KANSEN OP COMPROMIS
ABORTUS 'ZEER KLEIN'
Waterschappen rond Oosterschelde willen
meepraten over beheer stormvloedkering
de krant
van zeeland
Den Uyl somber over mogelijkheid nog
oplossing te vinden na CD A-besluit:
NIEUWE NEDERZETTINGEN
WESTELIJKE JORDAANOEVER
Van Agt: Laat PvdA ons nu
maar eens wat tegemoet komen
vandaag
NW wil overeenkomst
over arbeidsplaatsen
Israël negeert buitenlandse protesten
m-
Van ome parlementaire redactie
DEN HAAG - De kans dat kabinetsformateur Den Uyl een uitweg
zal vinden uit de abortus-problematiek, wordt in Den Haag nog
steeds erg klein gacht. PvdA en D'66 hebben woensdag het voor
stel van het CDA om inzake abortus alles bij het oude te laten,
onaanvaardbaar genoemd. Den Uyl zal donderdag zijn conclusies
ten aanzien van de negen resterende programmapunten, waar
van abortus het voornaamste struikelblok vormt, aan de fractie
leiders van PvdA. CDA en D'66 meedelen. Daarna zal de forma
teur met de drie partijen een eerste gezamenlijk gesprek over de
problemen hebben.
ven. Het CDA wil echter geen toezeg
gingen doen dat het vervolgingsbeleid
niet mag worden verscherpt, noch wil
het CDA afspreken dat geestverwante
ministers een eenmaal aanvaard initia
tiefwetsontwerp van hun handtekening
zullen voorzien.
PvdA-fracticvoorzitter Van Thi.jn vond
dat Van Agt de formatie
onderhandelingen met zijn stelling-
name 'onder een zware hypotheek had
gelegd'. Hij noemde een initiatiefvoor
stel uit de kamer de enige mogelijkheid
tot een regeling van het abortusvraag
stuk te komen.
„Gezien de huidige toestand van rechte
loosheid. waarbij een duidelijke kloof
bestaat tussen wet en praktijk, is het
onaanvaardbaar dat de regeling van
abortus op zijn beloop wordt gelaten",
aldus Van Thijn Als PvdA en CDA in
houdelijk niet tot een akkoord kunnen
komen is de parlementaire weg de enige
die overblijft Een kabinet van CDA en
WD staat immers voor hetzelfde onop
losbare probleem en de kant van een
minderheidskabinet wil niemand op dit
Den Uyl toonde zich woensdag somber
gestemd over de mogelijkheid van een
compromisoplossing voor het abortus
vraagstuk. nadat CDA-fractieleider Van
Agt hem van het CDA-standpunt op de
hoogte had gesteld. Bij PvdA en D'66
merkte men woensdag op dat het CDA-
standpunt daarvoor weinig ruimte
biedt, mede gezien de stelligheid waar
mee Van Agt de CDA-beslissing dins
dagnacht direct na afloop van de frac
tievergadering naar buiten bracht. Wel
licht dat Den Uyl nog zal proberen om
PvdA en CDA toch tot een inhoudelijk
gesprek te bewegen over abortus. Hij
PAG. 2
afscheid
NW-distri
PAGINA 3
bestuur
pleidooi
Cultuur-historische waarden zijn van
belang bij ruil-verkavelingen, aldus "Na
tuur en milieu'
zou dan aansluiten bij een stroming in
het CDA die ondanks de gebleken prin
cipiële verschillen tussen PvdA en CDA,
vindt dat desondanks een vergelijk ge
zocht moet worden.
Zoals gemeld wil het CDA verbieden
dat een van de regeringsfracties de ko
mende vier jaar een initiatiefwet tot re
geling van abortus steunt. Ook wil men
voorkomen dat PvdA of D'66 een initia
tiefwet van een andere partij (VVD)
steunt. Het CDA wil alleen over een op
lossing praten als daarbij wordt uitge
gaan van het oude KVP-ARP-voorstel
Gardenier-Van Leeuwen, dat eerder in
de kamer geen meerderheid heeft ge
kregen. Lukt dat niet. en die kans is ook
volgens Van Agt vrijwel nihil, dan moet
de huidige praktijk gehandhaafd bhj-
moment nog op. zo meende Van Thijn.
De bezwaren van PvdA-zijde tegen het
CDA-voorstel noemde Van Thijn 'prak
tisch onoverkomelijk', ook al zou bet
CDA bereid zijn te beloven dat het ver
volgingsbeleid niet verder wordt ver
scherpt. Handhaving van de huidige
toestand is volgens Van Thijn 'té ge
makzuchtig'. Hij verzette zich ook
tegen de CDA-wens dat de PvdA zich
bij voorbaat zou moeten verplichten
een mogelijk WD-initiatief niet te on
dersteunen. ..Het is ondenkbaar dat wij
een stemdwang inzake een gewetens
kwestie als abortus zullen accepteren",
aldus Van Thijn.
Slot zie pagina 3 kolom 2)
CDA-fractieleider Van Agt pas
seerde woensdagmiddag de
monstranten tégen abortus.
kernwapen
PAGINA 4
voorstel
Het. voorstel voor de opening van de
Oosterscheldedam ligt thans bij het ka
binet.
wedstrijd
verdiend
beter
WEER DEVALUATIE
ISRAËLISCH POND
TEL AVIV IRTRi - Israël heeft dinsdag
zijn pond voor de vierde maal in ruim
zes weken gedevalueerd en wel met
twee procent, waardoor de koers ten
opzichte van een samenstel van zes Eu
ropese sleutelvaluta's op 10,37 pond is
gekomen. Volgens een regerings
woord voerder is de devaluatie bedoeld
om de uitvoer te st
Formateur Den Uyl in gesprek met CD A-fractievoorzitter Van Agt.
DEN HAAG - De Industriebond NW wil dat vakbonden en werk
gevers nog dit najaar een arbeidsplaatsovereenkomst afsluiten.
Daarin moet worden geregeld welke de gevolgen zijn van inves
teringen voor de werkgelegenheid.
Bovendien moet in de overeenkomst volgens de bond worden
vastgelegd dat het aantal arbeidsplaatsen in ieder geval niet mag
afnemen. De overeenkomst moet worden afgesloten tijdens de on
derhandelingen over de lonen voor 1978.
De bond heeft, ongerust als zij is over de dalende werkgelegen
heid in het bedrijfsleven, haar eis voor een arbeidsplaatsover
eenkomst inmiddels bij de werkgevers op tafel gelegd.
JACHT MET
OPVARENDEN
VERMIST
DRACHTEN - De 37-jarige Klaas Pieter
Faber en de 24-jarige Sjoerdje Bouw
man uit Drachten worden sinds 25 juli
met hun zeewaardig jacht varende van
Spanje naar Nederland, vermist. De
ouders van het meisje hebben de politie
van Draehten van de vermissing op de
hoogte gesteld.
Ongeveer 9 weken geleden vertrokken
Klaas Faber met Sjoerdje Bouwman,
haar zuster Corrie en vriend Frank Ter-
selewel de Witt Hamer naar Frankrijk
waar het zeewaardige jacht Concorde
werd gekocht. Enige weken vertoefde
bet viertal in de omgeving van de
Spaanse kust. Op 25 juli vertrokken
Frank en Corrie vanuit het Spaanse
Ceuta naar Nederland. Afgesproken
werd dat Klaas en Sjoerdje op 27 juli
naar Nederland zouden bellen. Vanaf
die datum heeft de familie echter niets
meer van het tweetal vernomen. Ver
moed wordt dat het jacht in de Golf van
Biskaje is vergaan.
i Van onze correspondent i
JERUZALEM - De Israëlische rege
ring heeft gisteren besloten tot het
oprichten van drie nieuwe nederzet
tingen op de door Israël bezette wes
telijke Jordaanoever. Officieel was
reeds tot het oprichten van deze ne
derzettingen besloten door de vo
rige regering. Het besluit tot de
daadwerkelijke uitvoering hiervan
over te gaan is echter pas gisteren
genomen in de commissie van het
vestigingsbeleid dat onder voorzit
terschap staat van ex-generaal en
minister van landbouw Arik Sha-
Met het besluit over te gaan tot de
vestiging van drie nieuwe nederzet
tingen op de door Israël bezette wes
telijke Jordaanoever heeft de rege
ring een eindgemaakt aan de vele
speculaties dat de nieuwe Likoed-
regering niet zou besluiten tot het
oprichten van nieuwe nederzettin
gen tot het bijeenkomen van de Ge-
neefse vredesconferentie
Een aag na oegin s terugkeer uit
Amerika besloot de Israëlische rege
ring tot het officieel erkennen van
drie reeds bestaande nederzettingen.
Deze nederzettingen waren al onder
de vorige regering opgericht en nooit
officieel erkend omdat ze deels het
resultaat waren van de illegale acties
van de nationalistische Gush
Emoeniem-beweging
Teleurstelling
Dit besluit wekte dc verbazing en
ergernis van Amerika op en het
Amerikaanse State Department
sprak zijn diepe teleurstelling uit
over het Israëlische besluit. Rege
ringskringen in Washington spra
ken zelfs van een vertrouwenscrisis
en het saboteren van de zojuist op
gebouwde goede betrekkingen lus
sen Carter en Begin.
Aan het begin van deze week ging de
Israëlische regering ertoe over be
woners van de westelijke Jordaanoe
ver en de Gaza-strook dezelfde rech
ten op overheidsdiensten toe te ken
nen als de inwoners van Israël. Hoe
wel er geen sprake is van officile an
nexatie van deze gebieden door Is
raël of van enige verandering in de
juridische status van de bewoners
wekte dit besluit bij de plaatselijke
bevolking de vrees op dat dit een
stap in de richting van feitelijke an
nexatie was.
Bij monde van haar woordvoerder
in Beiroet, Machmoed Labadi. heeft
de Palestijnse Bevrijdings Organi
satie (PLOl de jongste stap van Is
raël 'een slag in het gezicht van pre
sident Carter' en de 'basis voor
nieuwe Israëlische aanvallen tegen
de Arabieren' genoemd. De Israë
liërs, aldus Labadi hebben nu weer
laten zien dat zij nog steeds probe
ren alle vredespogingen te verijde
len.
Labadi zei voorts dat uit het besluit
van de Israëlische regering weer drie
nederzettngen in Cisjordanië offi
cieel te erkennen opnieuw duidelijk
blijkt dat Israël niet van plan is zich
uit de bezette gebieden terug te trek
ken.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft meegedeeld
dat de VS via hun ambassadeur in
Israël, protest zullen aantekenen
tegen het besluit van de Israëlische
regering weer drie joodse nederzet
tingen in bezet gebied te legaliseren.
Woordvoerder .Hodding Carter zei
dat de Amerikaanse regering niet
van te voren in kennis is gesteld van
het Israëlische besluit. De Ameri
kaanse regering heeft altijd gesteld
dat nieuwe nederzettingen in de be
zette Arabische gebieden hinderpa
len vormen voor de vrede in het
Midden-Oosten.
De werkgroep Israël in Amsterdam
heeft een protest gestuurd naar de
voorzitter van het Israëlische parle
ment waarin ze zeggen onthutst te
zijn over de laatste maatregelen van
de regering-Begin ten aanzien van de
bezette gebieden
GESPREK MET KAMERCOMMISSIE VERKEER EN WATERSTAAT
CRISISCENTRUM
OF PERMANENT
OVERLEGORGAAN
BURGHSLL'IS - Dc besturen van dc
waterschappen rond de Oosterschelde
hechten er veel belang aan. dat de regio
wordt betrokken bij het beheer van de
stormvloedkering in de monding van
de Oosterschelde. Dijkgraaf A. M. Ge
luk van het waterschap Schouwen-
Duiveland maakte dat woensdagmor
gen duidelijk tijdens een gesprek, dat
de vier dijkgraven van de waterschap
pen van Schouw eiiDuiveland. Tholen.
Noord-Beveland en de Brede Watering
van Zuid-Beveland hadden met de
vaste commissie voor verkeer en wa
terstaat uit de tweede kamer. In ant
woord op vragen van het kamerlid H.
Eversdijk van het CDA. stelde de heer
Geluk, dat zou moeten worden gedacht
aan een soort crisiscentrum of een
overlegorgaan, waarin het rijk. de pro
vincie en de waterschappen zouden
moeten zijn vertegenwoordigd en dat
de beslissing zou moeten nemen over
het moment, waarop de stormvloedke
ring w ordt gesloten en weer geopend.
De heer Geluk: We moeten in staat te
zijn gezamenlijk te oordelen over de
vraag of de stormvloedkering moet
worden gesloten en het is van groot be
lang. dat we over het beheerssysteem
tijdig afspraken maken".
De heer Geluk, die namens de vier wa
terschappen hel woord voerde, beklem
toonde. dat op zeer korte termijn een
beslissing moet worden genomen over
de omvang van de doorstroomopening
omdat anders de stormvloedkering niet
in 1985 klaar kan zijn Minister Wester
terp van verkeer en waterslaj' liet later
op de dag tijdens een persconferentie
weten, dat de beslissing nog deze maand
genomen zal worden
Zorgelijk toonde de heer Geluk zich
over de voortgang van de partiele dijk
verhoging Hij hield de kamercommis
sie voor. dat de werken tot nu toe in éen
rdelijk tempo zijn verlopen, maar dat
ook begonnen is met dc- makkelijk te
verwerven stukken ,,Op enkele plaat
sen is het moeilijker grond in eigendom
te krijgen Dat werkt kostenverhogend
en vertragend" aldus de heer Geluk. Hy
bracht verder in het midden, dat de wa
terschappen ervan uitgaan, dat de dijk
verhogingen een integrerend onderdeel
vormen van de stormvloedkering en dat
geen compromissen kunnen worden ge
sloten door bepaalde stukken zwak te
laten. Hij wees erop. dat zwakke plek
ken in de dijken de sterkte van dc keten
bepalen
Over het verband tussen de omvang van
de doorstroomopening en de kosten van
beheer van vooroevers zei de heer Ge
luk. dal daarover weinig bekend is.
maar dat de waterschappen de indruk
hebben, dat een keus voor de kleinste
opening- die van 11.500 vierkante meter
minder gunstig kan werken, omdat in
dat geval hoge stroomsnelheden ont
staan
Bureau
Tijdens een korte discussie met de ka
mercommissie zei de heer Geluk in
antwoord op vragen van de heer H.
Rienks van de PvdA. dat voor de dijk
verhoging zo gauw mogelijk een plan
voor het hele gebied zou moeten wor
den gemaakt, maar dat daarvoor uit
breiding van het bureau dijkverster
king nodig zou zijn. De dijkgraaf w ees
erop. dateerst overleg met een aantal
instanties en belangenorganisaties
moet worden gevoerd, dat dan pas lij
nen kunnen worden gelrokken en d3t
eerst daarna onteigeningsprocedures
in gang gezel kunnen w orden.
Minister Westerterp zei tijdens de pers
conferentie over de voortgang van de
partiële dijksverhoging. dat er met alle
macht naar zal worden gestreefd binnen
het schema te blijven. Hij merkte daar
bij wel op. dat zich tegenvallers op tech
nisch en planologisch gebied kunnen
voordoen. Over de kosten van de dijks
verhoging zei de bewindsman, datdie
wat hoger komen, dan aanvankelijk was
geraamd, maar dat dat kan worden op
gevangen binnen de totale raming van
5.7 miljoen gulden, een bedrag dat nodig
is voor de stormvloedkering, de com
partimentering. de dijkverhoging en de
verbreding van het kanaal door Zuid-
Beveland. Dijkgraaf Geluk liet de ka
mercommissie weten, dat op dit mo
ment enige stabilisatie in de grondprij
zen optreedt, waardoor verdere kosten
stijging mogelijk beperkt kan bin ven
Onbespreekbaar
probleem
fD e grote moeilijkheid rond
het huidige abortusconflict is
dat het niet bespreekbaar is.
Voor PvdA en D'66 is. uit een
oogpunt van democratische
besluitvorming, de CDA-eis
volstrekt onacceptabel dat de nieuwe
regeringspartners er zonder meer aan
moeten voorbijgaan dat een kamer
meerderheid destijds een abortus
wetsontwerp van PvdA-WD heeft
aanvaard. Vanuit PvdA en D'66 gerede
neerd is er geen enkele reden te beden-
ken om op dit stuk van zaken stappen
terug te doen. Het CDA vraagt van hen
niets meer en niets minder dat zij. tegen
eigen principiële opvattingen in, alsnog
een wetsontwerp aanvaarden dat des
tijds moest worden ingetrokken omdat
het geen kamermeerderheid kon ver
werven. Evenmin is vanuit deze gedach-
tengang continuering van de huidige si
tuatie aanvaardbaar, vooral niet omdat
Van Agt in dat geval tot een strenger
vervolgingsbeleid wil overgaan. Daar
mee wordt namelijk in deze toch al zo
moeilijke kwestie een element van wil
lekeur geïntroduceerd een CDA-
minister zal vermoedelijk een hard ver
volgingsbeleid toepassen, een PvdA-
bewindsman zal dat daarentegen nala
ten. beiden overigens meteen beroep op
het geweten. Als het hier om een kwestie
zou gaan zonder gewetensconflicten,
maar" met een soortgelijke parlemen
taire voorgeschiedenis, zou iedereen het
CDA-standpunt verwerpelijk vinden.
JLn dit bijzondere geval denkt het CDA
daarover duidelijk anders, Hetachtzich
kennelijk naar eer en vooral geweten
verplicht om harde eisen op tafel te leg
gen om een eerder op gang gebrachte
len in CD A-kring kennelijk als funest
beschouwde) ontwikkeling terug te
draaien. Daarbij moet nog worden aan
getekend dat het destijds onvoldoende
gesteunde CDA-wetsontwerp naar het
ooitleel van meni
geen in katholieke
en in reformatori
sche kring als 'te li
beraal' werd geken
schetst. Zo gezien is
dit ontwerp - waarnaar het CDA nu
wenst terug te keren - al een uiterste
grens voor deze groepering. Inmiddels is
ook ter andere zijde het geweten ter
sprake gebracht: Jan Terlouw van D'66
heeft in scherpe bewoordingen de
abortus-eisen van het CDA afgewezen,
daarbij stellend dat hij tot die aftvijzing
kwam op grond van zijn gewetensover
tuiging. Zo staat men op dit ogenblik
tegenover elkaar, zich over en weer op
de consciëntie beroepend. Over en weer
ook eist men dat de tegenpartij conces
sies moet doen. Een immorele eis In een-
dergelijke gewetenszaak: waarom zou
het geweten van de tegenpartij plooi
baarder zijn of eerder het zwijgen kun
nen worden opgelegd dan dat van zich
zelf? Van Agt en Terlouw - beiden heb
ben er een gewetensconflict van ge
maakt - behoren uit te gaan van de on
aantastbaarheid van andermans con
sciëntie. Maar als zij dat doen ls deze
zaak helemaal niet meer bespreekbaar
en eigenlijk vrijwel onoplosbaar, al
thans binnen deze formatie.
fiantlijn
ZJij is onoplosbaar ook In een ander
opzicht Indien bij een formatie de
kandidaat-regeringspartijen het met
elkaar niet eens kunnen worden, moet
er worden gezocht naar een andere mo
gelijkheid. erdienteen andere combina
tie te worden geprobeerd. In de huidige
politieke verhoudingen zou dat het
CDA met de WD moeten zijn. Dat ech
ter is op op dit stuk van zaken onmoge
lijk. want ook de VVD heeft zich in de
tweede kamer achter het daar aan
vaarde wetsontwerp abortus
wetsontwerp geschaard, sterker nog: zij
had het mede ingediend Het lijkt ons
ondenkbaar - want politiek immoreel -
dat de WD bereid zou worden gevon
den ten aanzien van de abortuswetge
ving een principiële stap terug te doen
door in te gaan op de eisen van het CDA.
We laten dan maar buiten beschouwing
dat dan de sociaal-economische para
graaf nog weer helemaal opnieuw aan de
orde zou moeten komen en vermoede
lijk in niet geringe mate zou worden ge- i
wijzigd Een zichzelf respecterende pan
tij leent zich niet voor een dergelijke
koehandel: een plaats in het 'regerings-
kasteel' tegen inlevering van de eigen
principes inzake de abortus. In een
combinatie WD-CDA ligt derhalve de
oplossing evenmin
-filles bijeen een weinig opgewekt
beeld rond en in het Haagse Binnenhof,
de drie formatie-partijen hebben zich in
een stelling gemanoeuvreerd, van
waaruit maar weinig zetten meer moge
lij k zijn. Een van die zetten is het voor
stel van de formateur evenals de vorige
keer er een open kwestie van maken, de
kamer moet dan maar beslissen, zij het
dat de minister van justitie dan wel ge
houden is zijn handtekening onder het
aldus aanvaarde ontwerp te zetten.
Voor Van Agt een onmogelijke eis. zo
heeft hij opnieuw laten weten. Dat leidt
dan onvermijdelijk tot de tweede zet in
deze stelling: een andere minister van
justitie, dat wil zeggen: geen post voor
hetCDA. Van Agtzou bijvoorbeeld bin
nenlandse zaken kunnen nemen. Als
geheel een weinig fraaie oplossing, maar
een van de weinige mogelijkheden om er
uit te komen. Men moet nu eenmaal
verder dit land zal toch weer eens door
een 'normaal' kabinet moeten worden
geregeerd
Gambia i West-Afrika) - ls als gevolg
van de droogte officieel tot rampgebied
verklaard