PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
MOLUKKERS SLAAN TOE
Volgende maand
kerncentrales en
begin inspraak
landelijke gebied
Verkiezingen gaan door
MORGEN
PVDA
Angstige nacht voor schoolkinderenleerkrachten en treinpassagiers
vandaag
Den Uyl roept op
tot kalmte en
zelfbeheersing
VIA GESPREKSGROEPEN IN DE ZEEUWSE REGIO'S
ORGANISATIE
BIJ STICHTING
ZEELAND
Ontslag VMF
220e jaargang no. 215
Dinsdag 24 mei 1977
DEN HAAG (ANP) - De verkiezingen voor de tweede
kamer gaan woensdag gewoon door. Dit is maandag van
de zijde van de kiesraad meegedeeld, nadat in brede
kring de vraag was gerezen of de gijzelingsaeties niet tot
uitstel van de verkieizngen zouden kunnen leiden.
De kieswet bepaalt exact wanneer kamerverkiezingen
moeten worden gehouden, de kandidaatstelling dient
plaats te vinden op de tweede dinsdag in april dn j aar was
dat 12 april), de verkelzingen zelf moeten op de 43e dag
dag worden gehouden. WH men daarvan afwijken dan zal
de kieswet gewijzigd moeten worden en daarvoor is goed
keuring van de beide kamers der staten-generaa) nodig,
aldus een woordvoerder van de kiesraad
Ook het kabinet vindt dat de verkiezingen woensdag
moeten doorgaan ondanks de Zuidmolukse acties. Pre
mier Den Uyl heeft dit maandag gezegd na afloop van het
spoedberaad van het kabinet over de acties.
Enerzijds is de overweging dat het gaat om een wettelijk
vastgesteld gebeuren. Maar de hoofdoverweging os dat
onze onze rechtsorde, waarvan verkiezingen een zo inte
grerend onderdeel van uitmaken, niet mag wijken voor
een daad van terreur", aldus Den Uyl.
lie grote politieke partijen overwegen om - bij onver
hoopte dramatische ontwikkelingen in Vries en Bo\ eii-
smilde- de grote verkeizingsbijeenkomsten .111 woens
dagavond niet te laten doorgaan. De canipagnetcams
van CDA en VVD vergaderen vandaag, dinsdag hierover.
Ook indien de gijzelingen voortduren zal woensdagavond
het marathon-verkiezingsprogramma op Nederland l
doorgaan. NOS en omroepen hebben dit in gezamenlijk
overleg vastgesteld, aldus deelde maandagavond de NOS
via de radio mee Het programma zal dan echter een so
berder karakter krijgen
Maandagavond werden alle grote campagne
bijeenkomsten afgelast in verband met de gijzelingen
Den Uyl zou in Arnhem spreken en Van Agt in Den Bosch,
op de grote slotmanifestatie van het CDA. VVD-
lijsttrekker Wiegel besloot ook van campagne-acties
(waarondereen toespraak in Amsterdam) af te zien omdat
zijn beide opponenten zich de oplossing van de gijzelingen
moesten concentreren.
Ook D'66 besloot alle verkiezings activiteiten stil te leg
gen. De boot waarmee de D'66-top de Rijn afzakte is aan
de kant gelegd.
De school in Bovensmilde.
iVan onze speciale verslaggevers)
BOVENSMILDE - Honderdenvijf schoolkinderen, in leeftijden van 6 tot 12 jaar, zes onderwijzers en
een vijftigtal treinpassagiers gingen maandag de eerste angstige nacht in na de treinkaping bij
Vries en de overval op de lagere school in Bovensmilde. Tegen middernacht wees alles erop. dat de
beide gijzelingsacties, die maandagmorgen vrijwel tegelijk waren begonnen, gedurende de nacht
niet meer zouden worden opgelost.
Nadat in de loop van de avond de autori
teiten contact hadden gehad met de ka
pers van de trein en de bezetters van de
school over praktische zaken, zoals
gestrand
De bemanning van een Japanse tanker
is In Vllsslngen 'gestrand', doordat de
reder geen geld overmaakt.
greep
De werknemers krijgen een diieete
greep op het ondernemingsbeleid in het
nieuwe wetsontwerp 'arbeidsom
standigheden'
De Valing Vereniging Zuid-Beveland
boekte vorig Jaar een winst van 59.000
gulden.
rustig
De gegijzelden ln de trein bij Glimmen
zijn rusUger dan hun overvallers, zo
vertelt een der vrijgelaten passagiers
bewijs
Het Sowjet-persbureau Tass. meent dal
er voldoende bewijzen zijn tegen Pieter
Menten
PAGINA 14
verrassend
De Zeeuwse lafeltennissc
eerzucht
blij
1 is blijer mei
'roos': radio- 1
i. strip
voedsel en dekens, was nog steeds on
duidelijk wat de Zuidmolukkers met
hun acties beogen. Voor zover de autori
teiten in het. crisiscentrum in Den Haag
en het beleidscentrum in Assen bekend
maakten, hadden de Zuidmolukkers
maandagavond nog geen eisen gesteld
als voorwaarden voor beëindiging van
de gijzelingsacties' Rondom de school
in Bovensmilde. waarvan de ramen met
kranten waren geblindeerd, en rond de
trein bij het dorp De Punt, gemeente
Vries, heerste doodse stilte.
Zowel minister Van Agt als premier
Den Uyl, die beiden hun verkiezings
campagne onderbraken om de leiding
te kunnen nemen in de regeringsacties
111 verband met de gijzelingen, zagen
maandag een duidelijk verband tussen
de acties van de Zuidmolukkers en de
Premier Den Uyl heeft maandagavond
via de televisie de Nederlandse bevol
king opgeroepen zich niet door emoties
te laten leiden, maar kalmte en waar
digheid te bewaren in de reacties op de
gijzelingen in Bovensmilde en Glim
men. De demissionaire minister
president zei letterlijk onder meer:
„Ik kan me voorstellen dat er vanmor
gen een opwelling was om die school te
bestormen. Ik kan me ook voorstellen
dat veel mensen zich afvragen: waar
gaat dat naar toe. Ik zou tot mijn mede
burgers ivilleti zeggen, woede, angst, ik
begrijp het Maar laten we ons zelf be
heersen. laten we waardig en kalm pro
beren dit afschuwelijke kwaad te boven
te komen. En dan weet ik wel. de moe
ders in Smilde, ive weten wat die moeten
doormaken. En toch. laten we in deze
ontzaglijk moeilijke situatie die nu voor
ons land is aangebroken, tonen dat wij
die aankunnen. Dat moet ik op dit ogen
blik kwijt"
(Zie ook pagina 11 en 13).
naderende parlementsverkiezingen.
„Het feit dat deze terreurdaad plaats
vindt twee dagen voor de verkiezingen,
dal ondergaan we allemaal als een ex
tra aanslag op onze democratische
rechtsorde. Dat maakt de zaak des te
ernstiger", zo zei premier Den Uyl.
Minister Van Agt vertelde dat noch de
politie, noch de Binnenlandse Veilig
heids Dienst (BVD) tevoren enige aan
wijzing hebben gehad over ophanden
zijnde acties van Zuidmolukkers. Een
zegsman van de BVD zei maandagmid
dag dat er enkele weken geleden alleen
geruchten zijn geweest over mogelijke
Zuidmolukse acties tegen lijsttrekkers
in de verkiezingsstrijd
Minister Van Agt noemde het 'bijzon
der merkwaardig', dat maandagavond
nog steeds geen eisen van de Zuidmo
lukkers bekend waren. Over deze eisen
gingen wel talrijke geruchten. Zo zou
den de Zuidmolukkers wensen dat de
tien Zuidmolukkers die zijn veroor
deeld wegens hun aandeel in de trein
kaping in Wijster. en de bezetting van
het Indonesische consulaat in Amster
dam. worden vrijgelaten. Brieven met
de eisen zouden onderweg zijn naar de
autoriteiten en naar verschillende per
sorganen.
In de loop van maandagmiddag hadden
de bezetters van de school in Boven
smilde ermee ingestemd, dat voedsel
werd gebracht voor de gegijzelden. Een
Zuidmolukse vrouw bracht de pakket
ten. die door de hoofdonderwijzer, die
intussen vanuit een raam onder schot
werd gehouden, naar binnen werden
gehaald. Tegen elf uur 's avonds moch
ten 110 dekens worden gebracht en een
flesje medicijnen voor een van de kinde
ren. De Zuidmolukkers weigerden 's
avonds nog voedsel in ontvangst te ne
men. Later werden er geschoten ge
hoord vanuit het schoolgebouw. Alle
contacten verliepen via de megafoon,
waarbij de Zuidmolukkers met gebaren
duidelijk maakten of zij met voorstellen
van de autoriteiten instemden.
Met de kapers van de trein bij Vries
werd pas om tien over half acht 's
avonds op deze wijze contact gemaakt.
Een politieman vroeg via de megafoon
of er voedsel moest worden gebracht.
Door te zwaaien met een witte hand
doek beduidden de kapers hun in
stemming. Vannacht was nog onduide
lijk of de kapers ermee hadden inge
stemd dat de PTT een veldtelefoonver
binding zou aanleggen met de trein. In
tussen is de elektriciteit in de trein uit
geschakeld. De stroomgeleiders zijn
naar beneden gebaald, zodat ook de
verwarming niet meer werkt.
De school in Bovensmilde heeft zelf tele
foon. maar daarvan is. na een eerste tele
foontje van de hoofdonderwijzer, die
meldde dat een brief met de eisen van de
bezetters onderweg was. geen gebruik
meer gemaakt.
De leden van de gemengde
Nederlands-Zuidmolukse commissie
die werd ingesteld na de gijzelingen ln
Wijster en Amsterdam om de proble
men tussen de Zuidmolukse gemeen
schap de Nederlanse regering te be
spreken. meldden zich maandagmiddag
op het crisiscentrum in Den Haag. Geen
enkele Zuidmolukse leider heeft intus
sen gezegd iets te weten van de achter
gronden van de kaping. President Ma-
nusama keurde de actie af.
Maandagavond laat keerde minister
Van Agt uit Assen terug in Den Haag.
Hij vertelde dat inmiddels bekend was
wie de Zuidmolukkers in de trein en de
school waren en tot welke groepering
ze behoren.
De twee gijzelingsacties begonnen
maandagmorgen vlak na negen uur Bij
het Drentse De Punt. gemeente Vries,
op de grens met de provincie Gronin
gen werd de Intercity uit Rotterdam en
Den Haag. die om 19 13 uur in Gronin
gen had moeten aankomen, tot stil
stond gebracht. Een passagier, volgens
ontsnapte gijzelaars een Zuidmolukker,
had aan de noodrem getrokken, kenne
lijk op een van tevoren nauwkeurig af
gesproken moment. Zodra de trein stil
stond, haalden hij en een Zuidmoluks
meisje stenguns uit plastic tassen.
Samen met vijf gemaskerde en zwaar
bewapende Zuidmolukkers, die langs
de spoorbaan stonden te wachten, dre
ven zij een vijftigtal van de ongeveer
honderd treinpassagiers bijeen in het
voorste treinstel. Daarbij vielen enkele
(Slot zie pagina 11 kolom 11
ruiI
Slunabel Wil EMS vla een aandelen
ruil overnemen, beurs; financiën: eeo
nomle
MIDDELBl RG-In Zeeland komt vol
gende maand de inspraak op gang rond
twee landelijke nota's, die voor deze
provincie van bijzondere betekenis
zijn. De eerste is het aanvullend struc
tuurschema electrici teilsvoorzienin
gen, waarin de plaatsen orden aange
duid waar volgens de regering kern
centrales zouden kunnen komen als er
tot Uitbreiding van dit soort centrales
in Nederland zou orden besloten: van
de twaalf genoemde plaatsen liggen er
vijl' in Zeeland: Sint-I'hilipslaml. TI10-
lett. Borsselc. Ossenisse. Batli-
Hoedekenskerke. Het tweede stuk is de
nota „landelijke gebieden", waarin de
regering beleidsvoorstellen formuleert
over de ontwikkeling, dc inrichting en
het beheer van de „groene ruimte" in
Nederland.
In Zeeland is de begeleiding van de In
spraak ove beide nota's in handen van
het provinciaal opbouworgaan, de
stichting Zeeland, die voor dat doel een
coordinator heeft anagetrokken ln de
persoon van mevrouw M Santoso De
opzet is, dal mensen, die bij de inspraak
betrokken willen worden, dat bij de
stichting Zeeland melden en ln de ver
schillende regio's lot gespreksgroepen
worden geformeerd Die manier van
werken wil men voor de discussie over
beide nota's toepassen De spreiding
van de inspraak stelt de stichting Zee
land zich als volgt voor:
voorSchouwen-Duiveland in Zienkzee:
voor Tholen en St Philips land in Tho-
len
voor de Beveianden in Goes en Borsse-
le
voor Walcheren in Middelburg en Vlls-
slngen:
voor Zeeuwsch-Vlaanderen in Oostr
burg. Terneuzen en Hulst
De bedoeling is. dat de inspraak-
groepen over beide onderwerpen drie
keer bij elkaar komen. Tijdens de eerste
bijeenkomst wordt er uitleg gegeven
over de inhoud van het aanvullend
structuurschema elcciricitelisvoorzte-
ningon en de nota landelijke gebieden
en wordt besproken op welke punten de
inspraak zich in het bijzonder zal rich
ten Die zaken worden m een tweede en
derde bijeenkmst nader behandeld.Van
de mening - of meningen - van el ke groep
gaal een rapportage naar Den Haag.
naar economische zaken wat betreft het
aanvullend structuurschema, naar de
raad voor de ruimtelijke ordening wat
betreft de nota landelijke gebieden
Beide inspraak-procedures staan los
van elkaar De stichting Zeeland streeft
naar gespreksgroepen van twintig men
sen men laat de mogelijkheid open dat
in verband daarmee ln verschillende re
gio's meer dan een gespreksgroep moet
worden gevormd
Energie
iet rijk worden over
voorlichtlngsbijecn-
seord. waarop de be-
p laats, waar eventueel kerncentrales
zouden kunnen komen is voor Zeeland
in Goes. (Prins van Oranje) op 22 juni.
's avonds om half acht.Bij de stichting
Zeeland wijst men erop. dal er in ver
hand met de vakantieperiode verzet
tegen deze datum is gerezen.„Bij het
rijk w ordt nu bekeken of het ook moge
lijk is na de vakanties, eind augustus
nog een voorlichtingsbijeenkomst over
dc kerncentrales in Goes te houden," zo
zei men. Er komen twee voorlichtings
avonden - georganiseerd door het rijk -
over dc nota landelijke gebieden in
Zeeland: op 2 juni in bet Terneuzcnsc
Zuidlandtheater, 20 uur en op 9 juni in
Goes. Prins van Oranje, ook 20 uur.
Bil de inspraak geeft de stichting Zee
land voorrang aan d hetaanvullende
Slot zie pagina 7 kolom 11
Zelfbeheersing
noodzakelijk
trieste wereldprimeur
Zuidmolukse jongeren heb
ben een complete basisschool
gegijzeld. Dat betekent dat
deze activisten het niet ont
zien kinderen voor hun ter
reurdaden te gebruiken. In hun toch al
zo verwerpelijke geweld-methodiek
vormt deze gijzeling nog weer een ex
tra dieptepunt, een minderwaardige
methode. Deze acties zullen in geen en
kel opzicht de zaak van de Zuidmoluk-
kers helpen, integendeel. Mede met het 1
oog daarop is gisteren met name via de
tv er op aangedrongen om toch vooral
terughoudendheid te betrachten bij de
beoordeling van gijzeling en treinka
ping een houding van kwaad-met-
kwaad-vergelden zou onjuist zija We
hebben de indruk dat deze oproepen zin
hadden. Wanneer men her en der de
reacties op de eerste berichten vernam,
bleek dat ze er niet om logen: ze waren
ongemeen fel. Ieder kent dat gevoel van
machteloze woede in een situatie als de
ze. een ieder kan zich verplaatsen in de
toestand van de ouders wier kinderen in
het geding zija Toch is het noodzakelij k
om daarvan afstand te nemen in de
houding jegens de Zuidmolukkers in het
algemeen: hoe afschuwelijk deze gijze
lingen ook zija er behoort met zelfbe
heersing kennis van te worden geno
men.
V an regenngskant is nu verklaard dat
er geen enkele voorkennis bestond over
deze acties. Noch de BVD noch de poli
tie hadden enig vermoeden dat er
sprake van gijzelingen zou zija In een
vroegere situatie heeft minister Van Agt
over dit werk wel eens gesproken als
'dweilen bij een open kraan': het is naar
zijn mening onmogelijk om dergelijke
terreuracüviteiten te voorkomea
Daarvoor zou een geweldig politie
apparaat nodig zijn. waarvan boven
dien de activiteiten voor een groot deel
zouden moeten
worden gencht op
deze specifieke
groep Dat achtte de
bewindsman des
tijds onmogelijk en
onjuist, een opvatting die hij nog steeds
huldigt, zo liet hij gisteren weten. Een
vrijwel sluitende controle voorafkan ei
genlijk alleen maar in een politiestaat
aldus de minister. Op zichzelf klinkt dat
plausibel, maar dat betekent toch niet
dat daarmee alle vragen zijn beant
woord. Het was bijvoorbeeld bekend dat
bepaalde groepen onder de Zuidmo
lukse jongeren een nieuwe, radikale
koers zijn ingeslagen, het was ook be
kend dat zich binnen de gelederen van
Manusama een revolte heeft voorge
daan. Bovendien kende men de houding
van sommige Zuidmolukse groepen je
gens de daders van de vorige treingijze-
üng. ze worden in bepaalde groepen als
helden en martelaars vereerd, voor
beelden voor de goede strijd. Natuurlijk
zegt nu de regenng dat er geen moge
lijkheid tot voorkennis was: ze kan
moeilijk gaan betogen dater fouten zyn
gemaakt of dat een controle heeft ge
faald Maar duidelijk is tegelijkertijd
dat deze zaak nietafgedaan kan zijn met
de eenvoudige verklaring: „We wisten er
ruets van." Er waren genoeg signalen uit
de Zuidmolukse samenleving om arg
wanend te zijn Daaraan heeft het toch
kennelijk ontbroken.
fjantlijn
i. erecht heeft het kabinet besloten om
de verkiezingen te laten doorgaan. Af
gezien van de formele moeilijkheid om
tot uitstel te besluiten: de Nederlandse
samenleving behoort er alles aan te
doen om zich niet te laten intimideren.
Wat daar m het noorden gebeurt is af
schuwelijk. maar dat betekent met dat
daardoor het hele nationale leven er
door moet worden verlamd. Dat kan
niet Dat is namelijk precies wat deze
terroristen proberen te bereiken en is
derhalve het laatste waartoe moet wor
den besloten. Ook dat is een onderdeel
van de politiek der zelfbeheersing, een
poli tiek die eerst en vooral door de rege
ring moet wonden bedreven, maar die
ook een zaak van de burgers is.
Land van vaders
en moeders
V,
an éen ding kunnen de ouders van de
gegijzelde kinderen overtuigd zijn: het
hele land leeft met hen mee Het dezer
dagen politiek zo verdeelde Nederland
is op dl t ogenblik een land van vaders en
moeders geworden, die er zich van be
wust zijn hoe erg het zou zijn als hun
kinderen in de school daarginds opge
sloten zaten met deze terroristen. En ze
begrijpen wal die ouders daarginds
moeten meemaken Het is een machte
loos meeleven, maar het is er nochtans.
En het hele land hoopt vuriglijk dat de
kinderen weer spoedig vrij zullen zijn.
Vrij en ongedeerd.
UTRECHT (ANP) - Vanochtend zal het
voltallige personeel (275) man van de
Utrechtse VMF-Stork gieterij ontslag
orden aangezegd. Deze week zal ook
de helft van het Hengelose gieterij-
personeel (130 men) hetzelfde lot on
dergaan. Begin volgende week horen
ook 125 werknemers bij de SPPM, de
fabriek voor de vervaardiging van
plastic spuitmachines te Hengelo.
anneer zij voor het laats zijn.
Dli. heeft een woordvoerder van het
VMF-concem maandag verklaard
