlandse
politiek een dieptepunt. De bedrijvers
van de formatie zou men de lezing wil
len aanbevelen van een Thorbecklaans
woord, ontleend aan een redevoerinr
Slot zie pagina 7 kolom 5l t slot zie pagina 3.kolom li