PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
BETREKKINGEN MET
TSJECHOSLO W AKI JE
OP 'DIEPTEPUNT'
Billiton
sluit in
Arnhem
Omvang
bepalend
doorstroomopening Oosterschelde
voor zoete of zoute Grevelingen
de krant
van zeeland
Husak weigert gesprek met Van der Stoel
BESLOTEN OVERLEG KAMER EN
MINISTER OVER DE STAKINGEN
vandaag
Open gesprek Shell mislukt
Pak koffie dit
jaar mogelijk
1,50 duurder
220e jaargang no. 47
Donderdag 3 maart 1977
1Van onze speciale verslaggever
PRAAG-SCHIPHOL - De diplomatieke botsing waarin het officieel bezoek van minister mr. Max
van der Stoel aan Tsjechoslowakije is uitgelopen vond woensdag zijn hoogtepunt toen de Tsjechos-
lowaakse president Gustav Husak weigerde mr. Van der Stoel te ontvangen.
Tijdens een onverwacht gesprek onder vier ogen, op de hotelkamer van mr. Van der Stoel, moest de
Tsjechoslowaakse minister van buitenlandse zaken Bohuslav Chnoupek zijn collega meedelen dat
president Husak het „onder deze omstandigheden beter vond de ontmoeting met mr. Van der Stoel,
waar hij erg naar had uitgezien, niet te laten doorgaan". President Husak was tot dat besluit
gekomen op grond van de verslagen die de internationale persbureaus hebben gebracht van de
ontmoeting tussen mr. Van der Stoel en prof. Jan Patocka, woordvoerder van de Tsjechoslowaakse
protestbeweging Charta '77.
zegd dan dat hij zich wenst te houden
aan de grondwet en de wetten van Tsje
choslowakije. dergelijke gevolgen
Mr. Van der Stoel had minister Chnou
pek in krachtige bewoordingen laten
weten dit afzeggen van het bezoek op te
vatten als een onvriendelijk gebaar. „Ik
heb Chnoupek gezegd dat er waar
schijnlijk geen precedent te vinden is
voor het niet doorgaan van een dergelijk
bezoek, dat officieel al is aangekon
digd", vertelde mr. Van der Stoel na af
loop van zijn gesprek met de Tsjechos
lowaakse minister.
„Ik heb er echter bij gezegd, dat dit
mijns inziens niet hoeft te leiden tot een
verbreken van de diplomatieke betrek
kingen. Chnoupek antwoordde daarop
dat mijn ontmoeting met prof. Patocka
wat hem betrof ook niet hoefde te leiden
tot verbreking van de betrekkingen. Ik
heb hem verder nog gezegd, dat het mij
vreemd voorkwam dat een ontmoeting
van mij met een Tsjechoslowaaks
staatsburger, die niets anders heeft ge-
boos
PAGINA 3
boter
integratie
Zeeland is a!
integratie va
PAGINA 9
dam
De eerstf
leg van d
PAGINA
landschap
CRM wil onderhoudsvergoedingegn
verstrekken voor het beheer van
lands chaps-elementen.
PAGINA 14
loop
Zaterdag vindt de tiende prestatieloop
van Dynamo plaats in fraai natuurge
bied.
ondergang
hiswa
De federatie van kunstenaars is fel tegen
de Toneelnota van van minister Van
Doorn,
bezorgd
De free-lance musici zijn bezorgd over
hun werkgelegenheid; Radio- en televi
sieprogramma's; strip.
PAGINA 23
winst
De CSM verwacht geen hogere winst in
het lopende boekjaar; Beurs - financiën
- economie.
Tv-zendtijd
Tijdens het laatste gesprek met
Chnoupek had mr. Van der Stoel nog
geïnformeerd hoe het stond met de
eventuele uitwisseling van t v-zendtijd:
Van der Stoel tien minuten voor de
Tsjechoslowaakse tv, Chnoupek tien
minuten voor de NOS. Chnoupek had
geantwoord, dat het hem, onder deze
omstandigheden, beter leek van het
aanbod af te zien.
Zo verliep het slot van het officieel be
zoek van mr. Van der Stoel aan Tsje
choslowakije al even stormachtig als de
eerste twee dagen. Bij het afscheid, op
het vliegveld van Praag, zei minister
Chnoupek desgevraagd dat volgens
hem de verhoudingen tussen zijn land
en Nederland niet zijn geschaad door
het bezoek.
'Diepe kloof
Mr. Van der Stoel legde er de nadruk op,
dat er een diepe kloof gaapt tussen lan
den, zoals Nederland, die menen dat de
slotakte van de Veiligheidsconferentie
volledig dient te worden toegepast, in
clusief de passages over de mensen
rechten, en die landen, in Oost-Europa,
die menen dat elke opmerking daar
over een inmenging is in de binnen
landse aangelegenheden van een ander
land.
Deze kloof werpt volgens mr. Van dei-
Stoel een schaduw op de komende con
ferentie van Belgrado, waar zal worden
gesproken over de uitvoering van de slo
takte van Helsinki en over een even
tueel voortbouwen daarop. Toch dient,
aldus mr. Van der Stoel, de krit ische dia
loog tussen Oost en West te worden
voortgezet.
In antwoord op een vraag, of zijn op
treden in Praag gevolgen zal hebben
voor het beleid van de autoriteiten al
daar, antwoordde mr. Van der Stoel:
„De Tsjechen hebben de laatste tijd al
les gedaan om in de internationale, ge
meenschap een stuk respectabiliteit
terug te winnen, dat verloren was ge
gaan na de gebeurtenissen van 1968
(toen een Russische inval in het land de
'Praagse lente' verstoorde en uiteinde
lijk leidde tot de afzetting van Dubcek
en de zijnen als leiders van de commu
nistische partij en van de regering -
red.). Ik geloof dat men niet ongevoelig
is voor de repercussies van deze zaak in
het buitenland. Ik ben er. meen ik. wel
in geslaagd de Tsjechen in te scherpen
hoe ernstig deze zaak (van de mensen
rechten) in het Westen wordt opgeno
men en wat voor consequenties dit al
les kan hebben voor de conferentie in
Belgrado".
Volgens diplomatieke kringen kunnen
de gebeurtenissen tijdens het bezoek
van Van der Stoel aan Praag en de acti
viteiten van de groep journalisten die
hem vergezelden (16 journalisten, ter
wijl er normaal in Praag slechts acht- tot
tien westerse journalisten geaccredi
teerd zijn) gevolgen hebben voor de po
sitie van minister Chnoupek. De minis
ter zou, tegen de zin van de volgelingen
van de 'harde lijn' in Praag het bezoek
van Van der Stoel hebben doorgedre
ven, omdat hij er mogelijkheden in zag
voor prestigewinst van Tsjechoslowa
kije in het Westen. Nu dat wat anders is
uitgepakt, zouden er voor Chnoupek
problemen kunnen ontstaan.
Onder moeilijke omstandigheden maakte onze redacteur
Fred Sanders deze opname van het gesprek tussen minister
Van der Stoel en Potocka op een hotelkamer. Midden woord
voerder Breman van buitenlandse zaken.
UTRECHT - De directie van Billiton
heeft besloten het Ioodbedrijf in Ara-
hem te sluiten. Aanvankelijk zou dit
deel van het bedrijf op 1 april worden
overgeplaatst naar Budel. Als gevolg
van 'een algemeen verlangen' heeft de
directie besloten tot een vervroegde
sluiting over te gaan.
De omwonenden zouden vanavond een
vergadering houden over het voorstel
van de Vereniging Voorkomen is Beter
om een kort geding aan te spannen
tegen de gemeente Arnhem. Op maan
dagavond 21 maart zal de raadscom
missie voor volksgezondheid in Arnhem
het rapport bespreken dat prof. Zielhuis
over de vergiftiging vervaardigd. Hoe
wel de inhoud van dit rapport slechts in
kleine kring bekend is wordt het al door
velen als 'vernietigend voor het bedrijf
Billiton' genoemd.
Provinciale Staten van Gelderland
vinden dat onverwijld een uitgebreid
medisch onderzoek moet worden ge
houden onder alle twee-, drie-, vier-,
vijf- en zesjarigen, wonend in de omge
ving van Billiton in Arnhem.
DEN HAAG (ANP) - Volgende week donderdag gaat de tweede- kamercom
missie voor sociale zaken met minister Boersma praten over de recente
stakingen en alles wat daarmee verband houdt. De bewindsman kreeg het
verzoek voorafgaande aan het overleg verslag uit te brengen van de ont
wikkelingen van het arbeidsvoorwaardenbeleid in de laatste weken.
Het overleg tussen de minister en de kamercommissie vindt plaats in een
besloten vergadering.
Het- 'open' gesprek over een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst voor
6.500 werkemeners van Shell-Pemis en Shell-Moerdijk is mislukt. Na ruim
een dag vergaderen ziin de beide onderhandelingsdelegaties woensdagavond
uiteen gegaan. De vakbonden konden iet akkoord gaan met het aanbod van
Shell, zo deelde een woordvoerder van het bedrijf mee. dit aanbod omvatte
een arbeidscontract van vijftien maanden met als ingangsdatum 1 januari
1977, waarbij op de gebruikelijke data (1 april. 1 oktober en 31 maart 1978)
volledige, zij het geschoonde, prijscompensatie zou worden gegeven. Daar
naast was Shell bereid een initiële loonsverhoging te geven van 1.7 procent en
de dertig gulden van de loonmaatregel van de regering per 1 april van dit j aar
te verwerken in de loonschalen.
op het materiële vlak geleid. Over de immateriële zaken wordt op 15 maart
verder overlegd.
De 65.000 Philips-werkenemrskrijgen per 1 januari 1977 een prijscompensatie
van drie procen t met een minimum van 600.-. Op 1 juli en 31 december zullen
opnieuw prijscompensatie volgen, vermoedelijk van resp. 3.4 en 2.8 procent.
Bovendien hebben de vakbonden een initiële loonsverhoging op 1 j anuari van
een half procent bedongen, met een minimum van honderd gulden. De va
kantietoeslag stijgt van 7.5 naar 8 procent (minimum 1.740.-)
Ook andere uitkeringen, zoals de eindejaarsuitkering en hindertoeslag, wor
den omgerekend in procenten 0,4 procent hoger
Ziekenhuispersoneel
Philips
De cao-onderhandelingen bij Philips hebben na bijna zestien uur vergade
ren - onderbroken door een tiental schorsingen - tot een overeenstemming
In het college voor arbeidszaken (KOAZ), het overlegorgaan van de zieken
huisraad en de organisaties van werknemers in het ziekenhuiswezen, is
woensdag overeenstemming bereikt over een salarisverhoging voor het
ziekenhuispersoneel van 3,d procent. Deze verhoging krijgt een terugwer
kende kracht tot 1 januari 1977 cn ze wordt bij wijze van voorschot verleend
'ter nadere verrekening' (via een nacalculatie) in de loop van dit jaar.
Uitgaande van een prijscompensatie van 2,5 procent, komt de verhoging met
3.5 procent neer op één procent, reëel'. In het ziekenhuiswezen geldt echter
een ander systeem dan in het bedrijfsleven. Daar wordt een soort trend
gevolgd, waaraan de salarissen achteraf worden aangepast.
UTRECHT - Er moet rekening mee
worden gehouden dat de prijs van een
pak koffie (nu f 4,64 per half pond) in de
loop van dit jaar nog met ongeveer
f 1,50 zal stijgen als gevolg van de als
maar oplopende prijzen van de ruwe
koffie op de wereldmarkt.
„Als voor de ene prijsverhoging goed
keuring is verkregen, moeten voor de
volgende de onderhandelingen met het
ministerie van economische alweer
worden geopend", aldus een woord
voerder van Douwe Egberts in Utrecht.
Cijfers die als maatstaf voor de prijs van
koffie kunnen worden gehanteerd, laten
zien dat de inkoopprijs op de wereld
markt sinds eind november vorig jaar.
waarop thans de winkelprijs van de kof
fie is gebaseerd, sindsdien alweer met
bijna 30 procent zijn gestegen. „Daar
van uitgaande kan in de loop van dit
jaar een stijging met nog ongeveer f 1.50
per pak roodmerk worden verwacht",
aldus de woordvoerder van Douwe Eg
berts. „Uiteraard zal dat niet in één keer
worden doorgevoerd maar in fasen. Om
streeks maart-april is een eerste verho
ging te venvachten".
Douwe Egberts wil tijdstip en grootte
van de verhoging van de koffieprijs niet
concretiseren, „om het overleg niet te
doorkruisen en paniekreacties in de
vorm van hamsterwoede te voorko-
Standwerkers
concours
§B ijna niet te geloven: in op-
dracht van het kabinet doet
PTT voor het eerst sinds j aren
iets vnendeüjks met haar ta
rieven. Een ontroerende geste,
maar bij nader inzien doet ze
wel denken aan een ouderwetse stand
werker op de markt; „Een kwartje 't
stuk. vooruit neem mee: drie voor een
gulden" Zo gaat een telefoonabonne
ment met ingang van de eerste april met
een gulden per maand omlaag, een ver
mindering om de vlag bij uit te steken.
Ja, ja. Datzelfde abonnement is pas
twee maanden geleden twee gulden
duurder geworden. Het hele lijstje van
PTT blijkt er zo uit te zien: de briefport
zou met ingang van 1 juli aanstaande
van vijfenvijftig naar zestig cent gaan,
maar voorlopig mag nu deze verhoging
achterwege blijven, in ieder geval tot
1978. Is dat niet een aardige regeerme-
thode? Eerst verhogingen aankondigen
om enige tijd later vriendelijk mee te
delen dat ze tijdelijk niet zullen door
gaan. Minister Lubbers heeft over deze
maatregelen verklaard er grote waarde
aan te hechten dat ook de regering tot
beteugeling van de inflatie bijdraagt-
Da's heel mooi. maar als die bijdrage
over de hele linie eenzelfde karakter
krijgt als deze recente PTT-
tariefmaatregelen, dan zou dat toch te
veel op standwerkerspolitiek lijken;
eerst flink verhogen, vervolgens er een
bedragje afdoen.
Een heel andere zaak uit de 'stand
werkerssfeer'. In januari constateerde
het kabinet een flinke meevaller bij de
sociale premies van rond zevenhonderd
miljoen gulden. Die meevaller had te
maken met de loonstop van vorig jaar.
er was berekend dat de totale loonstij
ging over 1976 niet meer dan ongeveer
een half procent zou bedragen, maar
achteraf bleek dat meer te zijn, één tot
anderhalf procent Over die stijging is
de afgelopen maan
den heel wat te doen I
geweest. waarbij
met name van vak
bondszijde kritiek 1
werd uitgeoefend op
de werkgevers: zij zouden de loonmaat
regelen hebben ontdoken. Nu is de
overheid in Nederland de grootste
werkgeefster en derhalve is de vraag van
belang ofdaar dan welde verwachte half
procent werd gehaald. Bij informatie
bleek ons dat bij de overheid vrijwel de
zelfde percentages uit de bus zijn geko
men als bij het particuliere bedrijfsle
ven. hier en daar zelfs nog iets hoger.
Daarover zweeg echter de regering. Uit
het geheelvalt de conclusie te trekken
dat de aanvankelijke taxaties niet juist
waren; ondanks de loonmaatregelen
was er sprake van een flinke stijging,
o.m. als gevolg van bijvoorbeeld promo
ties en periodieke verhogingen. Dat
gold ook voor de overheid. En men mag
toch aannemen dat die haar eigen voor
schriften pijnlijk nauwkeurig uitvoert
De eerste reacties in januari op de be
wuste meevaller waren dan ook aller
minst doordacht, maar gericht op het
ademloos toekijkende en -luisterende
publiek op de Nederlandse 'markt".
Daar is immers - naar men zegt - een
gulden een daalder waard. In dit geval
klopte er weinig van.
fiantlijn
BIJ KLEINE OPENING ZOUT MEER NODIG
VERMINDERING
NEGATIEF
EFFECT OP
ZOETWATERLAST
BERGEN OP ZOOM - De vraag of de
Grevelingen in de verdere toekomst al
dan niet zout moet blijven, houdt nauw
verband met de omvang van de door
stroomopening in de pijlerdam in de
monding van de Oosterscheldc. Als
voor de 'kleinste' opening wordt geko
zen en het gemiddeld getijverschil
wordt gereduceerd tot 2,30 meter, dan
is het waarschijnlijk nodig de Greve
lingen en lozing van dat zoute water op
het gdempte getijdebekken van de Oos-
terschelde, zal men het negatieve effect
van zoet water dat via de sluizen in de
Philipsdam op de Oosterschetde komt,
kunnen verminderen.
I langzamerhand komt de hele poli
tieke markt van Nederland in de sfeer
van het naderende standwerkerscon
cours. de verkiezingen. Voor het publiek
een boeiend schouwspel, maar er moet
wel worden bedacht dat de deelnemers
hun argumentatie niet altijd zorgvuldig
toesnijden op de werkelijkheid. De da
mes en heren standwerkers richten zich
op het publiek en willen daar indruk
maken, de kiezersgunst moet worden
verworven. We hebben jaren geleden
eens een minister horen zeggen dat er
geen regering ter wereld was die zich zo
weinig van verkiezingen aantrok als die
van Nederland. Is dat zo? De recente
aankondiging inzake de PTT-tarieven
geven in ieder geval aanleiding tot
lichte twijfel. Indien de verhoging van
bijvoorbeeld het telefoonabonnement
begin dit jaar achterwege zou zijn ge
bleven of direct op één gulden zou zijn
gebracht, dan had dat een serieuzer in
druk gemaakt dan de verlaging van de
verhoging die nu uit de bus is gekomen.
„Beteugeling van de inflatie" noemt
minister Lubbers die. Maar waarom dan
eerst de teugels vieren?
In de Philipsdam met de aanleg waar
van nu is begonnen en die tussen Sint-
Philipsland en Overflakkee komt te lig
gen, komen in eerste instantie twee
duwvaartsluizen van 24 bij 280 meter en
een jachtsluis van 9 bij 75 meter. Men
houdt de mogelijkheid in reserve om een
derde duwvaartsluis en een tweede
jachtensluis te maken. De sluizen wor
den voorzien van een zout-
zoetbestrijdingsmiddel. waarbij reke
ning wordt gehouden met het feit dat
aan de zoute kant een getijdebeweging
gehandhaafd blijft Daardoor moet een
uitgebreid systeem worden gekozen dan
voor de Kreekraksluizen. Ir J. C. Huis in
't Veld, medewerker van de afdeling wa
terbouwkundige werken oost van de
rijkswaterstaat, stelt dat via de duw
vaartsluizen ondanks het zout-
zoetbestrijdingssysteem acht kubieke
meter zoet water per seconde per sluis
op het gedempte geijdebekken terecht
komt. Voordejachtsluisisdateen halve
kubieke meter per seconde. Die belas
ting van zoet water vanaf het Krammer
zal een negatief effect hebben op het mi
lieu in het Oosterscheldebekken. Het ef
fect is groter naarmate de doorstroom
opening in de pijlerdam en dus het ge
middeld getijverschil op de Ooster
schelde kleiner is. Naar de mening van
de heer Huis in 't Veld is de zoetbelas-
ting vanaf het Kramer via de Philipss-
luizen op de Oosterschelde door middel
van een aantal technische voorzienin
gen. te halveren. Het zoete water moet
dan worden teruggewonnen.
Hij wijst er echter op. dat het negatieve
effect van het zoute water belangrijk
kan worden teruggedrongen door via de
Grevelingendam zout water van de
Grevelingen op het gedempt getijde
bekken te brengen. Bij het zout houden
van de Grevelingen zal het toch nood
zakelijk zijn een doorspoeling in het
meer toe te passen via aan de westkant
een sluis in de Brouwersdam en aan de
oostkant een sluis in de Grevelingen
dam. De lozing van het zoute Grevelin-
genwater op de Oosterschelde kan posi
tief werken voor het milieu. De beslis
sing over het al dan niet zout houden
van de Grevelingen hoeft niet op korte
termijn te worden genomen. Voorde
uitvoering van de werken aan de Phi
lipsdam maakt het geen verschil welke
doorstroomopening er in de pijlerdam.
■arise
da.
rn
Het tracé vopr de Philipsdam ligt wat
het noordelijk gedeelte betreft vrijwe
vast. Voor het zuidelijke stuk is nog
geen definitieve keuze gemaakt. De
studie daarover is nog niet afgerond.
De teneur is echter dat een lange dam
zal worden aangelegd, die zoveel moge
lijk oostelijk op Sint-Philipsland aan
sluit. Dat tracé is naar schatting acht (Zie ook pagina 9)
miljoen gulden duurder dan een zo kort
mogelijk traject, waarbij het aansluit-
punt van de compartimenteringsdam
vrijwel nood-zuid zou lopen op het
midden van Sint-Philipslan zou aan
sluiten.
De langere dam biedt echter verschil
lende voordelen: er hoeven veel minder
kavels landbouwgrond te worden door
sneden voor de aansluitende wegen en
de schorren aan de noordkant van
Sint-Philipsland - ongeveer 80 hectare -
kunnen behouden blijven. Een bijko
mend aspect is dat - als bij Sint-
Philipsland een elektriciteitscentrale
zou worden gebouwd - betere mogelijk
heden zouden bestaan voor het maken
van een koelwatercircuit rond het ei
land.
Eurocommunisten
bijeen in Madrid
Van onze correspondent)
MADRID - De voorzitter van de Franse
communistische partij Georges Mar-
chais heeft woensdag uitdrukkelijk
verklaard dat de samenkomst met San
tiago Carrillo, secretaris-generaal van
de Spaanse CP en diens Italiaanse col
lega Enrico Berlinguer slechts bedoeld
is als steun voor de legalisering van de
Spaanse communistische partij. Mar-
chais zei na zijn aankomst in Madrid
tegen de talloze verslaggevers, dat niet
gedacht hoeft te worden aan een 'Euro-
communistisch manifest' of een 'kri
tiek aan het adres van andere partijen'
als resultaat van deze eerste ontmee-
ting van de top der Zuideuropese com
munistische partijen.
Marchais loofde de Spaanse communis
ten voor hun strijd tegen het Franco-
fascisme: „Geen party heeft zoveel of
fers gebracht voor de vrijheid", zei hy op
het Madrileense vliegveld.
De drie partijbonzen vergaderen in het
Madrileense hotel Melia Castilla.