REGERING BLIJFT
NIET 'PASSIEF'
Gilmore tóch gedood
minikrant
Vakbonden willen dat PZEM provinciale
dienst of gemeenschappelijke regeling wordt
HAMMEN ONDERPAND
GEVATO-PERSONEEL BIJ
ONDERHANDELINGEN
Minister Boersma noemt nog geen tijdstip
voor ingrijpen overheid in loonoverleg:
EERSTE EXECUTIE IN VS IN TIEN JAAR
Giscard wijst
kritiek op
beleid Daoed
van de hand
220e jaargang no. 14
Dinsdag 18 januari 1977
Elke vrijdag in de PZC de SPECIALE ADVERTENTIE
RUBRIEK voor verenigingen, actiegroepen e.d voor
advertenties ZONDER WINSTOOGMERK.
DEN HAAG - „De Nederlandse economie hoeft niet zo bang te zijn
voor een kleine actie. Slechts een langdurig conflict kan funest
zijn voor de economie". Dat zei maandagavond minister Boersma
(sociale zaken) op de televisie over de recente ontwikkelingen
aan het cao-front De minister stelde dat de regering in geval van
een langdurig conflict niet passief langs de kant zal blijven staan.
Hij wilde echter niet precies zeggen op welk tijdstip de regering
overweegt om in te grijpen in het overleg. Dat is volgens hem een
kwestie van weken.
Inmiddels is de eerste prikstaking na
een mislukt cao-overleg een feit ge
worden. Het technisch personeel van
de uitgeversmaatschappij Van der
Loeff in Enschede heeft maandagmor
gen drie kwartier het werk neergelegd
om de eis van de vakbonden inzake een
volledige prijscompensatie kracht bij
te zetten.
De prikactie bij Van der Loeff, uitgeef
ster van het dagblad Tubantia, Henge
loos Dagblad en Dagblad van het Oos
ten, met een oplage van in totaal bijna
100.000 exemplaren, begon 's morgens
om negen uur. Om kwart voor tien her
vatten de 200 man het werk. De krant
kwam door de actie maandagavond te
laat bij de lezers.
Vorige week zijn de onderhandelingen
over een nieuwe grafische cao afgebro
ken op het punt van de volledige prij
scompensatie. Dc vakbonden hebben
de directie van Van der Loeff om een
onderhoud gevraagd, dat gistermiddag
laat is begonnen. Over de uitslag van
verschrijvingen
boycot
Ondanks dc boycot Is ln de Rotter
damse haven een schip met lading uit
Zuid-Afrika gelost.
prijs
hulp
Rubriek "Hoort-Ziet-SchriJfT: Geschei
den vrouwen helpen gescheiden vrou
wen.
PAGINA 9
bommen
De 'Rode Hulp' wilde bommen plaatsen
bij vestigingen van Philips en Hoechst.
aldus Ludwina Jansen tijdens haar ver
hoor in Israël.
PAGINA 10
wielerkoers
Een wielercomité uit Souburg neemt de
organisatie van een prolwielerkoers op
de Vlisslngse boulevard op 2ich
vooruitgang
Trainer Egbert van 't Oever signaleert
een enorme vooruitgang bij het jeugd-
schaatsen.
hoofd
De instrumenten van Al Jarreau zitten
in zijn hoofd; Radio- en televisiepro
gramma's, strip.
instemming
De sigarctienfabrikaiH Niemeyer juicht
de antirook-voorstellen van de regering
toe: Beurs - financiën
NCW
Het Nederlands Christelijk Werkge
versverbond vindt dat de overheid deel
moet nemen aan het overleg tussen de
drie partijen op arbeidsvoorwaarden-
gebied. NCW-voorzitter ir. J. de Wit
sprak maandag op een persconferentie
deze mening uit. die al eerder door
partner VNO werd vertolkt. „De over
heid moet niet opzij gaan staan", zei hij,
„daarvoor zijn de principiële verschil
len te belangrijk. De verantwoorde
lijkheid moet gemeenschappelijk wor
den gedragen".
De Wit. die het werkgeversstandpunt
nogmaals uitvoerig toelichtte, zei dat de
regering, die wel een prijsbeleid voert,
zich op loongebied met afzijdig mag
houden. Bovendien neemt zij een groot
deel van de 'collectieve koek' in hpslag
en is zij zelf een zeer grote werkgever.
Alleen in een drievoudig overleg ziet de
NCW-voorzitter mogelijkheden om de
huidige impasse te doorbreken.
Volgens de Hout- en Bouwbond van het
CNV zullen er over ongeveer veertien
dagen acties in dc bouw komen, omdat
de cao-onderhandelingen met de werk
gevers zijn vastgelopen. De bondsraad
van deze organisatie heeft zich maan
dag akkoord verklaard met een actie
plan. Met de bouwbonden van de FNV
is reeds eerder vooroverleg gevoerd,
opdat de uit te stippelen acties zo ge
coördineerd riiogelijk kunnen uitbre
ken.
De bondsraad van de Hout- en Bouw
bond CNV stelde zich achter het beleid,
zoals het bestuur dat tot dusver voerde.
Hij vindt dat onverkort moet worden
vastgehouden aan het handhaven van
net stelsel van prijscompensaties in de
collectieve arbeidsovereenkomsten.
Het actieplan is niet bekendgemaakt.
Zeker is wel dat daarin stakingen voor
komen als een van de mogelijkheden.
Secretaris H. van der Meulen van het
CNV zei maandag dat het CNV blijft ho
pen op het gezonde verstand van de
werkgevers. ..De bonden zijn zich wel
aan het mobiliseren voor acties, maar ze
houden hun kruit nog droog", aldus de
heer Van der Meulen.
FAT
De federatieraad van de FNV zal vol
gende week maandag concrete actie
plannen bespreken, mocht er ook deze
week op het loonfront geen resultaten
behaald worden. Volgens bestuurder
Frans Drabbe nadert de FNV steeds
meer het tijdstip waarop zij tot acties
moet overgaan. De FNV ziet geen heil in
een hernieuwd overleg op centraal ni
veau. omdat de basis voor een dergelijk
gesprek sinds de mislukte onderhande
lingen eind vorig jaar niet is verbreed.
„Wat de werkgevers willen, is dat de
•""prheid de koopkracht van de werk
nemers gaat garanderenaldus Drab
be.
Hij vertelde maandag na afloop van de
federatieraadsvergadering nog, dat de
actieplannen die volgende week in de
federatieraad aan de orde komen, eerst
uitvoerig worden voorgelegd aan de
leden die bij een bepaalde, op een on
derneming gerichte actie zullen zijn
betrokken. Overigens komen, zo zei
Drabbe, uit het land wel enkele berich
ten dat individuele werkgevers best
bereid zijn om over een prijscompensa
tie te praten.
Zweedse koningin
is in verwachting
STOCKHOLM (DFA) - Koningin Silvia
van Zweden verwacht half juli haar
eerste kind, zo is maandag door het
Zweedse hof bekendgemaakt.
De uit West-Duitsland afkomstige Sil
via Sommerlath trad op 21 juni van het
vorig jaar in het huwelijk met de toen
28-jarige Zweedse koning.
Van onze correspondent)
WASHINGTON - Gary Mark Gilmore (36) is kort na zonsopgang
maandagmorgen (16.05 uur Nederlandse tijd) doodgeschoten in Aandacht
de staatsgevangenis van Utah. Dat gebeurde onmiddellijk nadat
het hof van beroep in Denver een tiendaags uitstel van executie
ongedaan had gemaakt.
Met een zwarte kap over het hoofd, zit
tend op een stoel, met een wit papieren
doelwit op de borst gespeld, hebben vijf
vrijwilligers met uit een sportwinkel ge
leende jachtgeweren van het kaliber
punt dertig Gilmore gefusilleerd door
middel van vier scherpe patronen en een
losse flodder. Het was de eerste terecht
stelling die in bijna tien jaar in de VS is
voltrokken.
op achtereenvolgende dagen koelbloe
dig heeft vermoord.
.Laten we het doen", waren Gilmores
laatste worden, uitgesproken op zachte
toon volgens de vier getuigen die na
mens hem de executie bijwoonden; zijn
oom Vem Damico, zijn twee advocaten
en de man die de film- en televisierech
ten van zijn levensverhaal heeft ge
kocht. De revenuen gaan grotendeels
naar de nabestaanden van de twee
mannen die Gilmore tijdens berovingen
UTRECHT (ANP) - Het 318 nian tellende personeel van
het met sluiting bedreigde vleesverwerkende bedrijf
Gevato in Driebergen heeft dc afgelopen dagen voor
enige miljoenen guldens aan vleeswaren, waaronder
hammen, verzameld. Slechts een deel van de voorraden
wordt verladen. Het personeel tracht zo een soort onder
pand voor onderhandelingen te verkrijgen, aldus een lid
van de ondernemingsraad.
Bij Gevato worden per week tweeduizend varkens aange
voerd door een dochterbedrijf van Wessanen. Het is daar
bij gebruikelijk dat de varkens binnen 24 uur worden be
taald. Door de vertragingen die ontstaan zijn na het be
kend worden van de aanstaande sluiting is een deel van de
geleverde varkens nog niet betaald. De leverancier heeft
gedreigd de varkens naar het slaehtberlriif Drostlnex iook
een Wessanen-dochten te vervoeren, als de varkens niet
snel worden betaald. Volgens het OR-lid zijn er met de
Almelose slachterij afspraken gemaakt mocht men het
Driebergse bedrijf gaan boycotten. De bonden staan ach
ter onze actie, aldus het OR-lid.
De ondernemingsraad van Zadelhoff (in Doetinchem) en
Gevato heelt in een telecbericht aan dc ministers van
sociale zaken, economische zaken en landbouw en visse
rij gevraagd met spoed hun invloed aan te wenden om zo
een sluiting bij beide vestigingen te voorkomen.
Daarbij moet in aanmerking worden genomen dat zinvol
overleg op dit moment niet mogelijk is zonder opschor
ting van de door plumrose, het Deense moederbedrijf,
ingediende omslagmelding, aldus het telexbericht.
Niet sedert de executie van de Rosen
bergs en van Caryll Chessman heeft een
terechtstelling zoveel aandacht ge
trokken: buiten de gevangenishekken
stonden kampeerwagens en mobiele
televisiezenders opgesteld, een bid
dende menigte hield de hele nacht door
in bittere koude de wacht, met borden
die kortweg vaststelden: 'Doodstraf is
moord'. Gevreesd wordt dat het dood
schieten van Gilmore een nieuwe golf
van executies teweegzal brengen, na de
beslissing van het opperste gerechtshof
deze zomer dat doodstraf aanvaard
baar is. Het besluit herriep een eerdere
beslissing van het hoogste rechtscol
lege in de VS. dat toen in een andere
samenstelling vergaderde, waarbij de
doodstraf als 'ongebruikelijk en wreed'
en dus ongrondwettig werd bestem
peld.
Tot op het allerlaatste ogenblik is het
lot van Gilmore, die al sedert vrijdag
kalmeringsmiddelen moest slikken tè-
neïnde hem op de executie voor te be
reiden, uiterst onzeker geweest. Zeven
uur voor zonsopgang verleende een dis-
trictsrechter tien dagen uitstel op grond
van de overweging dat niemand behoort
te worden terechtgesteld zolang niet
vaststaat dat de wet op de doodstraf van
de staat Utah in overeenstemming is
met de grondwet.
Kort daarna vlogen de openbare aan
klager. de vertegenwoordigers van de
unie voor de burgerlijke vrijheden mid
den in de nacht met een klein vliegtuig
over de Rocky Mountains naar Denver,
waar het hof van beroep om halfzeven 's
ochtends bijeenkwam. Acht minuten
voor de terechtstelling verwierpen drie
rechters de eerdere beslissine.
Intussen heeft dc unie voor de burger
lijke vrijheden laten weten alsnog
tegen de terechtstelling in beroep te
zullen gaan in het belang van de 358
mannen en vrouwen, die in twintig
Amerikaanse staten in dodencellen
zijn opgesloten en die vrezen dat Gil-
more's terechtstelling hun einde zal
verhaasten. Voor woensdag staat in
Texas een executie op het programma.
Gilmore wilde dood. Hij onderstreepte
dat verlangen met twee zelfmoordpo
gingen toen eerdere executie-data als
uitvloeisel van juridische procedures
werden geschrapt.
Gilmore zou. als hij zelf in veroep was
gegaan, mogelijk zijn zaak hebben kun
nen winnen Hij wilde dat niet. Hij zei te
willen worden terechtgesteld, hoewel
een analist van stemproeven onlangs
verklaarde daaraan te twijfelen op
grond van de grote spanningen die ble
ken wanneer Gilmore's dood ter sprake
kwam in zijn eigen woorden.
PARIJS (REUTER) - De Franse presi
dent V'alery Giscard d'Estaing heeft
zich maandag sterk afgezet tegen de
kritiek uit het buitenland op de snelle
vrijlating van de Palestijnse leider
Aboe Daoed vorige week door een Pa-
rijse rechtbank.
„De landen die vrienden van ons willen
blijven kunnen zich naar beter ervan
onthouden ons de les te lezen',, zo zei de
Franse leider in een vrij scherpe reactie
op de buitenlandse kritiek. Giscards
uitspraken zijn volgens waarnemers
vooral gericht tegen de Verenigde Sta
ten die de onverwahteen zeer snelle vrij
lating van Daoed scherp hebben bekri
tiseerd. Giscard verklaarde in directe
termen dat West-Duitsland door een
trage handelwijze de oorzaak was van
de vrijlating van Daoed.
Hoekstra en
Havemann
§Voorzitter Hoekstra van de
CPN heeft zaterdag laten we
ten dat zijn partij regerings
verantwoordelijkheid wil dra
gen. „Van Agteruit.de CPNer
in." aldus vatte hij dit deel van
zijn betoog samen. Koerst de CPN nu
duidelijker dan voorheen in de richting
van het Eurocommunisme? Met deze
naam wordt het streven aangeduid van
een aantal grote communistische par
tijen - o. a. in Italië en Frankrijk - naar
een onafhankelijke partijlijn, los van
Moskou. Tevens wordt daarbij voortdu
rend de bereidheid uitgesproken om re
geringsverantwoordelijkheid te dragen,
samen met diegenen die vroeger als 'erf
vijanden' werden beschouwd, de
sociaal-democraten. Van deze politiek
is de Italiaanse communistenleider En
rico Berlinguer de duidelijkste verte
genwoordiger. Al in de zomer van 1975
verklaarde hij in een interview met
Time dat Italië lid kon blijven van de
NAVO als er communisten in de rege
ringzouden komen. „In geen enkel arti
kel van he t NA VO-verdrag is sprake van
'anti-communisme. Wij houden ons dan
ook aan de verdragstekst, waarin het
uitsluitend gaat om een verdedigingsal
liantie. Vandaar dat de Communisti
sche Partij van Italië nietzal voorstellen
om uit de NAVO te treden." aldus des
tijds Berlinguer. Wordt dat nu ook de
fijn van de CPN? De laatste tijd stelt
deze partij zich in ieder geval minder
geïsoleerd op: Paul de Groot liet zich
zelfs door Panorama interviewen en
kamerleden worden - in tegenstelling
tot vroeger - nogal eens bij Haagse re
cepties gesignaleerd.
In feite richt Hoekstra's aanbod zich
tot de PvdA. maar to t nu toe is men daar
weinig gevoelig gebleken voor even
tuele experimenten in deze richting. In
het verleden hebben Ien van den Heuvel
en André van der Louw wel eens vrijblij
vend gelonkt naar de CPN. maar de
reacties binnen de
PvdA waren toen
zonder meer afwij
zend. Er zijn bezwa
ren van ideologische
aard en in de huidige
omstandigheden is er voor deze partij
vooral een praktisch-politiek nadeel:
samenwerking tussen PvdA en CPN
leidt onherroepelijk tot een breuk met
het CDA met als onvermijdelijk gevolg
een regeringscoalitie tussen confessio
nelen en de WD. Bovendien is de aan
hang van de CPN relatief klein: rond de
zeven kamerzetels. Daarmee kan geen
links meerderheidskabinet worden ge
vormd. Nog een praktisch punt: bij vele
sociaal-democraten bestaat de vrees
dat een samenwerking met de CPN vele
'rand kiezers' van de PvdA zal ver
vreemden. Die vrees lijkt ons terecht:
het beleid van communistische regerin
gen elders, met name in Oost-Europa, is
niet zodanig dat zonder meer op een
democratische gezindheid bij de zus
terpartijen m het westen mag worden
gerekend. En dat is ongetwijfeld een fac
torvan betekenis: zou het in communis
tische landen anders toegaan dan nu
het geval is, dan zou vermoedelijk de
CPN althans op sommige groepen een
grotere aantrekkingskracht uitoefenen
dan op dit ogenblik.
fientlïjn
De
A. VAN AALST: „OM RECHTSPOSITIE PERSONEEL TE VERBETEREN
LIEVER GEEN OR
OE LANDELIJKE CAO
MIDDELBURG - De samen
werkende bonden van over
heidspersoneel vinden, dat de
provinciale Zeeuwse energie
maatschappij (PZEM) een ge
meenschappelijke regeling of
een provinciale dienst moet
worden. „De overheid heeft zelf
de structuren om de taak van de
PZEM volledig in overheids
dienst uit te oefenen. Er zijn ook
in de energiesector in Neder
land voldoende voorbeelden
van bedrijven met een publie
krechtelijke structuur, in ge
meenten en bijvoorbeeld in het
noorden van het land". Namens
de bonden bepleitte ABVA-
districtsbestuurder maandaga
vond onder grote bijval van een
druk bezette zaal - meer dan
tweehonderd bezoekers - voor
de PZEM eveneens een derge
lijke structuur.
De bonden willen inspraak voor
er een beslissing wordt geno
men over de structuur van de
PZEM.
Hij wees er daarbij op. dal de structuur
van hei Zeeuwse energiebedrijf nu in
studio is. als gevolg van de omstandig
heid dat de wet op de ondernemingsra
den van het bedrijf 'een grote NV'
maakt. In een bedrijf, dat als over
heidsdienst functioneert achtte hij de
rechtspositie van het personeel beter
gewaarborgd dan bij welke andere op
zet ook.
De heer Van Aalst, betoogde, dat een
staienmotie van oktober 1975 de moge
lijkheid van een publiekrechtelijke
structuur voor de PZEM open laat.
maar stelde; „Dal gaat ons met ver ge
noeg. De PZEM heeft een openbare taak
te vervullen. Ze doet dat met gemeen
schapsgelden, de werknemers van de
PZEM hebben een publieke taak. ze
hebben recht op een publiekrechtelijke,
een ambtelijke status. Ze zijn nu halve
ambtenaren, terwijl ze een hele over
heidstaak hebben".
De samenwerkende bonden \an over
heidspersoneel hechten - zo bleek uit
de verklaring van dc heer Van Aalst -
vooral daarom zo aan een publiekrech
telijke structuur voor de PZEM, omdat
dat de mogelijkheden biedt liet insti
tuut van de ondernemingsraad en de
cao voor de energiebedrijven in Neder
land 'buiten de deur te houden.
Dé ABVA-bestuurder beklemtoonde in
zijn beschouwing over de situatie bij de
energiebedrijven in het algemeen en de
PZEM in het bijzonden „De onderne
mingsraad op zichzelf is een groot goed,
waar overlegstructuren ontbreken of
slecht werken. Bij deoverheids-NVs be
staan als vanouds goed functionerende
overlegorganen, dat geldt ook en in net
bijzonder voor de PZEM. In onze kring
zaten en zitten we bepaald niet te wach
ten op de instelling van een onderne
mingsraad. zeker ln vergelijking tot het
vrije bedrijf". Hij wees er daarbij op. dat
minister Boersma in mei vorig jaar het
verzoek van de bonden bij overheids-
NV's en -stichtingen geen onderne
mingsraden in te stellen, heeft afgewe
zen.
In dit verband attendeerde hij op het
overleg om tot een reglement voor een
ondernemingsraad te komen in de kring
van de werkge' _rs in de energiebedrij
ven (WEB i. wi.arvan de PZEM alleen als
waarnemer deel heeft uitgemaakt. In
landelijk verband - zo zette de heer Van
Aalst uiteen - hebben de bonden enkele
jaren geleden de instelling van onder
nemingsraden gekoppeld aan de tot-
standkoming van een landelijke collec
tieve arbeidsovereenkomst voor de
energie-bedrijven Hij zag dat nu ais'een
gegeven' en signaleetde dat bij de instel
ling van een ondernemingsraad de in
vloed van de vakbondsbestuurders voor
een deel zal verdwijnen en plaats zai
maken voor inbreng van niet
georganiseerden. „Dat zou bij de PZEM
geen ramp betekenen, omdat de in
breng toch vrijwel geheel van georgani
seerden zou komen", zo zei hij.
Nu er echter met de koppeling tussen
ondernemingsraad en landelijke cao is
verder gewerkt constateerde de heer
i Slot zie pagina 2 Itolom 5)
'e laatste jaren komt de scherpste
kritiek op het communisme - beten op
communistische regimes - steeds weer
van binnenuit. Een opvallend voorbeeld
daarvan is te vinden in het laatste
nummer van het Duitse linkse kwar
taaltijdschrift Kursbuch dat geheel aan
de Volksfrontgedachte (of moderner
het Eurocommunisme) is gewijd. We
doelen op een artikel van de Oostduitse
communist Robert Havemann. een on
afhankelijk denker die in voortdurend
conflict met de machthebbers in de
DDR leeft. Hij vindt weliswaar dat de
DDR nog steeds de betere is van de
beide Duitse staten, maar tegelijkertijd
betoogt hij dat er heel wat zal moeten
gebeuren wil het thans bestaande wan
trouwen tussen regering en volk van de
DDR („De verhouding is vergiftigd")
worden opgeheven. Daartoe ontwikkelt
Havemann een programma van acht
punten dat ook voor het westen interes
sant is. In de eerste plaats wil hij 'de
muur" stap voor stap slechten, te begin
nen met het verlenen van toestemming
voor vrij reizen naar het westen vooralle
DDR-burgers boven de vijftig. In de
tweede plaats bepleit Havemann de op
richting, van een reisdeviezenfonds om
daarmee de nadelige koersverschillen
voor DDR-burgers op te vangen, zodat
zij bij uitstapjes naar het westen niet
zijn aangewezen op de steun van vrien
den en familie in de Bondsrepubliek.
Ten derde wil liij algemene amnestie
voor politieke gevangenen inclusief de
illegale grensoverschrijders. Pimt vier
opheffing van het artikel in het DDR-
wetboek van strafrecht dat opruiing
tegen de staat strafbaar stelt. Herin
voering van het stakingsrecht is Have-
manns vijfde voorstel: „Tegenwoordig
is staking een legaal machtsmiddel van
arbeiders in het bedrijfsleven." Als
zesde punt wenst hij toelating van één
onafhankelijke krant en als zevende wil
hij een onafhankelijke kandidaatsstel
ling bij verkiezingen. Over de huidige
stempraktijk in de DDR zegt hij: „Is het
niet een zonderlinge eis een heel volk
naar de stembus te laten komen zonder
dat de kiezer iets te kiezen heeft?" Als
laatste punt tensiotte vraagt hij toela
ting van tenminste één echte onafhan
kelijke oppositiepartij.
Een leerzaam geheel, deze'acht pun
ten. Ze vormen metelkaar een minimaal
democratïseringsprogramma - meer
ook niet - dat mogelijk een inleiding zou
kunnen vormen voor wat men destijds
(Slot zie pag. -i kolom h
