ROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
KONINGIN IS BEGONNEN
MET CONSULTATIES
sm. Dr. Boertien plantte eerste
voor Zeelandpark in Israël
boom
„AUeen samenwerking na
spijkerharde afspraken
Uitkomst na eerste dag nog onzeker
Ook België maakt zich
sterk voor deelname
EEG aan Londense top
Nieuwe
zware
Russische
raket
Kremlin wil
met Vance
over SALT
praten
55
Bakker weer
aan huis
pagina 13
220e jaargang no. 65
Donderdag 24 maart 1977
j GEOPEND OP DE LANGE DELFT PROMENADE
Ixx xxxxxxxxixxnjoüüoco
DEN HAAG - Na de eerste dag van consultaties door de koningin is het nog onzeker in welke vorm
het kabinet-Den Uyl de periode tot de verkiezingen zal overbruggen. In Den Haag wordt het meest
waarschijnlijk geacht dat alle 16 ministers demissionair blijven, wat inhoudt dat ze alleen de
lopende zaken afhandelen. Het CDA is echter voorstander van een nieuw volwaardig kabinet-Den
Uyl, dat met een beperkte opdracht en een beperkt program de tijd tot 25 mei zal uitdienen.
Woensdagmiddag bracht prinses Bea
trix een bezoek aan de Raad van Staten.
Foto: prinses Beatrix met vice-
voorzitter van de Raad van Staten de
heer Ruppert. De heer Ruppert werd
gistermiddag door de koningin op Pa
tas Soestdijk ontboden voor consultatie
over de kabinetscrisis.
PAGINA 2
praatpalen
PAGINA 3
overleven
Britse regen:
berate steun.
PAGINA 4
dicht
museumboekje
PAGINA 9
koffie
PAGINA 13
strak
profvoetbal
Het CDA was woensdagavond van plan
de koningin te adviseren het ontslag
van de zes CDA-ministers te weigeren
en de tien progressieve ministers even
eens gewoon in functie te laten. Het
voordeel zouzijndathetkabinetdantot
de verkiezingen niet geheel vleugellam
is en bovendien zonder veel bezwaar
kan overgaan tot ontbinding van het
parlement. Alle grote fracties zijn voor
stander van ontbinding van het parle
ment, maar hier en daar twijfelt men
eraan of een demissionair kabinet
staatsrechtelijk wel een dergelijk in
grijpend besluit mag nemen.
Wordt het parlement niet ontbonden,
dan blijft de huidige Tweede Kamer zit
ten tot de derde dinsdag in september.
Dat zou de formatie van een nieuw ka
binet moeilijker maken.
Veel kans dat de koningin het CDA-
voorstel overneemt is er niet. want de
progressieve partijen wilden woensdag
van een dergelijke variant niet horen.
Ook de WD geeft de voorkeur aan een
volledig demissionair kabinet. In krin
gen van de PvdA liet men weten het'
voorstel van het CDA een doorzichtige
poging te vinden om de door het CDA
veroorzaakte breuk in het kabinet zo
veel mogelijk te verhullen. Het liefst zou
de PvdA doorgaan met een progressief
romp-kabinet om aan te geven dat het
de CDA-ministers zijn die zijn opge
stapt Om echter de kans om na 25 mei
opnieuw met het CDA te kunnen sa
menwerken niet geheel te bederven, zal
fractievoorzitter Van Thijn de koningin
donderdag waarschijnlijk niet in die zin
adviseren.
De koningin is op paleis Soestdijk haar
consultaties woensdag begonnen met
de voorzitters van de Eerste en Tweede
Kamer, Thurlings en Vondeling, ge
volgd door vice-voorzitter Ruppert van
de Raad van State. Over de inhoud van
de adviezen is niets openbaar gemaakt.
Naar verluidt zou kamervoorzitter Von
deling de koningin hebben geadviseerd
de mogelijkheid van een doorgaan van
het voltallige kabinet-Den Uyl tot de
verkiezingen, zoals het CDA wil, in
overweging te nemen. Zo'n kabinet zou
beter dan een demissionair kabinet in
staat zijn in de Kamer nog enkele wets
voorstellen af te handelen en in het bui
tenlands beleid zelfstandig op te treden.
Fractieberaad
De fractievoorzitters uit de Tweede
Kamer zullen donderdag door de ko
ningin op paleis Huis ten Bosch in Den
Haag voor consultatie worden ontvan
gen. Met het oog op hun advies hebben
de meeste fracties en partijbesturen
woensdag druk vergaderd. De CDA-
fractie vergaderde als eerste, maar na
enkele uren werd het beraad geschorst
WASHINGTON (AFP) - De Russen ne
men proeven met een nieuwe raket, die
van een duikboot wordt gelanceerd en
een bereik van 5.700 mijl heeft, zo
wordt uit de omgeving van de Ameri
kaanse inlichtingendienst vernomen.
De raketten, die SSN-8 worden ge
noemd. zijn in de Barentsz-Zee afge
schoten en kwamen, na geheel Azië te
zijn gepasseerd in de Stille Oceaan neer.
Het is een tweetraps-raket met één
kernkop Het bereik is bijna het dubbele
van de Zwaarste Amerikaanse raketten
die van onderzeeboten af worden gelan
ceerd.
om met name de ARP gelegenheid te
geven voor intern overleg.
In de tussentijd hebben de drie fractie
voorzitters Andriessen, Aantjes en
Kruisinga met minister Van Agt verga
derd op diens departement van justitie.
De CDA-kopstukken hebben daar een
gemeenschappelijke lijn uitgestippeld
voor de houding die het CDA de ko
mende dagen moet innemen, maar aan
genomen wordt dat ook is teruggeblikt
op het ontstaan van de kabinetscrisis.
Met name de nog onopgehelderde vraag
wat Van Agt precies voor ogen heeft ge
staan met zijn solo-optreden voor de
NCRV-televisie van afgelopen zaterdag,
dat indirect heeft bijgedragen tot het
uitbreken van de crisis, is ter sprake ge
komen.
Ook de AR-fractie. waarvan het meren
deel zich woensdag allesbehalve geluk
kig toonde met de voortijdige val van
het kabinet-Den Uyl, tobde nog steeds
met die vraag. Binnen het CDA heeft
men verder overlegd over de vraag hoe
de weg naar het tweede kabinet-Den Uyl
na 25 mei opengehouden kan worden,
zonder dat het tot een interne breuk
komt binnen het CDA Het algemeen
bestuur van het CDA komt vanavond in
Utrecht bijeen om de situatie te bespre
ken.
DS'70-leider Drees ziet overigens weinig
mogelijkheden voor een herstel van het
kabinet-Den Uyl na 25 mei Hij acht de
kans groter dat het tot een samenwer
king komt tussen CDA en WD. De
moeilijkheid is echter, zo zei Drees
woensdag voor de radio, dat beide groe
peringen waarschijnlijk geen meerder
heid behalen in het parlement. De rol
van DS'70 wordt daarbij interessant, zo
meende Drees. Hjj zei verder te ver
wachten dat in het CDA een vleugel zal
ontstaan van mensen die de voorkeur
Demissionair premier Den Uyl was woensdagmorgen in Den
Haag aanwezig bij het 15-jarig bestaan van het perscentrum
Nieuwspoort. Foto: tussen de bedrijven door speelde Den Uyl
een spellejte tafeltennis.
blijven geven aan samenwerking met
links. Een scheuring achtte hij niet
waarschijnlijk. Volgens Drees ligt het
meer voor de hand dat mensen als
Boersma zich in dat geval uit de actieve
politiek zullen terugtrekken,
JOVD-voorzitter De Vries (van de WD-
jongeren) heeft opnieuw gepleit voor
toekomstige samenwerking tussen
PvdA en WD. Naar zijn mening is de
tijd voor de verkiezingen nog niet rijp
voor daadwerkelijke samenwerking
tussen PvdA en WD. De programma's
liggen daarvoor nog te ver uit elkaar en
de politieke wil om het met elkaar eens
te worden is te klein. De Vries kondigde
echter aan dat de JOVD initiatieven zal
nemen om de discussie over een moge
lijke combinatie tussen socialisten en
liberalen uit de taboe-sfeer te halen.
Door de breuk in het kabinet-Den Uyl
van dinsdagavond is het startsein voor
de verkiezingsstrijd aanzienlijk ver
vroegd. De politieke leiders zullen eer
der dan in de bedoeling lag het land in
trekken voor het houden van de gebrui
kelijke verkiezingstoespraken.
Woensdagavond hield Den Uyl zijn eer
ste demissionaire spreekbeurt in de
(Slot zie pagina 3 kolom 5)
MOSKOU (RTR) - Het Kremlin heeft
woensdag laten weten bereid te zijn se
rieuze besprekingen te voeren met de
Amerikaanse minister van buiten
landse zaken Cyrus Vance over het be
perken van de strategische bewape
ning. Dit ondanks het standpunt van
president Carter over de mensenrech
ten in samenlevingen ais de Sovjet-
Unie.
Diplomaten in Moskou zien dit als de
boodschap die vervat is in een zorgvul
dig gekozen samenvattend bericht van
het persbureau Tass dat in het partij
blad Pravda gepubliceerd werd. Het
samenvattend bericht ging over de toe
spraak van maandag van partijleider
Leonid Brezjnev. In die toespraak zei
Brezjnev dat de ontwikkeling van nor
male betrekkingen tussn de twee mo-
genheden 'ondenkbaar' is, tenzij Was
hington ophoudt met wat hij noemde de
inmenging in Russische binnenlandse
aangelegenheden - een duidelijk verwij
zing naar Carters verklaring van steun
aan de dissidenten in communistische
landen. Maar de Russische leider ver
telde ook dat de kwesties die aan de
orde zijn bij de SALT-besprekingen het
grootste probleem vormen dat de twee
landen moeten oplossen. Hij zei af te
wachten wat Cyrus Vance zaterdag
meebrengt naar Moskou.
TIJDENS CONFERENTIE IN ROME:
(Van onze correspondent)
BRUSSEL - Niet alleen de Nederland
se, maar ook de Belgische regering is
van plan de omstreden vraag op welke
wijze de Europese Gemeenschap ver
tegenwoordigd zal zijn op de westelijke
economische top met Amerika en Ja
pan, begin mei in Londen, op een ker
nachtige manier aan de orde te stellen
zodra de regeringsleiders van de Euro
pese Negen vrijdagmiddag aan hun
Romeinse top beginnen.
DEN UYL: „GESLAGEN, NIET AANGESLAGEN"
OSS - Voortzetting van de samenwer
king tussen progressieven en
christen-democraten is alleen mogelijk
als „spijkerharde afspraken" worden
gemaakt aver de hervormingsvoorstel
len „die gisteren geblokkeerd zijn".
„Alleen dan kunnen wij samen verder
gaan". Dat zei de demissionaire
minister-president Joop den Uyl
woensdagavond op een bijeenkomst
van het NKV in Oss.
Den Uyl zei in zijn toespraak „wel gesla
gen, maar niet aangeslagen" te zijn. „Ik
ben wel geraakt, maar niet verslagen".
Volgens Den Uyl hadden de christen
democraten niet aan het wetsontwerp
over de grondpolitiek mogen komen.
„De vind dat men m die moeilijke sa
menwerking tussen progressieven en
christen-democraten, die de afgelopen
jaren in het kabinet tot veel vruchtbaar
beleid heeft geleid, van christen
democratische kant niet meer aan dit
moeizaam verkregen compromis had
mogen tomen".
Volgens Den Uyl heeft men daarmee ge
raakt aan de diepste gedachten van de
socialisten. „In het speculeren met de
grond herken ik het profiteren van in
onze maatschappij bestaande ongelijk
heden De progressieven mochten er
aanspraak op maken dat men dit inge
diende wetsontwerp had gerespec
teerd".
Den Uyl noemde de grondpolitiek een
belangrijk punt. „maar het is niet alles".
Hij noemde net een merkwaardige si
tuatie dat van ons meest schaarse goed,
de grond, de prijzen niet beheerst wor
den. „Onder druk van rechtse krachten
is in het verleden de beheersing van de
prijzen prijsgegeven". Den Uyl stelde
dat het wetsontwerp over de grondpoli
tiek zich niet richt tegen de boeren. „Die
hebben recht op een behoorlijke ver
goeding van de waarde van hun grond
en dat was in het wetsontwerp ook goed
geregeld".
Gevaar
Den Uyl stelde, dat door de kabinets
crisis gebleken is, dat de eis van de pro
gressieven van een acht-plus-
verhouding in een toekomstig kabinet
(acht CDA-ministers, acht progressie
ven en Den Uyl als premier) geen
hoogmoed was, „maar een minimale
bescherming om gevrijwaard te wor
den van het risico dat men bij de ver
wezenlijking van echt belangrijke za
ken onderuit wordt gehaald". De
voortzetting van het progressieve be
leid ligt volgens Den Uyl nu in handen
van al die mensen die iets hebben her
kend in dit kabinet, dat opkomt voor de
zwakkeren, bevoorrechting teniet wil
doen en gelijke ontwikkelingskansen
voor iedereen wil scheppen. „Die men
sen hebben gisteren een signaal gekre
gen dat er gevaar dreigt".
Pensioen
Den Uyl ging ook uitgebreid in op zijn
uitspraken van zaterdag jongstleden
voor de radio, waarin hij aankondigde
dat over vier jaar een verlaging van de
pensioengerechtigde leeftijd tot 64 jaar
bereikt zou kunnen worden. Op die uit
latingen is vooral van rechtse zijde veel
kritiek gerezen. „Ik heb dat voorstel ge
daan in het kader van een beschouwing
over een betere verdeling van de ar
beid". Volgens Den Uyl is verlaging van
de pensioengerechtigde leeftijd eerder
uitvoerbaar dan andere eerder gedane
voorstellen in die richting, zoals bij
voorbeeld deeltijdarbeid.
„Naar mijn vaste overtuiging kunnen
en moeten we op deze weg verder gaan.
Er zijn tal van mensen die op hun veer
tiende zijn gaan werken en nu afgetobd
en gesloopt zijn. Als er de mogelijkheid
bestaat om het over vier jaar inderdaad
te doen, dan betekent dat tevens een
verlaging van de premies voor aow en
wao. In de komende periode van vier
tot vijf jaar zal bij de afsluiting van
cao's, maar ook door de overheid, over
dit voorstel verder doorgedacht moe
ten worden", aldus Den Uyl.
Direct nadat het 20-jarig bestaan van de
Verdragen van Rome - oprichting van
de Economische Gemeenschap en Eu
ratom - zullen zijn herdacht (de Ita
liaanse president Leone spreekt een
korte rede uit) wil de Belgische premier
Leo Tindemans zijn collega's uit Frank
rijk, Duitsland, Italiè en Engeland con
fronteren met de dringende wens van de
kleine EEG-landen dat ook zij in Lon
den vertegenwoordigd willen zijn.
De Belgische regeringsleider zou over
wegen de Europese Raad een bondige
nota voor te leggen, waarin het pro
bleem op kernachtige wijze wordt sa
mengevat.
Behalve België en Nederland willen ook
Luxemburg en Ierland de EEG in bon
den erbij hebben. Landen die zijn uitge
nodigd zijn Porto Rico: Amerika. Japan
en Canada, alsmede uit Europa Frank
rijk, West-Duitsland, Italiè en Engeland
zelf.
Alleen Frankrijk verzet zich tegen aan
wezigheid van de Gemeenschap op het
Londense topoverleg. vooral in de per
soon van commissievoorzitter Jenkins,
die op zijn beurt volledig achter de
Benelux-opvattingen staat.
Den Haag, Brussel en Luxemburg be
raden zich nog op hun reactie in Rome
als zou blijken dat een redelijk com
promis niet haalbaar is. De Europese
Raad direct verlaten, zoals de over
grote meerderheid van de Tweede Ka
mer in een motie uitsprak, lijkt niet
waarschijnlijk, zeker niet als Neder
land in zu'n demonstratie alleen zou
staan. Veeleer wordt overwogen dan te
zeggen dat Nederland (en anderen) niet
zullen deelnemen aan de voorbereiding
binnen de Gemeenschap van het Lon
dense overleg, zoals Den Uyl al heeft
aangekondigd.
Zwitserse veearts
slachtoffer van
hondsdolheid
LUZERN (AFP) - Een veearts uit het
Zwitserse Malters, niet ver van Luzern,
is zaterdag overleden aan hondsdol
heid nadat hij gebeten was door een
dolgeworden rund.
De veearts is het tweede slachtoffer bin
nen twee maanden dat in Zwitserland
overlijdt aan hondsdolheid. Op 8 fe
bruari stierf een 35-jarige man-
Landsbelang
en crisis
fVoor liefhebbers van het
staatsrecht is de huidige ka
binetscrisis een soort
'snoepje-van-de-week' De si
tuatie van dit ogenblik levert
namelijk in vergelijking met
crises uit het verleden nogal wat onge
wone elementen op die tot allerlei over
wegingen aanleiding geven. Het onge
wone is vooral dat de crisis zich afspeelt
in het zicht van de nieuwe verkiezingen.
Eerste vraag is derhalve: hoe moet de
nog resterende periode worden over
brugd? Dient er een rompkabinet van
uitsluitend progressieven te komen of
behoort het kabineUDen Uyl in zijn ge
heel aan te blijven, maar dan regerend
onder de bekende beperkende formule:
„De ministers verrichten al datgene dat
zij in het landsbelang nodig achten."
Met andere woorden: een demissionair
kabinet tot aan de verkiezingen Naar
ons gevoel zou het landsbelang met deze
oplossing het beste gediend zijn.
Een aantal factoren maakt deze op
lossing voor de hand liggend- In de eer
ste plaats het eigenaardige karakter
van het conflict: formeel speelt het zich
af binnen het kabinet, maar in werke
lijkheid gaat het om een geschil in de
kamer. De sfeer binnen het kabinet is
nog altijd goed, de persoonlijke verhou
dingen hebben niet of nauwelijks onder
de spanningen van de laatste weken ge
leden. Bij dit punt geldt als nevenover
weging dat een demissionair kabinet als
ploeg bijeen blijft met als gevolg dat de
leden elkaar wekelijks spreken, een per
soonlijk contact dat een heilloze polari
satie in de verkiezingsstrijd kan tegen-
gaaa In de tweede plaats gaat het hier
om een betrekkelijk korte periode, want
de verkiezingen zijn al over twee maan
den Waarom voor zo'n korte tijd allerlei
moeilijkheden gemaakt met een her
verkaveling van portefeuilles als de
ploeg in zijn geheel kan aanblijven? Het
landsbelang is ge
diend met een volle
dig kabinet. Ten
slotte: een voltallig
demissionair kabi
net .staat beter
tegenover de kamer dan een 'geampu
teerde' groep: voorzijn geminiseerde be
leid blijft het op een parlementaire
meerderheid steunen, terwijl dat bij een
rompkabinet niet het geval is. Al deze
overwegingen pleiten naar onze mening
voor handhaving van het huidige kabi
net, zij het in een demissionaire rol.
In Den Haag wordt ook gefilosofeerd
over kamerontbinding. Dat zou over
igens een besluit met voornamelijk for
mele aspecten zijn. want de kiezer
merkt er niets van De periodieke ver
kiezing zou immers samenvallen met de
verkiezing op grond van een besluit tot
kamerontbinding. Een voordeel zou zijn
dat de nieuwe kamer onmiddellijk in
functie kan treden na de verkiezingen,
terwijl anders de oude kamer blijft ziti-
ten tot aan de derde dinsdag in septem
ber. Zal dat echter in de praktijk een
groot verschil uitmaken? De fonnatie
van het nieuwe kabinet kan toch niet
eerder beginnen dan na de verkiezingen,
waarbij de stembusuitslag een belang
rijke factor is. Het is twijfelachtig of de
formatie zich zo snel zal afspelen dat het
nieuwe kabinetnog voor het zomerreces
voor de kamer kan verschijnen. Een
voordeel van kamerontbinding kan
echter weer zijn dat de lijstaanvoerders
na de verkiezingen zelf lid van de kamer
zijn en vanuit die positie aan het
formatie-spel kunnen deelnemen. De
belangrijkste staatsrechtelijke vraag is
evenwel het wel verantwoord is in de
huidige situatie het middel van kamer
ontbinding toe te passen. Strikt geno
men ontbreekt de klassieke norm voor
ontbinding: er is geen conflict geweest,
tussen kamer en kabinet op grond
waarvan aan de kiezer een uitspraak
wordt gevraagd. We geven echter toe
dat deze redenering nogal beperkt is: in
de praktische politiek komt het er op
neer dat de huidige regeringspartijen
met elkaar overhoop liggen over een be
paald kabinetsvoorstel, terwijl dat
voorstel bovendien door de progres
sieve regeringspartijen als toetssteen
wordt beschouwd voor de houding van
de overige partners. Alles tegenover
elkaar afwegend zijn vermoedelijk de
pleidooien voor kamerontbinding toch
wel het sterkst. De komende dagen zal
duidelijk worden hoe de Haagse denk
beelden over dit probleem (en vooral
ook over de vraag wat er nu met het
kabinetrDen Uyl moet gebeuren) uit
monden in een besluit van het staats
hoofd. Dat wordt - ongeacht de aard van
die beslissing -zonder enige twijfel een
'geval'dat in de staatsrechtsboeken van
de toekomst niet zal ontbreken.
PLECHTIGHEID BIJ NEDERZETTING NIR ETSION
Rob Gruben uit Biervliet wil met FC
Boom naar de hoogste klas in het Bel
gisch profvoetbal.
trainer
Kees Vermunt uit
nieuwe trainer vai
Vlissingen.
verlies
Het netto-bedrijfsverlies van de RSV
was vorig jaar 34 miljoen, beurs - finan-
BESCHEIDEN
TEKEN TOT HET
OPRICHTEN VAN
VRIENDSCHAP
HAIFA - „Het is met geweldig groot
genoegen dat ik hier optreed namens de
Zeeuwse bevolking. De actie voor het
Zeeland-park is in de eerste plaats ont
staan op initiatief van de bevolking
zelf. Namelijk de Zeeuwse werkgroep
Israël. De Zeeuwse werkgroep heeft
zich gewend tot het bestuur van de
provincie Zeeland en we hebben toen
spontaan allemaal meegewerkt aan het
tot stand komen van dit Zeeland-park,
dat tot mijn verrassing vlak bij het
Rotterdam-park ligt. Als symbool van
het feit dat de Zeeuwse bevolking in al
haar lagen achter deze actie staat, heb
ben de Staten van Zeeland besloten dat
een vertegenwoordiger van alle Neder
landse politieke hoofdstromingen hier
bij de plechtigheid aanwezig zal zijn".
Met deze woorden sprak de commissaris
der koningin in Zeeland, dr. C. Boertien
het gezelschap van dertig Zeeuwen toe
dat momenteel een veertiendaagse
rondreis door Israël maakt. Het hoogte
punt van deze reis was de opening van
het Zeeland-park vlak bij de nederzet
ting Nir Etsion ten zuiden van de Israë
lische havenstad Haifa. De reis is geor
ganiseerd door de Zeeuwse werkgroep
Steun aan Israël, opgericht na de Yom
Kippoer-oorlog. Naast de vele acties die
de werkgroep voert ten bate van Israël,
werd anderhalf jaar geleden net pian
opgevat geld bijeen te brengen voor een
park ten zuiden van Haifa.
Vakkundig
Het is niet alleen bij een plan gebleven.
Woensdag plantte dr. C. Boertien op
zeer vakkundige wijze een kleine cypres
voor een koperen plaat, waar zowel in
het Nederlands als in het Hebreeuws
Zeeland-park opstond. Ook mevrouw
Maris Koster, lid van de Provinciale
Staten van Zeeland voor dc WD mocht
haar krachten beproeven met de schof
fel.
In tegenstelling tot de heer Boertien, die
eerder bomen had geplant, was het voor
haar de eerste keer en had ze er dan ook
(Slot zie pagina 7 kolom 5J
Woningraad wil
rijksbijdrageregeling
voor opknappen van
naoorlogse woningen
STADSKANAAL (ANP) - De Nationale
Woningraad vindt dat het huidige sys
teem van renteloze leningen voor het
opkanppen van na-oorlogse woningen
moet worden veranderd in een rijks
bijdrageregeling.
Dit is de belangrijkste conclusie uiteen
discussienota over het renoveren van
na-ocrlogse woningen, die woensdag in
Oude Pekela door de directeur van de
Nationale Woningraad, de heer N. van
Velsen, aan staatssecretaris J. Schaefer
is aangeboden. Met het lanceren van de
nota wil de Nationale Woningraad te
vens de woningcorporaties trachten te
bewegen snel een begin te maken met
het uitwerken van plannen.