TUINIER EERST
EENS OP PAPIER
Strakke omheining wint terrein
Zet de nieuwe tuin niet lukraak vol
Met een
balkontuin
voor de wind
Groene vrienden op een goed gespreid bedje aan de praat houden
Een volgroeide tuin laat zich moeilijk veranderen. Na
tuurlijk, opgeschoten tegenvallers kun je zonder zingen
of zeggen uitgraven. Maar dan valt er een gat dat je niet
zomaar w egwerkt. Na jaren is de nood vulling vaak nog
duidelijk zichtbaar. „Die maagdelijke lap dus nooit te
rap aangekleed", adviseert de vakman, die overigens op
z'n klompen aanvoelt hoe zo'n grote haast groeit.
Het lang verwachte huis is eindelijk opgeleverd. Woning
inrichter eruit, stoel en beddeboel erin. Alle prullen een
eigen plaatsje. Poster mag hier. kapstok kan alleen daar
Geen stapels uitpuilende dozen meer achter elke deur.
Echt een moment om, de punt af, maar uiterst- tevreden
achter de dubbele beglazing-metrsubsidie te belanden. En
dan zie je pal voor je neus nog een aantal vierkante meters
die ook om enige stoffering vragen. Een rommelig plat
gedrukt stuk grond, de tuin zogezegd. Bij veel mensen
komtopzo'n moment maaréén gedachte op; hoe stamp ik
hier een beetje vlug iets aardigs uit de grond?
Logisch dat iemand er zo snel mogelijk een persoonlijk
recreatiegebiedje van wil maken. Maar de vakman
tuinontwerper schudt ervaren het wijze hoofd als de
nieuwbakken hovenier zo rap de hand aan de ploeg slaat.
Een tuin smijt je niet zomaar van een eind in elkaar. Pas
na ettelijke jaren laten boompjes en struiken hun ware
gedaante zien, bezetten ze soms onvoorzien meters in het
rond. Het is dus wel handig vooraf vast te stellen watje
ongeveer van die tuin verwacht. Kijk naar de zon, let op de
heersende wind, teken een plattegrond en geef zorgvuldig
aan waar alles komen moet. als hetkan. Een zandbak, een
pergola misschien? Ergens een barbeque, zithoekje. wat-
tuinkruid met een paar kropjes sla? Hier groen, daar
bloemen. Kortom, tuinier eerst eens op papier, dan loopje
geen kans dat het lekkerste plekje voor een zonnebad
later uitgerekend in het bed radijzen valt. Weetje eenmaal
wat het worden moet, vul dan in geen geval de beschik
bare plantruimte lukraak op met spul datje toevallig van
naam kent Het is verleidelijk, je weet zogezegd watje in
huis haalt. Maar toch niet helemaal. Sommige heesters
blijken na verloop van tijd ware ruimte-vreters. Niet enkel
voor het gevoel maar ook nuchter in maten gemeten. Zo
pikt de bekende Forsythia, om er een te noemen, na
verloop van tijd rustig een meter of dne in. Bij een tuin-
breedte van amper het dubbele toch een aardige strook.
Door een nauwkeurig gekozen beplanting en een royaal
terras kunt u voor uzelf zeeën van ruimte scheppen
paaltjes of een andersoortige tegenhouden Met wat bo
dembedekkers er tegenaan, afgewisseld met vaste plan
ten en een altijd fraaie solitair krijg je ineens veel meer
tuin dan er in werkelijkheid ligt. Juistop een klein opper
vlak zeker de moeite van he tproberen waard. Dit hoog- en
laagwerk is ook heel geschikt voor een zogenaamde tegel-
tuin. Hier vervalt het gras. met bestratingsmateriaal wor
den verschillende loop-, lig- of leefruimtes gecreérd elk
hoekje met een eigen omsloten sfeer. Eventueel ophogen
dus. wat aan de achterkant weer nieuwe mogelijkheden
geeft. Daarna aan de hand van het papieren tuinïdee in
richten met levend groen. Moet kindlief onzichtbaar
aanmodderen? Voor jezelf een schaduwboom bedacht? Of
alleen maar genieten van een paar 'solitairen' (steken
vanwege bijzondere vorm of langdurig aantrekkelijk zijn
met- kop en schouder boven de rest uit). Vallen dus goed op
tussen bollen, kruipplanten en éénjarige kleur, en voor 't
geval er weinig plaa ts te vergeven is. een solitair hoeft echt
niet altijd een conifeer of heester te zijn. Verschillende
'vaste planten' doen het op lager niveau beslist niet min
der. Astilbe (een spirea soorti bijvoorbeeld, verbena. De
vakman schudt er vast nog wel meer uit zijn mouw Som
mige mensen willen trouwens helemaal niets ongewoons,
liever een dagelijks lapje gras. de border als een rijstrand
eromheea Maar ook dan stuit je op donkere hoekjes,
snijbloemen-wensen en zo meer.
Knettergek
Hoog en laag
Verder al eens met hoogteverschillen gewerkt? Wat te
denken van eenzitkuil.een opgehoogde rotstuin of zomaar
een glooiing met groen en kleur. Heel eenvoudig tegen een
stenen muurtje, wat bielzen (gaat eigenlijk nog het best).
Misschien bekruipt u al prutsend aan de tuin-op-papier
het gevoel dat u op punt staat knettergek te worden. Al
die toekomstige hoogtes, plantafstand, bloeitijden, uit
schieters, kleuren en groenblijvers laat een nieuwbakken
tuinman toch wel kennismaken met een paar schaduw
kanten van het ontwerpersvak. Tenslotte is er enig voor
stellingsvermogen voor nodig om nietig plantgoed bij
voorbaat de ruimte te geven. Mocht het u al tekenend en
rekenend boven het hoofd groeien, danis een zogenaamd
doe-hetrzelf-plan wellicht geknipt voor u. Een vakkundig
ontwerp van de tuinarchitect dat uw wensen zoveelmoge-
lijk in kaart brengt, in overleg aangepast bij portemonnee
en beschikbaar grond, En voor de rest doet u het inder
daad zelf. De ontwerpkosten worden per meter berekend;
plm. 1.75 voor een tuin tussen 50 en 100 m2, van 500 lot
1000 m2 0,50 en de rest ligt daar ergens tussenin. Zit
meestal leuke korting op plantmateriaal aan vast
Gratis overpeinzing van de vakman: „Veel te weinig men
sen proberen het helemaal zelf, waar het best. zou kunnen
Denken dat het alleen goed wordt met een deskundige
erbij. Jammer, want iets datje op eigen houtje maakt kan
minstens zo aantrekkelijk uitvallen. Durf maar-'
Krijgt u desmoor in als rondom het buiten-
gebeuren losbarst? Tja. als het enig beschik
bare oppervlak buitenshuis vier hoog ligt en
'lerp beton' heet. dan ivillen de druiven wel
eens zuur zijn. Toch moet u niet te gauw in de
put kruipen. Wanneer de wind een beetje uit
de goede hoek waait, valt zelfs op het smalste
balkon een aardige groenstrook te versieren:
Met hangbakken bijvoorbeeld. Goed gepro
grammeerd met bolgewassen en naderhand
éénjarig spul op uitgebloeide plekjes zit je zo
voor driekwart jaar met planten onder de
pannen Wel jaarlijks de potgrond vernieu-
wenen uitsluitend plantenbakken gebruiken
met bodemgaten ilozing overtollig nati.
In een flinke staande pot kan best een aardig
tuintje groeien. Neem een exemplaar van een
halve meter doorsnee. 70 cm hoog -kleiner
kan vaak ook al en je staat versteld wat je
erin kwijt kunt. Kies 's een wat minder be
kende solitair en stap af van het al-
tijd-groene coniferen-idee. Is een aardige
bladverliezer eigenlijk niet veel boeiender?
Uitbotten in het voorjaar, je ziet ze naar de
bloei toegroeienof vruchtdragen. Herfst
kleuren in het najaar. Je maakt het alle
maal van dichtbij mee. tot het laatste blaadje
weerloos naar de tuin van de benedenbuur
dwarrelt. Op hartje winter na is de bladver
liezer voortdurend in de weer
Zo'n grote pot is echt een investering waar je
de zoete vruchten van plukt. Wie dat wil ook
letterlijk. Zo komt van een kleine, goed kort
gehouden golden delicious al gauw een aar
dige emmer appels. Sierappels. eveneens
schattig om naar te kijken, kronkelhazelaar
en andere soorten die wat omvang betreft
goed binnen de perken blijven. Keus genoeg,
even navragen. Zet er een stuk of wat groen-
blijvertjes bij. zoals hei. dwergconiferen. Wat
bloembollen ertussen en een heestertje dat
schuchter zijn twijgen over de rand drapeert.
Geen gek idee om ook zo'n bak even op pa
pier in te richten. Tenslotte is er geen tuin
achter de hand waarin de miskoop zich laat
wegmoffelen. En hoe parkeer je de mini-tuin
als het vriestOnhandig naar de berging oj
obstakel naast je bed? Geen sprake van, de
mini-tuin ovenuintert gewoon buitenshuis.
Vorst is geen bezwaar, zolang de planten
wortels tenminste niet dagelijks in het water
blijven staan. Dus de lozingsgaten onder-
in-neem nooit een pot zonder-regelmatig
goed doorprikken. Liefst met een bolle pot
scherf tegen dichtslibben beschermen. Als u
dan ook nog af en toe de grond losmaakt,
bijvult en bemest, dan zal niemand op uw
hoge tuintje neerkijken.
Hoe de vlakvulling van de tuin uit
eindelijk ook gepland is, zonder een
goede voorbewerking van de grond
kun je de luit wel aan de wilgen han
gen. Zeker als het om vers gestorte
plantaarde gaat. Jawel, zelfs op zoge
naamd bouwrijpe grond. Want dat is
bepaald niet hetzelfde als plantklaar.
Denk maar eens hoe ze tijdens de
bouw erop huisgehouden hebben.
Hier een grinlhoop, daar geknoei met
beton. Overal cementklodders, ver
dwaalde spijkers, puinresten, hout-
flinters. Naderhand zo goed mogelijk
opgeruimd en vervolgens verdween
het restant op het stevig aangetrapte
erf onder de nieuwe grond.
Nu kun je het geluk hebben dat ze er
met zo'n hydraulische klauw, oftewel
graafschop doorheen hebben gewoeld.
Zo niet. maak dan je borst maar nat.
Spitten tot de boel een halve meter
diep is losgewerkt. Beslist de enige
manier om van wateroverlast en
slechtgroeiende planten verschoond
te blijven. Enorm tijdbesparend om
meteen waar nodig enige structuur
verbetering toe te passen. Met het
tuinplan in de hand, precies op de
juiste plaats. Zo hoeft het aanstaande
terras niet vooraf zo diep losgewoeld
Wel wat verlaagd misschien, er komt
immers nog een flinke laag rivierzand
onder de tegels? Wanneer er een ver
hoging op stapel staat en de bielzen al
in het geüd staan kan de overtol
lige tuingrond meteen op de helling.
Vette klei wordt ruller met tuinturf. De
vaste plantenborder is het best met
organische mest. Compost mag ook.
maar gedroogde stalmest geniet zon
der meer de voorkeur. Staatsoms vast
dat er ergens een stukje hei komt?
Spreid een met zand en turfmolm om
woeld bedje en de hei groeit als kool.
Verschralen
Dan het gazon. Op onze doorgaans
vette klei is het verstandig om de top
laag (10 cm) te verschralen. Een even
dikke laag rivierzand (metselzand)
gewoon erdoor. Voordeel: het gras is
dankzij die stevige stroeve toplaag
sneller beloopbaar. Geen blijvend in
getrapte voetstappen bij nat weer.
Minder mosvorming, het water zakt
vlugger weg. De grasplant wordt ge
dwongen meteen diep te wortelen, dus
later minder sproeien in droge tijden.
Wil je een blijvend zand-effect, dan
voortaan ieder jaar opnieuw een halve
cm zand verspreiden. Is ook prima
voor uw oude grasveldje.
Na dit voorspel kan het eindelijk tot
zichtbare daden komen. Planken
slaan, straatje leggen, een glooiing
aanleggen, planten zetten, en dan is
het een kwestie van geduld. Bijvoor
beeld met sommige coniferen. Die
komen liever een jaartje later, als de
rest van de aanplant alvast wat be
schutting geeft. En wanneer het gazon
in 'nieuwbouwtuin' - echt een halve
meter losse grond onder de voeten
krijgt kunt u met inzaaien eigenlijk
beter wachten tot augustus. Zo kan de
bodem zich even zetten, dat scheelt
alvast een paar verzakkingen. Het eer
ste onkruid steekt op braakliggend
terrein de kop op. De grond is 's zomers
wanner, gras groeit sneller, geeft een
voller gewas. Minder hongerige vogels
met belangstelling voor een grasdieet.
Hé. wat is het toch verschrikkelijk
moeilijk om geduldig en verstandig te
zijn.
Bijvoeding
Nu het er voor- en achter weldoorvoed
bijligt, is het zaak de plantenvoedsel-
voorziening op peil te houden. Liefst
volgens een uitgekiend menu, aan de
hand van een grondmonster (door het
Laboratorium voor Grond- en Gewas-
onderzoek in Oosterbeek). Je kunt er
vanzelf ook met de natte vinger een
gooi naar doen. Zo is de Zeeuwse bo
dem over het algemeen vrij kalkrijk.
dat betekent dat gazon ondermeer
heel goed toe kan met een NPK-
kunstmest.. Een hutspot van voorna
melijk nitrogeen (stikstof), fosfor en
kali. al naar de bodemgesteldheid uit
wisselende hoeveelheden samenges
teld. Wanneer u het zonder grondmon
ster doet en vervolgens allerlei getal
len op de NPK-zak ziet staan, weet dan
dat 12-10-18 voor Zeeland, de meest
gangbare mengelmoes is. Een paar cij
fertjes verschil is overigens niet zo erg.
Geef het gras in de late winter, eind
februari, een gift van 3 kilo korrels per
100 m'2. Verder elke zes weken, bij veel
regen na vier, nog eens 1 kilo over zo'n
stuk. Of naar keus: na die eerste gift
één keer een langzaamwerkende
meststof gebruiken, gebruiksaanwij
zing verschilt per merk. Dan zitje met
weinig omkijk voor de hele zomer ge
beiteld.
Rozen, vaste planten en andere
bloeiers die in een seizoen nogal wat
kruil verschieten, worden ook graag
halverwege de rit aan de praat ge
houden. Bomen en heesters mogen liet
zonder bijvoeging zien te rooien,
Hebt u een kleine tuin? Dan is de kans
groot dat u vanuit uw ligstoel geen
buren wilt zien. Je hoort toch al zo
veel van elkaar: WC doortrekken,
kinderheibel, nachtelijk gestommel
op de trap. Elkaar dan 's zomers ook
nog onderuitgezakt bekijken is vaak
teveel van het goede. Liever kunst
matig gekweekte vrijheid dus. een
begrijpelijke drang, waardoor veel
kleine tuinbezitters vaak meters
grond verspillen. Ze sluiten de ge
wraakte inkijk-grens af met heesters.
Prachtig bloeiend hout op z'n tijd en
als ze aan de andere kant hetzelfde
doen zie je geen hond meer. Klopt.
Maar in hun vrijheidsdrift verkijken
ze zich meestal op de volwassen maat
van hun beplanting. Zetten veel te
veel breedgroeiers te dicht op elkaar.
Een toekomstige warboel waar op
den duur de honden geen brood van
lusten.
"Zoiets komt nogal eens voor", zegt de
vakman, "aan de manier waarop deze
klanten aan het kopen slaan kun je al
zien dat ze in moeilijkheden raken.
Vooral in de vnj kleine doorsnee tuin
pakwegSO tot 100 m2-iseen compacte
afscheiding vaak veel meer op zijn
plaats.".
Zoals een planken grens, bijvoorbeeld
gevlochten houtmatten tegen palen,
die overigens wel eens willen lubberen.
Wat duurder houten vlechtwerk in een
zogenaamde lijst. Deze laatste is
vormvast, komt manshoog op onge
veer f 125.- voor een paneel van 176 cm
breed. Beschermt tegen inkijk, stuif-
stof en harde Wind. Waarschijnlijk wil
buurman graag bijdragen aan deze
gemeenschappelijke vrijheid. (Om
willevan de lieve vrede is overleg altijd
aan te bevelen.) Ook rondhout vanaf
kniehoog tot boven de kruin wint
tegenwoordig duidelijk terrein. Verti
caal geplaatst en bij een doorsnee van
8 cm gaan er 12.5 op een strekkende
meter, wat in de langste maat op on
geveer ƒ100.- komt. Als het perse kijk-
dicht moet zijn. even opletten of de
paal niet teveel taps toeloopt. Verder
heeft de handel een uitgebreide sorte
ring hekjes en betonnen fantasieste
nen die je een goed zicht waarborgen
op alles wat zich er achter afspeelt.
Mei een omheining van levend hout
groei je als het ware langzaam maar
zeker naar het 'uitzichtloze tijdperk'
toe. Ruime keus in winterharde hagen
die zich gewillig tot hoog laten strak-
houden. Een paar bladhoudende mo
gelijkheden zijn: ligustrum (liguster),
prunus laurocerasus (laurierkers),
eleagnusebbingii (olijfwilghout). py-
racantha (vuurdoorn) of ilex (hulst).
Lastig misschien die Latijnse namen,
maar wel een waterdicht systeem, om
uit bijvoorbeeld twintig verschillende
prunus-soorten de aanbevolen haag-
plant te plukken. Liever een haag die
zijn blad laat vallen? Alhankelijk van
de ruimte zij els. beuk. haagbeuk. mei
doorn, veldesdoorn onder meer goed
te temmen Twee keer per jaar met de
snoeischaar langs boven en opzij
maakt er een ondoordringbaar bla
dergordijn van.
Verder altijd groene coniferen, een
aantal zijn uitstekend knipproof. Wil
je te zijner tijd absoluut ongezien ach
ter de haag over het ei f kunnen banje
ren dan moet de knipbeurt eigenlijk
een vorm van begeleiden met de snoei
schaar zijn. Wachten tot de struikjes
echt goed groeien en dan de topjes
eraf. zodat ze daarna lekker in" de
breedte gaan. Wie haast heeft met z'n
heg kan er maar beter niet aan begin
nen. Want schieten ze na een poosje
weer enthousiast omhoog, dan de com
feer opnieuw een kopje kleiner ge
maakt Bij deze haagconiferen is het
de bedoeling dat elk jaar ongeveer de
helft van de aangegroeide lengte
wordt ingekort. En dan liever niet in
eeii Hap 30 centimeter omlaag. Bij een
ingreep van twee of drie keer 10 centi
meter zal de struik zich veel beter eta-
gegewijs opbouwen. Of je nu
traag-taxus neemt of-thuja. het duurt
wel een jaar of tien voor je de afraste
ring echt naar je hand hebt gezet. Maar
dan weert hij ook. vier seizoenen
groen, de doordringendste blik
De enige echte snelgroeier onder de
haagconiferen is de cupressocypa-
ris-leylandii. Mijn tuinadviseur zet
per nieter gemiddeld 2.5 stuks, wal op
f 15.- komt. De prijs zal per leveran
cier en door hoogte bij aflevering ver
schillen. Maar dat "Leylandii" bijna
dubbel zo hard omhoog gaat dan ieder
andere haagconifeer staat als een
paal boven water.
