PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
FORMATIE VAST OP
WEIGERING VAN CDA
PLUNDERAARS SLAAN TOE
IN PIKDONKER NEW YORK
Loodswezen gaat oefenen met het eerste
deel van de walradarketen Westerschelde
Noord-Korea schiet
VS-helikopter neer
Den Uyl brengt vandaag koningin verslaguit
g
CARTER: NA VIGA TIEFOUT
Voor tweede keer in 12 jaar zonder stroom
Vakantie: kinderen
in het ziekenhuis pagina 2.
220e jaargang no. 159
Vrijdag 15 juli 1977
(Van onze parlemenfaire redactie)
DEN HAAG - De formatiepoging van premier Den Uyl is donderdagavond doodgelopen op de VAD.
CD A-fractievoorzitter Van Agt weigerde gisteren de voorstellen van Den Uyl inzake de verdeling
van overwinst te aanvaarden. PvdA en D'66 konden zich er met enige moeite wél in vinden. Den Uyl
zal nu vrijwel zeker zijn formatie-opdracht teruggeven aan de koningin, die hij vrijdagochtend van
de ontstane situatie op de hoogte zal brengen.
Den Uyl had de drie fractievoorzitters
Van Agt. Van Thijn en Terlouw. don
derdagmiddag één voor één de vraag
voorgelegd of zij zijn voorstel inzake de
VAD konden accepteren. Van Thijn en
Terlouw zeiden .ja". Van Agt: „Nee".
Van Agt stelde een aantal eisen die Den
Uyl moest inwilligen, wilde het CDA
over zijn bezwaren tegen de VAD kun
nen heenstappen. Eén daarvan willigde
Den Uyl na enkele uren koortsachtig be
raad in. De opbrengst van de VAD zou,
volgens de CDA-wens. uitsluitend voor
verbetering van de pensioenen dienen
en niet slechts ten dele. Die concessie
bleek echter voor het CDA niet vol
doende.
Van Agt toonde zich gisteravond tele
urgesteld dat de formatie-poging van
Den Uyl was mislukt. „De formatie had
behoren te slagen, omdat PvdA en CDA
op grond van de verkiezingsuitslag op
elkaar zijn aangewezen. Bovendien
blijft de VAD nu als een struikelblok
tussen de partijen liggen". Van Agt
deelde mee dat hij Den Uyl nog had
voorgesteld om pas in de loop van van
daag de beslissing van het CDA mee te
delen, teneinde in de tussentijd de frac
tie te kunnen raadplegen, die zich mo
gelijkerwijs tegen een breuk zou uit
spreken. Den Uyl wees deze suggestie
van de hand. Hij hield vast aan zijn
eerder genomen besluit dat de knoop
gisteren moest worden doorgehakt.
verdronken
visverbod
PAGINA 4
kwetsbaar
Opinie: Het Midden-Oosten-beleld van
de Verenigde Staten blijft uiterst
kwetsbaar.
PAGINA 11
vals
rancuneus
gek
Ko van de Griek: als Je aan de militaire
vijfkamp meedoet, dan ben je eigenlijk
tum
Kunsten cultuur Beelden in de tuin
Rob de Nljs: blijf bij de tijd, dan houd je
je wel staande, radio- en televisiepro
gramma's, strip
PAGINA 17
groei
Het IMF verwacht dat de economische
groei van de industrielanden tot het
voorjaar van 1978 reéel vijf procent zal
bedragen. beurs-financién-e<
Volgens PvdA-fractleleider Ed van
Thijn, die ook zijn teleurstelling niet
onder stoelen of banken stak. is op basis
van de opstelling van het CDA samen
werking metde PvdA nietmogelyk. Van
Thijn zei 'geweldig verbaasd' te zijn dat
het CDA niet alleen de verbeteringen
die Den Uyl wilde aanbrengen volstrekt
van de hand wees, maar zelfs de gronds
lagen van het wetsontwerp opnieuw ter
discussie wilde stellen. „Een beleid dat
gericht is op werkloosheidsbestrijding,
waarvan de vermogensaanwasdeling
een onderdeel vormt, blijkt voor het
CDA niet aan vaardbaar te zijn. Er gaapt
een brede kloof tussen PvdA en CDA",
aldus Van Thyn.
Breekpunten
Het akkoord dat Den Uyl voor ogen
- de hoogte van het individuele VAD-
aandeel
- de bestuursvorm van het VAD-fonds.
Het CDA wilde het maximum van het
individuele VAD-aandeel. dat elke
werknemer rechtstreeks krijgt, stellen
op ten minste 4 procent van het premie
plichtig loon, wat ongeveer neerkomt op
2000 gulden. PvdA en D'66 hielden vast
aan 2 procent (1000 gulden). Dit percen
tage van 2 was ook opgenomen in het
oorspronkelijke wetsontwerp, zy het -
volgens Van Agt - met de bepaling dat
de tweede kamer het recht had nog aan
dit percentage te tomen
Daarnaast bleek de samenstelling van
het bestuur van het VAD-fonds een on
overkomelijk twistpunt tussen PvdA en
CDA. Van Agt wilde de VAD-opbrengst
onderbrengen in het al bestaande fonds
voorheffing pensioenen. Daarin zijn
stond is uiteindelijk afgesprongen op werkgevers en werknemers ieder voor
was bereid de werkgevers in het kader
van de VAD-regeling terug te brengen
tot een minderheid, maar PvdA en D'66
hielden vast aan het uitgangspunt dat
de VAD uitsluitend toekomt aan de
werknemers en dus door de vakbewe
ging aangevuld met enkele vertegen
woordigers van de overheid, moet wor
den beheerd.
Percentage
Een moeilijk punt vormde ook het per
centage van de VAD-heffing. In de laat
ste versie van het wetsontwerp was
eind januari na lang onderhandelen
een percentage opgenomen van 15 pro
cent met 1 januari 1976 als ingangsda
tum voor de VAD. Den Uyl stelde nu
voor het percentage te verhogen tot 20
procent en de wet in te laten gaan op 1
januari 1977, terwijl het percentage tot
1 januari 1980 niet verhoogd zou wor
den. De PvdA bepleitte daarnaast een Zaken in Den Haag.
percentage van 25 procent.
Het CDA bleek bereid een percentage
van 20 procent te slikken op voorwaarde
dat de V AD-afdracht door de betrokken
ondernemingen kan worden verrekend
met de vennootschapsbelasting. Dit
voorstel werd zowel door PvdA als D'66
DEN HAAG - Mr. A. A. M. van Agt likt gretig aan het ijsje dat hem
vanmiddag aangeboden werd voor het ministerie van algemene
dc volgende twee punten:
de helft vertegenwoordigd. Het CDA
Slot zie pagina 3 kolom 2)
WASHINGTON (UPn - De Amerikaanse vrachthelikopter van het type Chinook,
die woensdag boven Noordkoreaanse gebied werd neergeschoten, overschreed de
demarcatielijn door een 'navigaticfout'. Dit heeft president Carter donderdag
bekendgemaakt. Drie bemanningsleden van de helikopter werden gedood en 1
werd gevangengenomen.
Tijdens een ontmoeting met democrati
sche senatoren vertelde Carter donder
dagmorgen dat Zuidkoreaanse militai
ren een schot losten op de helikopter om
de bemanning te waarschuwen dat ze
Noordkoreaanse grondgebied naderde.
De sfeer van
de kamer
§De regering heeft een prijs-
vraag onder Nederlandse ar
chitecten uitgeschreven voor
een nieuw kamergebouw, al
thans voor een uitbreiding
van het bestaande complex.
In die uitbreiding moet ook een nieuwe
vergaderzaal met honderdvijftig plaat
sen komen, waarbij de mogelijkheid
dient te bestaan dit aantal tot tweehon
derd vyfen twintig uit te breiden. Het is
niet de eerste keer dat aan een nieuwe
vergaderzaal voor de kamer wordt ge
dacht. ruim honderd jaar geleden is al
eens een dergelijk voorstel gedaan. In
1863 werd namelijkeen wetsontwerp bij
de tweede kamer ingediend om een 'pa
leis voor de beide kamers der staten-
generaal' te bouwen: de regering vond
d at toen een gebaar om de stichting van
het koninkrijk - op 17 november 1863
was dat vijftig jaar geleden - te vieren. In
de overwegingen weid het fraai uiteen
gezet: het paleis zou een blijvend teken
zijn 'uit erkentelijke gedachtenis aan de
vestiging van de hoofdbeginselen onzer
staatsregeling en het grondwettig ver
bond tussen Ons stamhuis en het Neder
landse volk sedert 1813.' Het parlement
zelf reageerde echter lauw: niemand was
er echt voor. Weliswaar werd het ont
werp tenslotte aangenomen, maar dat
gebeurde voornamelijk om de regering
een pijnlijke teleurstelling te besparen.
Mede als gevolg daarvan is de wet nooit
uitgevoerd met onder meer als resultaat
dat het bestaande complex in de loop
der Jaren voortdurend is aangepast
E,.
!e" I 1 I
7 fiantlijn
ie-
NEW YORK - Donkere gebouwen in de vanaf Brooklyn gefotografeerde skyline van New York.
De bemanning zette de helikopter aan
de grond om te inspecteren of er schade
was, steeg weer op en werd vervolgens
door Noordkoreaans geweervuur neer
gehaald. Volgens Carter werden twee
bemanningsleden gedood bij het neer
storten en kwam een derde om tijdens
een vuurwisseling. Over de verblijf-
„Wij proberen de Koreanen te laten we
ten dat onze bemanning een fout
maakte en we willen het incident niet
laten escaleren tot een confrontatie",
aldus Carter. Het toestel maakte een
vlucht van de westkust van Zuid-
Korea naar de oostkust. Carter gaf niet
aan op welke plaats precies het toestel
werd neergehaald. Hij zei dat contact is
opgenomen met de Noordkoreanen en
dat de Amerikanen een ontmoeting bij
Panmunjon hebben vastgesteld voor
vandaag. De Noordkoreanen hebben
inmiddels laten weten een bijeenkomst
van de bestandscommissie bij Pan
munjon te willen op zaterdag.
Woordvoerder Thomas Ross van het
Pentagon heelt donderdag bekendge
maakt dat de Amerikaanse troepen in
Zuïd-Korea 'in staat van normale waak
zaamheid' zijn gebracht.
i Van onze correspondent)
WASHINGTON - Negen tot tien miljoen inwoners van New York City en enkele
voorsteden in het naburige Westchester en op Long Island zaten donderdagmid
dag nog steeds zonder elektriciteit- Ruim 18 uur nadat een centrale woensdaga
vond door blikseminslag was lamgelegd en een onderstation vervolgens explo
deerde. Donderdagavond omstreeks 9 uur Nederlandse tijd was de storing ver
holpen.
New York City, in aardeduister gehuld, werd de grootste zelfbedieningswinkel ter
wereld: tegen de ochtend had de politie ruim 2500 arrestaties verricht wegens
plundering, vernieling, geweldpleging en brandstichting waarbij 80 agenten, on
der meer door schoten van sluipschutters, gewond zijn geraakt. Een oude gevan
genis uit de 19e eeuw moest opnieuw worden geopend om onderdak te vinden voor
alle arrestanten. In Manhattan werden zoveel branden gesticht dat de brandweer
het aantal niet eens heeft kunnen bijhouden; in Brooklyn zijn in hele straten geen
winkelruit meer heel en de trottoirs zijn er bedekt met scherven, gebroken etala
gepoppen en eerst gestolen doch vervolgens weggeworpen stukken winkelinvcn-
taris.
Burgemeester Abraham Beame, midden in een verkiezingstoespraak door het duis
ter verrast, heeft ijlings de noodtoestand afgekondigd.
Vast in lift
Tienduizenden zijn tijdelijk maar soms langdurig opgesloten geraakt in liften die
tussen verdiepingen waren blijven hangen, in treinen die ondergronds waren
vastgelopen, of gewoon in hun appartementen omdat de liften in de wolkenkrab
bers uiteraard niet werkten. Anderen waren gedwongen de nacht door te brengen
op straat ol in de hal van hun torenhoge flatgebouwen omdat ze niet via de
trappen naar boven konden lopen - de hotels in de binnenstad werden bestormd
met aanvragen om kamers voor één nacht.
De Newyorkers hebben in meerderheid geprobeerd er het beste van te maken:
talloze vrijwilligers regelden het verkeer op donkere straatkruisingen, soms signa
len gevend met lucifers. De ziekenhuizen beschikten op eén na over noodgenerato
ren. Alleen het Belviewziekenhttis had aanvankeiyk geen elektriciteit, doch tot
opluchting van de artsen heeft geen van de patiënten die op speciale apparatuur
waren aangewezen, nadelige gevolgen van de verduistering ondervonden.
Het met veel vrees tegemoet geziene ochtendspitsuur kwam niet tot ontwikkeling,
maar boven Manhattan en BrooKivn nrngen uij ^ouaupgtuig uicnufiuoKwoiKen van
nog steeds voortwoedende branden die waren aangestoken.
In het welkome daglicht van donderdagmorgen poogden de autoriteiten zoveel
mogelijk de regelmaat en de orde te herstellen. „Later op de dag", beloofde de
elektriciteitsrpaatschappij, zouden de lichten weer aan kunnen - burgemeester
Beame sprak van 'grove nalatigheid' als oorzaak van het uitvallen van de elektrici
teit.
De dubbele blikseminslag die om negen uur 's avonds 75 kilometer ten noorden van
de stad eerst een transformator en vervolgens een 345,000-voltskabel vernietigde
werd door een woordvoerster van de maatschappij gemakshalve als een daad van
God bestempeld.
Geboorteexplosie
De kordate, kleine burgemeester Abraham Beame evenwel zag het anders: „In
deze tijd van moderne technologie kunnen we geen elektriciteitsvoorziening tole
reren die de grootste stad van het land door één blikseminslag kan verduisteren".
Het drukke zaxenleven van New York is volslagen tot stilstand gekomen. De beurs
is gesloten, de Verenigde Naties hebben hun vergaderingen moeten afgelasten,
overal lagen voorraden in koelhuizen te bederven, schepen konden niet worden
gelost en de politie moest in het stedelijk lijkenhuis yiings een generator installeren
om de koeling op gang te houden.
New York, met de geboortenexplosie van de vorige verduistering in 1965 nog in
gedachten, heeft ditmaal een nacht beleefd van nodeloze terreur.
Zeven Ocgandese rechters en magi
straten zijn door de militaire autoritei
ten gearresteerd, aldus is donderdag
door het Kenyaanse dagblad 'The
Standard' bericht. De arrestaties vol
gen op dc ontslagaanvrage, die opper
rechter Moehammcd Saeed bij presi
dent Idi Amin heeft ingediend, aldus de
Standard.
Onderzoek naar
Zuidmolukse
wapenhandel
GRONINGEN - De Groninger politie
heeft gisteren twee Zuidmolukkcrs uit
Hoogkerk gehoord over wapenhandel.
Dat gebeurde op verzoek van dc Deven
ter gemeentepolitie^die al enkele we
ken bezig is met een onderzoek naar il
legale wapenhandel onder Zuidmo-
lukkers. De twee zijn niet gearresteerd,
wel vier anderen, van wie twee in de
onmiddellijke omgeving van Gronin-
?en en twee in Deventer.
'olgens hoofdinspecteur R. W. van
Soest van de Deventer gemeentepolitie
gaat het niet om een omvangrijke wa
penhandel. ..Maar het kaliber van de
wapens is dusdanig dat wy deze zaak
extra aandacht geven. We zijn er ook
nog niet mee klaar. Wy verwachten dat
er nog wel meer uitkomt", aldus de heer
Van Soest.
ieder die wel eens In het Neder
landse parlement komt. zal moeten er
kennen dat de huisvesting van met
name de tweede kamer - ondanks vele
verbeteringen van de laatste jaren -
nogal wat te wensen overlaat Het totale
complex is weinig efficiënt ingericht -
het kan moeilijk anders - en de verga
derzaal is al evenmin zonder gebreken.
Toch kan men zich
afvragen - toegege
ven: het is e
aerwetse gedachte -
of de traditie nu he
lemaal onderge
schikt moet worden gemaakt aan de ra
tionaliteit. De traditie namelyk dat de
tweede kamer altoos in haar huidige
vergaderzaal bijeen is gekomen. Daar
mee werd begonnen op 1 maart 1796 met
de voorloopster van de kamer de toen
tot stand gekomen nationale vergader
ing nam haar intrek in deze voormalige
balzaal van prins Willem V en na de ves
tiging van het koninkrijk kwam de
tweede kamer in 1815 hier te vergade
ren. Sinds de televisie nogal eens ka
merdebatten uitzendt, kent vrijwel ie
dereen deze zaal: een hoge witte ruimte,
tamelijk klein, rechthoekig, met aan de
ene kant de voorzitter en zijn stat aan
de andere zijde de ministers tafel, twee
polen van het 'dualistisch' parlemen
taire stelseL Is het nu wel nodig om in
het nieuwe parlementaire onderkomen
een nieuwe vergaderzaal te creëren? In
Engeland stond men destijds na de
tweede wereldoorlog voor dezelfde
vraag: de eerbiedwaardige vergader
ruimte van het lagerhuis was door
Duitse bommen verwoest en er moest
een nieuwe zaal komen. Welke weg
moest hier worden bewandeld? Was het
nodig om met de tradities te breken om
aldus een vergaderruimte te scheppen,
die aan alle moderne eisen zou voldoen?
Nee, besloot het lagerhuis. Kampioen
van deze besluitvorming was Winston
ChurchilL Op 25 januari 1945 hield hij
een rede ln het lagerhuis, waarin hij met
voldoening vaststelde dat de vergader
zaal rechthoekig zou blijven en niet de
vorm van een amfitheater zou krijgen.
Er zou zelfs niet genoeg plaats worden
gemaakt voor alle leden, want er werd
voorrang gegeven aan die specifieke in
timiteit, die voor een parlementair de
bat noodzakelijk werd geacht. Deze uit
gangspunten werden algemeen aanv
aard: de traditie won het - althans wat
de inrichting van de vergaderzaal be
treft - van de rationaliteit.
PERSONEEL WORDT MET NIEUW SYSTEEM VERTROUWD GEMAAKT
BOUW TWEEDE DEEL
VOLGEND JAAR
VLISSINGEN - Met ingang van 1 au
gustus zal - voorlopig op bescheiden
schaal - worden begonnen met de op
leiding van personeel voor het walra
darketen in de Westerschelde. Perso
neel van het Loodswezen zal met de
nieuwe radarinstallatie vertrouwd
worden gemaakt door voorlopig alleen
bij goed zicht de beperkte radarketen
bij wijze van 'oefening' te bedienen. De
directeur van het district Schelde-
mond van het Nederlandse Loodswe-
7.en. kapitein ter zee N. M. Bollen,
deelde donderdagmiddag desgevraagd
mee dat het nog wel enkele maanden
kan duren voor het walradarketen
langs de Westerschelde geheel opera
tioneel zal zijn.
Kapitein ter zee Bollen: 'Voorlopig is er
alleen sprake van oefenen op beperkte
schaal. We doen dat in eerste instantie
alleen als er goed zicht is. De mensen die
straks met de installatie moeten werken
moeten nog wennen aan elkaar en aan
de installatie We nemen gaandeweg
proeven en op den duur zullen we bij
voorbeeld ook bij slecht zicht wel eens
oefenen'. De beperkte walradarketen
bestaat zoals bekend uit twee onbe
mande radarposten bij Saeftmghe in
Zeeuwsch-Vlaanderen en bij Waarde en
een bemande post op de Antwerpse
Zandvliet-sluis. De beperkte walradar
keten kwam al geruime tyd geleden ge
reed, maar toen was er vooral van Belgi
sche zijde nog geen personeel om de in
stallatie te bedienen. Het 'beperkt oefe
nen' met de nieuwe installatie komt
voorlopig op het volgende neer: de in
middels in opleiding genomen radar-
waamemers zullen in samenwerking
met Nederlandse en Belgische loodsen
oefenen met de beloodsing van de sche
pen op de Westerschelde van en naar
Antwerpen. Alleen schepen met mari
foon komen daarvoor voorlopig in aan
merking, omdat er anders geen deugde
lijke communicatie is De loodsen zou
den moeten worden uitgerust met por
tofoons, maar. aldus de heer Bollen
donderdagmiddag, 'die zyn er nog niet.
Ze zijn wel in bestelling. Voorlopig kun
nen we dus alleen oefenen op schepen
die zyn uitgerust met marifoon'.
Tweede deel
Kapitein ter zee Bollen verklaarde
donderdagmiddag, dat op 1 januari
naar alle waarschijnlijkheid de voor
bereidingen voor de bouw van het
tweede deel van de walradarinstallatie
afgerond zullen zijn. Dan zal met de
bouw van dat tweede deel kunnen
worden begonnen. Het tweede deel van
de installatie voorziet in acht radarto
rens bij Zeebrugge. Vlissingen. Dis
hoek, Westkapelle, Temeuzen, Hoofd
plaat,Baarland en Ossenisse. 'We ho
pen dat er in het begin van het nieuwe
jaar kan Worden begonnen met de
bouw', aldus de heer Bollen. De kosten
van het tweede deel van de nieuwe in
stallatie worden geraamd op ongeveer
65 miljoen gulden. De afspraak tussen
Nederlandse en Belgische Instanties is
overigens, dal de Belgen voor het
grootste deel van de kosten opdraaien.
Over de realisatie van het tweede deel
vanfaetwa Iradarketen WesterscKeldezal
inhetnajaarnogoverlegwordengevoerd
met de Belgische regering. Verwacht
wordt datdi toverlegaanheteind van het
jaar zal zijn voltooid
Len kan er om glimlachen, maar in
het hiervoor geciteerde Churchilliaanse
betoog zit veel waars. De Bundestag in
Bonn of de zaal van het Europese par
lement in Luxemburg, om enkele voor
beelden te noemen, zyn pompeus-
zakelijke ruimten die aan een sporthal
doen denken. Wanneer bij bepaalde or
dedebatten in de Nederlandse tweede
kamer de leden rond de voorzittersstoeP
byeendrommen, debatterend en inter
rumperend, wanneer - met name ln een
laatste termijn - de leden rond de rege
ringstafel proberen de bewindsman na
dere uitspraken te ontlokken, dan is er
sprake van die zo moeilijk te definiëren
parlementaire sfeer, die mede heeft te
maken met deze vreemde, staüg-
mtieme zaal waarin de kamer vergadert.
Men kan een dergelijke ontmoeting niet
zomaar ongestraft naar een nieu» amfi
theater laten verhuizen.De architecten
die aan de wedstrijd gaan deelnemen,
zullen over een speciaal zintuig moeten
beschikken, het zin tuig namelijk om de
geest van de Nederlandse tweede kamer
te begrijpen. Een steriele vergaderzaal
kan die geest veel schade berokkenen.
In het lagerhuisdebat over de herbouw
van het 'House of commons' in 1945
werd - zoals nu hier - gepleit voor een
prijsvraag. Het lagerhuislid Harold Ni-
cholson - een befaamd auteur - erkende
dat het in theorie zwak was om in 1945
een kopie op te trekken van een gebouw
dat in 1834 al eens was herbouwd als
een kopie van een gotisch origineeL
Toch hield ook hy vast aan het oor
spronkelijk ontwerp: het had in de loop
der eeuwen bewezen de kenmerken te
bezitten waardoor een parlementair de
bat tot zyn recht komt. Het is te hopen
dat die kenmerken ook in het te zUnei
tijd te bekronen Nederlandse ontwerp
te vinden zullen zyn.