1CIALE ZEEUWSE COURANT
ZAMBIA IN STAAT VAN
OORLOG MET RHODESIE
I
Strategie tegen een
dreigend energietekort
Westerterp wil vaste oeververbinding
bij de kabinetsformatie geregeld zien
Na Britse waarschuwing voor aanval op ZAPU-kampen
Openbaar ministerie Amsterdam
wil verbod van de Volksunie
eKKer
Konsumenten
Kontakt wil
lagere prijs
koffie
IN NOTITIE AAN DE FORMA TEUR
Bij onderzoek
Bossche moord
Belg gedood
HEMELVAARTSDAG
'N GRANDIOZE
BLOEMENSHOW
Langevielesingel
Tel.- (0118
I
bloemh entmncantniiii
220e jaargang no. 210
Dinsdag 17 mei 1977
JOHANNESBURG - De Zambiaanse president Kaoenda heeft zijn land in staat van oorlog ver
klaard met het buurland Rhodesië na een waarschuwing van de Britse regering. In een brief aan
Kaoenda deelde de Britse minister van buitenlandse zaken Owen mee, dat Rhodesische troepen
van plan zijn om de opleidingskampen van de strijdkrachten van de Zapu in Zambia aan te vallen.
Zapu, Volksorganisatie van Zimbabwe, is een ondergrondse nationalistische beweging, die strijdt
voor een zwarte meerderheidsregering.
Na de echtheid van de brief persoonlijk
bij premier Cabaghan te hebben gever
ifieerd, gaf Kaoenda de strijdkrachten
opdracht alle Rhodesische vliegtuigen
die boven het land vliegen, neer te ha-
bië een „ongeëvenaarde uitdaging van
het gezag van de Verenigde Naties
Ondanks tal van resoluties wordt dit
voormalig mandaatgebied van de VN
nog steeds bestuurd door Zuid-Afrika.
Opsplitsing
Tegelijkertijd deed Kaoenda een beroep
op bevriende landen wapens te sturen
en riep de regeringen van Engeland en
Amerika op de oliemaatschappijen er
van te weerhouden dat zij olie leveren
aan Rhodesië.
VN-Conferentie
Kaoenda's bekendmaking viel samen
met een conferentie van de Verenigde
Naties over zuidelijk Afrika, die maan
dag in de Mozambiquaanse hoofdstad
Maputo is begonnen. De conferentie
wordt bijgewoond door vertegen
woordigers van zeker tachtig landen,
onder wie de leiders van de bevrij
dingsbewegingen van Zuid-Afrika,
Namibië en Rhodesië, die de gelegen
heid krijgen om te spreken met Andrew
Young, de Amerikaanse ambassadeur
bij de Verenigde Naties. Young brengt
na afloop van de bijeenkomst, die
wordt georganiseerd door de dekoloni-
satiecommissie van de VN, een particu
lier bezoek aan Zuid-Afrika, ondanks
de protesten van de regering-Vorster.
Young heeft eerder deze week de Ame-
ai
inwijding
onvoldoende
sterker
Minister Van Agt vindt een regering
PvdA/CDA sterker dan WD/CDA.
asbest
topploegen
Een keur van topploegen komt donder
dag naar het zaalhandbaltoemooi in
i Goes.
weerga
Het rennersveld van het avondcriterium
in Kloosterzande kent zijn weerga in
Zeeland niet.
einde
De NCRV beëindigt de tv-serie 'Onder
behandeling', radio- en televisiepro
gramma's: strip
baggervloot
Bos en Kalis bouwt mee
kaanse baggervlool
cièn/cconomie
rikaanse ambassadeurs in Afrika het be
leid van president Carter uiteengezet
ten aanzien van de blanke minderheids
regeringen in Zuid-Afrika en Rhodesië.
Zijn standpunt werd eerder deze week
door de Amerikaanse vice-president
Mondale onder woorden gebracht.
Mondale zei in Lissabon, in het kader
van zijn rondreis langs de Europese
hoofdsteden, dat het voor „Zuid-Afrika
van levensbelang is dat het zijn apar
theidspolitiek opgeeft". Dit standpunt
zal Mondale ongetwijfeld naar voren
brengen in zijn gesprek a.s. donderdag
Waldheim zei voorts dal de VN niet zul
len toestaan dat Namibiwordt opge
splitst in semi-aulonome stamgebie
den, maar verlangen dat het gebied als
één geheel onafhankelijk wordt. Vol
gens de VN-secretaris-generaal is het
beleid van Zuid-Afrika gericht op de
verdeling van Namibi'in afzouderlijke
gebieden voor Afrikaanse stammen,
blanken en kleurlingen, met zelfbes
tuur voor elke ethnische groep en een
overkoepelend landsbestuur, waarin
elke groep het recht van veto heeft.
Kurt Waldheim. de secretarisgene
raal van de VN. heeft op de conferentie
in Maputo in zijn openingstoepsraak
Rhodesië beschuldigd van agressie
tegen de buurlanden Zambia, Mozam
bique en Botswana. „De bedreiging van
de internationale vrede en veiligheid is
verergerd door herhaalde daden van
agressie die Smith gepleegd heeft tegen
het grondgebied van aangrenzende Af
rikaanse staten", aldus Waldheim.
Waldheim noemde de situatie in Nami-
DEN HAAG (ANP) - Het Konsumen
ten Kontakt, consumentenorganisa
tie van onder meer de vakcentrales
en de Vara, heeft in een brief aan
minister Lubbers van economische
zaken aangedrongen op een verla
ging van de koffieprijs.
De koffieprijs kan volgens het Kon
sumenten Kontaktom twee redenen
spoedig omlaag. De eerste reden is,
dat de prijzen op de internationale
termijnmarkten de afgelopen weken
sterk zijn gedaald. De afgelopen we
ken bedraagt de daling van de we
reldmarktprijzen ongeveer een
kwart.
Omgerekend per pak koffie van 250
gram zou die daling neer neer moeten
komen op een prijsverlaging van 1
gulden en 30 cent per pak. De tweede
reden is volgens het Konsumenten
Kontakt, dat de koffie in ons land op
dit ogenblik eigenlijk minstens een
gulden te duur is als gevolg van het
inconsequente en rammelende prij-
zenbeleid. dat het ministerie van
economische zaken heeft gevolgd
De Consumentenbond heeft haar
Europese zusterorganisaties opge
roepen om gezamenlijk over te gaan
tot een Westeuropese actie tot min
der gebruik van koffie. Minder koffie
kopen is volgens de Consumenten
bond de enige manier om de koffie
prijs terug te brengen tot een aan
vaardbaar niveau.
Het filmpje van
zaterdagavond
Er is weer eens een kleine
tv-opschudding in Nederland:
de Vara heeft zaterdagavond
'satirisch' genoemd
filmpje uitgezonden over cor
ruptie bij de politie, dat nogal
felle reacties heeft opgeroepen. Kenne
lijk is het 'scherm' nog altijd in staat om
allerlei groepen in beweging te brengen.
Destijds, na de explosie over de ge
ruchtmakende uitzending "Beeldreligie'
in de serie 'Zo is het toevallig ook nog
eens een keer" betoogden velen dat een
dergelijke uitbarsting zich wel niet meer
zou herhalen. „De kijkers weten van nu
af aan," zo redeneerde men toen, „dat zij
kunnen worden geconfronteerd met op
vattingen, waarover zij zelf in hun eigen
vrienden- en kennissenkring het wel
licht niet zouden wagen een woord te
uiten." De Amsterdamse hoogleraar
Daudt had daarover echter zijn twijfels»
In een in 1966 verschenen boekje be
toogde hij dat heftige reacties mogelijk
blijven. Tv-uitzendingen worden door
miljoenen op één en hetzelfde tijdstip
bekeken, ze gaan er 'voor zitten'. Een
dergelijke kijksituatie heeft tot gevolg
dat de werking van een tv-uitzending
sterker is dan van een krantebericht,
dat over hetzelfde onderwerp handelt,
aldus Daudt. De ervaringen met het
filmpje van zaterdagavond geven hem
alsnog gelijk. Een in dezelfde geest ge
tekende cartoon - een spotprent in een
krant - zou vermoedelijk weinig of geen
reacties hebben opgeroepen.
Vrc
JAARLIJKSE STIJGING OLIETEKORT IN JAREN '80
fiantlijn
'Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Er zijn maar weinig mid
delen om het energietekort dat de we
reld voor de jaren '80 bedreigt, te voor
komen. De belangrijkste: krachtige
ontwikkeling van alle beschikbare
energiebronnen, vervanging van aar
dolie door andere energiedragers en
vermindering van de groei van het
energieverbruik. Een dergelijke stra
tegie vereist grote inspanning, die een
aanlooptijd van ten minste tien jaar
heeft. Tegen 1980 moet de uitvoering
VAN AGT: „ONDERZOEK GAANDE"
DEN HAAG (ANP) - Het openbaar mi-
nisterie in Arasterdam vindt dat het
geen in het verleden en ook onlangs
rond de Nederlandse Volksunie is ge
beurd aanknopingspunten biedt om
van de rechtbank te vorderen dat zij de
rechtspersoon of rechtspersonen als
verboden aanmerkt en ontbindt. Ook is
er een strafrechtelijk onderzoek
gaande naar aanleiding van op dezer
dagen aangeplakte verkiezingsbiljet-
tcn voorkomende uitlatingen, die, naar
het oordeel van het openbaar ministe
rie, aanzetten tot discriminatie van
mensen wegens hun ras.
Dit heeft minister mr. Van Agt (justitie)
maandag meegedeeld in antwoord op
schriftelijke vragen van de tweede
kamerleden Kosto en Molleman (pvda).
De minister zegt in het antwoord dat het
adrukken van een runen-teken, gelijk
aan het door een divisie van de Waffen
SS als symbool gebruikte, en het ver
spreiden van pamfletten met dat teken,
op zich zelf niet een strafbaar feit is. Op
de pamfletten staat niets over de bete
kenis van het gebruikte teken. Het oor
deel van het openbaar ministerie dat er
aaneüding is de rechtbank te vragen de
NVU als verboden aan te merken en te
ontbinden is gegrond op de resultaten
van het onderzoek dat is ingesteld naar
aanleiding is de rechtbank te vragen de
leden van de NVU die op 29 maart dooi
de rechtbank in Rotterdam totstraf zijn
veroordeeld alsmede naar aanleiding
van de gedragingen van de voorzittel
van de Unie in 1972 die in december 1975
wegens beledigende uitlatingen over
groepen wegens hun ras werd veroor
deeld. Bij de vordering aan de recht
bank zal hetopenbaar ministerie ook de
feiten betrekken die zich na het afslui
ten van het onderzoek hebben voorge
daan.
tv-uitzending
Het Nederlands Auschwitz Comité
vindt een verbod van de Nederlandse
Volksunie vóór 20 mei dringend ge
wenst in verband met dc racistische en
dus onwettige doelstellingen en propa
ganda van deze partij. Dit staat in een
telegram dat het comité minister Van
Agt (justitie) heeft gestuurd. De datum
20 mei noemt het comité, omdat dc Ne
derlandse Volksunie dan een
televisie-uitzending heeft.
Ria Beckers, lijsttrekker van de PPR, is
tegen een verbod van de Nederlandse
Volksunie. Dat verklaarde ze tijdens een
druk bezochte verkiezingsavond van de
PPR in Nijmegen. Een verbod van de
Nederlandse Volksunie zou een schen
ding van heigrondrechtop vrijheid van
vergadering inhouden. Bovendien zou
met een verbod het racisme onder
gronds gaan en dus oncontroleerbaai
worden.
Ria Beckers is van mening dat men
meer acht moet slaan op de achter
grond waarvan de uitspraken van
Glimmerveen een uiting zijn. Zij heeft
tijdens haar campagne duidelijk vast
gesteld dat de kloof lussen bijvoor
beeld Surinamers en Nederlanders
steeds groter wordt aldus de PPR-
I ijst trekker. Zij wil dan ook zo zei zij,
grotere aandacht van het welzijnswerk
voor gediscrimineerde groepen. Over
igens is zij wel van mening dat de racis
tische uitspraken van de Nederlandse
Volksunie stratbaar moeten zijn.
flink zijn gevorderd en daarom moet er
nu mee worden begonnen.
Aldus enkele aanbevelingen van de in
ternationale studiegroep inzake alter
natieve energiestrategie, die na een on
derzoek in 15 landen een rapport heeft
uitgebracht. Zij concludeert dat de aar-
dolieproduktie vermoedelijk tussen
1985 en 1995 niet meer aan de groeiende
vraag zal voldoen, zelfs ai zou de ener
gieprijs anderhalf maal zo hoog zijn ais
nu. Ook als de overheden een krachtig
besparingsbeleid voeren, zal de vraag
naar energie blijven stijgen.
De toeneming zal steeds meer moeten
worden gedekt door andere energie
bronnen dan aardolie, die dan zou moe
ten worden gereserveerd door „edeler"
toepassingen dan verbranding. De
voortgaande verbruiksgroei vereist dat
alle energiebronnen met de grootste in
spanning moeten worden ontwikkeld.
De omschakeling naar een minder van
aardolie afhankelijke wereldeconomie
moet nu beginnen. De ontwikkeling van
andere bronnen vergt vijf tot tien jaar.
De behoefte aan deze bronnen zal tegen
het eind van de jaren '80 snel stijgen.
Elektriciteit uit kernenergie kan vol
gens de studiegroep een belangrijke bij
drage leveren aan de wereldenergie
voorziening. Voorwaarde daartoe is dat
kernenergie op grote schaal kan worden
ingevoerd. Van kernfusie wordt voor het
jaar 2000 geen rol van betekenis ver
wacht. Er is voldoende steenkool om in
belangrijke mate in de toekomstige we
reldenergiebehoefte te voorzien. Maar
het gebruik van steenkool vergt ingrij
pende ontwikkelingen, zowel bij de pro
ducenten als bij de gebruikers.
Duur transport
De wcreldreserves aan aardgas zijn
zeer groot, maar het transport naar de
belangrijkste landen die gas nodig
zouden hebben, vereist een uitgebreid
en kostbaar vervoerssysteem. Hoewel
andere fossiele brandstofvoorraden als
teerzanden, zware olie en oliehoudende
leisteen, zeer groot zijn, zullen die
waarschijnlijk slechts in geringe mate
bijdragen aan de wereldenergievoor
ziening in deze eeuw. Ook bronnen als
zon, wind en golfslag zuilen voor 2000
in totaal nog geen groot aandeel kun
nen leveren.
Na 1985
In de meeste studies, zo concludeert het
rapport, wordt ervan uitgegaan dat de
energiebalans sluitend kan worden
gemaakt door invoer van meer aardo
lie. Daardoor worden tekorten van na
1985 versluierd. En als die al worden
gezien, wordt de verontrusting terzijde
geschoven met de opmerking: „Tegen
die tijd is er wel weer iets anders". Dat
laatste ziet de studiegroep niet opda
gen in de naaste toekomst.
Wat zij wel ziet, is een ontwikkeling dat
het olietekort in de jaren '80 jaarlijks
stijgt. Omstreeks 2000 zal dit totaal per
jaar bijna een miljard ton zijn. dat is
even veel als 15 procent van het huidige
wereldenergiegebruik. Dit tekort komt
er zelfs wanneer de huidige steenkool-
produktie wordt verdubbeld, de bij
drage van kernenergie wordt verder-
tienvoudigd, de toeneming van het aar-
doliegebruik wordt gehalveerd en de
prijs van olie met 50 procent stijgt.
Als Saoedi-Arabië tot de slotsom komt
dat de olie in de bodem waardevoller is
dan geld, en jaarlijks niet meer wil pro
duceren dan op dit ogenblik, zal het
olietekort aan het begin van de jaren '80
ontstaan. Bij een verdubbeling van de
huidige produktie uit dat land zal het
tekort ongeveer acht jaar later optre
den.
Prof. Carroll L. Wilson van het Massa
chusetts Institute of Technology (VS),
die de leiding van de studiegroep had.
zei: „Het Westen moet de groei van het
energieverbruik drastisch beperken en
op grote schaal overgaan van aardolie
op andere energiebronnen. Deze maat
regelen zullen het karakter moeten
dragen van een oorlogsinspanning.
Gebeurt dit niet, dan zullen de gevol
gen voor de wereld catastrofaal zijn".
Het rapport is maandag aan minister
Lubbers (economische zaken) over
handigd.
roeger was dat anders. In het voor-
televisietijdperk deden zich namelijk
wel nationale opschuddingen voor naar
aanleiding van prenten in een krant, al
thans in het buitenland. Het klassieke
voorbeeld daarvan ïsde 'petrol-cartoon'
van de tekenaar Philip Zee, die in 1943 in
het Engelse miljoenenblad Daily Mirror
verscheen. De tekening stelde een om
zijn leven vechtende zeeman voor, zich
bij hoge zee vast
klampend aan een
vlot, een overle
vende van een tor
pedering. Voor die
dagen was het een
angstaanjagende prent, die vooral de
horreurs van de duikbootoorlog onna
volgbaar aangaf. Het bittere effect zat
met name in het bijgevoegde onder
schrift, een simpel citaat uit een officiële
mededeling: „De benzineprijs is metéén
penny verhoogd." Deze tekst sugge
reerde naar het oordeel van velen dat
kwalijke figuren winst maakten ten
koste van getorpedeerde zeelieden. Er
ging een storm van verontwaardiging
op met name in het regeringscentrum
en de Mirror werd er van beschuldigd de
vijand te hebben geholpen. In het lager
huis werd zelfs verhit over de vraag ge
debatteerd of de krant moest worden
verboden. Zover kwam het overigens
niet. Niettemin, een krant, een politieke
tekenaar had de Britse natie in grote
opschudding gebracht
He,
.et ziet er naar uit dat in deze tijd de
tv deze 'schokkers'-rol van de dagblad
pers heeft overgenomen. Een voorbeeld
daarvan uit eigen land: toen destijds de
psycholoog Hueting voor de tv de be
schuldiging uitte dat Nederlanders oor
logsmisdrijven hadden gepleegd in In
donesië, stond het hele land in vuur en
vlam. Dagen eerder echter waren de
zelfde beschuldigingen afgedrukt in een
krant, maar niemand had toen gerea
geerd. Dat gebeurde pas nadat de tv -
overigens naar aanleiding van kranten-
bench ten - de man op het scherm had
gehaald. Men zou nu menen dat de tv-
makers zo langzamerhand wel op de
hoogte zijn van deze 'publiekseffecten'
en dat ze die ook wel in htm werk incal
culeren, zeker in een zo overgevoelige
periode als de verkiezingstijd. Dat blijkt
echter niet het geval. De Vara heeft nu
haar verontschuldigingen aangeboden.
Begrijpelijk en terecht. Het ging om een
vertoning, waaraan elke spitsvondig
heid en speelsheid ontbraken: kwalita
tief was het filmpje ver beneden de
maat Deze omroep had beter moeten
weten.
KABINET-DEN UYL
TOONDE OP DIT
PUNT „WEINIG
DAADKRACHT"
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - Minister Westerterp van
verkeer en waterstaat zal er bij de ka
binetsformateur op aandringen om in
het kader van de kabinetsformatie te
i besluiten tot aanleg van de vaste oe-
ververbinding over en onder de Wes-
loiscliclde. Hij zal dat doen door mid
del van een schriftelijke aanbeveling,
1 de „notitie aan de kabinetsformateur",
die alle demissionaire bewindslieden
indienen als na de verkiezingen van 25
mei pogingen zullen worden onderno
men om de regeringstafel aan het Bin
nenhof overeenkomstig de uitslag be
zet te krijgen.
De demissionaire bewindsman van ver
keer en waterstaat vindt dat het
kabinet-Den Uyl op het punt van de de
finitieve besluitvorming over de aanleg
van de vaste oeververbinding een ern
stig gebrek aan daadkracht in de schoe
nen kan worden geschoven. Hij ervaart
het persoonlijk als bijzonder teleurstel
lend dat de regering het licht nog niet op
groen heeft gezet, te meer daar naar zijn
oordeel alle beletselen zijn weggeno-
De heer Westerterp hecht in dit verband
veel waarde aan de herhaalde uitspra
ken van de volksvertegenwoordiging,
die allemaal pleitten voor een zo spoe
dig mogelijk begin van de bouwwerk
zaamheden tussen Kruiningen en
Perkpolder. even westelijk van de vaar
route van de veerdienst. Een ander as
pect dat erop aanstuurt dat nog dit jaar
moet worden begonnen vindt de minis
ter de steeds kritieker wordende situa
tie met de veerboten op de Westerschel-
de. Zoals bekend, moet bij een verder
langdurig uitstel van de bouw van een
vaste verbinding tussen de
Westerschelde-oevers rekening worden
gehouden met de bestelling van een
nieuwe boot In een vraaggesprek met
deze krant over aangelegenheden die
van belang zijn voor het zuidwesten van
hetland en die te maken hebben met het
departement van verkeer en waterstaat
zei de minister het getreuzel over de oe
ververbinding onderhand meer dan beu
te zijn.
Op de vraag waar het uitblijven van dat
steeds genoemde „groene licht" in Den
Haag nu precies op terug te voeren is,
laat de heer Westerterp de naam van
zijn collega van financiën, Duisenberg,
vallen: „Het is duidelijk, dat voor de
aanleg van de vaste oeververbinding
geen beroep op de rijksbegroting vereist
is. De heer Duisenberg blijkt toch nog
bedenkingen te hebben tegen een be
slissing op dit moment, omdat hij het
beroep dat men op de Nederlandse ka
pitaalmarkt zal moeten doen niet los wil
zien van het beroep dat de overheid zelf
jaarlijks op die kapitaalmarkt doet",
In de stem van de heer Westerterp
(CDA) is een zekere bevreemding te be
speuren over die halsstarrigheid van
zijn PvdA-collega, te meer omdat begin
dit jaar tussen de departementen van
verkeer en waterstaat en financiën
overeenstemming is bereikt om de
Slot zie pagina 7 kolom 5)
DEN BOSCH - De politie van Den
Bosch is van mening een zeer moeilijk
onderzoek tegemoet te gaan in dc
moord op de 27-jarige H. van Deume uit
Den Bosch. Ondanks een intensief on
derzoek is de Bossche politie nog geen
stap verder gekomen bij de oplossing
daarvan. De man werd in de nacht van
zondag op maandag in de binnenstad
gevonden. Hij bleek in het hoofd te zijn
geschoten en daarna te zijn overleden.
Ruim twee uur later stierf onderaan een
dijk langs de Waal in de gemeente Haaf-
ten vlak bij Den Bosch de 18-jarige Belg
A. Goret. Hij werd in het onderlichaam
geraakt door een politiekogel Het
slachtoffer wekte de indruk dat hij een
viertal Bossche politiemannen be
dreigde met een vuistvuurwapen. Later
bleek het een klein model polstas te zijn.
De man werd achtervolgd door agenten
die de moord onderzochten. Hij reed
met grote snelheid en gedoofde lichten
door de stad.
Van Deume werd omstreeks drie uur in
de binnenstad van Den Bosch gevon
den. Vlak bij het lichaam vond de politie
drie kogels. Volgens politiecommissaris
Kosters gaat men ervan uit dat de man
ter plaatse is neergeschoten.