INCIALE ZEEUWSE COURANT
NOG GEEN COMPROMIS
OVER DE GRON DPOLITIEK
Sanbella-vestiging Sint-Annaland
wordt waarschijnlijk gesloten
minikrant
Buitenlandse hulp aan
Roemenië komt op gang
Incident op Aruba
bij bezoek minister
Kabinet vanochtend voorberaad bijeen
g
Voorzitter
D 66 daagt
Wiegel uit
ONTSLAG VOOR IN TOTAAL 16 WERKNEEMSTERS
Elke vrijdag in de PZC de SPECIALE ADVERTENTIE
RUBRIEK voor verenigingen, actiegroepen e.d.
advertenties ZONDER WINSTOOGMERK.
220e jaargang no. 61
Dinsdag 8 maart 1977
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG- De Tweede-Kamerfracties van PvdA en CDA (KVP, ARP en CHU) zijn het maandag
niet eens geworden over de regeringsvoorstellen inzake de grondpolitiek. PvdA-fractieleider Ed
van Thijn zei na afloop van het overleg met de betrokken bewindslieden, dat er politiek niets was
veranderd.
Aan het overleg, dat plaatsvond op het ministerie van justitie, namen deel de ministers Van Agt
(justitie), Van der Stee (landbouw) en Gruijters (ruimtelijke ordening), PvdA-fractieleider Van
Thijn, KVP-leider Andriessen, die optrad als fractievoorzitter van het CDA, en enkele specialisten
van CDA en PvdA uit de Tweede Kamer. Doel van het overleg was een compromis tot stand te
brengen tussen de ver uiteenliggende standpunten van PvdA en CDA om zo een politieke crisis te
voorkomen.
handeling: van de voorstellen in de correcties op toepassen. Zo zou een
Tweede Kamer een wijzigingsvoorstel eventuele waarde-stijging als gevolg
in om de „verkeerswaarde" in de wet te van overheidswerken en overheidsbes-
krijgen. Wel wil het CDA daar enige lissingen niet vergoed moeten worden.
Het kabinet zal vanmorgen de moeilijk
heden rond de grondpolitiek bespreken.
Het is daarbfj niet uitgesloten, dat het
kabinet zelf met eventuele wijzigings
voorstellen komt. Vanmiddag antwoor
den de bewindslieden de Tweede Ka
mer. Zoals bekend behoren de rege
ringsvoorstellen over de grondpolitiek
tot de vier zogenoemde hervormings
voorstellen, die volgens de PvdA vóór de
verkiezingen van 25 mei tot wet verhe
ven moeten zijn. Afgelopen zaterdag
nam de partijraad van de PvdA met al
gemene stemmen een motie aan, waarin
wordt gezegd dat deze voorstellen onge
schonden door het parlement moeten
komen, wil de PvdA bereid zijn methet
CDA een nieuwe regering te vormen.
Het CDA wil by onteigening van grond
de zogenoemde „verkeerswaarde" ver
goeden, de waarde, die op de vrije markt
tot stand komt. De regering en de PvdA
willen de gebruikswaarde vergoeden.
Voor landbouwgrond moet dan de prijs
van landbouwgrond betaald worden en
niet de prijs, die bijvoorbeeld door be
bouwing zou ontstaan. De verkeers
waarde ligt meestal hoger dan de ge
bruikswaarde.
Het CDA diende vorige week bij de be-
Dit standpunt is voor de PvdA onaan
vaardbaar. PvdA-leider Van Thijn zei
na afloop van het overleg: „De ge
bruikswaarde staat nog recht over
eind". CDA-fractieleider Andriessen
daarover: „Als de PvdA volledig vas
thoudt aan de gebruikswaarde, dan is
overeenstemming niet mogelijk".
Wel zijn door beide partijen voorstellen
voor tussenoplossingen gedaan. De
PvdA (s bereid om via een motie bij de
regering aan te dringen op een aparte
wettelijke regeling van de zogenoemde
negatieve ontwikkelingsschade. Dat is
de inkomens- of vermogensschade, die
een grondeigenaar oploopt als gevolg
van een dreigende onteigening. Hij doet
dan geen investeringen meer en pleegt
geen onderhoud meer. waardoor de
i zijn grond terugloopt.
Volgens Andriessen is het PvdA-
voorstel niet nieuw. „Het voorstel is van
de vorige week. Het heeft ons er niet van
kunnen weerhouden om ons amende
ment in te dienen. Langs die lijn is een
oplossing van het vraagstuk niet moge
lijk", aldus Andriessen. Ook het CDA
heeft voorstellen voor een tussenoplos
sing gedaan, maar Andriessen wilde
maandag niet zeggen om welke voor
stellen het gaat. „Het kabinet moet
trachten een oplossing te brengen".
WD-fractieleider Hans Wiegel vroeg
zich maandagavond in Leerdam af. of er
gewerkt wordt aan de „Grote Verdwijn
truc". Als het CDA akkoord zou gaan
met de gebruikswaarde, met wat voor
correcties ook. dan betekent dat vol
gens Wiegel een principiële koerswijzi
ging. „een draai van 180 graden".
doden
voorzitter
sluiting
üe breïgoederemabriek Carla i
seke staakt de produktle.
PAGINA 7
horen
overleg
FNV hervat het werk in de overlegorga
verrassend
droom
Zangeres Lucille MacDonald droomt
van een sprookjeswereld; radio- en tele
visieprogramma's; strip.
De overheid moet steun verlenen voor
toepassing van zonne-energie; beurs, fi
nanciën, economie.
AL RUIM DUIZEND DODEN GEBORGEN
(Van onze correspondent)
BOEKAREST - Terwijl de internatio
nale hulpacties langzaam op gang ko
men zoeken reddingsploegen in Boeka
rest en andere getroffen Roemeense
steden, tussen de puinhopen naar over
levenden van de zware aardbevings
ramp die waarschijnlijk,aan ten minste
4000 mensen het leven heeft gekost.
Tot dusver zijn de lijken van ruim dui
zend slachtoffers geborgen. Vol lof is
men over de manier waarop de bevol
king zich inzette voor het reddingswerk.
de doden en het verplegen van de hon
derden gewonden en het troosten van de
nabestaanden.
Hulp
Amerika, Engeland. Frankrijk, West-
Duitsland, Zwitserland, Nederland en
tal van andere Europese landen hebben
maandag geld, medicamenten en an
dere hulpgoederen toegezegd of reeds
verzonden om de immense nood te hel
pen lenigen.
De Nederlandse regering bood uit de
zonder enig spoor van paniek hielpen ontwikkelingspot een halt mihoen gul-
de duizenden mensen mee met het toe- Sf.*"-ft voor de hidpverle-
ken naar overlevenden, het bergen van
GEEN NEDERLANDSE
GEREFORMEERDE
DELEGATIE NAAR
ZUIDAFRIKA
LEUSDEN (ANP) - Er gaat geen Neder
landse delegatie naar de conferentie
van de Gereformeerde Oecumenische
Synode over de rassenproblematiek in
Zuidelijk Afrika. De conferentie, die
van 25 tot 28 april in Pochefstroom zou
worden gehouden, is overigens uitge
steld.
Het moderamen van de Generale Sy
node in Leusden heeft te horen gekregen
dat de Nederlandse Gereformeerde
Kerken er bij nader inzien niet op moe
ten rekenen dat ze welkom zijn Prof
Tjaard van der Walt van de Zuidafri-
kaanse Dopperkerk heeft vorig jaar op
de slotzitting van de Gereformeerde
Kerken in Leusden een uitnodiging
overgebracht voor de conferentie in Pot-
chefstroom. Daarna werden in Neder
land plannen gemaakt om een 'zware
delegatie van Zuid-Afrika te zenden'.
Later volgde nog een schriftelijke uit
nodiging van de organisatoren. Maar de
(blanke) Nederduits Gereformeerde
Kerk van Zuid-Afrika heeft later be
zwaar gemaakt tegen het uitnodigen
van niet-Afrikaanse kerken.
BHOETTO WINT
ISLAMABAD (AP) - De regerende Pa
kistaanse Volkspartij (ppp) van pre
mier Zoelfïkar Ali Bhoetto heeft zijn
meerderheid in de nationale vergader
ing behouden, aldus is gebleken uit de
eerste officieuze uitslagen van de
maandag gehouden parlementsverkie
zingen.
De socialistische georiënteerde PPP
had gisteravond 103 zetels veroverd,
twee meer dan noodzakelijk is voor een
meerderheid in het parlement.
ning. Het Nederlandse Rode Kruis, dat
zaterdag al 50.000 gulden ter beschik
king stelde, heeft een rampengiro (777)
geopend. Intussen wordt al gewerkt aan
een medicamentenzending naar Boeka
rest. Er is vooral behoefte aan veldhos
pitalen omdat de zware aardbeving in
Roemenië negen ziekenhuizen met de
grond gelijk heeft gemaakt.
De aardschokken die vrijdagavond niet
alleen Roemenië maar ook het buurland
Bulgarije teisterden, deden vele gebou
wen in Boekarest als kaartenhuisjes in
eenstorten. In het provinciestadje
Craiova werden 8300 woningen totaal of
gedeeltelijk verwoest, terwijl 18 middel
grote bedrüven de produktie hebben
moeten staken. Volgens bewoners van
net stadje moet rekening worden ge
houden met minstens 1000 doden in
Craiova alleen.
In Londen is vernomen dat een kern
centrale beschadigd is, maar er zou
geen stralingsgevaar zijn voor dc Roe
meense bevolking omdat de fabriek
nog in aanbouw was. Hoewel Roemenië
het zwaarst is getroffen door de aard
beving, vielen in het naburige Bulga
rije ten minste 330 doden. Vooral in het
noorden van Bulgarije heeft men van
de aardbeving te lijden gehad. In Svist-
jov zijn al 47 lijken geborgen: er wor
den nog 75 mensen vermist.
Minister voor
guerrillabestrijding
in Rhodesië
SALISBURY (RTR) - Premier Ian
Smith van Rhodesië heeft maandag een
nieuwe ministersfunctie gecreëerd,
voor operaties ter bestrijding van
guerrilla-aanvallen. De minister van
transport, de 61-jarige Roger Hawkins,
krijgt deze nieuwe portefeuille. Hij
wordt ondervoorzitter, rechtstreeks
onder Smith, van een oorlogsraad die
de eindbeslissingen neemt inzake de te
voeren strategie in de strijd tegen de
guerrillastrijders.
BREUKELEN - De voorzitter van
D'66, tut. J. F. Glastra van Loon (foto)
heeft maandagavond VVD-
lijsttrekker H. Wiegeluitgedaagdeen
debat aan te gaan met de lijsttrekker
van D'66, dr. J. Terlouw. „Wiegel wei
gert tot dusverre de conferentie." al
dus Glastra van Loon tijdens een de
batavond met de liberaal mr. W. J.
Geertsema in Nijenrode te Breueke-
len. Het debat tussen de lijsttrekker
van VVD en D'66 vindt mr. Glastra
van Loon erg noodzakelijk. „Het is
thans een tijd van allerlei maat
schappelijke hervormingen. De VVD
doet alsof er niets aan de hand is en
draagt geen nieuwe gedachten aan.
Daarover moet Wiegel met Terlouw
durvenpraten,"zei de voorzittervan
D'66.
UITVAL CROES TEGEN
DE GAAYFORTMAN
ORANJESTAD/DEN HAAG (ANP) - De
Antilliaanse minister Pourier van wel-
vaartszorg is het afgelopen weekeinde
LONDEN - Binnenkort zal bij het Londense huis Sotheby's een gewichtig stuk van Nederlandse oorsprong worden
geveild. Het gaat om een vier meterlang kanon, dal werd geborgen uit het wrak van de "Witte Leeuw', een Nederlands
schip dat in 1613 bij St. Helena verging
Foto: het ruim drie ton zware veilingstuk in de lakeis bij de aflevering voor Sotheby's.
eerder van Aruba naar Curacao ver
trokken dan de bedoeling was. Dat ge
beurde nadat tijdens een lunch met het
bestuurscollege MEP-Ieider Betico
Croes heftig was uitgevallen tegen de
Nederlandse minister van Antilliaanse
zaken, De Gaay Fortman. Minister Pou
rier vergezelde zijn Nederlandse col
lega bij diens bezoek aan Aruba.
Betico Croes, die met zijn partij streeft
naar een onafhankelijk Aruba ze: tegen
minister De Gaay Fortman dat „hij in
het in Nederland dan wel voor het zeg
gen kon hebben maar dat op Aruba hij
zelf (Croes) het te vertellen heeft." Croes'
uitlating volgde op een gezegde van de
Nederlandse bewindsman dat hij als
burger van het koninkrijk recht heeft
zijn mening te geven. De moeilijkheden
waren al begonnen aan het begin van de
lunch. Toen rende een 'bodyguard' van
Croes de zaal binnen Hij ging te
keer tegen de ministers De Gaay Fort
manen Pourier. Croes maakte daarvoor
zijn verontschuldigingen. De heer De
Gaay Fortman zei dat excuses niet no
dig waren maar dat hij het incident als
bijzonder onprettig had ervaren, De Ne
derlandse minister is tot maandagmor
gen op Aruba gebleven. Vandaar is hij
vertrokken naar de Bovenwindse Ei
landen. Zondag hield hij een dag vakan
tie op het Arubaanse strand. Voor hem
en zijn gezelschap was extra bewaking
ingesteld. Antilliaanse kranten hebben
inmiddels gemeld dat premier Evertsz
van de Nederlandse Antillen van plan is
in het openbaar zijn excuses aan te bie
den aan zijn Nederlandse collega voor
'de slechte behandeling op Aruba'.
Een vleugje
moraal
§De buitenlandse politiek
van president Carter ziet er op
het eerste gezicht anders uit
dan die van Kissinger. De
grote Henry reisde de hele we
reld af om te pogen smeulende
brandhaarden te doven, maar hij sprak
zelden over de morele kantvan zijn poli
tiek. Kissinger acteerde als een
Bismarck-in-hetrgroot. hij bedreef
'Realpolitik'. een beleid dat vrijwel al
leen dan met mensen en belangen reke
ning hield indien daarmee een doel werd
gediend. En om mensen en belangen in
en van diverse landen zoveel mogelijk
naar zijn hand te kunnen zetten, putte
hij voortdurend uit het grote arsenaal
van Amerika's machtsmogelijkheden:
directe militaire hulp, economische
steun, wapenleveranties, ondersteu
ning van een bepaald regime enz. Dat
waren de middelen waarmee Kissinger
werkte. Carter heeft echter in de afgelo
pen weken het element 'moraal' op
nieuw als factor in de Amerikaanse bui
tenlandse politiek geïntroduceerd, al
thans naar buiten. Zoals het Britse blad
The Economist deze week opmerkte: de
regering van Carter begint de "Realpoli
tik' van Kissinger los te laten met een
vleugje van wat zij 'moraal' noemt
J.n Nederland is zowel in het parlement
als in de pers vaak met bewogenheid
over 'moraal en buitenlandse politiek'
gediscussieerd. Zo kwam dit thema en
kele jaren geleden diepgaand aan de
orde in het blad van het Genootschap
voor internationale zaken, de Interna
tionale Spectator. Het toenmalige eer
ste kamerlid van de VVD. mr. H. van
Riel, wees er in die discussie op dat voor
moraal geen absolute nonnen kunnen
gelden „Een president van de Ver
enigde Staten, van de Sowjet-Unie of
van de Chinese Volksrepubliek draagt
een totaal andere verantwoordelijkheid
dan een Nederlands parlementariër.
Het gebruiken van
macht in haar bit
terste vorm door
zulke figuren ont
trekt zich wellicht
aan onze morele
maatstaven," zo ongeveer luidde toen
Van Riels betoog. Hetnieuwe beleid van
Carter duidt er echter op dat de marge
voor een naar buiten gedemonstreerde
'moraal' thans toch groter wordt geacht
dan in de dagen van Nixon en Ford het
geval was. President Carter heeft im
mers stelling genomen ten aanzien van
de Russische dissidenten en deed dat
bovendien op een opvallende manier.
Nixon en Ford zouden dat nooit nadruk
kelijk hebben gedaan omdat
zij andere belangen in de relatie
Amerika-Rusland niet in gevaar wilden
brengen. De Franse president treedt
nog altijd volgens dit 'beperkte' recept
op, zo bleek onlangs. Carter evenwel
gaat er kennelijk van uit dat de Russen
maar moeten wennen aan zijn sympa
thiebetuigingen voor dissidenten in hun
land. Blijkbaar is hij er ook van over
tuigd dat zijn optreden geen invloed
hoeft te hebben op zulke delicate zaken
als de Amerikaans-Russische Saltbe-
sprekingen, de onderhandelingen over
de beperking van strategische atoom
wapens In de komende maanden zal
wel duidelijk worden in hoeverre andere
beleidsdaden van de Amerikaanse pre
sident met een 'vleugje moraal' gepaard
zullen gaan. Zullen bijvoorbeeld de
graanleveringen aan de Sowjet-Unie af-
hankelijkworden gesteld van een soepe
ler dissiaenten-beleid?
VOORNAAMSTE
REDEN: 'MOORDENDE
CONCURRENTIE'
S1NT-ANN ALAND-GOES - Dc vesti
ging van dc foundations-
confecticindustrie Sanbella NV te St-
Annaland zal waarschijnlijk worden
gesloten. De directie heeft bij het ge
westelijk arbeidsbureau te Zierikzee
een ontslagvergunning aangevraagd
voor 16 werkneemsters. Als voornaam
ste reden voor de opheffing noemt de
directie de 'moordende concurrentie'
vanuuil de 'lage lonenlanden'. De In
dustriebonden van NVV en NKV menen
dat er nog kansen bestaan voor Sanbel
la, en verzetten zich tegen de door de
directie voorgenomen maatregeL
Directeur H. Meeuwse bevestigde des
gevraagd dat er plannen bestaan om
Sanbella-St. Annaland te sluiten. Hij
deelde mee dat inderdaat bij het GAB
Zierikzee om een ontslagvergunning is
gevraagd: „Vorig jaar is de export van
onze soort artikelen uit de lage
lonenlanden tien maal zo hoog geweest
Wij komen bij de grote warenhuizene en
magazijnen eenvoudig niet meer aan
bod. hoogstens voor de levering van
kleine restantjes. Importeurs van arti
kelen uit die lage Ionen-landen grazen
daargij de winkeliers af. Tegen artike
len, die daar vervaardigd worden tegen
een maandloon van 150.- is niet meer
op te boksen", aldus deze Sanbella-
directeur.
De heer Meeuwse noemde het aange
vraagd ontslag voor 16 werkneemsters
een noodmaatregel. „Ik en mijn mede
directieleden hebbc-n er slapeloze nach
ten van. Ik heb door deze omstandighe
den he bedrijf achteruit zien draaien van
35ö werknemers tot hel huidige be
stand. Liever nam ik 35 mensen aan, dan
er 16 te ontslaan."
Hand en tand
Sanbella-directeur Meeuwse zei dat
'met hand en tand' zal worden getracht
de Goese vestiging van de foundatio
nindustrie Sanbella te handhaven. Hij
zei dat de vakbonden op de hoogte wa
ren van de plannen met Sanbella-SL
Annaland. „Zij weten ook wel dat het
geen haalbare kaart meer is, maar ik
kan mij voorstellen, dat zij zich er
tegen verzetten."
In de periode 1975-76 zijn de Sanbella-
bedrijven in Goes en St-Annaland al
eerder gereorganiseerd, en is de vesti
ging in Vlissingen opgeheven.
„Toen", zo vertelaarde maandagmiddag
districtsbestuurder H. Bijvank namens
de Industriebonden van NW en NKV, is
het totale bedrijf al gehalveerd tegen de
zin van de vakbonden in." „We hebben
toen al gewaarschuwd tegen overhaaste
beslissingen bij de reorganisatie van de
fimthjn
Zondagnacht om half twee ongeveer
is in de Chinese hoofdstad Peking een
lichte aardschok gevoeld die een a twee
seconden aanhield.
Vaartere nieuwe lijn werkt overigens
wel verfrissend: hetzieternaaruitdatin
Washington niet alleen meer volgens
puur machtsdenken wordt gehandeld.
Vooral in Nederland zal er, naar men
mag aannemen, grote waardering voor
Carters lijn bestaan. Zeker zal dat het
geval zijn bij minister Van der Stoel, die
zelf niet aarzelde om in Praag een grote
'vleug moraal' te verspreiden toen daar
de Slotakte van Helsinki aan de orde
kwam. Een dergelijke houding past bij
Nederland: men is hier niet wars van
'getuigenispolitiek'. In het najaar van
1973 werd daarover in de tweede kamer
uitvoerig gedebatteerd: een dergelijke
politiek zou namelijk naar het oordeel
van sommige kamerleden allerlei na
tionale belangen schaden. Bij die gele
genheid zei het toenmalige AR-
kamerlid Boertien dat Nederland nu
eenmaal werd bewoond door een 'volk
van kooplieden en dominees'. Van der
Stoel was het daarmee eens, maar wees
er tevens op dat „de wereld en daarmee
ook Nederland, alleen voor rampen kan
worden behoed wanneer vrede en recht
vaardigheid het van geweld en onder
drukking winnen." En hij voegde er aan
toe: „Wellicht kunnen kooplieden en
dominees elkaar daarin vinden." Het
ziet er naar uit datnu ook preadentCar-
ter in dit gezelschap past
produktiekrachten, die een ontmante
ling van het bedrijf zouden kunnen in
houden. „Volgens deze vakbondsbe
stuurder blijkt uit door 't bedrijf ter be
schikking gestelde gegevens - onder
schreven door de directie eind 1976 - dat
de vestigingen in Goes en St-Annaland
rendabel zouden kunnen zijn bij wijzi
gingen in het aantal produktieve en in-
produküeve werkkrachten. Volgens de
vakbonden zouden er 15 produktieve
krachten in Goes en 11 produktieve
krachten in St-Annaland werkzaam
zijn. Buiten de directie zouden er in to
taal nog eens 26 inproduktieve werk
nemers in dienst van Sanbella zijn.
Slot zie pagina 4 kolom 2)
NCW OPPERT
BEWINDSMAN
VOOR EXPORT
DEN HAAG - Het Nederlands Chris
telijk Werkgeversverbond (NCW)
heeft een balletje opgeworpen om
bij de kabinetsformatie na de ver
kiezingen van 25 mei eens te denken
aan een speciale bewindsman (mi
nister of staatssecretaris) voor het
exportbeleid.
Deze suggestie werd maandag ge
daan op een persconferentie, waar
bleek dat het verbond waardering
heeft voor de manier waarop de rege
ring de uitvoer wil stimuleren.
(Zie ook pag. 9)
