Duizenden Nederlanders beleven
een 'zomerse' winter in Spanje
HOE VERANTWOORD IS EEN
BOEK VOOR KLEUTERS?
Doe eens een
spelletje.
Het 'schrikbeeld.' van de Nederlandse winter jaagt duizenden landgenoten naar
zonniger oorden
m/r
najaar 1977
35
Omdat de winter in Nederland een grillig, onvriendelijk en vaak zelfs kil karakter heeft, kijkt menig
landgenoot half november, december, weer halsreikend uit naar het voorjaar dat op dat moment dan
nog wel erg ver weg lijkt. Het is in die maanden zich behelpen met warme kledijmet sj awls, met dikke
jassen en warme laarzen die met bont zijn gevoerd en met thuis behagelijk de kachel aan. Winter in
Nederland- een kille, vaak tochtige bedoening. Heimwee naar warmere tijden is een algemeen
voorkomend verschijnsel. Duizenden Nederlanders maken met een korte vakantie naar Oostenrijk.
Duitsland, Zwitserland en Italië van de nood een deugd. Omdat de winters bij ons al jaren lang niet
meer zijn wat ze ooit waren - met zeer strenge vorst en een flink pak sneeuw - moetje als je van winters
weer toch plezier wil hebben wel naar de wintersport. De reisbureau's hebben voor het komend
winterseizoen een keuze als nooit te voren en bovendien is een wintersportvakantie tegenwoordig
ook voor de meer bescheiden beurs al redelijk te betalen.
Toch zijn er genoeg mensen die ge
woon een hekel hebben aan winterkou
en ook geen sneeuw of ijs voor wense
lijk houden. Die categorie is in ons
land slecht af en worstelt zich ieder
koud seizoen weer door november
storm en de ijzige januari-kou. Vry
naar Paul van Vliet kunnen we zeggen:
'Maar daar hebben wij wat op gevon
den' En zo is het ook. althans voor wie
het betalen kan en dat is helaas lang
niet iedereen- Wat we bedoelen?
Overwinteren in meer warme streken.
Een Ei van Columbus, maar je moet er
geld voor (over) hebben. Duizenden
landgenoten namelijk brengen de win
terperiode of een fors deel daarvan al
zonnend en bruinbakkend door aan
bijvoorbeeld de Spaanse stranden.
Het aantal zonzoekers neemt ieder
jaar toe Goedkoop is het niet altijd,
maar veel verschil met de bedragen
die je hier aan eerste levensbehoeften
uitgeeft is er, alles opgeteld, toch niet.
Hetgeen vennoedelijk verklaart, dat
zoveel mensen van deze mogelijkheid
gebruik maken.
Voor het Spaans Nationaal Bureau
voor Vreemdelingenverkeer is het
'overwinteren' van Nederlanders aan
de Spaanse stranden een opmerkelijk
verschijnsel. Maar Spanje heeft als
vakantieland heel wat te bieden en is
sinds men er de democratie wil herstel
len ook politiek niet meer discutabel.
Wat houdt 'overwinteren' in Spanje
gemiddeld in? Een gemiddelde tempe
ratuur van 18 tot 20 graden Celsius,
gemiddeld zes uur zon per d ag en - voor
de dappere zwemmer - een watertem
peratuur van rond de 16 graden Cel
sius. Een - zeker in de winter aan
vaardbaar klimaat. Het Spaans Na
tionaal Bureau voor Vreemdelingen
verkeer beveelt als 'Overwinterings-
verbüjf vooral aan de Costa Blanca
met onder andere Benidorm, Denia.
Alicante, de Costa aei sol met de 'Ne
derlandse enclave' Torremolinos Ma
laga, Fuengirola. Marbella. de Canari-
sche Eilanden zoals Tenerife en Gran
Canana met de plaatsen Puerto de la
Cruz, Playa de las Amencas. Las Pal-
mas en dan is er verder natuurlijk Mal-
lorca. Maar in Nederlandse ogen zijn
Costa Blanca en Costa del Sol het
meest attractief.
De mogelijkheden tot recreatie zijn
talrijk Op het strand in de zon zitten,
's avonds een strandwandeling ma
ken. bij wat minder warm weereen ex
cursie naar het achterland en 's
avonds eten in een Spaans restaurant.
Voor wie de voorkeur geelt aan Neder
lands voedsel: in plaatsen als Torre
molinos ismeteven weinig moeite een
zak friet te krijgen als op de Middel
burgse Markt. Daarnaast, zijn er voor
de sportliefhebber ook tal van moge
lijkheden. En ook kan men winter
sporten in de Sierra Nevada, in het
achterland van de Costa del Sol, 36 km
van Granada, waar het gebergte een
afdaling op de ski's zelfs tot mei toe
laat.
Maar voor wie voor een langere tijd
naar Spanje wil. gelden er bepaalde
administratieve regels. Er is de verze
kering. voor oudere landgenoten de
AOW en er is de fiscus, die ook de
Spanje-ganger onverminderd scherp
in het oog houdt. Ziekenfondsverze
kerden kunnen bij hun fonds een zo
genaamd formulier NS 111 aanvragen,
waarmee ze zich in Spanje kunnen be
geven naar het Instituot Nacional de
Pervision. Daar krijgen ze een soort
bdnnenboekje. waarmee men terecht
kan bij arts. specialist en ziekenhuis.
Wie particulier is verzekerd, moet een
afschrift van de polis meenemen. Deze
verzekering is overigens niet altijd
toereikend. De kosten van het zieken
huis moeten direct worden voldaan en
worden pas later gedekt. Verder loopt
de AOW via bank of giro. Ze wordt niet
direct door de Raad van Arbeid over
gemaakt. Wie speciale medische be
handeling nodig heeft doet er verstan
dig aan een speciaal medisch paspoort
mee te nemen waarin een beschrijving
wordt gegeven van een bepaalde
kwaaL Het verdient aanbeveling, dit
medisch paspoort in het Engels of het
Spaans te laten opstellen.
Voeding
Winterse drukte in de warmte: In de wintermaanden zoekt een leger Westeuropeanen de zon op in het zuiden
Veel Nederlandse 'overwinteraars' ge
ven in Spanje de voorkeur aan de ei
gen. vertrouwde Hollandse keuken.
Daarbij moet worden aangemerkt dat
win ter kost als boerenkool met worst
niet in Spanje verkrijgbaar is. Zuur
kool met spek. bruine bonen, capucij-
ners en andere in de wintermaanden
gangbare gerechten zijn al evenmin
voorradig. Een keur aan verse groen
ten en fruit zal overigens een welkome
compensatie vormen en voor de hard
nekkige liefhebber van de vaderl andse
keuken herhalen we nog eens: in ty
pisch "Hollandse' toeristencentra
een biefstuk met friet met als regel vlo
verkrijgbaar. Net als thuis. dus.
Tenslotte nog dit. Wie het plan heeft
en dus machtig veel vrije dagen moet
hebben - om langer dan drie maanden
in Spanje te blijven moet zich voordat
deze drie maanden om zijn naar de
plaatselijke politie begeven, die de
verblijfsvergunning dan kan verlen
gen. Wie langer dan zes maanden blijft
moet voor de tweede keer naar de
plaatselijke politie. Wie negen maan
den blijft komt eventueel in aanmer
king voor een 'Residencia'. Het
Spaans Nationaal Bureau voor
Vreemdelingenverkeer weet ook hier
wel de weg. 'Overwinteren' in de zon
wordt voor steeds meer mensen een
attractie. En het is zeker in ons kouwe
landje heel wat als je gebronst door de
zon van vakantie terug komt. Maar het
geldt als regel wel: je moet het kunnen
betalen. En op die manier vallen er
heel wat mensen af, die hun herinne
ringen aan de zon moeten bewaren tot.
laten we zeggen, mei volgend jaar..
Nu de duisternis al heel vroeg invalt en het weer een wat somber
der karakter krijgt, is 's avonds buiten spelen voor de kinderen er
niet of nauwelijks meer bij. Bovendien zijn de scholen in volle
gang en dat betekent zeker voor de allerkleinsten bijtijds naar
bed, in ieder geval nadat Meneer de Uil van de dagelijkse beleven
issen van zijn mededieren heeft verhaald. Voor de kleinere kinde
ren is het naar bed gaan een ritueel en in veel gevallen moet er nog
even worden voorgelezen voor ze slapen gaan. Wat wordt er voor
gelezen? De kinderboekenmarkt is de laatste jaren groter en gro
ter geworden. Niet alleen boeken van Nederlandse schrijvers,
maar ook vertalingen van werkjes van buitenlandse schrijvers
zijn in de boekhandel in ruime mate te koop of bij de openbare
bibliotheek in al even ruime mate te leen.
Veel kleinere kinderen kun je geen
groter plezier doen dan ze voorlezen
Ieder kind heeft wel zijn favoriete boek
en op de kleuterscholen vult men dat
voorlezen graag nog wat aan. Kleuter
leidsters krijgen tijdens hun opleiding
heel wat informatie over hel kinder-
boekenwereldje en leren als regel het
vele kaf van het koren te scheiden
Want er wordt wat afgerammeld op
het gebied van het kinderboek On
langs woonden we een ouderavond bij
van een kleuterschool in het Vlissingse
Westerzicht. waar een lerares Neder
lands aan de rijks pedagogische aca
demie in Middelburg een inleiding
hield over het kinderboek. Er was ge
legenheid om vele tientallen kinder
boeken in te zien en er over te discus
siëren. De inleidster had ervoor ge
zorgd, dat er een keur aan boeker, te
bekijken - en te beoordelen - viel en
spaarde zelf haar kritiek op een aantal
van die boeken niet
Ze kreeg ui ruime mate bijval van de
aanwezige ouders, die ook kritiek
hadden op veel kinderboeken. Een
paar hoofdpunten van die kritiek:
schrijvers van kinderboeken denken
zich te weinig in in de fantasiewereld
van de kleuter, spelen onvoldoende ui
op wat voor de kleuter begrijpelijk is.
schrijven 'te moeilijk' of gaan uit. van
opvattingen uit de kinderpsychologie,
die op zijn minst omstreden zijn In de
vorige eeuw en m de eerste decennia
van deze eeuw werd het kind voorge
houden dat de braafheid het hoogste
goed was. Hiërony mus van Alphen liet
heel wat Brave Hendrikken de revue
passeren. Godfried Bomans weet er in
.zijn boek vol herinneringen van het
'Rijke Roomse leven' ook van mee te
praten de katholiekejeugd in de jaren
twintig moest het vaak doen met boe
ken over de jeugd van zeer deugdzame
lieden, die nimmer een appel stalen,
nimmer ondeugend waren en later dan
ook in een geur van heiligheid zalig
werden verklaard. Braafheid, vroom
heid. de deugd vooraan De kinderlite-
ratuur van tegenwoordig toont geluk
kig heel wat andere facetten. Ook al
komen die misschien met direct die
van vader of moeder is. Zoals de boe
ken waarin naar hartelust wordt ge
moord, monsters voorkomen of hek
sen worden verbrand. Je kunt je afvra
gen of een boek als 'Max en de Maxi-
monsters' waarin een jongetje dat
niet eten wil. vervolgens door zijn
moeder als 'monster' wordt be
schouwd en nare avonturen beleefd
met 'echte' monsters, wel zo bevorder
lijk is voor een goede nachtrust zonder
enge dromen. Maar dat geldt voor de
sprookjes ook. De reus in Klein
Duimpje begaat ook een meervoudige
moord op zijn eigen kinderen en met
veel andere figuren in sprookjes die
'het kwade' representeren loopt het al
even slecht af. Of hetschadelijk is voor
de kleuter, als hem of haar die verha
wordt de deugd nog altijd beloond, de
hoofdpersoon uit een kinderboek
komt veel natuurlijker over. Maar he
laas blijft overeind. datervoorde vier-
of vijfjarige nog altijd weinig op de
markt verschijnt, dat aan de wensen
van de kleuter voldoet
Fantasiewereld
Tijdens die ouderavond ging mej.
Stunn. de inleidster, in op de fanta
siewereld waarin de kleuter leeft. Bij
de vier-, vijfjarige is een ontwikkeling
in volle gang. Hij gaat meer begrijpen,
projecteert wat hij in krant of boek ziet
op zijn eigen wereldje en verwerkt alles
op zijn eigen manier. Veel auteurs blij
ken zich in dat kleine wereldje maar
bijzonder slecht te kunnen inleven. De
illustraties en de tekst stemmen in
veel gevallen niet met. elkaar overeen
en soms is de tekst veel en veel te
moeilijk voor de kleintjes. Leerlingen
van de dei-de of vierde klas van de la
gere school blijken zelfs nog moeite
met die tekst te hebben.
De aanwezigen op de ouderavond - een
willekeurig samengesteld gezelschap,
maar niettemin nauw bij het kinder
boek betrokken - waren het met de in
leidster eens dat het schrijven van een
boek voor de kleuter niet eenvoudig is
Toch noemden ze kinderboeken, die
alleszins van goede kwaliteit zijn en
die ook op de kleuterscholen bijzonder
populair zijn Een voorbeeld dat met
veel instemming werd aangehaald zijn
bijvoorbeeld de zogenaamde Blok-
boekjes of de Gouden Boekjes, die
stuk voor stuk zijn afgestemd op het
bevattingsvermogen van de kleuteren
die bovendien de mogelijkheid laten
om zijn eigen fantasie volledig tot zijn
recht te laten komen
Over een ding weid men het eens het
verantwoorde boek voor de kleuter
bestaat eigenlijk niet. Iedere ouder zal
weer anders oordelen over wat zoon ol
dochter moet lezen en daarnaast kan
de vier- of vijfjarige bijvoorbeeld in een
openbare bibliotheek tot een keuze
len voor slapen gaan worden voorge
schoteld. daarover zijn de deskundi
gen het niet eens.
Verantwoorde
keuze
De psychologische achtergrond van
het hierboven genoemde 'Max en de
Maximonsters' bijvoorbeeld is dat een
kind zijn angst wel zal overwinnen, als
je het maar 'wapent' tegen dingen
waarvoor het doodsbenauwd is. Dus
moet Max de Maxunonsters recht in
de ogen kunnen zien en vooral daar
door zijn angst overwinnen. Psycholo
gisch verantwoord, zeggen sommige
deskundigen, maar anderen vragen
rich af of je zo'n verhaal aan een kleu-
,er werkelijk zonder schadeliijke ge-
/olgen kunt voorlezen.
De verantwoorde keuze van een boek
voor de kleuter blijft dus vooral een
zaak voor de ouders. In boekhandel of
bibliotheek heeft men keus genoeg en
het hangt er maar van af. of men een
'bloederig' kleuterboek verantwoord
vindt, of niet Een verantwoorde keuze
is daarmee ook een persoonlijke keu
ze. Maar boeken voor kleuters die niet
'griezelig' zijn en niettemin leuk en be
grijpelijk. zijn er te over.
Genoemd
werden al de Blokboekjes en de Gou
den Boekjes, maar ook 'prentenboe
ken' met veel illustraties als 'Bij ons in
de stad' en "Bij ons in hetdorp' waarbij
weinig of geen tekst is gebruikt zijn bij
uitstek geschikt om het kind zelf te
laten vertellen en om het zelf het ver
haal te laten 'invullen'.
De kleuter zal veel projecteren op de
dagelijkse wereld, al is het ook een
punt van discussie of de vier- of vijfja
rige moet worden geconfronteerd met
problemen als milieuvervuiling, olie
crisis en andere problemen die althans
voor veel volwassenen van wezenlijk
belang zijn. Onder auspiciën van Man.
Vrouw. Maatschappij schijnter zelfs al
maatschappijkritische kleuterlectuur
te bestaan, compleet met gescheiden
werkende moeders en kindercrèches
Een gevaar voor maoctnnatie is aan
natuurlijk niet ondenkbeeldig en het
is de vraag, of je dat kinderen van die
leeftijd mag aandoen, bevattelijk als
ze zijn voor wat de ouder zegt
Zoals gezegd, de kmderboekenmarkt
is zeer veelzijdig. Er is veel goeds, maar
helaas schrikbarend veel slechts. Om
dat het bepalen van wat goed dan wel
slecht is ieders persoonlijke keus is.
lijkt, het raadzaam zich bij boekhandel
of bibliotheek zoveel mogelijk te laten
voorlichten. Bovendien weet men op
de kleuterschool ook als regel wel wat
voor de kleuter - en ook daar geldt dat
het ene kind het andere met is - bij
uitstek geschikt mag worden geacht
Een verantwoorde keuze is altijd mo
gelijk. maar kan zeer uiteen lopen. Is
hij eenmaal gemaakt, dan is het voor
lezen voor kleuter en ouder een groot
plezier En die mogelijkheid isgezien
de ruime boekenmarkt, meer d an reëel
te noemen
Tot slot nog een paar punten waaraan
een goed boek voor kleuters zou moe
ten voldoen de tekst moet duidelijk
zijn en de kleuter niet m verwarring
brengen. Datzelfde geldt voorde illus
traties die aangepast moeten zijn aan
de tekst. Ook de kleur is belangrijk
omdat die de kleuter vaak meer aan
spreken dan de tekeningen in zwart-
Mens erger je niet een veel gespeeld spel.
Wie denkt aan de winterse avon
den. zal, naar we hopen, ook eens
denken aan de vele spelletjes, die
op die lange, donkere avonden zijn
te doen. In de zomermaanden zitje
inje vrije tijd in de zon en raakt het
ganzeborden, het monopolyspel.
het Scrabble, het dammen en het
schaken m het vergeetboek. Totdat
omstreeks half zes 's avonds de
duisternis valt .men de kracht h eefl
de televisie een avond lang uit te
laten - aanbevolen! - en bij warme
chocolademelk net als vroeger een
spelletje doet.
En het is net als met de kinderboe
ken wat er tegenwoordig op de
spellenmarkt verschijnt is nauwe
lijks meer te volgen. Naast de ver
trouwde spellen komen er allerlei,
nuttige en minder nuttige gezel
schapsspelen uit die zijn geent op
een actueel gebeuren of die bij
voorbeeld een onderzeebootoorlog
natuurgetrouw moeten nabootsen.
Spanning verzekerd, zo staat wer
vend in de folder, spanning onze
ker. voegen wij er weifelend aan
toe Over het opvoedkundig nut
van het voeren van een onderzee
bootoorlog voor kinderen valt nu
eenmaal te discussiëren en de in
druk, dat veel nieuwe gezelschaps
spelen enig misbruik maken van de
actualiteit, lijkt allerminst onjuist
Tips over nieuwe spelen geven wc
dan ook liever niet Bij voorkeur
gaan weafop eigen ervaring, dieer
borg voor staat dat wat meer ou
derwetse gezelschapsspelen als het
simpele sjoelen, het Monopoly, het
dominospel, het dam- en schaak
bord of het pesten of toepen een
avond kan 'maken'. Uiteraard
geldt ook hier sterk een persoon
lijke voorkeur. Maar juist wat ou
dere spelen als ganzebord domino
en dammen kunnen een garantie
zijn voor een uiterst genoeghjke
avond, waarmee overigens niet
miszegd moet worden van moderne
spelen als Stratego, Memory en
waarmee ook het altijd weer ac
tuele spel 'Mens erger je niet'je je
medemens wat nader leert kennen
Dit korte verhaaltje houdt eigenlijk
het pleidooi in, zeker in de ko
mende ivinteravonden weer eens
op de speelse toer te gaan. Het doet
er eigenlijk niet zoveel toe hoe en
met wat. Een speelgoedhandelaar
kan adviezen verstrekken, maar
ook het eigen geheugen hoe brach
ten we vroeger onze avonden
door'') moet uitkomst kunnen bie
den. Een ervaringsfeit: speel es een
avondje Monopoly en laat de tele
visie uit.. De garantie van een bij
uitstek gezellige avond geven we U
graag.
