PR ME ZEEUWSE COURANT
VAN DER STOEL SPRAK
MET LID VAN CHARTA '11
PTT verlaagt
telefoonkosten
Zeeland moet zelf komen met plan voor
toekomstige ziekenhuisvoorzieningen
Traube
ontkent
-VS WILLEN
AMERIKANEN
UIT OEGANDA
EVACUEREN
kleintjes
Tsjechische minister: „Misbruik van vertrouwen99
Dick Verkijk (even)
onder arrest in Praag
vandaag
VERHOGING POSTTARIEF UITGESTELD
Circus onder
de hamer pagina 11
220 jaargang no. 46
Woensdag 2 maart 1977
(Van onze speciale verslaggever
PRAAG - Al op de eerste dag van het bezoek van minister mr. Max van der
Stoel aan de Tsjechoslowaakse hoofdstad Praag werd maandagavond een
van de journalisten in het gevolg van de Nederlandse minister door dc
Tsjechische veiligheidspolitie gearresteerd. Dick Verkijk, medewerker van
van de GPD-bladen werd aangehouden na een bezoek aan de
n de ondertekenaars
de NOS en van
oud-minister van buitenlandse zaken Jeri Hajek, een
van Charta-'77.
Verkijk werd gearresteerd toen hij Hajeks huis wilde binnengaan. De geheime
politie liet hem echter vrij na tussenkomst van Hajek. Maar Verkijk werd
opnieuw aangehouden toen hij na afloop van zijn gesprek met de voormalige
minister weer naar buiten kwam. De politie zou hebben gedreigd geweld te
gebruiken als hij niet mee wilde gaan.
Na een verhoor, waarbij Verkijk weigerde enige verklaring af te leggen
omdat hij stelde geen enkele Tsjechische wet te hebben overtreden, werd de
Nederlandse journalist vrijgelaten.
PRAAG - De besprekingen tussen de Nederlandse minister van buitenlandse zaken Af. van der Stoel (3e van linksen zijn
Tsjechische collega Bohuslav Choupek (3e van rechtsin de Tjechische hoofdstad Praag.
(Van onze speciale verslaggever Frea Sanders)
PRAAG - Het officiële bezoek van minister mr. Max van der Stoel
(buitenlandse zaken) aan Praag, dat maandag in een koele sfeer
begon, liep dinsdagavond ijzig ten einde.
Na het gesprek dat minister Van der Stoel dinsdagmiddag in zijn hotelkamer had
met een van de voormannen van Charta '77, prof. Jan Patocka, verweet de Tsje
choslowaakse minister Bohuslav Chnoupek Van der Stoel dat hij misbruik had
gemaakt van de gastvrijheid in Praag.
,Jk heb hem geantwoord dat het voor Tsjechoslowakije nog erger zou zijn geweest
als ik had moeten zeggen: ik moet van de Tsjechoslowaakse regering dit gesprek
met u weigeren", zo zei Van der Stoel dinsdagavond.
Het hele officiële bezoek heeft - uiter- deze groep voor handhaving van de
aard tegen de bedoelingen van de Tsje- mensenrechten in Tsjechoslowakije.
choslowaakse regering-in het teken ge- Prof. Patocka, die zeer gelukkig was
staan van Charta '77 en de stnjd van mc* ^cze eerste mogelijkheid van een
Charta '77-voorman om met een buiten-
Iandse minister te spreken, had Van der
Stoel nog eens voorgehouden dat
Charta '77 geen dissidente groepering
is. „Wij baseren alles wat wij doen op
de geldende wetten in deze republiek",
aldus de 70-jarige oud-hoogleraar in de
filosofie.
Mr. Van der Stoel antwoordde, dat Ne
derland er allereerst van uitgaat dat een
land zich met moet inmengen in de bin
nenlandse aangelegenheden van een
ander land. Daarnaast houdt, zo zei Van
der Stoel, de Nederlandse regering er
echter aan vast dat de beginselen van
het handvest van de Verenigde Naties
en de slotakte van de Veiligheidsconfe
rentie in Helsinki, door alle onderteke
naars moeten worden nageleefd.
Prof. Patocka was zeer blij met deze
steun, die het bezoek van Van der Stoel
PAGINA 2
begraafplaats
Een aantal kerken zou overwegen een
eigen begraafplaats in Middelburg aan
te leggen in verband met de crema-
m atori um pl annen.
films
De eerste kamer wil matiging van het
optreden van justitie tegen het ver
tonen van prono-films.
PAGINA 4
schandalen
Opinie: financiële schandalen in In-
beëdiging
straf
S
De openbare aanklaagster in Jeruza
lem heeft de maximale straf van 25 jaar
geëist tegen Lydia Jansen.
PAGINA'S 13.14 en 15
seizoen
Zondag gaat in het Zeeuws-Vlaamse
Zuiddorpe het Zeeuwse wielerseizoen
voor de amateur van start. Op de pa
gina's 13.14 en 15 een vooruitblik op het
komende seizoen.
PAGINA 17
slijtage
belangstelling
Britse belangstelling voor Nederlandse
kunst: radio- en televisieprogramma's:
PAGINA 19
winst
Beter resultaat voor Unilever on
danks lage winstmarges in Europa;
beurs: financiën: economie.
tegelijk maakte tot een diplomatieke
mislukking (de relaties tussen de Tsje
choslowaakse en de Nederlandse rege
ring zijn er deze dagen niet beter op ge
worden) en een politiek succes.
Irritatie
Bij {ie Tsjechoslowaakse autoriteiten
heerst intussen heftige irritatie over de
Nederlandse journalisten die met mi
nister Van der Stoel zijn meegereisd en
die vanaf de landing op het Praagse
vliegveld onafgebroken op zoek zijn
geweest naar mensen van Charta "77, in
plaats van zich te informeren over de
industrile vooruitgang in Tsjechoslo
wakije. Dat had gisteravond geleid tot
nog slechts één maatregel. De vorige
week gereserveerde lijnen waarlangs
het NOS-joumaal een reportage wilde
doorgeven naar Hilversum, werden
zonder nadere verklaring afgezegd.
Gisteravond stond verder al vast dat er
woensdagmiddag, aan het eind van het
bezoek, geen gezamenlijk communiqué
zal worden uitgegeven - daarvoor heb
ben de besprekingen té weinig gezamen
lijks aan het licht gebracht.
Ongenoegen
Een woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken in Praag ver
tolkte het Tsjechische ongenoegen over
de 'dissidentenjacht' van de Neder
landse gasten door te verwijzen naar
het bezoek van minister Chnoupek aan
Nederland: „Gasten moeten zich ge
dragen alsof zij bij hun tante op bezoek
zijn". Minister Chnoupek zelf ver
klaarde dat hij als officiële gast in Ne
derland slechts had gesproken met zijn
gastheer en niet op 'problematische
plaatsen problematische personen had
getroffen'.
Hoewel minister Chnoupek van mening
was dat de standpunten van Tsjechos
lowakije en Nederland over verschil
lende internationale twistpunten 'dicht
bij elkaar liggen', merkte minister Van
der Stoel op dat de gesprekken in Praag
hem 'meer pessimistisch' hadden ge
maakt over de naleving van de
Helsinki-overeenkomst. Het eerbiedi
gen van mensenrechten en de burger
lijke vrijheden werpt een zware scha
duw over de komende Oost-
Westconferentie in Belgrado, aldus Van
der Stoel.
Minister Chnoupek heeft nog niet laten
weten of hij voor de NOS-camera's zal
verschijnen om de Tsjechische visie op
het naleven van de Helsinki-
overeenkomst te verwoorden. Het ligt
evenwel voor de hand dat het plan van
de NOS om een eventueel Tsjechisch
optreden in Panoramiek achteraf door
minister Van der Stoel te laten becom
mentariëren. voor Praag aanleiding zal
Slot zie pagina 3 kolom 7)
BOON (DPA) - De Westduitse kernfysi
cus Klaus Robert Traube heeft dinsdag
in Bonn de door de overheid tegen hem
gerichte verdachtmakingen, dat hij
contacten heeft met terroristen, als
leugenachtig van de hand gewezen.
De Westduitse minister van binnen
landse zaken. Wemer Mathofer. heeft
daarentegen de afluister-actie van de
Westduitse contra-spionage in het huis
van de wetenschapper in Kuelen als
wettig en noodzakelijk verdedigd.
Zowel Maihofer als het hoofd van de
contra-spionage Richard Meier, alsook
Traube hebben dinsdag in Bonn verkla
ringen voor de pers afgelegd.
Graube eiste een snel onderzoek door de
Westduitse bondsdag en volleig herstel
van zijn beroepsmogelijkheden Boven
dien zou Maihofer zijn verontschuldi
gingen moeten aanbieden.
Absurd is volgens Traube de beschuldi
ging. dat hij de gevaarlijke mogelijkhe
den van de kernenergie tot schade van
de gemeenschap zou kunnen vrijmaken.
VAN DER STOEL
DEN HAAG (ANP) - De PTT zal de prijs van het telefoonab
onnement per 1 april aanstaande met één gulden verlagen
van 24,- tot 23,- per maand. De verhoging van de postta-
rieven per 1 juli aanstaande gaat verder niet door. Een
woord voerder van het ministerie van verkeeren waterstaat
heeft dit dinsdag meegedeeld.
Dit besluit is genomen op grond van de gunstige bedrijfsre
sultaten van de PTT in 1976 en het doorlopen van deze ont
wikkeling in 1977. De regering wenst met deze maatregelen
een bijdrage te leveren aan het beheersen van de prijzen,
aldus de woordvoerder.
Voor l juli van dit jaar was een verhoging van vijf cent voor
zien van de porto voor de losse post in de laagste gewichts
klasse (tot 20 gram). Deze verhoging is tot een nader te bepa
len tijdstip uitgesteld, maar zal in ieder geval niet plaatsvin
den voor 1 januari 1978.
Een deel van de telefoonabonnees, aan wie de rekening voor
de periode na 1 april al verzonden is, zal later bij de volgende
afrekening het teveel betaalde in mindering worden ge
bracht.
WASHINGTON (DPA) - De Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken, Cyrus Vance, is 'erg blij' met
het bericht dat zijn 240 landgenoten
in Oeganda vrij zijn het land te ver
laten.
Vance zei dat dinsdag tot de senaats
commissie van buitenlandse zaken.
Even tevoren had hij officieel het be
richt ontvangen dat president Idi
Amin het plan voor een 'massa
meeting' met de Amerikanen voor
onbepaalde tijd heeft uitgesteld.
Met 'officieer doelde Vance waar
schijnlijk op de Westduitse ambas
sade in Kampaladie de Amerikaanse
belangen in Oeganda behartigt.
Washinton heeft sinds november '73
geen diplomatieke vertegenwoordi
ging meer in de Oegandese hoofd
stad.
Hoewel Vance repte van een 'posi
tieve stap' houdt de Amerikaanse re
gering vast aan haar eerdere advies:
de Amerikanen die dat kunnen en
willen doen er goed aan uit Oeganda
te vertrekken
Het advies dateert al van '73. maar
geldt nog steeds, aldushet ministerie
van buitenlandse zaken. De 240
Amerikanen in Oeganda werken
voornamelijk in missie en zending.
Het Oegandese staatshoofd heeft
dinsdag de in zijn iand wonende
Amerikanen weer volledige vrijheid
van beweging toegezegd.
De Zwitserse luchtvaartmaat
schappij 'Swissair' heeft laten we
ten, dat zij door de Amerikaanse re
gering is gevraagd, of zij de in Oe
ganda wonende Amerikaanse bur
gers eventueel wil evacueren. Op
het vliegveld Zürich h staat een toe
stel van de Zwitserse chartermaat
schappij 'Balair* gereed.
Aanvankelijk was gedecreteerd, dat
de Amerikaanse burgers tot aan de
vastgestelde samenkomst op
woensdag het land niet mochten ver
laten.
Maandag had Amin een groep blan
ken de verzekering gegeven, dat hij
niets tegen Amerikanen had
Dinsdagciteerde radio-Oegandaeen
woordvoerder van de Oegandese
president, die gezegd had, dat Oe
ganda de betrekkingen met de Ver
enigde Staten wenste te verbeteren.
Voorwaarde
in Praag
§Het was een
dachte van minister Van der
Stoel om maandag in Praag
een soort uitwisseling per
televisie voor te stellen voor
hem en zijn Tsjechische
ambtgenoot. Van der Stoel zou bij de
NOS vragen of minister Cnoupek zijn
opvattingen over de omstreden bewe
ging Charter '77 zou mogen uiten, op
voorwaarde evenwel dat de Neder
landse bewindsman gelegenheid zou
krijgen om zijn denkbeelden over dit
manifest voor de Tsjechische televisie
uiteen te zetten. Van der Stoel deed dit
voorstel - naar hij later zei - .in een soort
opwelling", namelijk toen Cnoupek
hem had verklaard te twijfelen aan de
vrijheid van meningsuiting in het wes
ten. Een opwelling die overigens past bij
de slotakte van Helsinki: in dit stuk be
loven de ondertekenaars dat zij de uit
wisseling van radio- en tv-programma's
zullen bevorderen. Van der Stoels
denkbeeld was niet alleen sympathiek
(althans in westerse ogen), maar ook
doeltreffend: Cnoupek kwam er door in
verlegenheid en hield het voorstel in be-
.Dij één onderdeel van Van der Stoels
denkbeeld past een kanttekening, na
melijk bij zijn voorwaarde dat er sprake
moet zijn van een uitwisseling: in ruil
voor Cnoupeks optreden moet hij - Van
der Stoel - op de Tsjechische tv gelegen
heid krijgen zijn viae over Charter '77
Uiteen te zetten. In de omstandigheden
waarin de Nederlandse minister ver
keerde - een weinig opgewekt gesprek
met zijn Praagse ambtgenoot - was het
begrijpelijk dat hij met een dergelijke
eis voor de draad kwam. Op die manier
zou immers een onverwachte mogelijk
heid worden geschapen om de uitwer
king van Helsinki over en weer te toet
sen: een Tsjechische minister op het Ne
derlandse scherm, een Nederlands be
windsman op de
Tsjechische tv. Be
grip voor deze eis is
zonder meer op te
brengen. Maar tege
lijkertijd dient te
worden vastgesteld dat Van der Stoel
met zijn verlangen geen been had om op
te staan. Er is namelijk voor de Neder
landse regering geen enkele mogelijk
heid om aan enig programmamaker in
dit land ook maar iets voor te schrijven.
Met andere woorden: als de NOS of een
omroeporganisatie minister Cnoupek
bereid vindt om zich te laten intervie
wen of om te spreken, dan kan dat ge
beuren ongeacht de vraag of Van der
Stoel op de Tsjechische tv mag komen.
Menig programmamaker zou het inte
ressant vinden om Cnoupek in zijn uit
zending te hebben en veimoedelijk zou
hij dat met laten afhangen van de vraag
of Van der Stoel een zelfde behandeling
van de Tsjechische televisie zal krijgen.
fjantlijn
STAATSSECRETARIS J. P. M. HENDRIKS:
'ALS PLAN NIET
TOT STAND KOMT
IS DAT BLIJK
VAN ARMOEDE'
i Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - „De regio zelf moet met
een plan komen voor toekomstige ont
wikkelingen in de ziekenhuisvoorzie
ningen". Staatssecretaris Hendriks
van volksgezondheid zegt dat over de
ziekenhuissituatie in Zeeland. Als zo'n
plan - dat moet worden gemaakt in
overleg met alle betrokkenen - om
welke reden ook niet tot stand kan
worden gebracht, is dat een blijk van
armoede. Men dwingt daarmee de cen
trale overheid tot ingrijpen, mogelijk
met nadelige gevolgen voor de streek".
De staatssecretaris vindt, dat de ver
schillende provincies zelf hun zaakjes
moeten opknappen. Volgens hem moet
men meer en meer af van de gedachte
dat 'Den Haag' bekijkt wat goed is voor
een bepaalde streek. In het gebied zelf
kan men naar zijn mening beter dan wie
ook in Den Haag beoordelen waar zie
kenhuizen moeten komen, welke moe
ten worden uitgebreid of waar nieuwe
specialismen geconcentreerd moeten
worden. Als er een goed plan op tafel
komt. is de staatssecretaris bereid
daaraan zijn goedkeuring te verlenen.
Als het plan er niet komt. ziet hy zich
genoodzaakt van zijn bevoegdheden
gebruik te maken door zelf te bepalen
wat er gebeurt. Hij vindt dat echter niet
zoals het hoort en beschouwt zijn be
voegdheden - in de toekomst zelfs om de
sluiting van ziekenhuizen te gelasten -
als een laatste redmiddel om een be
hoorlijke gezondheidszorg te krijgen:
„Ik en mijn opvolgers zullen daarvan zo
weinig mogelijk gebruik van moeten
maken. In dit verband past een zeer te
rughoudend beleid, maar als het niet
anders kan, dan moet het maar".
Bevolking
Bij het vervaardigen van een regionaal
ziekenhuisplan dient volgens de heer
Hendriks het belang van de bevolking
centraal te staan. Overleg over zieken
huisvoorzieningen mag naar zijn oor
deel nooit ontaarden in prestigekwes
ties tussen ziekenhuisbesturen of ge
meenten. Een punt dat hij van groot
belang acht is de bereikbaarheid van
de ziekenhuizen, al zal nooit bereikt
kunnen worden dat men de meest uit
eenlopende superspecialismen vlak
naast de deur krijgt: „Enige realiteits
zin moet er wel zijn. Tegenwoordig zijn
we vaak al geneigd tegen een afstand
van 30-40 kilometer tussen woonplaats
en ziekenhuis aan te hikken".
Met uitspraken over de bouw van
nieuwe ziekenhuizen of uitbreiding van
al bestaande huizen in Zeeland (voor
Walcheren, Zuid-Beveland en de
Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone lopen
aanvragen) wil de heer Hendriks wach
ten totdat het studieresultaat beschik
baar is van de delegatie uit het College
voor de Ziekenhuisvoorzieningen, die
de Zeeuwse ziekenhuissituatie gaat
doorlichtenDe adviezen van deze groep
verwacht de staatssecretaris in de loop
van september op zijn bureau.
De heer Hendriks is op de hoogte van de
specifieke situatie in Zeeuwsch-
Vlaanderen, waar herhaaldelijk studies
en overlegvormen zijn gestrand op fun
damentele verschillen van inzicht. „Ik
heb de oplossing niet in de hand. Men
zal het toch zelf moeten bezien. Ik ben er
overigens wel van overtuigd, dat in de
ziekenhuizen zoveel mogelijk facilitei
ten moeten worden geschapen om de
barrière die de Westerschelde zeker
vormt, niet al te merkbaar te laten zijn".
Terughoudend stelt de staatssecretaris
zich ook op ten opzichte van de zieken
huissituatie in Midden-Zeeland. „Vlis-
singen en Middelburg liggen maar zes
kilometer van elkaar af en dan kun je je
afvragen: waar heb je het over? Toch zal
ik nu geen oordeel geven over de vraag
of er op Walcheren een of twee zieken
huizen moeten zijn. Men moet dat er
plekke bezien. Ik doe het mogelijke om
te zeggen: knap je zaken op. Op dit de
partement volgen de ziekenhuisbestu-
Slot zie pagina 7 kolom 5)
Zj ou dat gebeuren, dan zou uiteraard
onmiddellijk worden betoogd, dat de
Tsjechische regering „dan toch maar
door de mand is gevallen." Natuurlijk
zou een dergelijke opmerking terecht
zijn. maar daar gaat het hier niet om. In
het geding is dat minister Van der Stoel
in de hitte van het Praagse gesprek - of
beten in de ijzige kou - min of meer een
voorwaarde heeft verbonden aan het
optreden van een Tsjechische minister
voorde Nederlandse televisie. En dat nu
is onmogelijk. De programmamakers
van Nederland kunnen iedereen op het
scherm halen en behoeven daarbij geen
rekening te houden met voorwaarden of
verlangens van een regering. Vanuiteen
Tsjechisch standpunt bekeken zal dat
wel als een teken van zwakte worden
beschouwd: een regering die geen fluit
heeft, te vertellen over wat er via de tv
wordt vertoond. Dat echter is de werke
lijke geest van Helsinki: een vrije en
ruime verspreiding van informatie zon
der dat daaraan enige eis vooraf wordt
verbonden. Minister Cnoupek heeft zijn
ambtgenoot laten weten te twijfelen aan
de vrijheid van meningsuiting in het
westen. Wel, hij mag hier zeggen wat hy
wil, ook al zou Van der Stoel geen toe
gang tot de media in Praag knj gen. Deze
Nederlandse minister heeft weliswaar
aan Cnoupeks optreden voor de tv in dit
land een voorwaarde gesteld - er valt
daarvoor begrip op te brengen gelet op
de omstandigheden waarin het gesprek
Van der Stoel-Cnoupek zich afspeelde -
maar het was een overbodige voorwaar
de. De media in het westen werken hiet
op condities. Dat is hun kracht en de
kracht van het systeem waarin zij func
tioneren.
VERKIEZINGS
PROGRAMMA'S
IN BOEKVORM
DEN HAAG (ANP) - Nog voor de ko
mende kamerverkiezingen ip 25 mei
zullen de volledige verkiezingspro
gramma's van de in de tweede kamer
vertegenwoordigende partijen in
boekvorm gebundeld worden uitgege-
De Groningse hoogleraar prof dr. I. Lip-
schits verzorgt de nieuwe uitgaaf die
verschijnt bij het staatsdrukkerij- en
Uitgeversbedrijf in Den Haag. In de
bundel worden opgenomen de verkie-
zingsprograma's van de drie CDA-
partijen (kvp, arp en chu), CPN. D'S6,
DS'70. GPV, PPR, PSP, PvdA, RKPN.
SGP en WD.
Het afgelopen jaar zijn in Tanzania
zeker honderd mensen overleden aan
hondsdolheid, zo blijkt uit berichten in
de Tanziniaanse pers.
