PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
UC-ALMELO TOE
AAN UITBREIDING
KLM-cockpitbandj e
naar fabriek in VS
Gs van Zeeland leggen ook tracé voor
leidingenstrook in De Poel ter visie
kleintjes
Lubbers deelt conclusie mee aan de kamer:
KWF HEEFT HALF
MILJOEN LEDEN
BRITS INITIATIEF RH ODES IE
vandaag
106 SLACHTOFFERS GEÏDENTIFICEERD
Plan Kissinger van de baan
Zuid-Afrika:
471 politieke
gevangenen
Ieren beperken
visvangst door
EEG-landen
Vakbonden
wonnen strijd
pagina 13
220e jaargang no. 76
Woensdag 6 april 1977
kunt u ook
telefonisch opgeven.
iUv" Ziépag. 3 voor telefoonnummers.
Van ome redactie economie)
DEN HAAG - Minister Lubbers (economische zaken) heeft de
Tweede Kamer dinsdag meegedeeld perspectief te zien voor de
uitbreiding van het ultra-centrifugeproject in Almelo. De be
sprekingen die hij daarover heeft gehad met zijn Britse en Duitse
collega's, zijn bevredigend verlopen. In de planning moet nu naar
een capaciteit van 1000 ton worden gestreefd. Dit hangt nog mede
af van de afronding van het contract met Brazilië, met de waar
borgen waarvan minister Van der Stoel (buitenlandse zaken) nog
bezig is.
Lubbers schrijft de Kamer dat de be- gerond zijn deze besprekingen echter
sprekingen met zijn Engelse en Duitse nog niet.
ambtgenoten over een aantal commer- Voor wat het Nederlandse aandeel in
het project betreft, zal volledige concen
tratie van activiteiten in Almelo worden
bereikt na overplaatsing van de resear-
chactiviteiten uit Amsterdam. Nu
wordt gewerkt aan de bouw van de fa
briek met een capaciteit van 200 ton
verrijkt uranium. Nederland en Duits
land zullen hun aandeel daarin in de
loop van 1979 voltooid hebben. De drie
landen zullen dan een capaciteit van
ongeveer 400 ton hebben bereikt
Deze capaciteit is op zichzelf ruim toe
reikend om aan de leveringsverplich
tingen tot en met 1980 te voldoen, aldus
Lubbers. In 1981 zal echter, het Brazi
liaanse contract van 200 ton per jaar in
begrepen, een capaciteit van 600 ton
aanwezig moeten zijn. In de jaren 1982
en 1983 zal de capaciteit uit een oogpunt
van de leveringsverplichtingen met mi
nimaal 200 ton en maximaal 500 a 600
ton per jaar moeten toenemen.
ciële, economisch en organisatorische!
uitgangspunten bevredigend verliepen(
Dat betekent volgens hem dat de uit
breidingen voor wat betreft het Duitse
en Nederlandse deel in het project voor
shands ln Almelo zullen worden gereali
seerd en dat infrastructurele voorzie
ningen voor een capaciteit van 1000 ton
ln de planning zijn voorzien.
Het tempo van de uitbreiding zal nauw
worden afgestemd op wat bedrijfseco
nomisch optimaal is, zodat een positief
rendement mag worden verwacht. De
Duitse en Nederlandse inspanningen
worden geleidelijk geintegreerd. Gezien
dit 6treven zal het Verdrag van Almelo,
waarop de samenwerking van Neder
land, Engeland en West-Duitsland in dit
project berust, tenminste voor tien jaar
worden verlengd.
Vorderingen
Lubbers schrijft ook dat minister Van
der Stoel belangrijke vorderingen
heeft gemaakt in de kwestie van de zo
genaamde waarborgen, die aan de le
veringen van verrijkt uranium naar
andere landen (met name Brazilië)
moeten worden verbonden. Geheel af-
Er zal enige soepelheid mogelijk zijn
als gevolg van voorraad vorming aan
het eind van de jaren zeventig. Men
houdt volgens de bewindsman inmid
dels een periode van ten minste vier
jaar aan tussen het ontstaan van een in
de tijd gepreciseerde leveringsver
plichting en de feitelijke levering. Ver
traging in de bouw van kerncentrales
zal een belangrijke invloed hebben op
de leveringsverplichtingen, aldus
Lubbers.
In Duits-Nederlands overleg worden nu
plannen uitgewerkt voor een nieuwe,
gezamenlijke fabriek met een capaciteit
van 400 ton in Almelo. De bedoeling is
deze fabriek in te richten met een tech
nologisch hoogwaardiger tol, waarvan
nu al proefeeries worden gemaakt. Dit
betekent dat bij een handhaving van de
huidige personeelsbezetting ln de tol-
lenfabriek in ruim driejaar, te beginnen
vanaf eind 1979, deze verrijkingsfabriek
kan worden voltooid.
Bij de keuze van het moment waarop de
bouw van de fabriek moet beginnen,
spelen uit een oogpunt van optimale
bedrijfsvoering drie vragen: Wanneer
moet de meerdere capaciteit beschik
baar zijn uit een oogpunt van leverings
verplichting? Wanneer loopt de tollen-
fabricage voor de huidige capaciteit^
sopbouw af? Wanneer is de nieuwe tol
geheel geschikt voor produktie en toe
passing in grote series?
Gat in produktie
Voor wat de tollenfabricage e:
zet van de nieuwe tol betreft, staat het
volgens Lubbers vast dat een regelma
tige ontwikkeling kan worden verkre
gen wanneer snel een bouwbesluit kan
worden genomen. Wordt dit nog verder
uitgesteld, dan ontstaat straks „een
duidelijk gat in de produktie, met die
novereenkomstige verliezen".
Het Braziliaanse contract, waarvoor de
besprekingen nog niet zijn afgerond, is
bepalend voor de onmiddellijke nood
zaak de bouw van de 400-tonsfabriek te
starten Een latere volledige afronding
van het Braziliaanse contract geeft
overigens volgens de bewindsman niet
veel verlichting, omdat dit al snel tot
een geforceerd sterke uitbreiding een
jaar la ter zou kunnen leiden. Slechts een
niet doorgaan van het Braziliaanse con
tract zou uit een oogpunt van leveran
ties een verder uitstel mogelijk maken,
ten koste van stilstandsverliezen
„Tegen de achtergrond van deze situa
tie is het feitelijk beleid nu wel de
voorbereidingen (bouwvergunningen
en dergelijke) voor een nieuwe fabriek
te treffen, maar een feitelijk bouwbes
luit voorshands gekoppeld te houden
aan een bevredigende afronding van
het Braziliaanse contract en een nadere
afstemming van het exportbeleid als
zodanig. Mocht dit nog geruime tijd
gaan duren, dan ontstaat de noodzaak
te komen tot een alternatief schema",
aldus minister Lubbers aan de Tweede
Kamer.
Foto: Mr. E. A. Schuttenhelm, voorzitter van de vereniging KWF, knjgt van
kassier F. H. Houbrich de girokaart overhandigd waarop het 500.000ste lid
van de vereniging staat.
iepar
AMSTERDAM- Het Koningin Wilhelmtna Fonds voorde Kankerbestrijding
tKWFi heeft een half miljoen leden. Dinsdag werd als 500 000e lid van de
Nederlandse Vereniging tot Steun aan het Koningin Wilhelmtna Fonds inge
schreven mevrouw B C. J van Bakel-Van WeU uit het Brabantse Nuenen.
Vooral de laatste jaren is de vereniging KWF. de fondsenwervende instantie
voor de Stichting KWF. die de gelden bestemt voor wetenschappelijk on
derzoek en patiêntenbehandeüng, snel gegroeid. Eind 1975 waren er 433.000
leden, begin van dit jaar 484.000.
explosie
Een elfjarig Jongetje uit Breskens is
dinsdagmorgen bij een explosie om het
leven gekomen.
ontwikkelingshulp
PAGINA 4
guerrilla
onbekend
Zeeuws-Vlamingen zijn te onbekend
met de positie van buitenlandse werk
nemers.
subsidie
Staatssecretaris Van Dam heeft de be
dragen voor de individuele huursubsidie
verhoogd.
Van onze speciale verslaggever)
DEN HAAG - De geluidsband uit de
cockpit van het verongelukte KLM-
vlicgtuig is maandag uit Washington
naar de fabriek aan de Amerikaanse
westkust gezonden om nader te worden
onderzocht. De mogelijk ernstig be
schadigde band is van een nieuw type,
geproduceerd door Sunstrand in het
plaatsje Red Band bij Seattle.
De cassette van de band is door de
brand in het wrak zwaar aangetast.
Daarnaast kan de band met de appara
tuur waarover het laboratorium be
schikt mogelijk niet worden beluisterd
zonder risico voor uitwissen of het ont
vangen van onvolledige informatie.
In het geval van de KLM-band is dit van
I groot belang nu gebleken is dat de ge-
Israëliërs hebben dinsdag op de bezette Westoever van de Jor- sprekken op de PanAm-cockpitband
daan een mars gehouden om hun standpunt voor blijvende bezet- dezelfde zyn ais die in de verkeerstoren.
maar geen opheldering lyken te geven
ting van dit gebied kracht bij te zetten. over de omstandigheden waardoor en
waaronder de KLM- gezagvoerder heeft
besloten te vertrekken.
Rijkspolitiemannen en tandartsen zijn
er tot dusver in geslaagd om 106 van de
248 omgekomen passagiers van de
KLM-Boeing te identificeren. De 248
kisten met de stoffelijke resten waren
vorige week in de nacht van vrijdag op
zaterdag na aankomst op Schiphol in
deze hangar ondergebracht Aan het
identificatiewerk nemen ongeveer hon
derd rijkspolitiemannen en vijftien tan
dartsen deel.
Nummerdossier
Op Tenerife, waar maandagavond na
de ramp een ploeg van twaalf man
rijkspolitie uit Nederland arriveerde,
is van de slachtoffers een nummerdos
sier gemaakt. Deze dossiers bevatten
de beschrijvingen van de stoffelijke
overschotten, waarbij behalve de vast
stelling van het geslacht en het ge
schatte gewicht en lengte een nauw-
favoriet
flauwekul
m
Van onze correspondent)
LONDEN - De Britse en Amerikaanse regeringen hebben besloten ten aan
zien van Rhodesiè een ander beleid te voeren dan werd uitgestippeld door
de voormalige Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Henry Kis
singer. In plaats van de inmiddels mislukte Geneefse conferentie waar
volgens het plan-Kissinger gesproken zou worden over de formatie van een
tussentijdse regering, heeft de Britse minister van buitenlandse zaken, Da
vid Owen, nu voorgesteld eerst te gaan praten over een nieuwe Grondwet.
Het belang hiervan is onder meer dat het Amerikaanse initiatief van Kissin
ger vervangen wordt door een Brits voorstel, waarmee de kwestie-Rhodesië
terugkeert in de moederschoot. Deze week al heeft minister Owen gesprekken
in Londen met de leider van de zwarte Afrikaanse Nationale Raadpartij.
bisschop Abel Muzorewa, en met Joshua Nkomo van het Patriotistische
Front - beiden hoofdfiguren in de al of niet bloedloze overgang van wit naar
zwart Rhodesiè.
De Britse minister, zal het nieuwe voorstel samen met ..verscheidene andere
ideeën" voorleggen aan de Afrikaanse leiders die hij ontmoet op een zeven
daagse reis door zuidelijk Afrika volgende week, aldus de woordvoerder.
Het is de bedoeling van Owen om een nieuwe conferentie met alle partijen
bijeen te roepen, waarschijnlijk in juni of juli in Londen.
Blanken
Voor zover de door minister Owen gevolgde strategie geïnterpreteerd kan
worden, ziet het ernaar uit dat hij vooral bij de blanken in Rhodesiè een
schrikeffect heeft willen wegnemen waardoor zij onder het plan-Kissinger
zich van de ene dag op de andere plotseling onder een zwart regime zouden
bevinden. Owens plan is erop gericht de blanken het gevoel te geven dat ook
hun rechten van tevoren worden gerespecteerd in een Grondwet, die de
basis zou moeten zijn van een nieuwe regering, en niet omgekeerd.
Ondanks deze nieuwe formule geloven weinig politici en diplomatieke waar
nemers ln Londen dat dit nieuwe initiatief tot opzienbarende resultaten zal
leiden.
keurige beschrijving is opgesteld van
de sieraden en delen van de kleding die
op het stoffelijk overschot werden aan
getroffen. Zeer belangrijk waren daar
bij de beschrijvingen van de gebitten.
Deze zijn opgesteld door vier Neder
landse tandartsen, die dinsdagavond
na de ramp naar Tenerife waren ge
reisd.
Een woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken verklaarde
dinsdag dat er geen sprake is dat er een
collectieve acte van overlijden komt
voor de slachtoffers van de ramp. „Er is
alleen een collectieve verklaring van
vervoer van de stoffelijke resten afgege
ven". aldus het ministerie.
Donderdag zullen de geïdentificeerde
slachtoffers van de ramp worden be
graven op de begraafplaats Westgaarde
in Amsterdam-Osdorp- Op deze be
graafplaats zullen bij de geopende gra
ven de kisten gereed worden gezet met
de stoffelijke resten van die passagiers
van wie het onmogelijk is gebleken ze
nog te identificeren.
JOHANNESBURG - In Zuidafrikaanse
gevangenissen zitten nog ten minste
471 politieke gevangenen, onder wie 84
scholieren, vijf journalisten, en vijf
geestelijken. Dat is de balans per 25
maart, die het instituut voor rassen
verhoudingen in Johannesburg heeft
opgemaakt aan de hand van gegevens
van journalisten en van familieleden
van de gevangenen.
Volgens de informaties van het instituut
zijn twaalf mensen in hun cel overleden
in de periode 1 januari tot en met 25
maart van dit jaar. Vorig jaar overleden
117 mensen in de gevangenissen. Van
hen hebben er 27 zelfmoord gepleegd, zo
verklaarde minister van just itie Kruger.
VAN 15 APRIL TOT 15 JUNI
Dora van der Groen (van 'Tussen wal en
schlp'i; „Men moet over toneel geen
flauwekul maken"; radio- en televi
sieprogramma's; strip.
confectie
SCHADE AAN HET
HËGGËNGKBIED
IS MOGELIJK
MIDDELBURG-Gedeputeerde staten
van Zeeland hebben besloten om - na
een trace voor een leidingstrook door
West Zuid-Beveland in de omgevin van
de rijksweg 58 - ook het trace voor zo'n
leidingstrook door het gebied van De
Poel (het zuidelijk Poeltracé) ter visie
te leggen. Dit ontwerp ligt ter visie in
een periode van twee maanden, van 15
april tot 15 juni, in de gemeentehuizen
van Borsele, Goes, Kapelle en Reimer-
swaal en op de provinciale griffie in
Middelburg. In die periode kan
iedereen reactiesgeven op dekcuze van
dit trace; die zullen daarna worden
doorgesproken in de provinciale plano
logische commissie en de advies
commissie uit de staten voor de
streekplannen./ „Na deze procedure."
zo schijven gs aan de staten van
Zeeland.zal een en ander aan de sta ten
worden voorgelegd teneinde over de
wenselijkheid en het tracé van een
leidingen bundeling te kunnen beslis
sen "Als het tracé is vastgesteld - zo
schrijft het college - zal de gemeenten
worden gevraagd dit m hun bestem
mingsplannen op te nemen. Dat na een
route voor een leidingenstrook volgens
het rijksweg-trace nu ook een tracé via
de zuidelijke Poel ter visie komt, is mede
het gevolg van de discussie, die over
deze zaak is gevoerd in de advies
commissie uit de staten voor de
streekplannen In augustus vorig jaar
namebjk bleek een meerderheid van
deze commissie ervoor de leidingstrook
door de Poel te situeren. Die gedach-
tengang werd verwoord door vertegen
woordigers van de fracties van de WD.
het CDA, de SGP en het GPV, terwijl
PvdA, PPR en Boerenpartij de voorkeur
gaven aan een leidingenstrook in noor
delijke richting, in de omgeving van
rijksweg 58.
1 (gestemd
Gedeputeerde ruimtelijke ordening mr
J. P. Boersma kondigde na die discussie
aan, dat gs zich opnieuw met de zaak
zouden bezighouden en een en ander
opnieuw ter visie zouden kunnen leg
gen. Dat gebeurt nu, vanaf 15 april. In
een lo lichting bij het ontwerp voor het
zuidelijke Pocltracë maakt het college
duidelijk, dat dit wordt bepaald door
de leidingen, die er al liggen: namelijk
van Total en de watermaatschappij
ZuidwestNederland. Die leidingen
vormen overal de zuidelijke
begrenzing van de strook. Men wijst er
de stateu op, dat de ruilverkaveling
plannen en - werken in het gebied De
Poel-lleinkenszand en het leidings-
trooktrace „zoveel mogelijk op elkaar
zijn afgestemd".
Als belangrijkste uitgangspunten zijn
volgens gs bij het ontwerpen van deze
leidingstrook gehanteerd, dat de ver
bindingen tussen „vaste" punten zo
kort mogelijk zijn en dat de route zoveel
mogelijk is gekoppeld aan wegen,
dijken, watergangen en kavelgrenzen
„teneinde (nieuwe) doorsnijdingen te
kunnen beperken." Deze
uitgangspunten zijn volgens het college
toegepast voor zover belangen van na
tuurbehoud. landbouw, bebouwing en
obstakels onevenredig schade zou kun
nen worden gedaan. Men wijsterwelop,
dat vanaf de 's Heerenhoeksedijk tot de
grens van het Industriegebied
Slot zie pagina 7 kolom 7)
i de g
idl Jjatdlïjn
De Gaay Fortman
en de
korte afstand
^/[inlster De Gaay Fortman
heeft vorige week in Arnhem
verklaard dat vierentwintig
provincies voor Nederland
SSSj eigenlijk te veel zijn. Een op
merking waarmee hij nogal
wat verbazing wekte bij zijn gehoon
provincie- en gemeentebestuurders van
het CDA. Die verbazing was be
grijpelijk, want deze bewindsman werd
algemeen versleten voorde tovenaar die
het magische getal vierentwintig had
berekend en dat blijkt nu niet het geval;
het ging om een compromis binnen het
kabinet, zei de minister. Nu is de afgelo
pen weken duidelijk geworden dat
compromissen levensgevaarlijk kunnen
zijn voor een kabinet, weliswaar niet in
eerste instantie, maar wel bij de tweede
ronde, zodra de kamer een eerste voor
lopige uitspraak heeft gedaan. Bij de
grond poll tiek was dat voor Van Agt een
reden om nog weer nadere
compromissen te eisen, waarop de zaak
vervolgens stukliep. Vandaar dat men(
nu zowel bij de progressieven als bij dé
confessionelen om 'spijkerharde afspra
ken roept met het oog op de komende
kabinetsformatie. Voor dat afspraken-
lijstje zijn inmiddels al heel wat punten
naar voren gebracht. Nu De Gaay
Fortman het magische getal vieren
twintig - ook weer zo'n compromis - heeft
losgelaten, is er reden om de
provincies-nieuwe-stijl eveneens op het
lijstje te zetten.
Een vreemde zaak. deze Arnhemse
mededeling van de demissionaire mi
nister van binnenlandse zaken. In feite
laat hij weten het oneens te zijn met een
belangrijk element uit een ingrijpend
wetsontwerp tot bestuurlijke her
vorming, onder welk ontwerp zijn naaiDr
staat, Zo'n nadere verklaring gaat een
eigen leven leiden en zal door tegen
standers van het wetsontwerp zeker
met beide handen worden aangegrepen
om het nu en straks
aan te vallen en de
strekking ervan t
ondermijnen. Bij de
verschijning
overigens al
duidelijkdat de minister de omvang van
de provincies-nieuwe-stijl uiterst zwak
had gemotiveerd. Eigenlijk had hij als
enige reden de 'korte afstand' genoemd,
een term die aan de atletiek doet den
ken: De Gaay Fortman ontpopte zich in
deze memorie als een korte-afstand-
loper. Het gaat hem namelijk om de
korte afstand tussen bestuur en burger,
waardoor voor die burger de mogelijk
heid ontstaat tot 'deelneming aan en in
teresse voor de uitvoering van de over
heidstaak'. De bewindsman vindt dat
de provincies-nieuwe-stijl een formaat
moeten krijgen die enerzijds de afstand
tot de burger zo kort mogelij k maakt en
anderzijds de nieuwe provincie een zo
groot mogelijke draagkracht geeft. Een
zwak betoog, dat wij ontlenen aan de
memorie van toelichting: het lijkt ons
daarom zo zwak omdat noch voor de
korte afstand noch voor de grote
draagkracht een zo klein land als Neder
land behoeft te worden opgedeeld in
vierentwintig mini-provincies. De be
windsman gaf dat in dezelfde memorie
min of meer toe: de huidige elf achtte hij
qua takenpakket en omvang zeker niet
te zwak om taken en bevoegdheden van
het rijk over te nemen. Zaterdag echter
heeft hfj er een flinke schep bovenop ge
daan. maar daarmee tevens zijn eigen
wetsontwerp flink ontkracht
.Inderdaad een vreemde gang van za
ken, een bewindsman die nog vóórdat
de kamer heeft gesproken, zijn betoog in
eerste instantie aanvalt. Zonder blikken
of "blozen geeft hl] 'toe dat hij vieren
twintig mini-orovincles voor Nederland
te veel vindt, maar dat aantal was nu
eenmaal nodig omdat er een compromis
moest worden gesloten. De Gaay Fort
man blijkt nog sneller te lopen dan Van
Agt: deministervanjusütie wachttehet
voorlopig verslag van de kamer af voor
dat hij een nader compromis in het ka
binet verlangde, maar de bewindsman
van binnenlandse zaken, demissionair
geworden, wijst bij voorbaat al de
zwakke plek van zijn eigen wetsontwerp
aan. Bij nader inzien heeft hij voor zijn
korte ais tand geen vierentwintig pro
vincies nodig, het mogen er minder zijn.
Daarmee is echter de waarde van dit
voorstel tot bestuurlijke hervorming
sterk gerelativeerd Den Uyl heeft
gelijk: bij een volgend kabinet zullen
'spijkerharde afspraken' nodig zijn.
LUXEMBURG - Vanaf 10 april gaat Ier
land de visvangst door vissers uit an
dere EEG-landen in de kustwateren
rond Ierland beperken.
De ministers van buitenlandse zaken
van Ierlands partners in de Europese
Gemeenschap stemden hier dinsdag
mee in nadat een regeling van de visserij
in de Europese zeegebieden voor de vis
sers uit de Negen onmogelijk bleek door
hardnekkig verzet van de Britse rege
ring. De oplossing die nu gevonden is.
blijft tot eind juni van kracht.
Staatssecretaris Brinkhorst (buiten
landse zaken) zei dat de Negen uitdruk
kelijk waren overeengekomen dat dé
regeling die de Ieren is toegestaan niet
zou worden opgevat als precedent om
nog meer nationale maatregelen ter be
perking van de visvangst door vissers
uit andere EEG-landen af te kondigen.