DOOD SOUMOKIL WERD BEGIN VAN AGRESSIEVERE Vorige treinkaping eiste drie levens Oefening en werkelijkheid Ontsnapte reizigers 1 PZC/binnen -buitenland13 Groeiende reeks acties DS. METIARY ONDERHANDELAAR IN 1975 NS-personeel mag zich niet verzetten Dienstregeling gekaapte trein Zuidmolukkers verontwaardigd over uitspraken van Volksunie RMS richt eigen crisiscentrum in DINSDAG 24 MEI 1977 UTRECHT - Alsof het ministerie van justitie had voorzien dat de treinka ping van Wijster in 1975 zirh U el eens zou kunnen herhalen, liet het in maart vorig jaar marechaussees en mariniers met pantservoertuigen oefenen hij een daartoe door de Nederlandse Spoorwe gen beschikbaar gestelde trein. Het speelde zich zonder publiek af in de zandafgraving bij Maarn in Utrecht, waar spoorrails liggen sinds de tijd dat er zand met de trein werd afgevoerd. Een amateurfotograaf, die er toevallig langs kwam, maakte voor ons deze foto. (Door Henk Dam DEN HAAG - De droevige geschie denis van de Zuidmolukse Repu bliek (RMS) is door de kaping in Glimmen cn de bezetting van de la gere school in Bovensmildc we derom onderwerp van gesprek. Im mers: de acties van de Zuidmolukse jongeren kunnen alleen worden be grepen. als men iets weet van de herkomst van hun politieke idealen. Het kruidnageleiland Ambon is klein, ongeveer zo groot als de pro vincie Utrecht. Er wonen naar schat ting 80.000 mensen Ondanks dat had het eiland een grote naam in de Ne derlandse koloniale tijd. Nergens in Nederlandse koloniën werd zoveel trouw gegeven aan het rood-wit- blauw als daar Eeuwen lang trokken Ambonese soldalen onder Neder landse vaandels op tegen andere, op standiger volkeren in de archipel Het Koninklijk Nederlands Indische Leger i KNIL), dat in 1830 werd opge richt. werd niet voor mets voor een groot deel bevolkt met. Ambonese soldaten, die bekend stonden als even trouw als moedig De capitulatie van Japan luidde het einde in van Nederlands koloniale bewind in Indonesië De Zuidmo lukse eilanden kregen m 1946 een ei gen raad. waarmee de Nederlandse regering in feite enige autonomie aan de eilandengroep verleende Deze Zuidmolukse raad nam in 1947 het besluit, „voorlopig" dan. om toe te treden tot de deelstuat Oost- Indoncsic, waartoe ook Celebes be hoorde. een van de vier grootste ei landen in Indonesië. Hel was de be doeling dat Oost-Indoncsie. samen met 15 andere deelstaten een feder ale staat zou vormen. Die federale staat, kreeg eind 1949 de soevereiniteit van de Nederlandse regering overgedragen. De deelsta ten mochten zelf hun positie in die federale staat bepalen, zo was met Indonesia's leider Soekarno over eengekomen. Soekarno zou zich niet lang aan die afspraak houden Februari 1950 kondigde hij de eenheidsstaat Indo nesië af. Met het recht op zelfbe schikking voor de afzonderlijke sta ten was het daarmee gedaan Proclamatie tip 25 april proclameerde een volks- congres, waarbij meer dan 6000 mensen aanwezig waren, de Repu- blik Maluku Selatan. Het was de aanzet tot een felle strijd met Indo nesische troepen, die een ..binnen landse opstand kwamen onder drukken". De regering van de RMS. onder lei ding van dr. Chris Soumokil. moest de wijk nemen naar de bossen van het nabijgelegen Ceram Daar werd - in ernstig verzwakte vorm - de strijd nog min of meer voortgezet In 1963 werd dr. Soumokil gepaktDrie jaar later werd hij geëxecuteerd Bloedde het verzet op de Ambonese eilanden langzaam dood. er waren buiten de eilanden zelf. ook nog grote groepen Ambonnezen de 5000 Zuidmolukse militairen van het KNIL en hun 8000 gezinsleden Deze militairen, die aanvankelijk her en der verspreid door Indonesië wa ren gelegerd werden in 1950 bij de opheffing van het KNIL voor een voor hen weinig aantrekkelijke keuze gesteld Zij konden dienst ne men in het Indonesische legeiof af vloeien naar de burgermaatschappij. Dat laatste betekende teruggaan naar de Zuidmolukse eilanden, die toenmalige premier, dr. W'. Drees, zou later spreken over „die wonder lijke uitspraak van de rechtelijke macht". Nederland kon maar één ding doen de Zuidmolukse militairen cn hun familie een ..tijdelijk verblijf' aan bieden in Nederland zelf En zo kwa men de duizenden begin 1951 in ons land. Hun aantal zou in de loop van de jaren uitgroeien tot ruim 35 000 De kampen waarin de Ambonezen werden ondergebracht, zouden in de loop der jaren verdwijnen, zo was de bedoeling en vervangen worden door woonwijken Langzaam maar zeker diende de hele groep geintegreerd te worden in de Nederlandse samenle ving. Maar dat laatste gebeurde niet. De Zuidmolukkers bleven in hun eigen gemeenschap waarbij hun ideaal, ooit een echt Vrije Zuidmolukse re publiek. hen verbond Ook nu nog. 26 jaar na de overbrenging naar ons land. zijn er veel oudere Zuidmoluk kers die geen woord Nederlands spreken. De Zuidmolukse droom werd aan vankelijk op rustige wijze via peti ties. protestmarsen en de jaarlijkse herdenking van de proclamatie van de republiek op 25 april, gepresen teerd. Daar kwam verandering in toen in 1966 dr. Soumokil. de eerste president van de RMS. in Djakarta ter dood werd gebracht Snijd In hun kampen gingen de Zuidmo lukse jongeren zich voorbereiden op een agressievere strijd. Ze trainden zich in gevechlssporten. Vooral de leden van de ..Zuidmolukse jonge ren" cn het „Zuidmolukse bevrij dingsfront" stonden te popelen om in actie te komen. De leiding van de Zuidmolukse re publiek berust, bij ir. H. Manusamu. Hij is voorstander van een „strijd met woorden in plaats van wapens". Een kleinere militante groep staat onder leiding van generaal Tamaela. die zich beschouwt als de enige echte leider van de RMS Hij tracht - zon der veel succes - langs diplomatieke weg erkenning te vinden voor het Zuidmolukse vrijheidsstreven. De geruchtmakende acties ln het verleden - te beginnen bij het in brand steken van de Indonesische ambassade direct na de executies van Soumokil - komen echter niet voort uit de gelederen van deze twee leiders. Zij werden gevoerd door jon geren. die de ouderen een ..te slappe houding verwijten Recentelijk is gebleken, dat binnen het Zuidmolukte parlement, de Ba- dan Persetuan iBS).ookeen richting bestaat die een fellere strijd voor staat. Het is de groep van ds. Metia- ri. die voorzitter is van de BS. Onder zijn leiding zou een groep Mo- lukkers onlangs contact hebben ge had met vertegenwoordigers van de republiek Vietnam. Die staat zou gewapende strijd om Ambon willen sleune in ruii voor de vestiging van een socialistische slaat aldaar Ir Manusama moet daar niets nan hebben. Op de laatste herdenking van dc proclamatie van de repu bliek. 25 aprüin de Houtrusthallen m Den Haag. leken ds Metian en ir Manusama weer verzoend. Welke machtsstrijd zich achter de scher men moet hebben afgespeeld, is ech ter nog steeds niet helemaal duide lijk ln de woning van Lokotlo in Capelle a d IJssel heeft de RMS maandag een crisiscentrum mgencht Volgens ir. Manusama zijn daar en op zijn privè-nummer in de loop van de avond veel telefoontjes binnengeko men van Molukkers die de gijzelin gen afkeuren. Ook Nederlanders belden, aldus Manusama. soms om hun medeleven te uiten, maar vaker met dreigementen Daar ben ik ech ter aa n gewend geraakt, dat icas ook bij de vorige acties zo. Ik heb ook nu geen bescherming van de politie aangevraagd tijdens de gijzelin gen van Wijsteren Amsterdam werd de RMS-president op last van justitie beivaakt door veiligheidsagenten. DEN HAAG - Er ging een schok door Nederland toen op 2 decem ber 1975 een groep van zeven zwaarbewapende Zuidmolukkers de trein tussen Groningen en Amsterdam ter hoogte van Wijster kaapte. De machinist van het treinstel werd doodgeschoten. Een tweede man, een soldaat, werd diezelfde dag nog jongeren geëxe cuteerd. „Nu zij al minstens twee doden op hun geweten hebben, is het uitgesloten de Nederlandse regering de kapers van de trein de ruimte en de vrijheid zou laten om ons land te verlaten", aldus een vastbesloten minister Van Agt diezelfde avond. Onderhandelaars Later werden onderhandelaars toege laten in de trein. Ds. Metiary, voorzitter van de Badan Persatuan. het Zuidmo lukse parlement - in ballingschap, werd een van de mensen die met een zekere regelmaat in de trein werd toe gelaten. Een belangrijke rol als bemid- De oplossing van de kaping en de gijze ling kwamen nog tamelijk onverwacht Op zondag 14 december lieten de kapers in Wijster hun gijzelaars vrij. Vijf dagen later volgde de ontknoping van de be zetting in Amsterdam De Molukkers verdwenen in de gevan genis De zeven treinkapers kregen al lemaal een gelijke straf 14 jaar gevan genis Het enige wat de Molukkers met hun acties hadden bereikt, was dat een werkgroep werd opgericht die zich speciaal zou bezighouden met de pro blemen van de Molukkers. Begin dit jaar bracht die werkgroep een eerste rapport uit. Na de kaping van de trein bij liet Drentse Wijster in december 1975 heeft de directie van de NS richtlijnen uitge geven aan het spoorwegpersoneel bij eventuele volgende terroristische ac ties. Geadviseerd werd geen verzet te plegen. Als er zou worden geschoten, zou het NS-personeel zich op de grond moeten laten vallen en zich niet verroe ren. Men zou zich niet hooghartig noch onderdanig moeten gedragen. Kritiek op voedsel, behandeling en leefomstan digheden werd niet wenselijk geacht. Op gezette tijden zou men moeten pro beren te slapen en bij toerbeurt zou wacht moeten worden gedraaid. UTRECHT (ANP) - Bij de Nederlandse Spoorwegen waren maan dagmiddag rond één uur de namen van 34 mensen genoteerd die uit de gekaapte trein waren vrijgelaten of ontvlucht. Later wer den de namen genoteerd van nog eens acht mensen die uit de trein kwamen. Het is niet duidelijk of ze na de eerste 34 reizigers zijn gevlucht of vrijgelaten Bij de NS vermoedt men echter, dat ze tege lijk uit de trein zijn gekomen maar ze zich niet onmiddellijk hebben gemeld De vrijgelaten of ontvluchte reizigers zijn H Luit Schippersintemaat. Gronin gen. W Drooster. 18 jaai Gouda. M. Loskamp. 32 jaar. Hilversum H Brug- geman. 21 jaar. Zwolle. F M J Rietdijk-Visser. 63 jaar. Wezep. H Lettre-Bootsman. 56 jaar. Voorburg: G. Lefeber 49 jaar. UsserbroekG J van der Meer. 17 jaar. Groningen. C A van Bremen. 18 jaar. AmersfoortR Mun sterman. 18jaar, Assen. H. E J van der Veen-Westinga. 58jaar. Steenwijk. Peet. 57 jaar. GroningenA. P. Weringa. 52 jaar. Groningen: H. Peet. l3jaar. Gro ningen: J. P A. Jorritsma. 24 jaar. Gro ningen: F vanderWalle.46jaar. Ede. C. Ai Soetenhorst. 60 jaar. De Wijk, E. Willemsen-van den Berg, leeftijd onbe kend. Heerde. A. Willemsen. 7 jaar. Heerde. J L Suiyker. 27 jaar. Hilver sum. K Turksema. 20 jaar, Smilde: A Boersma. 63 jaar, Gouda: H. Boersma- Pool. 60 jaar. Gouda. P Smak, leeftijd onbekend. Landsmeer: H van der Deen. leeftijd onbekend. Renkum, J. Bos. leef tijd onbekend. Assen: F Smppe. leeftijd onbekend: D A Elzas. leeftijd onbe kend. Groningen. M Juffer. 23 jaar. Kampen H. van Grafhorst, 20 jaar. Kampen. A A Luit. 50 jaar. Amster dam. D Smit. 13 jaar. GroningenP J Holzscherer. 41 iaar. Hazerswoude. H J. Af. Jansen, leeftijd onbekend. Raalte. De acht later in de middag genoteerden Af. A. Dorgelo 125). Groningen. P Harms '451. Rotterdam: R. Kanthuis >12). De Bilt. J J P van der Knaap '381. Blari- cum. W Meinster '291. Apeldoorn. K. Prins 138 K Yde. J P Smit '24). Gronin gen. J Vetzo '521. Utrecht. De machinist en de conducteur van de trein zijn respectievelijk de heer G ter Woord uit Zwolle en de heer D. Barger- bos uit Den Haag. Zij zijn bij het begin van de gijzeling uit de trein gezet en daarna overgebracht naar het politie bureau in Groningen. Daar werden zij - evenals de vrijgelaten reizigers - ver hoord De Russische constitutionele com missie heeft maandag haar goedkeu ring gehecht aan hel ontwerp voor een hervorming van de Russische grondwet, zo is bekendgemaakt door radio Mos kou. Voorzitter van de hervormings commissie is de Russische partijleider Leonid I Brezjnew Bij de stakingsgolf in februari jl. waarbij ruim 37 000 werknemers be trokken waren, zijn in totaal 228 000 werkdagen verloren gegaan, aldus het CBS De meeste mandagen '75 000) gin gen verloren in de transport-, opslag- en communicatiebedrijven, daarop volgde de bouw met 54 000 verloren mandagen In totaal werd in 2132 bedrijven ge staakt. DEN' HAAG (ANP) - Het Landelijk Ac tiecomité Zuidmolukkers (LAC) dis tantieert zich 'met diepe verontwaar diging' van de pogingen van de Neder landse Volksunie om de Zuidmoluk kers 'voor hun racistische politieke karretje te spannen.' Volgens het actiecomité heeft de heer Glimmerveen deigelijke uitlatingen gedaan in de televisiezendtijd van de NVU op 20 mei. Het LAC Doet een drin gend beroep op de verantwoordelijke Nederlandse autoriteiten om hethaling te voorkomen De eigenaar van hotel-restaurant 'Poort van Kleef in Utrecht waar voor van avond een politieke bijeenkomst van de Nederlandse Volksunie was gepland, heeft na overleg met de gemeente Utrecht besloten geen ruimte aan de NVU ter beschikking te stellen „Ik heb een klassezaak en ik wil dan ook alleen mensen met klasse en geen rotzooi'zo zei de eigenaar maandag Hij was door enkele telefoontjes tot de ontdekking gekomen dat er mogelijk moeilijkheden zouden komen. Hij wist niets af van de gevechten die er bij een NVU-bijeenkomst, in Arnhem zyn ge weest, ..Ach. ik ben a-politiek en over dat soort zaken lees je in de krant gemakkelijk heen. nietwaar Activiteiten rond verkiezing ook in Zeeland afgelast VLISSINGEN - De meeste verkiezings bijeenkomsten en andere activiteiten in Zeeland zijn maandag afgelast in verband met de gijzelingsacties. CDA- bijeenkomsten in Vlissingen. Bigge- kerke en Kapelle gingen maandaga vond niet door. Ook in de komende da gen zullen geen of nauwelijks activitei ten meer worden ontplooid. Een fo rumbijeenkomst in de MTS in Vlissin gen gaat vandaag - dinsdag - niet door. Het campagneteam van D'66 liet maan dag weten dat straatacties, die evenals het forum voor vandaag waren gepland zijn afgelast. Wel gaat woensdagavond de verkiezingsbijeenkomst in de statio nsrestauratie in Middelburg door. Als de gijzelingsacties dan nog voortduren zal die bijeenkomst een sober karakter dragen De PvdA. de WD en het CDA lieten weten geen activiteiten te later doorgaan. Een bijeenkomst van het GPV in Temeuzen. met lijsttrekkei Verbrugh ging maandagavond wel door VERBRUGH (GPV): Minder bang voor teveel politie dan teveel terroristen TERNEUZEN - „Uil de nieuwe kaping en gijzeling blijkt dat wc minder be vreesd moeten zijn vooreen teveel aan politic dan voor een teveel aan onge controleerde terroristen." Dit zei maandagavond GPV- lijsttrekker dr. A. J. Verbrugh op een openbare verkiezingsbijeenkomst van zijn partij in Temeuzen. Hij reageerde daarmee kort op de gijze lingsacties van Zuidmolukkers in Glimmen en Bovensmilde. Tevoren had de heer P. Roose. voorzit- ter van dc GPV-kiesvereniging voor groot Temeuzen betoogd dat de re cente gijzeUngen een 'wonde plek in het Nederlandse volksleven' blootleggen Hij sloot met uit dat een aantal poli tieke partijen de campagnes heeft ge staakt omdat, nu minister Van Agt moei optreden als minister van justitie, 'het competitie-element ontbreekt" POLITIE ZEELAND EXTRA ATTENT VLISSINGEN - „Wij zijn extra attent. Meer niet" Aldus verklaarde desge vraagd overste VV. D. Lanting van de rijkspolitie in Zeeland naar aanleiding van de gijzelingen in Bovensmilde en Onnen. Woordvoerders van de gemeentepolitie te Vlissingen en van de meldkamer van de rijkspolitie in Middelburg deelden desgevraagd mee. dat geen extra patrouille-activiteiten worden onder nomen. Commissaris D. van Ooijen van de Mid delburgse politie wilde geen antwoord geven op de vraag of zijn korps ver hoogde activiteiten aan de dag legde .Daar wens ik geen enkel commentaar op te geven en daarmee is deze zaak dus afgehandeld,' aldus de Middelburgse politiecommissaris. bezet waren door troepen van het In donesische leger. De militairen klampten zich aan hun laatste strohalm vast; het militaire contract, waarin stond dat ze uit het leger ontslagen zouden worden op de plaats die zij zelf mochten bepalen De Zuidmolukkers wilden worden gebracht naar het toen nog niet be zette Ceram. of naar Nieuw-Gumea Maar dat wilde Soekarno met. en de Nederlandse regering zat voor een moeilijk parket Er kwam uiteindelijk een kort gedmg van Rechtszaak De Nederlandse rechter stelde dc Zuidmolukse eisers in het gelijk. De Daarmee waren de plannen van de Mo lukkers. om vanaf Schiphol met hun gij zelaars het land te verlaten, doorkruist Het was het begin van een lange gijze ling van in aanvang meer dan 50 passa giers. Van hen konden er later nog veer tien ontsnappen. Twee dagen na de treinkaping stormde een groep zwaarbewapende Zuidmo lukkers het Indonesische consulaat in Amsterdam binnen Daarbij vielen vier gewonden, van wie er ten slotte één zou overlijden. Koortsachtig werd in het cri siscentrum in Den Haag gezocht naar een oplossing van het conflict Maar in die eerste dagen weigerden de bezetters elk contact. Bij Wijster werd een derde man gexecuteerd. De lijken van de drie slachtoffers mochten niet worden ge borgen De Molukkers schoten op alles wat zich in de buurt van de trein bevond. Langzaam aan werd er meer contact mogelijk. De Molukkers gaven verkla ringen uit over het doel van hun bezetr ting' de door hen voorgestane Vrije Re publiek der Zuidmolukken. delaar kreeg ook mevrouw Soumokil uil Smilde. de weduwe van mr. dr. Chris Soumokil. de ex-president van de Republiek der Zuidmolukken. Ook ir. Manusama. president van de Zuidmolukse republiek, probeerde de jonge Zuidmolukkers tot rede te bren gen Langzamerhand kregen de steeds fre quenter optredende onderhandelingen succes Hel. werd de Zuidmolukkers duidelijk dat de Nederlandse noch de Indonesische regering zou ingaan op hun eisen De eerste mensen die maandagochtend uit de trein toerden vrij gelaten. vertrekken per bus naar Groningen. Een Zuid-Molukse vrouw sociaal werksteri brengt voedsel en drinken naar de school, geassisteerd door enkele jongeren. De meest geruchtmakende acties van Zuidmolukse jongeren zijn - in chrono logische volgorde: - In 1966. na de dood van Soumokil - stichtten een aantal Zuidmolukkers brand in de Indonesische ambassade in Den Haag. De schade was aanzienlijk, maar er waren geen doden te betreuren Eén dode viel toen 33 leden van de Zuidmolukse jongeren in 1973 de ambtswoning van de Indonesische am bassadeur in Wassenaar bezetten De op wacht staande agent J Molenaar werd doodgeschoten De actie werd gehou den om de op bezoek naar Nederland komende Soeharto te dwingen met Ma nusama te praten Toen deze cathego- risch weigerde, gaven de bezetters zich over - De Indonesische luchtvaartmaatr schappij Garuda was het volgende doel van de jongeren, dre in april 1974 brand stichtten m het kantoor van Garuda in Amsterdam Een nacht later drongen Zuidmolukkers het huis van de Indone sische consul-generaal in Amsterdam binnen, maar zonder succes; hij was niet thuis. - In de zomer van 1974 bestormden Zuidmolukse demonstranten het Vre despaleis in Den Haag. om zo hun woede te koelen over het feit dat de Haagse politie hen de doortocht naar de Indo nesische ambassade belette. Schade: een half miljoen gulden - April 1975 werd bekend dat militante Zuidmolukkers het plan hadden om pa leis Soestdijk te bezetten Door tijdig ingrijpen van de justitie kon dat worden voorkomen - Drie doden kostte de trainkciping bij Wijster. die van 2 tot en met 14 december 1975 duurde. Nog eens een dode was hel resultaat van de bezetting van het In donesische consulaal rn Amsterdam. Deze bezetting liep op 19 december af. Voorlichtingsman H G Holtus van het ministerie van justitie wilde met veel kwijt over die in het geheim gehouden oefening. Hij zei ..Uiteraard was er geen enkel verband met de treinkaping die nu in het Noorden plaats heeft Nie mand kon voorzien dat de geschiedenis zich zou herhalen. Het is wel zo dat er verschillende groepen van mariniers, rijkspolitie en marechaussee die zich met terreurbestrijding bezighouden, dit soort acties in een oefenschema opne men. De ervaringen die bij Wijster wa ren opgedaan konden in Maam in de praktijk worden uitgewerkt Die ver se hiliende eenheden oefenen geregeld in militaire vaardigheid om op alles te zijn voorbereid. Maar aantallen van eenhe den ga ik niet noemen En evenmin wil ik kwijt hoe de oefeningen daar precies zijn uitgevoerd. Dat zou ik in maart vo rig jaar ook niet hebben gedaan UTRECHT (ANP) - De trein, die mo menteel stilstaat ten zuiden van On nen, is een gecombineerde intercity die maandagochtend vroeg vertrok uit Rotterdam en Den Haag. De treinstel len werden aan elkaar gekoppeld in Utrecht. De vertrektijden van de betrokken in tercity waren ais volgt Den Haag 6 28 uur. Rotterdam 6 38 uur. Utrecht 7.21 uur. Amersfoort 7.38 uur. Zwolle 8.14 uur pii Assen 8 56 uur De trein had om 9.13 uur moeten aankomen in Groningen Leden van de Mobile eenheid van de Rijkspolitie bespreken de situatie aan de hand van kaarten in het gebied rond de trein.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1977 | | pagina 13