BREIN ACHTER MOLUKSE
ACTIES ZAT IN SCHOOL
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Voor inrichting van Oosterscheldegebied
is scherp en hard beleid noodzakelijk
adria
1
Werkloosheid lijkt op
weg naar recordpeil
BRIEF MET EISEN VAN
ONTVOERDERS SCHLEYER
als het: om auto's gaat
Verdachten: „er moest iets gebeuren99
Oltmans zal
opdrachtgever
Kennedy-moord
bekendmaken
Ultimatum voor vrijlating gevangenen
GEDEPUTEERDE MR. J. P. BOERSMA: „ALLEEN MET
GROOTST MOGELIJKE BEHOEDZAAMHEID WERKEN
Vroege sint pagina 2
220e jaargang no. 204
Woensdag 7 september 1977
marconistraat 1 postbus 146 goes telefoon 01100-20440
0*
STIJGING DOOR SCHOOL VERLA TERS
van het
najaar 1976:
ASSEN - „Na Wijster en Amsterdam is er niets gebeurd en dus is het offer van onze broeders
tevergeefs geweest. Van de daarna ingestelde Commissie van Tien hebben wij niets gehoord en dat
leidde bij ons tot onvrede en verzet tegen onze eigen leiders en de Nederlandse regering. Daarom
moest er iets gebeuren". Deze woorden stonden aan het begin en aan het eind van de eerste
littingsdag van het proces tegen de Zuidmolukse treinkapers en schoolbezetters in Assen.
Het idee voor de bezetting en gijzeling werd beraamd door Willem S., die in de school zat. Tot
dusver was de in de trein gedoodde Max. P. voor de leider urehouden.
Er zullen geen video-opnamen worden
gemaakt en het gesproken woord zal al
leen worden opgenomen ter wille van
een goede notulering Aldus de presi
dent in zijn begin-verklaring, waarin hij
ook herinnerde aan het gewelddadig
einde van de kaping en bezetting. Over
dit overheidsingrijpen wil de rechtbank
niet oordelen, maarzij beseft wel. dat de
gevolgen van dit gewelddadig ingrijpen
tijdens de behandeling van de zaak een
pijnlijke herinnering za! oproepen bij
diegenen die daarbij dierbaren hebben
verloren, aldus mr Fliek.
slechter
Arbeidsmarkt. dienstensector in Zee
land steeds slechter
aftreden
stuurloos
Opinie: Thailand stuurloos zonder lei-
imtatie
Afwikkeling MonoUetaDaire wekt trrlta-
cnsis
Bovensmilde-Oost wil eind aan gezags-
De leider en uitdenker van de actie.
Willem S. (26). lasser van beroep en wo
nend in Bovensmilde: er moest iets ge
beuren. Dat meende ook de 24-jarige
leerling-schilder Gustaaf T. uit Assen,
de 28-jarige Izaak T. uit Bovensmilde
en de 18-jarigc timmerman Tommy P.
uit Assen, en aan het eind van de lange
zittingsdag kwam deze mening ook
weer naar voren in het reclasserings-
rapport over de verdachten tijdens dit
proces. Wat ook duidelijk werd: de be
zetters van dc school wilden geen
slachtoffers maken. Ze hebben dat ook
herhaaldelijk laten weten, in ieder ge
val na het verstrijken van het eerste
ultimatum op woensdag 25 mei.
De sfeer op deze eerste dag van het pro
ces was binnen in het gerechtsgebouw
aan de Brinkstraat in de Drentse hoofd
stad rustig. Buiten trokken jonge
Zuidmolukkers de aandacht met span
doeken. De afzetting rond het gebouw
droeg een zeer gnmmig karakter door
de aanwezigheid van pantservoertui
gen. het geblaf van de vele politiehon
den en de hermetische afsluiting met
een paar meter hoge stalen hekken. Zij
die het gerechtsgebouw wilden betre
den. moesten een aantal malen hun spe
ciale pasjes tonen en werden in de hal
van het gebouw grondig gefouilleerd
wanneer ze binnen wilden.
De president van de rechtbank, mr. F C.
Fliek. begon de zitting met een verkla
ring. waarin hij onder meer zei dat de
rechtbank deze maatregelen betreurt,
maar ook aanvaardt, om het proces rus
tig te laten verlopen ..De rechtbank wil
deze rechtszitting zo veel mogelijk laten
verlopen als alle andere processen"
Mr. Fliek legde ook uit dat de tv-
camera's in de zaal uitsluitend bestemd
zfjn om mensen in nevenzalen ook de
gelegenheid te geven de zaak te volgen.
Straatverlichting
kapot geschoten
ASSEN - Een groep Zuidmolukse jon
geren in Assen heeft in de nacht van
maandag op dinsdag in de buurt van
het jongerencentrum Pattimura alle
straatverlichting kapotgeschoten.
De jongeren reden in een auto die mid
den op de weg werd gezet. De politie
heeft de auto afgevoerd.
K uifje
Als eerste verdachte werd Willem S.
verhoord. In de school werd hij over
igens „Jan" genoemd. Alle bezetters
hadden een andere naam in de open
bare lagere school in Bovensmilde. Ze
spraken elkaar met „maatje" aan. om
hun eigen naam te verbergen. Willem
S„ die zijn haar in en zeer speciale
coupe had laten knippen door zijn
vrouw In kam haar in het midden en de
beide zijkanten kaal. om er grimmig uit
te zien en zo indruk te maken op kinde
ren en onderwijzers), werd ook wel <mr.
Fliek bracht het als een komische noot
naar voren) „Kuifje" genoemd.
Willem S. is. zo zegt hij zelf. op het idee
gekomen de school te bezetten. Er
moest immers iets gebeuren, want de
Nederlandse regering had van Wijster
en Amsterdam niets geleerd en vilde
..onze zaak. onze onafhankelijkheid
doodzwijgen". Bovendien leefde onder
de radicale jonge Molukkers de indruk
dat de commissie-Kobben een „zoe
thoudertje" was. niet bedoeld om se
rieus het probleem van de RMS tot een
oplossing te brengen Willem heeft dit
plan met Izaak besproken, die ook iets
wilde ondernemen, en samen hebben zij
er een paar anderen ingehaald.
Aanvankelijk bestond de groep uit zes
man. maar later haakten er twee af. om
dat zij de gijzeling van schoolkinderen
te ver vonden gaan, Waarom een lagere
school en waarom in Bovensmilde9 Op
die vraag van mr Fliek kwam zowel van
Willem S als van zijn maats hetzelfde
antwoord: Bovensmilde omdat het
dichtbij was en je dus zo weinig mogelijk
kans liep gepakt te worden, en een la
gere school omdat men van de bezetting
van het Indonesisch consulaat in Am
sterdam had geleerd dat de Neder
landse regering eerder reageert op een
gijzeling van kinderen dan op die van
volwassenen".
Willem S. gaf tegenover mr Fliek toe nu
te beseffen, dat die gedachte verkeerd
was. De vraag van mr. Fliek op grond
waarvan Willem S zich gerechtigd
voelde dit soort dingen te doen. begreep
verdachte niet eoed. Toespitsend vroeg
mr Fliek ..Wat zou er gebeuren als ik
uw twee kinderen in mijn huls zou op
sluiten9 Geef daar eens eerlijk antwoord
op" Die vraag naar de rechtvaardig
heidsgrond noemde S's verdediger, mr
W. G. A Kousemaker uit Breda, de
..hamvraag". Willem S. zelf ging er ech
ter niet verder op in dan te zeggen da t de
kinderen vrolijk waren gebleven ien dus
het onrecht niet zo pijnlijk hadden ge
voeld9) en dat de kinderen niets mocht
gebeuren, omdat ze onschuldig waren.
Verder kwam het niet
Voorbereiding
Uit het verhoor van Willem S. bleek
verder, dal de besprekingen over de uit
te voeren actie op verschillende plaat
sen zijn gehouden: onder meer in een
schuurtje achter het huis van Izaak T„
op een flat in Assen en in een oud
schoolgebouw in Bovensmilde. Aan
vankelijk zou de bezetting van de
t Slot zie pagina 3 kolom 2)
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Het werkloosheidscijfer
lijkt opnieuw op weg naar een top. L'it
de definitieve cijfers per eind augustus
blijkt dat het - voor seizoen gecorri
geerde - getal bijna de 220.000 haalt-
Sedert zich vanaf februari een onon
derbroken stijging voordoet, valt i
evenaring te vrezen
oorlogse record
240.000.
In augustus steeg de gecorrigeerde
werkloosheid met 6400 (3400 mannen en
3000 vrouweni. Volgens het ministerie
van sociale zaken kan voor de derde
achtereenvolgende maand een deel van
de stijging aan de ontwikkeling onder
schoolverlaters worden toegeschreven.
Het ministerie zegt dan ook dat het
beeld tot dusver weinig afwijkt van dat
van vorig jaar in de overeenkomstige
periode. De daling bij bouwvakkers, die
in juli werd geconstateerd, zette zich in
augustus om in een stijging van de werk
loosheid.
Gecorrigeerd voor seizoensinvloeden
zijn het vooral de beroepsgroepen kan
toor en onderwijzend personeel bij
mannen en vrouwen en het handelsper-
soneel bij de vrouwen, die. evenals In de
vorige maanden, de grootste stijging te
zien geven.
Ook de getalsmatige werkloosheid bleef
stijgen. Met een toeneming van 7310
(700 mannen en 6610 vrouwen) kwam dit
cijfer dicht bij de 209.000 terecht. Het
werkloosheidspercentage voor mannen
is nu 4.7; voor vrouwen 8,1. gezamenlijk
5,4. Gecorrigeerd voor seizoensinvloe
den zijn deze percentages achtereen
volgens 5.1. 7,9 en 5.7.
De geregistreerde openstaande vraag
daalde met 2410 tot 64.960) voor seizoen
gecorrigeerd was er een daling met 400
tot 58.500 (Dat is 1.5 procent van de af
hankelijke beroepsbevolking).Behalve
de in de werkloosheidstotalen begrepen
werklozen waren er eind augustus
24.600 mensen (van wie ruim drie kwart
vrouwen) ingeschreven, beschikbaar
voor een gedeeltelijke dagtaak. Dat
aantal steeg in augustus met meer dan
1000.
Schoolverlaters
Eind augustus 1977 waren 40 430 jon
gens en 37.710 meines onder de 23 jaar
werkloos. Het aantal schoolverlaters
maakt bij de Jongens 45 procent en bij de
meisjes 54 procent uit van deze aantal
len (ln de maand augustus zijn in verge
lijking met de rust van het jaar gewoon
lijk de meeste schoolverlaters bij de ar
beidsbureaus ingeschreven». De werk
loosheid bij de Jongens ligt beneden het
niveau van augustus 1976. Het verschil
is deze maand evenwel wederom kleiner
geworden. Bij de meisjes, waarvan het
huidige werkloosheidsniveau boven dat
van augustus 1976 is gelegen, blijft de
ongunstige situatie zich voortzetten.
Per 16 juli 1977 waren 116 bedrijven in
het bezit van een vergunning tot wrrk-
tijdverkortine. Voor in totaal 5.226
werknemers korter te laten werken.
Vergeleken met medio juni jl. betekent
dit een daling met ruim 15.000 werk
nemers.
DEN HAAG - De Nederlandse journa
list Willem Oltmans. die bekendheid
geniet wegens zijn onderzoek naar de
ware toedracht rond de moord op de
Amerikaanse president John F. Ken
nedy zal woensdagmorgen in het tele
visieprogramma „Good morning Ame
rica" de naam bekend maken van een
vooraanstaand Amerikaan die de op
dracht tot dc moord zou hebben gege-
Aanvankeiyk wilde Oltmans deze naam
slechts meedelen aan president Carter,
omdat hij anders vreesde voor het. leven
van de man. President Carter heeft zijn
speciale advocaat. Robert Keuch con
tact laten opnemen met Oltmans met
het verzoek de naam aan hem te noe
men.
Oltmans meende daarvoor geen toe
stemming te hebben van de groep per
sonen die hem op dit laatste spoor heeft
gezet. Daarom is hij vanuit Amerika
naar Europa gereisd om de goedkeuring
van deze groep te krijgen
Hij doet dit aan de vooravond van een
ontmoeting tussen president Carter en
oud-president Ford ter gelegenheid van
de ondertekening van het Verdrag over
het Panamakanaal. Volgens Oltmans
weetook oud-president Ford aanmerke
lijk meer over de ware toedracht van de
moord, dan hy heeft laten blyken als lid
van de Warren-commissie die hetofficile
onderzoek heeft verricht. Nadat Olt-
mans deze beschuldiging op een pers
conferentie een week geleden had geuit,
was het enige commentaar van Ford
..no comment"
Dinsdag begon m Assen het proces tegen dc Zuidmolukse treinkapers en bezetters
van de school Foto gemaskerde Zmdmolukers met een spandoek tegenover het
gerechtsgebouw
BONN - De Westduitse regering heeft
een brief ontvangen van de ontvoer
ders van werkgeversvoorzitter Hanns
Martin Schlever, Over de inhoud van
de brief is tot dinsdagavond niets offi
cieel hekend gemaakt, maar volgens
ARD-teïevisie is een van de eisen van
dc ontvoerders de vrijlating van 14 ge
vangen zittende terroristen.
Naar in Bonn bekend werd. eisen de
ontvoerders dat gevangenen uit vier
deelstaten op vrije voeten worden ge
steld. In de brief wordt voor het vol
doen aan deze eis een ultimatum ge
steld dat vanmiddag afloopt. Officieel
is er nog geen teken van leven van de
ontvoerde. Het kabinet begon dinsda
gavond aan een nachtelijke zitting.
Daarop aansluitend zou de crisis-staf
bijeenkomen waartoe leden van de re
gering en de belangrijkste politici van
alle in het parlement vertegenwoor
digde partijen behoren.
De brief heeft Bonn later bereikt dan dc
ontvoerders zich hadden voorgesteld.
Volgens de ARD-televisie eisten de
ontvoerders zich hadden voorgesteld.
Volgens deontvoerders dal hun brief
dinsdagavond op een bepaald tijdstip
had moeten w orden voorgelezen via de
media. ARD. dat uilzond via Duitsland
1. las namens de centrale recherche
(bundeskriminalant) de volgende ver
klaring voor: „Uw brief heeft de plaat
selijke politie (Waarschijnlijk wordt
die van Bonn bedoeld.) pas in de late
namiddag bereikt De politie overhan
digde de brief aan bet Bundeskrimina-
lamt. Het BKA heeft de brief zonder
uitsl aan de Bondsregering doen toe
komen. Pas laat in de avond zal het
schrijven in handen van de regering
zijn. Het is derhalve onmogelijk om
vast te houden aan het door u gewenste
tijdstip van openbaarmaking."
Verdere mededelingen over het eisen
pakket werden noch door ARD. noch
door BKA gedaan.
In Bonn is een crisiscentrum ingericht
waarvan onder andere bondskanselier
Helmut Schmidt en de ministers Mai-
hofer (binnenlandse zaken) en Vogel
(justitie) deel uitmaken. Regeringslei
der Schmidt kondigde dinsdagavond
aan dat men in de nabije tocklmst voor
zeer zwaarwegende beslissingen kan
komen te staan, oppositieleider Hel
mut Kohl wordt dür de kanselier
voortdurend van de gang van zaken !p
dc hoogte gehouden.
Onderzoek
Het onderzoek naar de ontvoerders van
Schleyer. die by de aanslag m Keulen
vier mensen dood schoten, loopt op
problemen
Stnt-Alovsius in
^problemen Jeanne de Waal wil stop
pagina 12
routine
Croiset in Publiekstheater Ron
e is net grootste gevaar voor succes
°"en televisieprogramma's, stnp
pagina 13
positief
stion Van .Enka k'yk de toekomst po
«ei Inzien: beurs, financiën economie
POLITIEKE WIL
IS NODIG OM DE
ZAAK IN DE
HAND TE HOUDEN
GOES - Voor de toekomstige inrichting
van liet Oosterscheldegebied zal een
heel scherp cn hard beleid gevoerd
moeten 1 worden. Daarbij is hol van
groot belang dat de poliliekc wil aan
wezig is. om de zaak in de hand te hou
den. Dit zegt dc gedeputeerde voor
ruimtelijke ontwikkeling in Zeeland,
mr J. P. Boersma. Als vice-voorzitter
van de 'strucluurgroep Oosterschelde'
is hij nauw betrokken bij de ontwikke
ling van de zeearm.
De heer Boersma is van mening dat al
lerlei plannen niet berekking tot aanleg
van jachthavens, zomerhuizenterrein-
en en dergelijke, met grote \oorzichtig-
held benaderd moeten worden We
moeten niks toelaten wat we niet met
z'n alleni willen Natuurlijk zullen we
compromissen moeten sluiten maar
wat met gewild wordt, moeten we niet
uit onze handen laten glippen", aldus
mr Boersma
In dit verband wijst de gedeputeerde
erop dat de precedentwerking van een
slecht plan een enorme druk /.al leggen
op het hele Oosterscheldegebied De
heer Boersma .Als je bijvoorbeeld een
plannetje van 200 vakantiewoningen in
gemeente X toestaat, zonder dat nad
rukkelijk is afgesproken met de omlig
gende gemeenten dat die 200 de enige
zullen zijn. dan mag je er wel van over
tuigd zijn dat iedere gemeente zegt óók
recht te hebben op verwezenlijking van
plannetjes en plannen. Hetzelfde geldt
ook voor jachthavens: als Je niet duide
lijke afspraken maakt over prioriteit, fa
sering en aantallen, dan Is het ieder voor
zich en grijpen watje grijpen kunt Het
resultaat zou dan wel eens slecht kun
nen zijn". Gedeputeerde Boersma be
nadrukt dat er alleen met de grootst
mogelijke behoedzaamheid gewerkt
mag worden, „en alleen met een grondig
inzicht in de totale mogelijkheden van
het gebied"
Standpunt
De gedeputeerde voor ruimtelijke
ontwikkeling heeft persoonlijk een
1 Slot zie pagina 7 kolom 31
volle toeren Het hele politie-apparaat
van Westr Duitsland verkeert nog steeds
in de hoogste alarmfase De federale re
cherche heell de leiding ln handen ge
nomen. In Bad Godesberg bij Bonn is
een speciale centrale ingericht
Volgens procureur-generaal Rebman is
het gebeuren van maandagmiddag in
Keulen „de brutaalste moordaanslag in
de geschiedenis van het Westduitse ter
rorisme" Rebman zei vender op een
persconferentie dat er aanwijzingen zijn
dat de ontvoering het werk is van een
terroristische groepering rondom de vo
rig jaar november gearresteerde Sieg
fried Haag en Roland Mayer. Haag was
vroeger advocaat van de Rote Armee
Fraktion. beter bekend als de Baader-
Meïnhof groep.
Rebman vermoedt ook dat er verband
bestaat tussen de aanslag op Schleyer
en zijn begeleiders en de moorden op
bankier Jurgen Ponto (vijf weken gele-
dem en procureur-generaal Buback en
twee begeleiders (vijf maanden gele
den i In verschillende gevangenissen in
de Bondsrepubliek zijn politieke ex
tremisten sinds de ontvoering van
Schleyer „eenzaam opgesloten" Zij
mogen geen contact meer met elkaar
hebben, noch met buitenstaanders Ra
dio en televisie zyn uit de cellen verwij
derd Ook kranten mogen deze terroris
ten niet meer ontvangen. Hun cellen zijn
afgelopen nacht grondig doorzocht
Inval
In het advocatenkantoor van dc naar
Frankrijk gevluchte Baader-Meinhof
advocaat Klaus Croissant is eveneens
een inval gedaan.
Schmidt heelt de bondsdagfraktie van
zijn partij, de SPD. dinsdag in kennis
gesteld van de kabinetsbesluiten aan
gaande een verscherping van de natio
nale veiligheid. De van regenngswege
voorgestelde maatregelen beperken
zich niet tot een uitbreiding van de poli
tiemacht Ervan overtuigd dat de
Baader-Meinhof advocaten in het ver
leden een sleutelrol hebben gespeeld in
de communicatie tussen terroristen in
en terroristen buiten de gevangenis, wil
len Maihofer en Vogel de rechten van
keuze-verdedigers verder inperken.
Inmiddels is in West-Duitsland weer
een discussie ontstaan over het ver
scherpen van de wetgeving. Oppositie
leider Kohl zei dinsdag dat dc regering
harder moet optreden. Hij wil hijvoor
beeld dat het mondeling verkeer lussen
gevangen zittende terroristen en hun
advocaten wordt afgeluisterd