PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
EEG WIL 'EIGEN LAND'
VOOR PALESTIJNSE VOLK
Scherpe kritiek Vaticaan
op wijding door Lefêbvre
Plan werktijdverkorting voor ruim 400
werknemers van Philips in Terneuzen
de krant
van zeeland
Nieuwe Midden-Oostenverklaring op Europese top
Uranium VS
naar India
ENGELAND VERBIEDT
DE HARINGVANGST
vandaag
Schrijver
Hildebrand
overleden
Brood
maandag
nog niet
duurder
Nederlanders en
hun vrije tijd pagina 13
220e jaargang no. 146
Donderdag 30 juni 1977
De Nederlandse premier oefende tijdens
het beraad kritiek op de Europese
commissie, het „dagelijks bestuur" van
de Europese gemeenschap. De commis-
Van ome correspondent)
LONDEN - Bij een vredesregeling tussen Israël en de Arabieren „zou rekening moeten worden
gehouden met de behoefte aan een eigen land voor het Palestijnse volk". Dit is het belangrijkste
nieuwe element in een verklaring over het Midden-Oosten waarin de Europese Negen woensdag sie blijft achter bij de aanpak van indus
triesectoren die te lijden hebben onder
structurele overcapaciteit en onder
sterke concurrentie van landen buiten
de gemeenschap. Voor de aanpak van
deze problemen is Nederland bereid ex
tra geld bij te dragen, aldus Den UyL
een dringend beroep op Israël en de Arabische partij deden spoedig in een „constructieve en
realistische geest" deel te nemen aan vredesonderhandelingen.
De verklaring die werd uitgegeven na
afloop van het topberaad van de rege
ringsleiders van de negen EEG-landen
loopt in belangrijke mate parallel aan
de oproep die de Amerikaanse president
Carter dinsdag tot de betrokken par
tijen in het Midden-Oosten richtte. Het
Is voor het eerst dat de Europese Negen
spreken over een „eigen land" voor de
Palestijnen. Tot nu toe spraken de Ne
gen over ..territoriale expressie van de
Palestijnse identiteit".
De term „eigen land voor de Palestij
nen. waarover de Negen in hun
Midden-Oostenverklaring spreken,
werd het eerst gebruikt door de Ameri
kaanse regering („home land"). In Was
hington werd gesproken van de nood
zaak van een eigen land voor de Pales
tijnen
Minister Van der Stoel (buitenlandse
zaken» noemde de verklaring van de Ne
gen iets specifieker dan de jongste Ame
rikaanse stellingname. Hij wees erop
dat de Midden-Oosten-verklaring van
de Negen een samenvatting is van de
standpunten die de EEG-landen de af
gelopen jaren met betrekking tot het
conflict In het Midden-Oosten hebben
Ingenomen.
Erkenning
De Nederlandse bewindsman wees op
de duidelijk uitgesproken onderlinge
besmeurd
uitkleding
moord
gebaar
Rubriek 'HoortrZtet-8chrijft' Ame-
muiden en het gebaar van de heer van
Kleverskerke
sluiting
Directie Heineken beraadt zich over de
sluiting van de Am stel brouwerij
zege
Joop Zoetemelk begeert meer dan ooit
de zege in de Tour de France
PAGINA 15
gewoon
Betty Stove over Wlmbledon-finale
tegen Virginia Wade. Voor mij is het ge
woon dc volgende wedstrijd
PAGINA 17
repelsteeltje
Oerard Cox komt in oktober met de
Repelsteeltje-show; radio- en televisie
programma's. strip
derde wereld
Nederlanders en Zweden besteden het
meeste geld aan de derde wereld, beurs-
financiCn-economie
werkloosheid een hardnekkig karakter
heeft („de cijfers verstijven") en dat er
„verzadigingen in de vraag" bestaan.
De notie, dat een selectief beleid ge
voerd moet worden, wint veld, aldus
Den üyl.
KOLLUM (ANP) - De bekende kinder
en jongensboekenschrijver A. D. Hil
debrand is woensdagavond op 70-
jarige leeftijd in het Friese Kollum
overleden Hildebrand maakte naam
met Bolke de Beer, waarover hij meer
dan twintig boeken schreef.
samenhang in de concessies die van Is
raël en van de ..Arabische partij" wor
den gevraagd. ..In het kader van een
algemene regeling, aldus de verkla
ring, moet Israël bereid zijn de legi
tieme rechten van het Palestijnse volk
te erkennen: ook moet de Arabische
partij bereid zijn het recht van Israël te
erkennen om in vrede te leven binnen
veilige en erkende grenzen
De Negen zeggen voorts dat alle partijen
zich dienen te onthouden van verkla
ringen of maatregelen die een belemme
ring kunnen vormen voor het streven
naar vrede In verband hiermee wordt
erop gewezen dat president Carter zijn
Midden-Oosten-verklaring uitgaf na het
aantreden van de regering-Begin in Is
raël. Premier Begin wijst territoriale
concessies aan de Arabieren af
De Negen zeggen te menen dat de vre
desonderhandelingen met spoed moe
ten worden hervat. Zij blijven bereid een
bijdrage te leveren tot het zoeken van
een regeling. Ook willen ze een aandeel
nemen in garanties in het kader van de
Verenigde Naties. Nederland wil deel
nemen aan een VN-vredesmacht. zei
Van der Stoel desgevraagd, maar het
hangt uiteraard mede van de partijen af
hoe die macht eruit zal zien.
Economie
De regeringsleiders van de Europese
Negen besteedden woensdag de meeste
aandacht aan de verslechterende eco
nomische situatie in de gemeenschap.
Premier Den Uyl constateerde na af
loop. dat algemeen werd erkend dat de
VEILIGHEIDSRAAD:
GEEN MILITAIREN
NAAR MOZAMBIQUE
NEW YORK (UPI) - Afrikaanse en wes
terse leden van de veiligheidsraad der
Verenigde Naties zijn het woensdaga
vond eens geworden over een
compromis-resolutie inzake de door
Mozambique gevraagde steun ter ver-
steviging van zijn defensie tegen Rho-
desische invallen.
Engeland en Frankrijk hadden bezwaar
gemaakt tegen een eerder voorstel
waarin werd aangedrongen op onmid
dellijke en omvangrijke praktische hulp
aan Mozambique Volgens deze landen
zou dit uitgelegd kunnen worden als een
uitnodiging aan andere landen troepen
te zenden. In de geamendeerde versie
werd na lang beraad deze angel uit de
resolutie getrokken door 'praktische
hulp' te vervangen door 'materiële
hulp' Volgens de Britse vertegenwoor
diger. Ivor Richard, betekent dit dat het
zenden van militairen naar Mozambi
que door andere landen thans nadruk
kelijk is uitgesloten
WASHINGTON (UPI) - Ondanks pro
testen en tegenargumenten van voor
vechters van het milieu heelt de Ame
rikaanse commissie van nucleaire re-
gularisatie woensdag goedkeuring ge
hecht aan de uitvoer van meer dan twee
ton uranium als brandstof voor een
kernreactor in India.
De commissie heeft zich bij haar besluit
op hel standpunt gesteld dat India we
liswaar het non-proliferatieverdrag niet
heeft getekend maar dat de nieuwe In
diase regering zich in recente onder-
nandelingen met de Verenigde Staten
bereid heeft verklaard verbruikte
brandstof, die plutonium bevat aan
Amerika terug te geven Het gaat om
een hoeveelheid van 2507 kg lichtver-
njkt uranium dat als brandstof moet
dienen voor de Tarapoer-kemcentrale
bij Bombay
Al maandenlang zijn de Negen on
machtig een beslissing te nemen over
de plaats waar de JET gevestigd moet
worden, in het Westduitse Garching of
in het Engelse Culham. De Europese
commissie waarschuwde drie weken
geleden nog dat een beslissing nodig is
omdat 1 jnli contracten met de betrok
ken anders aflopen
DEN HAAG iANP) - De broodprijs
gaat maandag nog met omhoog.
Woensdag hebben de bakerijstxeh-
ting en minister Lubbers van econo
mische zaken in Den Haag daarover
een gesprek gehad, dat nog niet is
afgerond. Het overleg wordt binnen
kort voortgezet, maar niet zo snel,
dat het brood maandag al duurder
wordt, aldus een woordvoerder van
het ministerie van economische za
ken. Aanvankelijk lag het in de be
doeling van de bakkerijstichting de
broodprijs ingaande maandag te
verhogen.
Terughoudend stelde Den Uyl zich op
tegen voorstellen van de Europese
commissie om de begroting van het Eu
ropese sociale fonds te vergroten en het
plan van de commissie zelf geld te gaan
lenen Nederland is niet tegen, aldus
Den Uyl. maar wil eerst euidelijk aange
geven zien hoe deze nieuwe middelen
zullen worden besteed. De Europese
gemeenschap beschikt al over vol
doende financiële instrumenten, alus de
Nederlandse regeringsleider.
IET
De regeringsleiders spraken ook uit
voerig over de JET (joint European to
rus» het gigantische proefapparaat om
te experimenteren met een gecontro
leerde kemfusiereactie als mogelijk
nieuwe energiebron
Nederlandse vissers varen toch uit
Hoewel de Nederlandse haringvissers
met de huidige gang van zaken niet ge
lukkig zijn. zal men toch gaan vissen.
„We gaan echter wel proberen de
EEG-ministers op andere gedachten te
brengen en dringen er bij de Neder
landse overheid op aan om aan deze on
zekerheid een einde te maken. We gaan
vissen omdat de schepen moeten va
ren". aldus de Stichting van de Neder
landse Visserll
LONDEN (RTR-GPD) - Groot-
Brittannië heeft woensdag de haring
vangst in zijn deel van de Noordzee
waar 60 procent van alle Noord zee
haring zwemt, geheel verboden tot het
einde van het jaar.
Het verbod is ook van toepassing op de
eigen vissers en heeft ten doel te voor
komen dat de haringstand al te veel
achteruit gaat
De maatregel is woensdag in het Lager
huis meegedeeld door Bruce MUlan mi
nister voor Schotland Zij komt niet on
verwacht. De EEGm-ministers slaag
den er maandag in Brussel niet in tot
overeenstemming te komen over een
verbod Het zes maanden geleden door
de EEG Ingestelde vangstverbod loopt
vandaag, donderdag, af.
Millan zei dat Engeland op grond van de
EEG-regels het recht heeft eenzijdig in
te grijpen als de EEG als geheel niet tot
De Nederlandse haringvissers varen
morgen uit om haring te gaan vangen.
„We zullen wel zien wat de Engelsen
gaan doen", aldus een woordvoerder
van de Stichting van de Nederlandse
Visserij in Dën Haag Dit is besloten op
een vergadering, die werd gehouden na
dat bekend werd dat het visserij-overleg
was vastgelopen
Aartsbisschop Lefebvre tlinksi tijdensde plechtigheidinde Zwitserse plaats Econe
AARTSBISSCHOP NEGEERDE WAARSCHUWING PA US
VAT1CAANSTAD/ECONE (AP/REU-
TER/UPI/AFP) - Het Vaticaan heeft
woensdag in een radioboodschap
scherpe krtiek uitgeoefend op de han
delswijze van de traditionalistische
MADRID - De Spaanse minister president. Adoljo Soare: l - zet zijn hanaze-
kening onder een overeenkomst waarin 12 politieke partijen verklaren nauw
te zullen samenwerking in een nieuwe partij, de verenigde Democratische
Centrumpartij, onder leiding van de premier Verwacht wordt dat Suarez nu
snel een (cabinet zal vormen, gebaseerd op de uitslag van de Spaanse verkie
zingen
aartsbisschop Marcel Lefebvre. On
danks de dreiging met excommunica
tie zette de aartsbisschop- woensdag
toch de wijding van 14 priesters, en het
toedienen van het diaconaat aan 22
subdiakens door in het Zwitserse
dorpje Econe. „Door deze handelwijze
heeft Lefebvre onherstelbaar gebroken
met de eenheid van de gemeenschap
van de kerk", aldus de radioboodschap.
„Ondanks de herhaalde waarschuwin
gen van Paus Paulus VI niet door te
gaan met deze daad van ongehoor
zaamheid tegenover de kerkelijke auto
riteiten heeft de aartsbisschop de inwij
dingsceremonie toch voltrokken, tegen
het kerkelijke voorschrift in dat hem
verbied een dergelijke functie uit. te oe
fenen". aldus radio Vaticaan. Volgens
waarnemers in het Vaticaan komt de
radioboodschap overeen met de bood
schap die Paus Paulus de aartsbisschop
in een persoonlijk schrijven had toege
zonden.
In de bnef waarschuwde de paus de
aartsbisschop dat nieuwe inwijdingen
tot gevolg zouden kunnen hebben dat
hij bulten de kerkelijke gemeenschap
wordt gesloten
Monseigneur Lefebvre heeft gezegd dat
excommunicatie hem met zou deren
want: „Als ik vóór het tweede Vati
caanse concilie de mis had opgedragen
die we nu hebben, zou ik van ketterij zijn
beschuldigd
„Wij aarzelen niet op de ingeslagen weg
voort te gaan", riep Lefebvre in zijn
preek tijdens de priestwijding in Econe
VOOR TIJD VAN MINSTENS VIER MAANDEN
OORZAAK
TE GROTE
VOORRAAD
TERM t ZEN - üe bedrijLsU-iding van
Philips Temeuzen overweegt om voor
ruim vierhonderd werknemers (onge
veer een derde van liet totale perso
neelsbestand) werktijdverkorting aan
te vragen. Momenteel wordt het plan
hiertoe verder uitgewerkt. Begin au
gustus volgt een eerste gesprek tussen
Philips en vertegenwoordigers van de
industriebonden. De werktijdverkor
ting zou begin september in moeten
gaan en zeker vier maanden duren.
Oorzaak van de mogelijke werktijdvei
korting bij Philips Temeuzen >s het feu
dat men te kampen heeft mei te grote
voorraden In Temeuzen worden onder
meer neonverlichting en flitslampjes
vervaardigd Enkele weken geleden
heeft de bedrijfsleiding de knoop door
gehakt Toen viel de beslissing om de
plannen voor werktijdverkorting nader
uit te werken. Tegelijkertijd werd de
ondernemingsraad geïnformeerd, ter
wijl het personeel van de plannen ken
nis kon nemen middels een schrijven
dat op de mededelingenborden werd
gepnkt
Bedrijfsleider F B A. Bonarius van Phi
lips Temeuzen constateerde woens
dagmiddag dat de werknemers de mo
gelijke werktijdverkorting 'zeker niet
als prettig ervaren' Hij voegde er aan
toe Maar het is nu eenmaal niet an
ders Wanneer Je in de kranten leest van
bedrijven, die dichtgaan en waar de
mensen op straat komen te slaan, is het
duidelijk dat wij naar een veel minder
rigoreuze maatregel grijpen"
Verwachting
De heer Bonarius sprak woensdagmid
dag de verwachting uit dat de werk
tijdverkorting in elk geval gedurende
de laatste vier maanden van het jaar
zal gelden. „Maar ik kan natuurlijk niet
in een glazen bol kijken en zeggen: het
wordt zoveel maanden en zoveel we-
tot de ongeveer vierduizend gelovigen
die uit geheel West-Europa waren toe
gestroomd.
Mgr Lefebvre zei dat hij geen deel wen
ste uit te maken van een kerk 'vol die
ven. wolven en huurlingen'
„Wij willen geen deel hebben aan de
vernietiging van de kerk", aldus de
aartsbisschop met trillende en ernstige
stem in zijn preek van 25 minuten.
Processie
De plechtigheid was om tien uur begon
nen met 'n processie van het seminaire
naar de zeildoeken tent die als kapel
diende
De smalle weg naar het seminaire stond
vol geparkeerde autobussen en perso
nenwagens uit Oostenrijk. Frankrijk,
Westr-Duitsland, Italië en Zwitserland.
Onder de nieuw gewijde priesters zijn
tien Fransen, twee Britten, een Zwitser
en een Amerikaan. Fransen, twee Span
jaarden. twee Britten, een Australiër en
nog een Amerikaan
Mgr Lefebvre verbood de nieuw-
gewijden te spreken met de pers, die was
vertegenwoordigd door ongeveer 100
journalisten, fotografen en televisie
commentatoren.
De Rooms-Katholieke traditionalisten
die vasthouden aan liturgie en leer van
vóór het tweede Vaticaanse concilie en
daarbij de volgelingen vormen van
monseigneur Marcel Lefebvre. zijn
voornamelijk te vinden in Frankrijken
in enkele andere Westeuropese landen.
ken. Het kan best zijn dat het niet bij
die vier maanden blijft, maar daarvan
gaan we nu nog niet uit", aldus de be
drijfsleider van Philips Temeuzen.
De kwestie van de werktijdverkorting
is, zo stelt de heer Bonarius vast, in een
vroeg stadium aan de orde gekomen in
verband met de vakanties. Over de
praktische uitvoering van de maatregel,
die overigens nog via de arbeidsinspec
tie bij sociale zaken moet worden aan-
t Slot zie pagina 5 kolom 7
Havikken in
Israël
fD e tekenen wUzen er op d at
in de westerse wereld opnieuw
de discussie over de staat Is
raël op gang komt Dat heelt
vooral te maken met de
nieuwe Israëlische regering,
waarvan sommige leden - in het bijzon
der premier Begin en minister Dajan -
uitspraken hebben gedaan die de in
druk wekken dat Israël niet bereid is tot
enige concessie over de westelijke Jor-
daanoever. Als reactie daarop heeft
Amerika laten weten dat het een derge
lijke concessie voorwaarde acht om tot
vrede in het midden-oosten te geraken,
een verklaring die in Israël hard is aan
gekomen. Bij deze en komende discus
sies speelt op de achtergrond een vraag
mee, die al sinds de vestiging van de
staat Israël wordt gesteld, namelijk;
kan Israël worden beschouwd als elke
andere staat in deze wereld of dient zijn
voorgeschiedenis mede in de beschou
wing te worden betrokken? Deze voor
geschiedenis is op een uiterst complexe
manier met de historie van Europa ver
bonden. waarbij in het bijzonder een
Europees schuldgevoel een rol speelt
ten aaicden van de gruwelen die de jo
den tijdens het nazisme zijn aanged aan.
In het geding is voorts de joodse achter
grond van de christelijke religie, ln het
bijzonder het geloof dat de joden het
uitverkoren volk vormen. Op vele ma
nieren inderdaad zijn de historie van
Europa en die van Israël met elkaar ver
bonden. de Romeinen, de kruistochten,
de pogroms, het antisemitisme, het zio
nisme. de verklaring van Balfour. Suez,
Auschwitz en Jeruzalem, het heeft alle
maal met elkaar te maken. Het ls een
complex dat de discussie over de staat
Israël voortdurend beinvloedt: kritiek
op Israël wordt vaak beschouwd als een
vorm van antisemitisme.
Den kernvraag in deze problematiek
luidt; kan.de staat Israël worden losge
zien van het Jodendom? Het debat
daarover ont
brandde al spoedig
na de stichting van
deze staat, waarbij
er in eerste instantie
sprake was van een
intern-joodse discussie. Figuren met
grote namen mengden zich in het ge
sprek, zoals Arthur Koestier en Isaac
Deutscher en in Nederland professor S.
Kleerekoper Koestier, zelf eens voor
vechter van het zionisme, kwam tot een
rationele conclusie: nu de staat Israël
eenmaal is gevestigd, behoort de jood
een keus te maken, hij kan naar Israël en
zijn leven zonder reserve aan die staat
wijden, hij kan ook in het land blijven
waar hij altijd heeft gewoond, nu echter
zonder enige terughoudendheid of ge
spleten loyaliteit. Koestier beschouwde
de zending van de 'wandelende Jood'
voltooid. „De rook van de gaskamer»
hangt weliswaar nog boven Europa,
toch moet er een eind komen aan elke
kruisweg." schreef hij al in 1949 In het
verlengde van deze (overigens zowel ln
als builen het Jodendom fel aangeval
len» theorie ligt de opvatting, dat er
evenmin redenen zijn het optreden van
de staat Israël in het midden-oosten an
ders te beoordelen dan van welke an
dere staat in dat gebied Dat klinkt
plausibel, maar deze theorie is pas dan
acceptabel indien aan Arabische kant
dezelfde rationaliteit wordt toegepast.
Met andere woorden; de Arabische we
reld dient de staat Israël volledig en
zonder voorbehoud te erkennen en be
hoort zijn grenzen te eerbiedigen, ze be
hoort voorts m te zien dat dè oorlogs
toestand met Israël niet alleen moet
worden beëindigd, maar dat men in
vrede en vriendschap naast elkaar moet
leven.
Clover zal het inderdaad moeten ko
men. maar dat vergt aan beide zijden
wijsheid, overleg en vooral ook conces
sies De verkiezingsuitslag in Israël
heeftechterde 'havikken in dit land een
grotere invloed dan voorheen gegeven,
een invloed die tot uiting komt in de
recente scherpe uitspraken over de wes
telijke Jordaanoever. Daardoor is het
gevaar allerminst denkbeeldig dat vre
desonderhandelingen bij voorbaat al
tot mislukken zijn gedoemd. En dat zou
fataal zijn, niet alleen voor het midden
oosten, maar voor de hele wereld; Israël
is immers nog altijd een kruispunt van
continenten en machten. Deze omstan
digheid maakt de verantwoordelijkheid
van de Israëlische regering aanzienlijk
groter dan wanneer ze alleen met de et-
gen nationale veiligheid zou hebben te
maken. Tegen die achtergrond be
schouwd is het begrijpelijk dat de Ame
rikaanse regering niet nalaat druk op
Israël uit te oefenen, teneinde met name
de onverzoenüjken m dit land tot mati
ging te brengen. Zo gezien lijkt het zin
vol de situatie van Israël zo rationeel
mogelijk te beschouwen, zo mogelijk
ook los van de complexe voorgeschie
denis zoals die hier werd aangeduid. Dat
zal geen geringe opgave zij a Zonder
twijfel zal in de komende discussie over
de veiligheid ln het midden-oosten me
nigmaal een gepassioneerd beroep wor
den gedaan op emoties, die diep snijden
in he t denken ook van vele Europeanen
Maar de verwevenheid van Israël met
Europa's historie mag en kan geen re
den zijn om de houding van de huidige
Israëlische regeringzondereni ge kntiek
te aanvaarden De houding van dit gou
vernement behoort zakelijk te worden
beoordeeld- Kritiek op een extreme
houding betekent in dit geval geenszins
dat men anülsraél zou zijn. laat staan
antisemitisch.
De Directeur-generaal van het
Loodswezen, Schout-blJ-nacht G van
der Graaf, zal in het najaar zijn functie
overdragen aan J. J. Valk. Dit heeft mi
nister Stemderdink van Defensie
woensdagmiddag meegedeeld