Ook binnen de kerk moeten de
inkomens worden genivelleerd
Oost-Duitsland verdient aan
vrijlating politieke gevangenen
Dialoog met andere
godsdiensten
SAMEN DELEN
WERKGROEP 'DIENENEN VERDIENEN'
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1977
de bekende mod ale werknemer Het is
met zo dat we een soort dommee Jan
Modaal willen Overeind blijft dat we
als regel veel meer verdienen dan het
gemiddelde gemeentelid. dat ons
traktement dan toch maar moet op
brengen. Terwijl ouderlingen en dia
kenen hun ambt geheel "gratis' uitoe
fenen'.
Woldendorp: "We hebben het verwijt al
vaak gekregen dat we wel een stelletje
linkse jongens zullen zijn. Dat verwijt
is onjuist Waar het ons om gaat is dat
we als predikant vaak zo gnezelig
klassebépaald zijn. We wonen net iets
mooier dan het gemiddelde gemeen te-
In een tijd waarin iedereen praat over het nivelleren van
lonen en salarissen vinden wij dat je als dienaren van de kerk
niet achter kunt blijven. Wat wij als werkgroep 'Dienen en
verdienen' willen is dit: de salarissen voor predikanten en
functionarissen in dienst van de kerk moeten meer worden
genivelleerd, bijverdiensten moeten worden afgeschaft of in
een kerkelijke pot vloeien en er zullen gelijke pensioenen en
pensioenrechten moeten komen. De argumenten voor een ver
schillende salariëring zijn naar onze mening onjuist en het zou
plezierig zijn als ook de predikanten eens wat meer solidair
met elkaar zouden zijn. Maar niet alleen met elkaar, maar ook
met de gemeente, ook met de kerk, zeker in de derde wereld'.
De Amsterdamse hervormde predi
kant ds. H Woldendorp is 7e van de
acht leden van de werkgroep 'Dienen
en verdienen' die zich sinds twee jaar
met de kerkelijke salarissen bezig
houdt die aan predikanten en andere
functionarissen die bij de Nederlandse
hervormde kerk op de loonlijst staan
worden uitbetaald. De werkgroep
stoot zich met name aan de grote ver
schillen in salariëring die er binnen de
hervormde kerk bestaan. Hun pleidooi
voor een nivellering van die salarissen
en voor meer gelijke pensioenen en
pensioenrechten heeft tot nu toe
evenwel weinig weerklank gevonden.
De 'domineesvakbond', de Bond van
Nederlandse Predikanten, waarbij
overigens ook predikanten van andere
kerkgenootschappen dan de her
vormde kerk zijn aangesloten - pro
beert zoals het een belangenorganisa
tie betaamt de maatschappelijke posi
tie van de leden te verbeteren en veel
predikanten voelen er persoonlijk
weinig voor. een stukje van hun trak
tement in te leveren De werkgroep
"Dienen en verdienen' bestaat tot nu
toe uit acht leden, die voor een deel
werkzaam zijn als predikant m een
gemeente, maar ook als kerkelijk
hoogleraar, als part-time evangelisa-
tiepredikant of als secretans van een
provinciale kerkvergadenng.
De discussie die de werkgroep op gang
wil brengen is gebaseerd op een aantal
theologische argumenten. De Bond
van Nederlandse Predikanten stelt
zich daarentegen op het standpunt,
dat ze een belangenorganisatie is. be
staande uit leden wier visie op die za
ken nogal eens uiteenloopt. De bond
doet dan ook met aan theologie en
hangt geen bepaalde richting aan De
argumenten van de werkgroep 'Die
nen en verdienen' zijn daardoor voor
de belangenorganisatie van predikan
ten niet direct relevant.
Emoties
Opmerkelijk is, dat de discussie over
de salarissen met een zekere emotio
naliteit worden gevoerd Het "slijk der
aarde' brengt ook binnen de kerk de
gemoederen danig in beweging. Wol
dendorp c s. spreken van 'een gemeen
schappelijk front' dat tegen hun stre
ven wordt gevonnd.'En toch geloven
wij dat je op Bijbelse motieven met-
anders kunt zeggen dan dat het sala-
risbeleid moet worden veranderd Als
je uitgaat van een solidariteit als die
naar van de kerk met de ander, dan
kan het toch eigenlijk niet dat je als
regel veel en veel meer verdient dan
het gemiddelde gemeentelid Wat wij
willen is een salans dat vergelijkbaar
is met dat wat de gemiddelde werk
nemer in Nederland verdient. Niet dus
Een groep van acht predikan
ten en kerkelijke medewerkers
binnen de Nederlandse her
vormde kerk heeft gepleit voor
een grotere gelijkheid in sala
riëring en pensioenen. Hun
pleidooi heeft geleid tot - soms
emotionele discussies over
deze zaak. De weerstand tegen
die nivelleringsgedachte blijkt
zeergroot. De acht leden van de
werkgroep Dienen en verdie
nenzijn de predikanten L.
Gulmans te Buitenpost tFnes-
landi. J. HoogenkampteBurum
i Friesland i. W Klouwen. Veld
hoven. L. A Nell. Bolsivard, me
vrouw J van der Velden.
Utrecht. H Woldendorp. Am
sterdam en prof dr P J Ro-
scam Abbing. hoogleraar te
Groningen en ds H. J. N. Zuid-
ersma, scriba van de provin
ciale kerkvergadering van
Friesland, te Leeuwarden Eén
van de acht. ds H Woldendorp,
legt in dit artikel uit wal de
werkgroep Dienen en verdie
nen' beweegt
lid en de dominees die bijvoorbeeld
midden in een rooie arbeidersbuurt
wonen, die kun je op de vingers van
één hand tellen. Maar waar blijft de
solidariteit met de arbeider? Voor ons
is het streven naar meer nivellering de
consequentie van wat in de Bijbel
staat Dat willen we in praktijk bren
gen En hoe kun je dat anders, als je
zondags op de preekstoel staat? Het
gaat er om dat we geloofwaardig zijn.
niet dat we als een soort elitaire su
perchristenen worden aangemerkt. Je
blijft als kerk nergens, als de salarië
ring de 'motor' van het kerkelijk leven
gaat worden'
Klassen
De predikantstraktementen in de
hervormde kerk worden bepaald
riuor een bepaalde klasse-indeling. In
principe zijn dal de groepen I tot en
met IV. I)e aanvangswedde in die
laatste klas ligt op ongeveer
25.000.-., terwijl de aanvangswedde in
groep I al direct ruim 6.000 hoger
ligt. De plaatselijke gemeente is. al
naar de omstandigheden daar. in één
van die groepen ondergebracht. Is de
plaatselijke gemeente niet onbemid
deld. dan is het niet onmogelijk dat ze
in die groep I zit. hetgeen voorde pre
dikant financieel gunstig is. Daar
naast kan een dominee 'bijverdienen'.
Hij mag bijvoorbeeld maximaal zes
lesuren aan een school verbonden
zijn.
Woldendorp:'Wij willen dat die groe
pen die er thans zijn tot twee worden
teruggebracht Afschaffing van de
groepen I en IV. zodatje II en III over
houdt- Daannee is dan tevens een ni
vellering bereikt Aan de andere kant
word je geconfronteerd met de finan
ciële noodsituatie waarin de her
vormde kerk zich bevindt. De ene pre
dikantsplaats na de andere wordt op
geheven. er is ieder jaar weer minder
geld. Toch vinden we als dienaren van
de kerk het heel normaal dat onze sa
larissen worden aangepast aan het
steeds duurder wordende levenson
derhoud. Maarnogmaals. hetgaatons
niet alleen om die salarissen Het gaat
o ons om de mentaliteit zelf. De dis
cussie die wij op gang willen brengen
boeft zich niet, tot de mensen in dienst
van de kerk te beperken. Ook in de
gemeente kan het actueel zijn Daar
naast komt. een soortgelijke discussie
ook in andere landen op gang. In Enge
land en Denemarken bijvoorbeeld
gaan predikanten zich afvragen of hun
traktement ook niet te groot is. Ook
daar komt er een gesprek over'.
Werkloosheid
De werkgroep 'Dienen en verdienen'
meent verder dat het streven naar een
verdere nivellering van de predikant
straktementen en van de salarissen
van andere kerkelijke functionarissen
ook nodig is uit solidariteit met bij
voorbeeld de werklozen en de Derde
Wereld 'Als voor de vele werklozen
geen welvaartsverbetenng mogelijk
is. integendeel, en als de ontwikkelin
gen gaan in de nchting van nog meer
au tomatisenng en dus nog meer werk
loosheid. dan kan het een bemoedi
ging zijn als er in de gemeente van
Christus wordt afgezien van stijgende
of geblijkblijvende welvaart Als onze
westerse welvaart nog steeds ten koste
gaat van de tweederde wereld en die
kerken in die wereld ons verwijten dat
wij profiteren van deze wanverhou
dingen, dan kan het een bemoediging
zijn voor hen en een bevrijding voor
ons als wy onze inkomensverschillen
alvast terugbrengen als eerste In dit
verband willen wij ook denken aan de
geloofwaardigheid van de Zending
van de Nederlandse hervormde kerk,
die haar arbeiders heeft uitgezonden
in die derde wereld', aldus de
werkgroep in een memorandum over
de salarienngsproblematiek
En uit datzelfde memorandum: 'In
onze Nederlandse samenleving is al
geruime tijd een gesprek aan de gang
en wordt er een politiek gevoerd, die
gericht zijn op inkomensnivellering.
Prof. Rosea m-Abbing
Velen ervaren de inkomensverschillen
als niet rechtvaardig Wat - zo vraagt
men - moet de relatie zijn tussen ar
beid en inkomen? De vraag wordt ge
steld naar de legitimatie van het feit
dat bijvoorbeeld de academicus, die in
zijn opleiding door de gemeenschap al
zo royaal werd bedacht en toch al een
grote psychologische beloning heeft in
zijn werk, zoveel meer verdienen moet
dan een arbeider aan de lopende
band'. En: 'Opleiding is onzes inziens
een voorrecht Je hebt er het verstand
voor gekregen en dat is geen verdien
ste. Bovendien betaalt de gemeen
schap het grootste deel van die oplei
ding. Waarom dan een extra belo
ning?'
Kritiek
Het standpunt over de nivellering van
de salarissen is de werkgroep "Dienen
en verdienen' niet door iedereen in
dank afgenomen. Wat tegenargumen
ten: Is het verantwoord om iemand die
als predikant een halve ton per jaar
verdient plotseling aanzienlijk minder
te betalen, bijvoorbeeld als de man
studerende kinderen heeft? Of als
men minder wil verdienen kan men al
tijd op vrijwillige basis een deel van
zijn salans afstaan voor het goede
doel'. Woldendorp: 'Je kan inderdaad
zeggen datje vrijwillig een deel van je
salans afstaat. Maar wat wij zo graag
zouden willen is dat de kerk als kerk
dit gebaar maakt. En bovendien willen
we onze wensen niet van de ene dag op
de andere uitgevoerd zien. We kunnen
ons de bezwaren best indenken die er
tegen een salarisvermindering be
staan. Zoals we ons ook kunnen voor
stellen dat oudere collega's die het
vroeger in hun gemeente bepaald niet
breed hadden er huiverig voor zijn
naar die toestand terug te gaan'.
'Voorlopig zijn de kerkelijke instan
ties nog niet erg geneigd onze stand
punten over te nemen. De Bond van
Nederlandse Predikanten is vooral
erg negatief. Maar ook van het mo-
deramen van de synode, het georgani
seerd overleg in de hervormde kerk,
de Raad voor de Predikantstrakte
menten. de Generale Financiële Raad
van de hervormde kerk en van de
Raad van Kerkelijke Medewerkers is
weinig steun gekomen. En daarom
gaan we door met de discussie. We
willen dat gemeenten en buitenwacht
gaan meedenken over deze problema
tiek. Het gaat ons om een mentali
teitsverandering. We weten dat we
maar weinig aanhang hebben, maar
als er over concrete zaken als het
maandelijkse salaris maar kritisch
wordt nagedacht, hebben we al heel
wat bereikt'.
TON HUIJSSOON.
iDoor Dick Verkijk)
„Het wordt zo langzamer
hand een Duits ritueel dat
Duitse schrijvers Duitse bo
dem verlaten om Duitse bo
dem te betreden". Met deze
heel treffende zin gaf de
Frankfurter Allgemeine Zei-
tung commentaar op het ver
trek van de zoveelste schrij
ver uit de DDR naar de
Bondsrepubliek.
Het lijkt inderdaad zo langzamer-
hand op een uittocht De grote
stroomversnelling begon in novem
ber vorig jaar. toen de befaamde
chansonier Wolf Biermann tijdens
een tournee in West-Duitsland te ho
ren kreeg, dat hem zijn DDR-
staatsburgerschap was ontnomen.
Dat werd zelfs de over het algemeen
rustige Oostduitse intelligentia te
gortig. Twaalf vooraanstaande kun
stenaars protesteerden openlijk en
vroegen de autoriteiten hun maatre
gel ..nog eens te overdenken" In ver
schillende plaatsen in de DDR gin
gen studenten en arbeiders aan de
slag om sympathieverklaringen voor
dit protest te verzamelen: circa 150
DDR-burgers verklaarden zich soli
dair met de oorspronkelijke twaalf.
De Oostduitse partij, de Sozialisti-
sche Einheitspartei Deutschlands
iSED) heeft deze reactie zeer waar
schijnlijk niet voorzien Het was dan
ook het eerste collectieve protest van
intellectuelen in de DDR. De partij
nam strenge maatregelen. Volgens
de partijstatuten kunnen straffen
worden uitgedeeld die variëren van
'berisping' en 'ernstige berisping' tot
'schrapping van de ledenlijst' en 'uit
stoting' uit de partij. Hoewel alle
twaalf precies dezelfde 'fout' hadden
begaan, kregen ze allemaal verschil
lende straffen en sommigen kregen
helemaal niets - kennelijk om ver
deeldheid onder de betrokkenen te
Een van de beste vrienden van Bier
mann. prof Robert Havemann izell
een fervent oppossant tegen de
Oostduitse bureaucratie) kreeg
huisarrest. Een andere vriend van
Biermann. de schrijver Jurgen Fuchs
idie bi) Havemann woonde) werd
gearresteerd.
Morele klap
Dc gevolgen voor vele onderteke
naars. ook die van de andere 150.
waren ook op het materiele vlak
ernstig. Musici en acteurs kregen
geen aanbiedingen meer. schrijver»,
en dichters konden niet meer publi
ceren. Toch was de morele klap die
ze opliepen het zwaarst. De meesten
waren trouwe aanhangers van de
SED. hadden hoge functies in de
schrijversbond en toonden terwille
van de partij solidariteit met haar.
ook als ze inwendig een andere op
vatting huldigden. En nu. nu ze eens
een keertje van hun eigen mening
blijk gaven op grond van grote ge
wetensnood - nu liet de partij hen
onmiddellijk vallen.
De soepelheid die zij jaren ten aan
zien van partij beslissingen hadden
betoond, werd met beloond door
soepelheid van die partij hunnent-
wille. Dit gebrek aan solidariteit van
de partij met zijn leden was de groot
ste desillusie. En vooral degenen die
het langste trouw aan de SED waren
gebleven, hadden de sterkste be
hoefte om de DDR te verlaten. Zij
waren ook niet de vechtersfiguren als
Havemann en Biermann. die al 15
jaar geleden zagen dat het zo mis
ging met het socialisme in de DDR
En daar gingen ze - de bloem van de
Oostduitse literatuur Een der eer
sten was de 37-jarige Bernd Jentzsch.
die tijdens een verblijf in Zwitserland
hoorde van de Biermann-affaire en
van de consequenties, die het protest
ertegen voor zijn collega's hadden.
Hij schreef een open bnef aan party-
chef Honecker. waarin hij om ophef
fing van de getroffen maatregelen
vroeg. Via via hoorde hij toen. dat
hem bij zijn terugkeer in de DDR ar
restatie en een proces stond te wach
ten. Hij besloot toen in Zwitserland
te blijven
De populaire toneelspeler-zanger
Manfred Krue. werkloos na zijn
steun aan de twaalf vroeg en kreee
een uitreisvereunmne. Het meest
opzienbarend was het vertrek van de
dichteres Sarah Kirsch, tot novem
ber een onbesproken bestuurslid van
dp DDR-schniversbond. lid van de
SED. drager van de Helnrlch Hein-
eprijs. haar m 1973 door de DDR ver
leend. maar daarna als 'een van de
twaalf geschrapt als lid van de partij,
uil het bestuur van de bond gezet,
beroofd van het geestelijk klimaat
waarin zij inspiratie moest vinden. In
augustus kwam ze naar het Westen.
Maar ze blijft in dezelfde stad wonen:
Berlijn - alleen nu aan deze kant van
de muur en niet meer 'drueben'. zoals
men in Duitsland placht te zeggen
als men het over de DDR heeft
Dezer dagen werden ook Jurgen
Fuchs en de musici Gerulf Pannach
en Christian Kunert het land uitge
zet. Als ze niet zouden vertrekken
..werd ons uitdrukkelijk een gevan
genisstraf van 10 jaar beloofd", zo
vertelden zij na aankomst in de
Bondsrepubliek. Nog acht anderen,
waaronder twee secretarisen werden
over de erens gezet Kunert en Pan
nach hadden tot het combo van
Klaus Renft behoord, dat in 1976 een
optreedverbod kreeg Renft ging
daarop naar het Westen Kunert en
Pannach werkten van oktober 1975
tot hun arrestatie in november '76 als
transportarbeiders bij een eroente-
grossierderij in Leipzig
D
•orige week hebben we iets gezegd over de moeilijkheden waamiai
jonge kerken te maken kregen toen hun landen onafhankelijk werden.Hei
voor hen. bijna zonder uitzondering, de vraag of zij zich als grotere ofy»,,!!®
groepen apart moesten gaan opstellen, dan wel of zij zich moesten wenm
het volksleven van hun land zoals zich dat ontwikkelde en dat gebeurden*!
eens met een onstuimigheid die velen het hart deed vasthouden. De via».?
steeds dringender of hun kerk er was voor zich zelf. dan wel of zij er uj*
heel de samenleving. De vorige w eek hebben we even aangeduid dat zn,*
dat laatste standpunt hebben gekozen en dat hun keuze een hclangrijfcf faL*
heeft gehad op de Stichting Oecumenische Hulp voor Kerken en Vluchteling»
Maar tegelijkertijd kwam er in ons land (en ook in andere landen natuurlijk
de kerken een hele discussie over de vraag ol'de diaconale hulp die aan krrkn
w erd gegeven nu helemaal moest opgaan in algemeen humanitair werken»
ontwikkelingshulp, later dan genoemd ontwikkelingssamenwerking. De ion»
kerken mochten dan een bemiddelende rol vervullen, dc hulp die vanh»r I
w erd gegeven, w as toch eigenlijk niet meer wat in de naam van de nu 25
bestaande stichting werd aangeduid: hulp aan kerken.
Dejonge kerken kwamen ook nog voor
een ander probleem te staan. De kolo
niale mogendheden waren die van
West-Europa. Deze stonden niet on
welwillend tegenover missie en zen
ding. Maar in de meeste landen van
Afrika en Azië die in de laatste 25 jaar
onafhankelijk zijn geworden, vormen
de christenen een minderheid, soms
een vrij kleine minderheid. Zij moeten
leven temidden van een meerderheid
van andersdenkenden Is dan nog een
agressieve evangelisatie mogelijk? En
dat werd temeer een vraag daar die
jonge kerken in heel wat landen wer
den gezien als een rest van de kolo
niale periode. Het waren immers blan
ken die het evangelie naar Afrika en
Aziè hadden gebracht. De positie van
de jonge kerken is in veel landen niet
te benijden geweest. Er zijn nogal wat
martelaren gevallen.
Er moet in dit verband nog iets worden
genoemd dat de positie van deze jonge
kerken moeilijk maakte. Het kolonia
lisme is in de landen van de Derde We
reld gevoeld als een zware onderdruk
king. Daarvan zijn we nu wel langza
merhand overtuigd. Daardoor is er een
nationalisme gegroeid, zelfs in die lan
den welke door stammentegenstellin
gen werden beheerst. Vooral de jonge
ren werden dragers van dit nieuwe na
tionale ideaal en ook de jongeren uit
de kerken werden hierdoor meeges
leept. Juist uit de jeugd van de kerken
zijn heel wat leiders voortgekomen, al
leen al door het feit dat zij over het
algemeen meer onderricht hadden
ontvangen. Elk nationalisme streeft
naar een eenheid boven alle verdeeld
heid. Dit kan worden tot een leidende
ideologiemetalle gevaren die daaraan
zijn verbonden.
En nu had men in die landen ook te
maken met een godsdienstige ver
deeldheid. Hoe deze een volksleven
verscheuren kan. zien we tegenwoor
dig maar al te duidelijk. Noord-
Ierland en Libanon zijn waarlijk niet
de enige voorbeelden. We kunnen ons
de moeilijke positie van de jonge ker
ken voorstellen. Moesten zij zich te
rugtrekken in een zekere afgesloten
heid, zo dit al mogelijk was? De jeugd
accepteerde dit geenszins. Moesten zij
zwijgen over het geloof dat zij bele
den? En zo is ontstaan de gedachte
aan een dialoog, aan een gesprek.
Wanneer dit woord tegenwoordig in
kerkelijke kring wordt gebruikt, ver
staat men daaronder het gesprek tus
sen belijders van verschillende gods
diensten, opdat men elkaar beter mag
verstaan. De bedoeling is natuurlijk
om te komen tot een meerdere samen
leving naast en met elkaar.
In het augustusnummer van "Ker
kinformatie" van de Gereformeerde
Kerken vinden we een artikeltje over
de dialoog van de hand van prof dr D.
C. Mulder, sinds 1962 hoogleraar aan
de Vrije Universiteit te Amsterdam.
Voordien is hij zendingspredikant ge
weest te Djokjakarta op Java en later
docent aan de theologische hoge
school te Djakarta. Nu is Java een van
de weinige gebieden waar het de zen
ding gelukt is binnen te dringen in de
wereld van de Islam. DrMulderweet er
dus alles van wat het voor een kerk
betekent te moeten leven temidden
van een religieus andersdenkende be
volking.
Hij heeft er vroeger al eens een boekje
over geschreven en hij heeft het nu
weer in vernieuwde en vergrote vorm
gedaan en daarin heeft hij duidelijk
gemaakt dat de zending niet bang be
hoeft te zijn voorde dialoog. En hij kan
uit de rijkste ervaring spreken, want
behalve dat hij op Java daarmee te
maken heeft gehad, is hij in de Wereld
raad van Kerken naar voren gehaald
en is voorzitter geweest van een confe
rentie die speciaal aan de dialoog was
gewijd. Die conferentie is gehouden in
Thailand, waar een kleine kerk leeft in
een door het Boedhisme beheerst
land.
Nu is op de assemblee van de Wereld
raad van Kerken in Nairobi, tweejK
geleden, deze dialoog ook terspr&
gekomen en daar bleek dat er hete
tegenstanders waren. Zy stekten
wanneer een christen m een op»&
sprek treedt met andersgelovigen, in
zijn eigenlijke opdracht verraad: cc
het evangelie te verkondigen. Bow
dien duchtten die tegenstanders het
gevaar van "syncretisme", met wk
woordwordt aangeduid de venr«.
ging van godsdiensten. Daarioor
wordt het evangelie aangetast Vb
het begin afaan heeft de kerker,»
vaar gelopen. De gnostiek in oee^
eeuwen van onzejaartellingisdaiw
nog altijd het klassieke voorreed
Daar bleef nietmeerover dan een ver
wrongen evangelie Lopen we dit g*
vaar ook nu. wanneer de dialoog het
model wordt?
Deze tegenstemmen kwamen uit la.
den waar men met religieus anden
sdenkenden niet of nagenoeg niet te
maken had. Het is natuurlijk god
wanneer de jonge kerken voor dit p.
vaar worden gewaarschuwdJfn;
door de omstandigheden watradtr
zij moesten leven, zagen zij g«n k-
dere mogelijkheid. En zo heeftdeHi-
reldraad van Kerken in Nairobi do
het besluit genomen een aparte confe
rentie bijeen te roepen om te spreken
over de vraagstukken die hier liggen
en die conferentie is dan in april ge
houden in Thailand. Het artikeltje
van prof Mulder in "Kerkinfomaüe"
kunnen we zien als een kortalgemen
gehouden verslag.
Allereerst stelt prof Mulder de ma
hoe wij in eigen omgeving re:
anders-gelovigen omgaan. Een moei
lijke vraag. Gaan we wel met hen an
wanneer ze in onze omgeving zijn to
men wonen? En als er contact is, zijn
we dan ook bereid naar hen te luiste
ren? Of laten we hen praktisch links
liggen? In de praktijk blijkt er bij ons
nog weinig bezinning te zijn, zo in het
algemeen, hoe onze christelijke hou
ding tegenover hen moet zijn Wenin
er dikwijls alleen maar verlegen n»
en daarover behoeven we ons met te
schamen. In Nairobi was de grote f»h
eenkomst van de Wereldraad van
Kerken er ook verlegen mee en van
daar die aparte conferentie in Thai
land. Men heeft expres voor deze sa-
menspreking een Aziatisch laiid geko
zen, omdat de grootste voorstanders
van de dialoog met religieus ander
sdenkenden juist te vinden waren m
Afrika en Azié. "waar christenen vaak
als heel kleine minderheden moeten
leren leven temidden van overweldi
gende meerderheden van moslims,
hindoes en boedhisten"
Het gevaar van syncretismeiseral
tijd, maar niet alleen in het Oosten.
Dit gevaar is er ook voor het «esters
christendom. Men heeft in Thailand
beseft dat een dialoog haar risiko's
kan hebben. „Maar een zeker risiko
moet worden genomen, want bet
evangelie kan n iet in de lucht blijven
zweven. Het moet landen in verschil
lende culturen en het gaat er daarom
om elkaar als christenen te helpen,
eventueel te waarschuwen, maar
vooral ook veel vrijheid te gunnen"
Terwijl voor de laatste wereldoorlog
gesproken werd over de zending onder
Israël, is het nadien geworden' hetge-
sprek met Israel. De jonge kerken
hebben iets van deze lijn doorgetrok
ken voor hun eigen situatie. Zij ander
sdenkenden hebben de dialoog me! re
ligieus andersdenkenden aanvaard
2Jij zien de dialoog als "aspect van de
opdracht om getuige te zajn van Jezus
Christus".
Uit heel dit gebeuren rondom de dia
loog zien we hoe de jonge kerken hun
moeder-kerken voor vragen stellenen
van hen veronderstellen dat zij mee
zullen denken en mee zullen gaan op
andere wegen dan de oudere kerken
zichzelf zouden hebben gekozen De
zending is de kerk altijd een slag voor
geweest en het schijnt dat nu dejonge
kerken wegwijzers naar nieuwe wegen
zijn geworden.
Na zijn vertrek uit Calcutta schreef Frère Roger, pnor van Taize. zijn ticeedebrW*
volk van God. Hij zegt dat hij bij het volk. temidden van diepe nood. een vitamc
heeft, die vraagt om een antwoord rande christeneti.ja van oliemensen Hi)steuio°
met ons allen, als volk van God een teken gaan stellen van christelijke naastenntjoi
alles met elkaar te delen Allereerst de materiële goederen. Ik citeer „Ali" de w
was een bisschop van Milaan. Ambrosius. er uiterst bezorgd over dat bepaalde c
goederen ophoopten. Hij schreef hen in een brief: „Het is voor allen tezamena
geschapen is. De natuur kent geen njken. ae natuur verwekt alleen maar arme -v
niet. van jouw goed aan de arme. het is eenstuk van wat hem toebehoort datje nem w
want het ts een gemeenschappelijk goed. dat aan allen ten gébruikegegeven is.a i
zelf in beslag neemt Daarom zo vervolgt Roger: „Deel alles watje hebt je
vinden. Delen veronderstelt een relatie van gelijke tot gelijke, die de ander nooda]na
maakt. Dit geldt roor de enkele persoon alsook voor de landen onderling .y-iaitt
bnef lot ouderen en jongeren maar hij hoopt, zeker bij df]0"9e™dc
or zij m beweging komen om radikaal de a mioede en de euenae m
Nederland doet volop mee aan ontwikkelingssamenwerking, tevens ts er l'ee^dj\e, gjtfds
gebruik van gegeven hulp Opvallend is dat wij zelf enorm veel verkwisten -ot
natuurlijke rijkdommen zonder dal het de meesten enig pijn doet innitrechtdift
Vele landen in de derde wereld kampen met ernstige kinderziekten van hun si
ïun riekten heen en laten hen
zijn. Als goede medemensen zoudm
moeilijke sociaal-cconoimsche o
11 het internationaal ekonomische kltmaai
De vele vormen van coöperatie en credit union die onder de gewone tte
gang zijn en worden gebracht, verdienen volop onze steun omdat door me r"0/rfof S
mensen zich bewust gaan worden van hun mogelijkheden, van hun rewten ;rjU.j
door onderlinge samenwerking zelf hun lot inhanden kunnen nemen. Dejaii
n minderwaardigheidsgevoelens verdwijnen. Er komt licht en 'heaow
dan de gezonde start van een met meer te stuiten
Hij ncht deze
slaan waardoor zij i
gaan aanpakken.
Vele landen in de derde wereld kampen met ernstige kinderziekten
beslaan. Ouders helpen hun kinderen door hun ziekten heen en laten hen me
over totdat ze weer vanzelf gezond en sterk
begrip kunnen opbrengen voor de
waarin die landen verkeren temeer omdat
uuii uc yciu/aic otu/t bun meci ic oiuut', nrenC€QVld"*-*
Als de christelijke kerken, wij. hen daarbij gaan helpen uit een welbegrepen
wij een mensengemeenschap met hen vormen, één in liefde tol de VadertM f(1 konS(.
tot elkaar, dan zullen wij een hoop uitdragen die geen einde kent^^^gemensenfaii-
