Gijzeling betekent voor velen
langste dagen van hun leven
MOGELIJK VOLGEND JAAR
NIEUWE INDELING VVV'S
PZCX
Gunstiger regeling
voor huurgewenning
Bemiddelaar Tan is
militante Molukker
PROFIEL VAN 12 DA GEN DE PUNT EN BO VENSMILDE
Om betere doelmatigheid te verkrijgen
Vader eist voor rechter
hoger examencijfer
PRESIDENT SURINAME OP
SOESTDIJK ONTVANGEN
ZATERDAG 4 JUNI 1977
binnen-buiten land
13
(Door Tonny van der Meulen i
GRONINGEN - Hoe lang duurt de 12 dagen gijzeling? Twaalf dagen in een trein zitten die
scheef in een bocht staat. Twaalf dagen weinig anders van de buitenwereld merken dan de
oude berichten in de kranten die voor de ramen van de coupés zijn geplakt. Of, zoals de vier
leerkrachten, 12 dagen opgesloten zitten in je eigen school met de vrije wereld, je eigen huis,
heel dichtbij.
Voor de buitenwereld betekent het: al 12 dagen rondlopen met het afschuwelijke machteloze
gevoel dat je vrouw, je kind of je man onder wapenbedreiging gegijzeld wordt, en je kunt er
helemaal niks aan doen. Twaalf dagen in kranten lezen over lorries met voedsel, aangekon
digde en afgewezen bemiddelaars, schietpartijen, dagjesmensen en prikkeldraad. Voor veel
mensen de langste dagen van hun leven.
Als je de kranten van die eerste gijze- Deouders van de kinderen drommen
23 mei. nog eens samen in de buurt van de school. In
doorbladert, krijg je zelf ook het ge
voel dat de eerste dag al ontzettend
ver achter ons ligt. Op die maandag
trok een Zuidmolukker, even na ne
genen, aan de noodrem van de inter
city Assen-Groningen. Buiten de
trein kwamen ook zwaarbewapende
Zuidmolukkers aanrennen, er werd
geschoten door het plafond van de
restauratiewagen: Nederland had
zijn tweede treingijzeling. De eerste,
nog wat verwarde verhalen komen
van de ruim 40 passagiers die ont
snappen of worden vrijgelaten, en
langs de rails naar café Sijtsma bij de
dichtstbijzijnde overweg lopen.
Gymzaal
Op ongeveer hetzelfde moment
dringt een groepje gewapende Zuid
molukkers de openbare basisschool
van Bovensmilde binnen, die precies
tussen de Molukse en de „blanke"
wijk in ligt. Onderwijzer Woldendorp
kan met zijn vierde klas ontsnappen
omdat hij in de gymzaal bezig is. Een
naburige kleuterschool laat hij snel
ontruimen. Nederland heeft zijn eer
ste schoolgijzeling. Omdat hier 105
kleine kinderen onder schot worden
gehouden, krijgt de school eerstmeer
aandacht dan de trein.
Minister-president Den Uyl en minis
ter van justitie Van Agt breken hun
verkiezingstournee af en zoeven naar
Den Haag. Op de afdeling voorlich
ting van justitie zoeken ze haastig uit
waar dat „De Punt" eigenlijk ligt en
hoe je er kunt komen. Maar tegen de
avond is er in Assen al een beleids
centrum en een perscentrum, en rij
den journalisten met gehuurde cara
vans naar de spoorwegovergang: gij
zelingen kunnen in Nederland lang
duren
de eerste dagen kon je er nog vrij
dichtbij komen. Mevrouw Snip uit de
Hortensialaan loopt zelfs naar de
voordeur van het schoolgebouw,
maar moet zich. onder bedreiging
van mitrailleurvuur. schielijk terug
trekken. De eerste gijzelingsnacht
gaat in met een tot kalmte manende
Den Uyl op de beeldbuis: ..Ik zou tot
mijn medeburgers willen zeggen,
woede, angst, ik begrijp het. Maar la
ten we onszelf beheersen, laten wij
waardig en kalm proberen dit af
schuwelijke kwaad te boven te ko
men".
Eisen
De eisen van de Zuidmolukkers ko
men op de tweede dag en zijn zeer
gedetailleerd. Zij hebben duidelijk
van „Wijster" geleerd en de zaak
uiterst zorgvuldig voorbereid. Op
Eelde en op Schiphol moeten de be
nodigde vliegtuigen volgctankt op
de startbaan klaarstaan, „wij eisen
dat dit binnen 48 uur geregeld is. Zo
niet, dan zullen er veel dooien val
len". Alleen al die achteloze spelling
van het woord dooien wijst erop dat
het hier een harde groep betreft. Een
radicale splintergroep waar domi
nee Metiary contacten mee heeft,
luiden de eerste berichten. De pre
dikant ontkent fel. Wel worden nu
ook in brede kring de meningsver
schillen bekend tussen Metiary en
de gematigde Zuidmolukse leider
Manusama. De bekendste foto van
die tweede dag: een gebogen Zuid
molukse vrouw die voorzichtig een
karretje voedsel in de richting van
de bezette school duwt. In tal van
plaatsen worden 's avonds kerk
diensten gehouden. Rampen doen
bidden.
Woensdag 25 mei beleeft Nederland
zijn macaberste verkiezingsdag
sinds de invoering van de parlemen
taire democratie De opkomst is ook
in Bovensmilde erg groot, maar wel
loopt daar s middags om twee uur
het ultimatum van de bezetters af
De miljoenen Nederlanders die 's
avonds voor de televisie op de ver
kiezingsuitslagen zitten te wachten,
horen de kinderen in de school roe
pen- ..Van Agt. wij willen leven, Van
Agt. wij willen leven". De camera
zoomt, in op de half geopende school
ramen. Als je later aan de gijzeling
van Bovensmilde denkt, zal dit een
van de taferelen zijn die je het langst
herinnert
Hoewel de Zuidmolukkers bij voor
baat bemiddelaars hebben afgewe
zen. komt toch de bejaarde Zuidmo
lukse heer T Kuhuwael naar Boven
smilde. Twee dagen praat hij er in de
Molukse wijk. een keer benadert hij
de school per megafoon, daarna reist
hij weer af naar Den Haag. In de
kranten verschijnen nu de beelden
die de trend van de komende dagen
worden: twee Groninger recher
cheurs. die een lorrie naar de trein
rijden Op het pas gemaaide grasland
van boer Koops. vlak bij de spoor
baan is het Rode Kruis klaar met
een provisorisch opvangstcentrum.
Overal worden de afzettingen beter,
de pasjescontrole strenger Na drie
dagen is Nederland geheel ingescho
ten op zijn twee gijzelingen
Strop
De ochtendbladen van de vierde gij
zelingsdag meldden naast elkaar de
grote overwinning van Den Uyl en
het feit dat drie gijzelaars naast de
trein hebben gestaan, een uit ge
waad aan. de handen geboeid, een
strop om de nek. Onwezenlijke beel
den uit het Drentse land.
De psychiater, dr Mulder, heeft con
tact met de trein, de telefoonverbin
ding tussen school en trein, die later
weer defect zou raken, werkt Al twee
dagen is er in de trein geen voedsel
ASSEN - Het hoofd van de Rijkspolitie Generaal-Inspecteur Peter J. Plattel in gesprek met drie van zijn manschappen.
Hij bezocht vrijdag de omgeving van deschool in Bovensmilde waar Zuid-Molukse terroristen sinds maandag 23 mei 4
ondenoijzers van de school gijzelen.
meer bezorgd, de Kapers manifeste
ren hun macht. Bij de burgemester
van Smllde. de heer P de Noord,
wordt s avonds een ruit ingegooid
Op hetzelfde moment praat prinses
Beatrix twee uur lang in de openbare
bibliotheek van Bovensmilde melde
ouders van de kinderen. Zij heeft
zoontjes in dezelfde leeftijdsgroep.
Ouders vertellen later dit contact
zeer gewaardeerd te hebber.
Maar dan. op vrijdagmorgen in alle
vroegte, bellen de Zuidmolukkers
vanuit de school op ..Alle kinderen
komen vrij. kunnen jullie voor trans
port zorgen'5"' Een darminfectie heeft
toegeslagen, de toestand in de school
moet onhoudbaar zijn geworden.
Voor definitieve oplossing is ae tya
nog niet Vier leerkrachten moeten in
de school achterblijven. En nu de
kinderen verlost zijn. wordt weer veel
meer aandacht besteed aan de trein.
Ook daar zitten nog steeds 55 men
sen gevangen
Files
Het zonnige Pinksterwcekeinde
gaat in. Vele Nederlanders besluiten
te gaan treintje-kijken. Files bij De
Punt van meer dan 10 kilometer, op
Tweede Pinksterdag wordt de weg
ten slotte afgesloten. Een ijscoman
laat de mensen tegen betaling van
een kwartje door zijn verrekijker
turen. Intussen roepen de kerken op
tot zelfbeheersing en wordt het rond
de school en trein steeds stiller. Bij
gebrek aan echt nieuws komt een
geruchtenstroom op gang. Weer de
zelfde verhalen als toen in Wijster:
Mariniers die de trein zouden be
stormen, mariniers die 's nachts on
der de trein zouden zitten etc. Het
beleidscentrum gaat zïcli steeds
meer zorgen maken over een zwan
gere vrouw in de trein. Bij elk tele
fooncontact vraagt dr. Mulder om
baar vrijlating. De kapers weigeren:
„Wij zorgen voortreffelijk voor
haar".
Op de dinsdag na Pinksteren lijkt er
eindelijk iets meer schot in de zaak te
komen: de kapers in de trein wagen
nu zelf om bemiddelaars Die bemid
delaars zullen de rode draad door de
komende dagen worden Kapers wij
zen bemiddelaars van de regering af.
de regering wijst de voorgestelde
bemiddelaars van de kapcis van de
hand. Vijfenvijftig mensen zitten in
de trein nog steeds achter kranten
papier Je dreigt wat aan de gijzelin
gen te gaan wennen Tot Zuidmo
lukse jongeren op een persconferen
tie in Assen een brief voorlezen, die ze
aan de regering sturen. Zinnen als:
..Onze jongens hebben nu veel te bie
den. namelijk 60 mensenlevens',
brengen je snel in de harde werke
lijkheid terug. „Wij kennen onze jon
gens en wezen een gewelddadige af
loop". zegt de brief ook nog. s
Avonds hoor je minister-president
Den Uyl voor de radio zeggen De
toestand is nog onverminderd Ijzig.
Op diezelfde dag besluiten de kapers
een flauwgevallen man toch maar
niet vrij te laten, hoewel de brancard
al op een lorrie klaarstaat
Het wordt steeds duidelijker: dit is
een harde gijzeling Enige positieve
bericht de kinderen van Boven
smilde kunnen weer wat beter sla
pen.
Mariniers
Op donderdag 2 Juni wordt sinds da
gen weer vanuit de trein geschoten.
Eerst op een marinier die zich in de
buurt van de trein hebben ingegra
ven. daarna op een zendmast van de
politie Rond de school is het nu he
lemaal stil. de bezetters daar schij
nen aan de onderhandelingen nau
welijks te pas te komen DevTOuwdie
je een week geleden lijkbleek op de
televisie zag, vlak nadat haar doch
tertje uit de school was wijgelaten,
staat nu tussen de boontjes te schof
felen. Ze ziet er weer wat beter uit.
De dagen verstrijken met namen van
mogelijke bemiddelaars Uit het Af
rikaanse staatje Benin is nog steeds
geen ofBcièle verklaring ontvangen
dat de kapers daar inderdaad wel
kom zijn. Alle lorries met voedsel
worden stipt door de radionieuws
dienst omgeroepen. Voor de buiten
wereld is dat nog ongeveer het enige
wat er rond de verre trein gebeurt.
Het contact met het beleidscentrum
speelt zich af via onzichtbare tele
foonlijnen.
In het Academisch Ziekenhuis in
Groningen wachten hulpverleners
□p de vrijgelaten gijzelaars. Elke
iag wordt cr in, de ziekenhuiskeu
ken rekening mee gehouden dat er
ïten voor de gijzelaars moet zijn.
Het is nog steeds niet opgediend.
DEN' HAAG (ANP) - Het is mogelijk, dat
reeds volgend jaar het publiek te ma
ken krijgt met twee 'soorten' VVV's in
ons land, de ene, die zich uitsluitend
met het eigenlijke VW-wcrk bezig
houdt en geen regelmatige informatie
stroom verstrekt en een ander, die een
scala van landelijke informatie kan
verstrekken. Heteerstckantoorzal dan
het bekende op de kop staande drie
hoekje met daarin de aanduiding VVV,
missen.
Aldus bleek vrijdag uit een explicatie
over dit onderwerp door algemeen se
cretaris van de Algemene Nederlandse
Vereniging van VVV's (ANVV) de heer
G. S. Lous, die ervan gewaagde, dat een
onderzoek naar een 'harder' maken van
het VVV-wezen met als uiteindelijk doel
een betere doelmatigheid met name op
financieel gebied, zich in een laatste fase
bevindt. Binnenkort zullen over dit on
derwerp besprekingen tij? regionaal ni
veau beginnen, zo kondigde hij verder
Een reeds bij de verschillende techni
sche commissies van de ANVV circule
rend rapport heeft een veertigtal wat
genoemd wordt ondersteunende func
ties opgesteld, waaraan de VVV's op
fifty-fyfty-basi3zullen verdelen in VVV's
met een landelijke functie en WV's die'
op streek- of provinciaal niveau 'opere
ren'
Bij dit alles zal de autonomie van de
VVV's gewaarborgd blijven, maar bij
een deel van de WV's zijn beslist verbe
teringen nodig. administratief en gelde
lijk beheer voldoet lang niet altijd aan
eisen, die een accountant ér aan zou
stellen, aldus de heer Lous. De VVV's
zullen moeten werken op grond van be
heersnormen, die landelijk zullen wor
den gesteld.
Eindjes
De Nederlandse WV's hebben als ge
volg van het verslechterd economisch
klimaat moeite de eindjes aan elkaar te
knopen. Zij zullen dan ook op korte ter
mijn maatregelen moeten nemen om
hieraan een einde te maken. De voorzit
ter van de Algemene Nederlandse Ver
eniging van WV's, jhr. mr. H. G van
Holthe tot Echten, heeft dit vrijdag op
de algemene vergadering van de vereni
ging in Den Haag verklaard
Hij had eerst geconstateerd dat het afi
gelopen jaar toeristisch gezien geen on
gunstig jaar is geweest, maar dat er de
sondanks toch weinig réden is voor te
vredenheid en optimisme.
De voorzitter verklaarde verder dat de
WV's zeer arbeidsintensieve instellin
gen zijn, die een deel van de loonkosten-
MET INGANG VAN 1 JULI
DEN HAAG - De huurgewenningsbijd-
rage wordt voor grote groepen huur
ders vanaf 1 juli gunstiger. Huurders
die een nieuwe woning moeten betrek
ken omdat hun oude huis in het kader
van de stadsvernieuwing wordt afge
broken, krijgen vanaf I juli gedurende
vijf jaar (was drie) een gewennings-
bïjdrage. Het inkomen van deze huur-
GEEN 5 MAAR EEN 6:
ARNHEM - Geen 5, maar een 6. Dat
cijfer voor het vak geschiedenis en
staatsinrichting had vader K. Huis
kamp uit Veenendaal zijn dochter
Jos (18) toebedacht op de eindexa
menlijst. Toen bleek dat de leraar-
examinator van het Christelijk Ly
ceum in Veenendaal niet bereid was
het cijfer te veranderen, besloot
Huiskamp een kort geding tegen de
school aan te spannen. Vrijdagmor
gen diende het geding voor de presi
dent van de Arnhemse rechtbank mr.
J Schaafsma Slechts eén tiende was
Jos van een zesje af geweest be
toogde raadsman mr. E. H. H. van
Loon. Hij toonde zich erg verbolgen
over de scriptie die de leerlingen voor
het mondeling examen hadden moe
ten maken en die niet in het leerpian
voor dat jaar was opgenomen
Vader Huiskamp eist nu herziening
van het cijfer of 100.000 gulden voor
elke dag dat de school blijft weigeren.
Volgens raadsman mr. F. P. A. Blom.
die optrad voor het schoolbestuur,
was iedereen op de hoogte van de
scriptie. Bovendien zou iedereen, in
clusief Huiskamp, het ermee eens
zijn geweest. „Nu ze een onvoldoende
heeft klopt het ineens niet meer Dat
is een vreemde zaak aldus mr
Blom.
Volgens mr. Van Loon handelt zijn
cliënt niet uit eigenblang. maar in
het belang van alle leerlingen van de
school. Volgens rijksinspecteur L
Pieper, die als getuige optrad, is het
afgenomen examen niet onwettelijk
De president van de rechtbank doet
op 10 juni uitspraak
stijgingen zullen moeten opvangen door
grotere productiviteit en doelmatig
heid Anders zullen de financiële moge
lijkheden voor de WV's venninderen
met als gevolg minder dienstbetoon en
inkrimping van de voorlichting' en het
voorlichtingsmateriaal.
Doelmatigheid
Ondersteunden activiteiten, die recht
streeks op de doelmatigheid kunnen
inwerken, zoals administratievoering
en opleiding zullen een belangrijke rol
spelen bij de verwezenlijking van een
hevigerstreven naar doelmatigheid.
Gedacht wordt aan zaken als een uni
forme rekennschema. de mogelijkheid
tot geautmatiseerde verwerking van
administratieve gegevens en salarissen
en de verbeterde verwerking bij de cen
trale documentatie.
POPULAIR BIJ RADICALE JONGEREN
De heer A Blankert. hoofd-directeur
van de Koninklijke Nederlandse toeris
tenbond ANWB is-als eerste Nederland
- benoemd tot president van de Alliance
Internationale de Tourisme (AITi.
DEN HAAG - Dokter Hassan Tan, die
vrijdag samen met mevrouw Somoukil
als bemiddelaars zijn geaccepteerd
door de kapers in de trein bij Glimmen,
wordt gerekend tot de militanten on
der de Zuidmolukkers. Hij is erg popu
lair bij de radicale Zuidmolukse jonge
ren die Tan wil betrekken in het stre
ven naar de verwezenlijking van een
onafhankelijke Vrije Zuidmolukse re
publiek.
„Je moet de jeugd laten meedraaien,
anders stoot je ze af', is een van zijn
uitspraken. Ir. J. A. Manusama was het
daar niet mee eens en dat was voor Tan
de reden dat hij in 1974 uit het
kabinet^Manusama stapte waar hij
vanaf 1967 sociale zaken en jeugdzaken
voor zijn rekening nam In zijn plaats
kwam dr Frans Tutuhatunewa. die
aanvankelijk door het beleidscentrum
in Assen als bemiddelaar naar voren
was geschoven.
Tan is Islamiet en vertegenwoordigt in
ders mag niet hoger dan f35.000.- (was
f33.000,-) bedragen.
Ook huurders die na een ingrijpende
verbetering van hun woning een hogere
huur dienen te betalen, komen voor de
gewenningsbijdrage in aanmerking De
huurgewenning geldt ten slotte ook
voor huurders die bij ingrijpende verbe
tering van hun woning naar een andere
woning met een hogere huui verhuizen
Voorwaarde is dat de nieuwe huur na
aftrek van de individuele huursubsidie
nog ten minste f 100,- per maand hoger
is dan de oude huur
De bijdrage die wordt verleend be
draagt voor het eerste jaar negentig
procent van het huurverschil en voor elk
volgend jaar steeds twintig proceni
minder Voor het berekenen van de ge-
wennirfgsbijdrage wordt echter wel een
maximum van f 6300.- per jaar als huur
van de nieuwe woning aangehouden
Huurders die niet voor de ruimere sub
sidiëring in aanmerking komen, omdat
zij de duurdere huurwoning tussen 1 juli
1976 en 1 juli 1977 hebben betrokken
maar wel aan de nieuwe voorwaarden
voldoen, kunnen een broep doen op een
overgangsregeling Als de verhuisda
tum tussen juli 1976 en juli 1977 ligt krij
gen die huurders voor het eerste jaar
subsidie volgens de oude regeling en
voor het tweede tot het vijfde jaar vol
gens de nieuwe regeling
Een zelfde regeling geldt voor de huur
ders die nog eerder verhuisden. Viel de
verhuisdatum tussen juli 75 en juli '76
dan krijgen die huurdeis de eerste twee
jaar een bijdrage volgens de oude rege
ling. De laatste drie jaar echter wordt de
nieuwe gewenmnesprocedure toege
past
DEN HAAG ANP - Op paleis soestdijk heeft koningin
Juliana vrijdagmiddag de ofjlciele oorkonde van deonaf-
hankclijksheidsi crklanng tan de republiek Suriname
aan president Fcrrier overhandigd. De president heeft,
daarna de koningin als het eerste buitenlandwse staats
hoofd de grootordeketen m de ere-orde van de Gele Ster
van de republiek van Suriname uitgereikt, zo heeft de
rijksvoorlichtingsdienst meegedeeld. Bij deze plechtig
tieta naren onder meer aanwezig pmis Bernhard. prin
ses Beatris. prins Claus, prinses Margnct cn mr. Pieter
van Vollenhoven. Van Surinaamse zijde mevrouw E
Ferrier-Vas. de minister van algemene en buitenlandse
zaken H A E. Arron en echtgenote
Foto Hartelijke dankbetuigingen over en weer lussen
koniongin Juliana en president Ferrier Links op de fotc
mevrouw Ferner rechts mr Pieter van Vollenhoven
de Zuidmolukse gemeenschap de ruim
zevenduizend Islamitische Molukkers
die in Balk (Friesland). Ridderkerk
(Zuid-Holland) en Waalwijk (Brabant)
in kampen-woonoorden en wijken' wo
nen.
De 56-jarige huisarts, die nu hoofd is van
een tbc-consultatiebureau in Enschede,
komt uit de negorij Urlmessing op Am-
bon Op kosten van de gemeenschap
daar mocht hij voor arts in Lelden gaan
studeren Het was de bedoeling dat hij
naar zijn geboorteplaats zou terugkeren
maar toen in het begin van de jaren vijf
tig de Ambonezen naar Nederland
kwamen, besloot hij in Nederland te
blijven. Na zijn studie was hij als huis
arts verbonden aan het kamp Schat
tenberg in Drenthe, sarnen met Roy
Kuhuwael. die onderwijzer was in dit
kamp waar de Ambonezen werden on
dergebracht
Kuhuwael heeft bij de treinkaping in
Beilen, december 1975. ook een belang
rijke bemiddelaarsrol gespeeld. Samen
met mevrouw Soumokilde weduwe van
de in 1966 geëxecuteerde eerste presi
dent van de RMS. mr dr. Chris Soumo
kil. die op Ambon het verzet leidde
tegen de Indonesiërs
Het is met name mevrouw Soumokil
geweest die de Zuidmolukse kapers in
de trein in Beilen heeft weten over te
halen Volgens goed ingelichte Zuidmo
lukse kringen heeft mevrouw Soumokil
pas na lang aandringen ach ais bemid
delaarster beschikbaar gesteld. De ou
ders van de kapers van de trein in Beilen
en de bezetters van het consulaat-
generaal in Amsterdam verwijten haar
dat door haar bemiddeling hun kinde
ren nu in de gevangenis zitten. Dat ze
toch is ingegaan op het verzoek om te
bemiddelen komt volgens deze krin
gen. omdat ze vreest dat haar zoon
Tommy, die op het ogenblik een korte
gevangenisstraf uitzit voor zijn aandeel
in de pogingen om koningin Juliana :e
gijzelen, mee zal moeten met de trein-,
kapers als zij naar het buitenland zou
den uitwijken
In Zuidmolukse kringen gelooft men
overigens dal de bemiddelaars zullen
proberen om het ciscnpukkct van de
treinovervallers dat er nog altijd ligt.
uit het hoofd te praten Zc zullen, zo
meent men. in eerste instantie probe
ren om in hun gesprekken met de jon
geren het accent te leggen op de poli
tieke kant van de zaak. Hel i-, el zeker
dat de Molukse jongeren zich deze keer
niet laten afschepen met de instelling
van commissies, zo vermoedt men in
Molukse kring.
Door intensieve O]
ming zal worden gei
ziekte ln te dammen
hechtte daartoe vnj
aan hel ontwerp-besi
peziekte. Deze maati
meer noodzakelijk n
de ziekte optreedt wa;
