PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VAN AGT WEIGERT
FORMATIEOPDRACHT
sr
Nederland mag nog
wat haring vissen
minikrant
Pijlerconstructie van stormvloedkering in
de Oosterscheldemonding wordt aangepast
gm
VISSERSNAAR HEBRIDEN
Koningin raadpleegt vandaag de fractievoorzitters
vandaag
TOTALE HOEVEELHEID 15.000 TON
Nederlander
rookt minder
Tandarts
duurder
Krulspelden op
straat taboe pagina
220e jaargang no. 162
Dinsdag 19 juli 1977
Elke vrijdag in de PZC de SPECIALE ADVERTENTIE-
RUBRIEK voor v
advertenties ZO^
'Van ome ■parlementaire redactie
OEN HAAG - Koningin Juliana raadpleegt vandaag opnieuw de fractieleiders van PvdA, CDA,
VVD en D'66 om een oplossing te vinden voor de impasse, waarin de vorming van een nieuw kabinet
maandag terecht is gekomen door de weigering van CD A-fractieleider rar. Van Agt om een regering
te vormen van CDA en WD. Van Agt en het CDA vinden dat, ondanks de vorige week mislukte
formatiepoging van Den Uyl, eerst geprobeerd moet worden om toch een regering van PvdA en CDA
te vormen.
Van Agt kreeg maandagmiddag in een combinatie heeft in de tweede kamer
gesprek met de vorstin de opdracht
'een kabinet te vormen dat geacht mag
worden op een meerderheid in het par
lement te kunnen steunen'. Zij gaf
daarmee gehoor aan de adviezen die zij
vrijdag kreeg van de fractieleiders van Akkoord
PvdA. WD en D'66. De CDA-Ieider
slechts 77 zetels, twee meer dan de helft.
CDA en PvdA daarentegen kunnen re
kenen op 103 kamerzetels, plus de acht
van D'66.
- Van Agt zei duidelijk dat zijn weige-
0|>" fins niet betekent dat hij een opdraeht
-x»t>tr->or »n zoals die van gisteren 'niet voor altijd
en onder alle omstandigheden' van de
hand heeft gewezen. Maar hij zal hem
pas aanvaarden indien echt gebleken is
(„En dat hoop ik niet") dat tussen socia
listen en christen-democraten geen en
kel akkoord te sluiten valt. waarmee
beide kunnen leven.
Indien de CDA-leider vandaag opnieuw
bij de koningin wordt ontboden, zal hij
haar hetzelfde advies geven als vorige
week vrijdag: de benoeming van een in
formateur uit socialistische kring, die
moet proberen de weg te effenen voor
een regering van CDA en PvdA, even
tueel met D'66. Van Agt noemde zijn
weigering overigens 'geen handreiking
naar de PvdA, daar is geen enkele aan
leiding voor'. De opstelling van het CDA
is, zo zei hij, 'louter rationeel en consis
tent'.
De weigering van de christen
democratische voorman heelt koningin
Juliana overigens in een moeilijk parket
gebracht. De socialisten voelen zelf na
melijk niets voor de benoeming van een
socialistische informateur. Fractielei
der Ed van Thijn verklaarde eerder zelfs
elke PvdA'er die voor zo'n benoeming
gevraagd zou worden de aanvaarding
daarvan af te zullen raden. De PvdA-
fractie bekrachtigde deze opstelling
maandag nog eens. De PvdA wijt het
mislukken van de formatiepoging van
Den Uyl aan het CDA en het CDA dient
dan ook maar voor een oplossing te zor
gen.
Gezien de weigering van Van Agt en de
afwijzende houding van de PvdA, staan
de koningin slechts beperkte moge
lijkheden ten dienste. Zij kan alsnog
een christen-democratische informa
teur benoemen (die moet zien toch met
de socialisten tot een akkoord te ko
men) of haar toevlucht nemen tot uit
mensen van meerdere partijen (CDA,
PvdA?) bestaande (in-
(formatiekoppeis. Van Agt liet zelfs
maandag doorschemeren een forma
tieopdracht voor een CDA-PvdA-
regering niet op voorhand af te wijzen.
dracht niet te hoeven aanvaarden.
Op een persconferentie zei Van Agt
maandagavond dat hem uit het gesprek
met de koningin was gebleken dat haar
eerste gedachten uitgingen naar een
kabinet van CDA en WD. al viel dat uit
de opdracht niet direct af te lezen. Voor
zo'n formatieopdracht voelt Van Agt in
dit stadium echter niets. Hij herhaalde
zijn ook vrijdag jl. gedane opvatting dat
m Den Uyls formatiepoging niet het uit
erste is beproefd.
..Den Uyl heeft mijns inziens zijn op
dracht ontijdig teruggegeven", zei Van
Agt ook nu weer..De vrijdag uit de rails
gelopen trein dient in de rails te worden
geplaatst, omdat wij vinden dat die
trein het doel moet bereiken". Volgens
de CDA-voorman kan een kabinet van
CDA en WD bovendien niet steunen op
de brede parlementaire basis, die ge
wenst is voor het oplossen van de grote
sociaal-economische problemen waar
voor ons land in de komende jaren ge
plaatst wordt. De CDA-VVD-
hersenbloeding
twist
Terlouw kiest Den Uyl in twist met Van
Agt,
PAGINA 7
aanslag
Bomaanslag op 'Radio Madrid'
PAGINA 8
wens
huilen
twintig
Europese kunst, een beeld van de jaren
Twintig in Berlijn: kunst: radio- en tele
visieprogramma's. strip
PAGINA 11
geen herstel
Den Uyl te voldoen, had moeten aan
vaarden'. Hij vreesde dal door 'het ge
doe' van de afgelopen maanden de
vorming van een nieuwe regering, en
dus de aanpak van werkloosheid en in
flatie, nog lang op zich kan laten wach
ten.
..Diepe verdeeldheid bestaat over die
aanpak tussen PvdA en CDA. Een kabi
net weliswaar steunend op een kleine
meerderheid in de tweede kamer, maar
eensgezind en vol onderling vertrou
wen, kan deze problemen beter aan
pakken dan een monsterverbond van
partijen die principieel van inzicht ver
schillen en elkaar in wezen wantrou
wen". aldus Wiegel.
Fractieleider Terlouw van D'66 zei
maandagavond dat Van Agt zijn op
dracht beter had kunnen aanvaarden
Zijn afwijzing druist volgens de demo
cratische leider in tegen de meerderheid
van het parlement en de wensen van de
koningin.
Terlouw zelf vergrootte maandag de
onduidelijkheid voor de koningin door
met een herzien advies te komen.
Pleitte D'66 vrijdag nog voor de be
noeming van een christen
democratische informatie die naar een
CDA-VVD-regering moest streven,
maandag liet Terlouw de vorstin per
brief weten meer heil te zien in een
commissie van drie, een soort
'commissie-van-goede-diensten'. die
moet proberen de meningsverschillen
tussen PvdA en CDA over de vermo-
gensaanwasdeling uit de wereld te hel
pen.
Aangezien D'66 vindt dat er toch een
centrum-links kabinet moet komen, zou
een commissie van politici uit PvdA.
CDA en D'66 volgens Terlouw goede
diensten kunnen bewijzen.
Lie commissie zou moeten bestaan uit
wijze mannen die het vertrouwen genie
ten van de drie partijen en bovendien
enige afstand van het politieke gehar
rewar van de laatste tijd over de VAD
hebben Indien zo'n commissie erin ge
slaagd is om de problemen weg te ne
men. zou de oorspronkelijke forma
tieopdracht (van Den Uyl) afgerond
kunnen worden, zo dacht Terlouw.
CDA-leider Van Agt zei maandagavond
dat Terlouws voorstel 'getuigt van
verbeeldingskracht'.
PvdA-fractieleider Van Thijn *i
maandag weinig in Terlouws voorstel
te zien. Volgens hem is voor de PvdA de
H-ij dC VAdD Minister Van der stee van landbouw begroet de Ierse minister voor visserijzaken
diepgaande Brian Lanihan bij het begin van de vergadering van de EEG-ministers van land
bomc. maandagochtend in Brussel
bereikt. Hij sprak
principiële verschillen.
BRUSSEL (ANP) - Nederlandse haringvissers zullen dit jaar, met inbegrip van
wat ze al gevangen hebben, in totaal een kleine 15.000 ton haring kunnen vangen.
Dat is de uilkomst, aidus de Nederlandse minister van landbouw, mr. Fons van
der Stee, van het beraad van de landbouwministers, maandag in Brussel. Vorig
jaar ving Nederland nog 45.000 ton haring, maar in 1968 was de Nederlandse
haringvangst nog 169.000 ton.
Tot en met 30 september van dit jaar. zo
zijn de Europese ministers van land
bouw maandag ln Brussel overeenge
komen, zal er een gemeenschappelijk
visverbod op haring voor de Noordzee
gelden. Maar ten westen van Ierland zal
Nederland voor l september (daar geldt
een visverbod van 1 september tot 31
december van dit jaar) nog 8.333 ton ha
ring mogen vangen. Voor Nederlandse
haringvissers is daar de grootste portie
gereserveerd, want het totaal aan ha
ring dat daar nog gevangen mag worden
is 15 000 ton. Nederland zal ook nog
3.000 ton ten westen van Schotland mo
gen vangen. Die vangst mag gebeuren
met ingang van 20 juli.
De raad heeft voorts het besluit geno
men dat voor eind september de Euro
pese commissie (dagelijks bestuur van
Wiegel
WD-leider Hans Wiegel, die Van Agts
weigering betreurt, zei maandag dat
Van Agt 'weggelopen is voor de ver
antwoordelijkheid die hij, na zijn wei
gering om aan de eisen van formateur
DEN HAAG lANP) - Het verbruik van
sigaren en sigaretten in Nederland is
vorig jaar gedaald. Volgetis de jongste
cijfers van het Centraal Bureau voor de
Statistiek werd in 1976 per hoofd van de
bevolking 1637 sigaretten gerookt, ruim
100 minder dan in 1975 toen een gemid
deld verbruik van 1751 werd genoteerd.
In 1974 gingen 1727 en in 1973 1742 siga
retten per hoofd van de bevolking in
rook op. Ook het verbruik van sigaren
daalde. In 1976 was dit per hoofd van de
bevolking 86 tegen 88 in 1975.
DEN HAAG (ANPi - Uit de haven van Schevenmgen ts
maandagochtend het eerste visserschip vertrokken naar
de Hebriden. waar vanaf 21 juli volop haring mag worden
gevangen. In de loop van maandag op dinsdagochtend
vroeg zullen uit de havens van Scheveningen en IJmutden
totaal nog 30 tot 40 haringschepen naar de wateren ten
westen van Schotland vertrekken. De voorzitter van de
redersvereniging voorde Nederlandse zeevisserij, N. Par-
levliet. heeft dit maandag meegedeeld.
Aanvankelijk waren de reders van plan hun vissers za
terdagochtend naar de Ierse wateren te laten uitvaren.
Maar nadat minister Van der Stee na de maatregelen van
de Ierse regering de Nederlandse reders had aangeraden
met bij Ierland te gaan vissen, besloten de reders hu n
schepen maandag pas uit te laten varen. Ierland vaar
digde eind vorige week een totaal vangstverbod op haring
uit in een gebied van 50 zeemijl uit de Ierse kust, met
ingang van aanstaande woensdag.
de EEG) definitieve voorstellen op ta
fel moet leggen voor een intern visse
rijbeleid voor de gemeenschap. Dat be
leid moet dan met ingang van 1 januari
volgend jaar van toepassing worden, zo
sis de bedoeling. Een eerste debat op
ministerieel niveau over deze voorstel
len zal plaatsvinden op 10 en 11 oktober
in Luxemburg. Een tweede speciale
visraad is voorzien voor 24 en 25 okto
ber.
De oplossing die er voor Nederland uit
de bus gekomen is. is 'niet bevredigend
aldus de Nederlandse minister, maan
dagavond in Brussel. „Maar toch zijn de
compromissen die er tenslotte gesloten
werden mij zeer meegevallen", zo zei hij
Ierland
Ierland wil een gewijzigde visserijpoli-
tiek gaan voeren nu het inzake de
maatregelen die het trof de kous op de
kop gekregen heeft van het Europese
hof van justitie in Luxemburg.
Naar in Brussel verluidt, wil Ierland nu
voornamelijk twee maatrtegelen: de ha
ringvangst moet rond Ierland verboden
blijven (met uitzondering misschien in
de zee ten noordoosten van Ierland).
Verder moeten er voorsxehriften
komen inzake de maaswijdte van net
ten. voornamelijk voor de visvangst op
platvis. Voor nieuwe maatregelen heeft
Ierland overigens, volgens de uitspraak
van het Europese hof in Luxemburg, de
toestemming van de Europese commis
sie nodig.
DEN HAAG (ANP) - Tandarts
specialisten en particuliere tandartsen
mogen hun tarieven met twee procent
verhogen. Dc minister van economi
sche zaken en de staatssecretaris van
volksgezondheid en milieuhygiëne
hebben hiermee, na overleg met de Ne-
derlandsche Maatschappij tot Bevor
dering der Tandheelkunde (NMBT) in
gestemd. Deze wijziging van de prij-
zenbeschikking medische hulp aan
particuliere patiënten 197" is in de
Staatscourant van maandag gepubli
ceerd, aldus een medeling van hel mi
nisterie van economische zaken.
List, bedrog en
mensenlevens
§JL ijdens de Russische vlieg
tuigkaping, die vorige week
op het vliegveld van Helsinki
eindigde, eisten de kapers een
klein toestel om daarmee naar
Zweden te kunnen vliegen. De
Finse regering liet daarop een Cesna
naast de gekaapte Toepolev plaatsen
om aldus aan te geven dat deze eis kon
worden ingewilligd. Achteraf is echter
meegedeeld, dat het geen moment in de
bedoeling had gelegen om de kapers
met deze Cesna te laten vertrekken. Het
neerzetten van het bewuste toestel was
alleen een poging tot misleiding van de
overvallers geweest. Dit bericht was
voor ons aanleiding om nog eens de ka
merdebatten na te slaan over de gijze
lingen in Bovensmilde en Vries. Wfj
meenden ons namelijk te herinneren
dat de Nederlandse regering - kennelijk
in tegenstelling tot die van Finland - de
mogelijkheid van misleiding zonder
meer van de hand had gewezen. Raad
pleging van de kamerhandelingen be
vestigde deze veronderstelling Tot de
■grondgedachten' die het beleid van de
regering.hebben bepaald en behoren te
bepalen" rekende de minister ran Justi
tie het beginsel 'geen bedrog'. Van Agt
noemde dat een 'zeer belangrijk begin
sel'. Hij zei er dit van- ..Wij hebben op
alle mogelijke manieren ons willen ont
houden van wat list en bedrog zou zijn.
De regering heeft geen toezeggingen ge
daan die zij later niet zou zijn nageko
men
Jji de tweede wereldoorlog werd aan
beide zijden het element 'misleiding' als
een belangrijk strategisch wapen be
schouwd. De afgelopen jaren is daarover
meer naar buiten gekomen, vooral om
dat allerlei geheime oorlogsarchieven
voor onderzoekers toegankelijk zijn ge
worden Zo is vorig jaar in Engeland een
boek verschenen over de strategie van
de misleiding tijdens de tweede wereld
oorlog. een om
vangrijke studie van
rond negenhonderd
pagina's, geschre
ven door Anthony
Cave Brown, een
boek met een merkwaardige titel: 'Bo
dyguard of lies', een lijfwacht van leu
gens. Deze titel is ontleend aan een op
merking van Churchill tijdens de confe
rentie van Teheran in 1943. Op dat mo
ment werd besproken hoe aan geal-
llèerde kant de invasieplannen voor
Normandiè zo goed mogelijk konden
worden gecamoufleerd. Bij die gelegen
heid riep Churchill uit: ,.In wartime
truth is so precious that she should al
ways be attended by a bodyguard of
lies", in oorlogstijd is de waarheid zo
dierbaar dat zij altijd door een lijfwacht
van leugens moet worden bewaakt.
Daarmee doelde de Britse premier op de
strategie van de misleiding: het wekken
van verkeerde indrukken bij de vijand
en wel op een zodanige manier dat hij er
zijn plannen op aistemt. Deze mislei
ding heeft bijvoorbeeld een belangrijke
rol gespeeld in de beslissende slag tus
sen Montgomery en Rommel in
Noord-Afrika. Er zijn daarvoor allerlei
methoden mogelijk, zoals het opstellen
van tank-dummies, waardoor de vijand
de indruk krijgt dat er sprake is van een
grote wapenconcentratie. In de meeste
gevallen echter werden ingewikkelde
technieken toegepast, zo gecompliceerd
en tevens zo echt dat de geallieerden er
voor moesten waken dat hun eigen
commandanten er niet in tuinden. Cave
Brown geeft daarvan in zijn boek opval
lende voorbeelden. Aldus werd de wer
kelijkheid van de geallièerden be
schermd met 'list en bedrog', met een
lijfwacht van leugens, meestal met als
doel op korte termijn het sparen van
mensenlevens aan eigen kant. maar met
op lange termijn als doel de gealieerde
overwinning.
De
GEEN PIJLERS OP PUTTEN MEER, MAAR PIJLERS UIT EEN STUK
MOGELIJK BRUG
NAAR BOUWDOK
BIJ DAM VAK
DEN HAAG/VLISSINGEN-Op voorstel
van de rijkswaterstaat heeft minister
Westerterp besloten de constructie van
de pijlerdam in de Oosterschelde aan te
passen. Het gaat daarbij met name om
een andere fundering van de storm
vloedkering in de bodem van de Oos
terschelde. Tot voor kort dacht rijks
waterstaat aan een constructie van
pijlers-op-putten. Het verdere onder
zoek heeft duidelijk gemaakt, dat het
beter is pijlers-uitcën-stuk te gebrui
ken. Die zullen in hun geheel worden
gemaakt in een van de twee bouwdok-
ken in het midden van het damvak. dat
halverwege de Oosterscheldemonding
al klaar is. Ook de bouwdokken zijn
daar gereed, omdat ze in het oorspron
kelijke afsluitingsplan waren opgeno
men om er de sluitcaissons te maken.
Die aanpassing van de constructie van
de pijlerdam heeft tot gevolg: - dat in de
Schelphoek niet de onderdelen voorde
pijlerconstructie worden gemaakt,
zoals debedoeling was. De haven blijft
wel werkhaven. maar wordtnu niet be
nut voor de betonbouw;
- dat rij kswaterstaa t bestudeert of men
voor hettransport van mensen en mate
riaal naar het bouwdokin de Ooster
scheldemonding bij de damaanzet een
brugvan drie kilometer lengte moet
bouwen of een,.veerdienst" moet inzet
ten. Daarover wordt inde loop van vol
gende maand een beslissing genomen.
- dat ook het ontwerp voor de catama
ran (het hefschipvoor de pijlerconstruc-
ties en de putten) moet wordenaange-
past Dat schip krijgt nu vier poten. Het
wordt ingezet voor het transport van de
completepijler en kan op de plaats van
bestemming als..hefeiland" fungeren
Van de kant van rijkswaterstaat ver
klaarde men desgevraagd, dat nog niet
is begonnen met werkzaamheden om de
Schelphoekhaven in te richten voor de
produktie van de pijler-elementen Dat
zou na de bouwvakvakantie gaan ge
beuren. maar wordt nu achterwege ge
laten. Omdat de produktie van de pij
lers verhuist naar het bouwdok bij het
damvak in de monding van de Ooster
schelde krijgt men te maken met gro
tere transportkosten voor mensen en
materieel. ..Bij de Schelphoek zat je aan
de vaste wal. de aanleg van een brug
naar het bouwdok is duurder dan het
inzetten van een veerboot, maar dat kun
je terugverdienen in de reistijden.Het.
probleem is. dat we nog niet precies we
ten waar de ongeveer duizend bouw
vakkers vandaan zullen komen, zo zei
men bij rijkswaterstaat. Daar liet men
weten, dat de extra kosten voor een
eventuele brugverbindmg ongeveer zijn
weg te strepen tegen het feit. da ter geen
kosten moeten worden gemaakt om de
Schelphoekhaven geschiktte maken
voor de pijlerproduktie. Financieel ge
zien heeft men de indruk, dat deze opzet
gunstiger uitkomt dan de oorspronke
lijke planning met Schelphoek als pro-
duktiepiaats voor betonstukken.
Kuipen
De belangrijkste aanpassingen van het
ontwerp voor de stormvloedkering
staan in het tweede voortgangsrapport
over de Oosterscheldewerken. dat mi
nister Westerterp heeft aangeboden aan
de vaste commissie voor verkeer en wa
terstaat uit de tweede kamer. Het gaat
daarbij met name om de aanpassing van
de pijler-op-put. tot pijler-uit-één-stuk.
Het ontwerp van de pijler-op-put-
constructie ging ervan uit. dat men in
open zee betonnen putten met daarop
stalen kuipen plaatste, die dan zouden
worden drooggemalen. In de droogge-
zette kuip zou op een diepte van vij
fentwintig meter een ploeg mensen aan
het werk gaan om de verbinding
Tussen pijler en put tot stand te bren
gen. De bouw van zo n complete put-
pijler constructie zou ongeveer drie
maanden duren. In die periode Is de
kuip blootgesteld aan de krachten van
wind en water. Dit brengt zekere risico's
met zich mee voorde werkers in de kuip.
Ook de kwaliteit van de verblndings-
constructie zou afhankelijk zijn van
deze werkomstandigheden.
Minder risico
De thans ontworpen pijlerconstructie
vermindert deze risico's aanmerkelij.
Het aantal handelingen voor het plaat
sen van een pijler in de stroomgeulcn
wordt beperkt tot circa drie dagen,
waarna de verdere afwerking een tot
twee weken vergt. Rekening houdend
met onwerkbare dagen komt dit neer
op de plaatsing van dertig pijlers per
jaar. In totaal zijn voor de drie stroom-
geulen ongeveer tachtig pijlers nodig.
De kortere werkduur in deze geulen be
tekent - zeker onder ongunstige weer
somstandigheden - meer veiligheid
f Slot sie pagina 6 kolom 3i
Nederlandse houding ('geen be
drog') is bijzonder nobel, maar in het
licht van het voorgaande vragen we ons
af of zij wel in alle consequenties kan en
moet worden toegepast. Een gijzeling
als in Bovensmilde en Vries is namelijk
een vorm van oorlog, dat wil zeggen een
toestand waarin allerlei strategieën
moeten worden overwogen De deelne
mers aan een gijzeling passen eveneens
diverse methoden toe. zjj vooral voelen
zich m oorlog. Ze zijn gewapend, treden
op als soldaten, strijdend voor watzij als
hun gerechtvaardigde zaak beschou
wen Het systeem, waartegen zij hun
strijd richten, is daardoor gedwongen
dezelfde wapens en methoden te over
wegen. In de meeste gevallen blijkt bij
voorbeeld politie-optreden onvoldoen
de. er moet een beroep op speciaal leger
eenheden worden gedaan En ais uiter
ste middel wordt hetzelfde geweld toe
gepast als in een oorlog, zoals Vries en
Bovensmilde duidelijk hebben aange
toond- Met andere woorden: de regenng
achtte in dit geval toepassing van mili
taire middelen - met alle risico's vandien
verantwoord en geboden, echter met
uitzondering van één specifieke metho
de. die van de misleiding. 'Geen list»
geen bedrog.' aldus Van Agt. Maar ge
wapend optreden - of om het wat cruèr
te zeggen: doodschieten - mocht wel. Is
dat nu niet Inconsequent? Zouden
tegenover niets ontziende kapers - op
dat moment een reéle 'vijand' - list en
bedrog niet mogen worden toegepast
als daarmee mensenlevens kunnen
worden gespaard? Het zou zinvol zyn als
over deze vraag van ethiek nog eens na
der zou worden gediscussieerd ln Neder
land In Finland huldigt men tn leder
geval andere opvattingen dan hier.
Bij"de verkeerschaos van het afgelo
pen weekeinde in Beleren zijn volgens
het Beierse ministerie van binnen
landse zaken 27 mensen omgekomen.
Het weekeind daarvoor waren heter2R
